Sarth Mahabharat Subhashitani

Author(s): Vishnu Vinayak Paranjape, Chintaman M Paranjape
Publisher: Keshav Bhikhaji Dhavle

Page 436

सार्थश्रीभागवतसुभाषितानि
२२ एतावान् हि प्रभोरर्थो यद्दीनपरिपालनम् ॥ ८।७३८
समर्थ पुरुषांचे हेच कर्तव्य आहे की, त्यांनी दीन जनांचे परिपालन करावे. २३ एष राज्ञां परो धर्मो ह्यार्तानामातिनिग्रहः ॥११७११
पीडित झालेल्या लोकांचे दुःख निवारण करणे हाच राजांचा मुख्य धर्म आहे.
२४ एष वै परमो योगो मनसः संग्रहः स्मृतः। - हृदयज्ञत्वमन्विच्छन् दम्यस्येवावतो मुहुः॥११।२०।२१
शिक्षण देण्यास योग्य अशा उद्धट घोड्याला शिकवितांना, ज्याप्रमाणे कांही वेळ त्याच्या तंत्राने चालून हळूहळू त्याला योग्य ते वळण लावावे लागते, त्याप्रमाणे प्रथम कांही प्रसंगी मनाच्या तंत्राने चालून शेवटीं तें मन पूर्णपणे ताब्यांत आणावें. अशा रीतीने मनाचा निग्रह करणे हेच मोठे योगसाधन आहे. २५ कर्मणा जायते जन्तुः कर्मणैव निलीयते ।
सुखं दुःखं भयं क्षेमं कर्मणैवाभिपद्यते ॥१०॥२४।१३ प्राणी कर्माच्या योगानें उत्पन्न होतो, कर्माच्या योगाने लय पावतो. सुख दुःख, भय, आणि कल्याण ही सर्वही कर्माच्याच योगानें प्राप्त होतात. २६ कालो बलीयान्बलिनां भगवानीश्वरोऽव्ययः।
प्रजाः कालयते क्रीडन् पशुपालो यथा पशून्१०५१।१९ . काल हा सर्व बलिष्ठांमध्ये बलिष्ठ असून अविनाशी भगवान् ईश्वर आहे. तो क्रीडा करीत असतां, ज्याप्रमाणे पशुंचे रक्षण करणारा पशुंना इकडे तिकडे नेतो, त्याप्रमाणे प्रजांची घडामोड करतो.