________________
સાધનોનું સન્દર્ય
- ૧૦
આ સાધનોનો ઉપયોગ કેમ કરવો, તેનું આ ચિન્તન છે. ખેતરની સુરક્ષા માટે ચોતરફ વાડ બાંધો, એમાં કપડું ભરાઈ જાય ને તમે ખેંચો તો કાં તો કપડું ફાટે, કાં તો વાડ તૂટી પડે, પણ સંભાળીને કાઢશો તો કપડું પણ નહીં ફાટે ને વાડ પણ રહેશે. તેમ જિંદગી-જીવન કાંટામાં ફસાય નહીં ને સુરક્ષિત સ્થાને પહોંચે, એ માટે આ સાધનો બતાવવામાં આવ્યા છે.
આશ્લોકમાં માનવની ચાર શકિતઓનું વર્ણન છે. એ શકિતઓનો–સાધનોનો જે સદુપયોગ કરે છે એ માનવી ત્રણે લોકમાં, જગતરૂપી કપાળમાં તિલક સમાન શોભે છે. એ ચાર શકિતઓ છે લક્ષ્મી, વિધા, મન અને વચન.
આજે આપણે લક્ષ્મીનો વિચાર કરીએ. સંસારમાં પૈસાની ઘણી જરૂર છે. માનવી પાસે જીવનનિર્વાહ માટે પૈસા ન હોય, તો તેની સમાજમાં કિમત કંઈ નથી ! જ્યારે સાધુ-સંતો પાસે પૈસા હોય તે એની કિંમત કંઈ નથી ! સાધુપણામાં અર્થના ત્યાગની ભાવના મુખ્ય ભાગ ભજવે છે. સંતો કહે છે કે આ લક્ષ્મી વિકાસ માટે છે; વિલાસ માટે, વિનાશ માટે કે વ્યભિચાર માટે નથી. લક્ષ્મીના દુરુપયોગથી તો માનવ પણ માનવ મટી પશુ જેવો બને છે. પણ એનો સદુપયોગ થાય તો એ આશીર્વાદરૂપ થઈ જાય.
જેને લક્ષ્મી મળી છે, તે પુણ્યશાળી છે કે જે પવિત્ર માર્ગે પોતાની પ્રવૃત્તિ ચલાવે છે તે? એ પ્રવૃત્તિ ચાલુ ન રહે, તો લક્ષ્મી સ્થગિત બને છે. લોભના ખાબોચિયામાં ગંધાય છે !
