________________
સાધનોનું સન્દર્ય
૪૮
બિલાડાની ભાષામાં થાય? આ રીતે માણસની ભાષા, પશુની ભાષાથી વિશિષ્ટ છે. પણ એથીય વધારે મહત્તા તો એ છે કે માણસની ભાષા, કોઈકના વિકાસ અને પ્રેરણાનું પ્રબળ સાધન બની શકે છે, અને આ જ ભાષાનો વિવેક વિના ઉપયોગ થાય તો કંઈકનાં ઉદ્વેગ, પતન અને વિનાશનું નિમિત્ત પણ બની બેસે છે. માટે આપણે વિચાર કરવાનો છે કે ભાષા કેમ વાપરવી?
તમે જાણો છો કે સારી અને કીમતી વસ્તુ પર ચોકી હોય, પહેરો હોય; આ ભાષા પર પણ તેમ જ છે. બત્રીસ તો દાંત રૂપી જેના ચોકિયાત છે અને બે હોઠ રૂપ જેની આસપાસ કિલ્લા છે, એવી જીભમાં ભાષા છે. ભાષા કેવા રક્ષણ નીચે છે !
કાંટો, વીંછી કે સર્પ જે ન કરી શકે તે આ ભાષા કરી શકે છે. સર્પનું ઝેર ઉતારી શકાય, પણ જીભના ડંખનું ઝેર કાતિલ હોય છે. આ ઝેર તો ભવોભવ ચાલે. એટલે ભાષા વિવેક માગે છે.
વિવેકી કરતાં અવિવેકી માણસો ઘણા છે. તે એવું બોલે કે આપણને સાંભળતાં પણ શરમ આવે. એ પણ માણસ છે, છતાં એમના મગજમાં આવી ખરાબ વાતો કેમ આવી? એમની વાણીમાંથી આવા ખરાબ શબ્દો કેમ ઝર્યા તે જરા વિચારીએ.
જીભ તો પવિત્ર વસ્તુ છે. એના પર પ્રભુનું નામ રમે. મા સરસ્વતી એના પર વાસ કરે, અને બ્રાહ્મીનું જ્યાંથી અવતરણ થાય છે એ જ જીભ, આજે કેવી રીતે લોકો વાપરી રહ્યા છે, તેનો શાંતિથી વિચાર કરીએ તો લાગે, કે માણસો વાણીના વ્યવહાર વખતે, વિવેકને અને વિચારને વીસરી જાય છે.
