________________
સાધનોનું સન્દર્ય
૧૦૮
ભગવાન મહાવીરની સાધના શિખર પર શિખરો સર કરતી . હતી. એ સાધનાની પ્રશંસા દેવરાજે પોતાની સભામાં કરી. એટલે સંગમ નામના દેવને મહાવીરની પરીક્ષા કરવાનું મન થયું. એના મનમાં એક વાતની ગાંઠ હતી કે માનવી એટલે નિર્બળતા. દુઃખ આવતાં એ ગમે તેને માનવા કે ગમે તે કરવા તૈયાર જ હોય. સંગમે પહેલાં તો , ખૂબ પ્રતિકૂળ ઉપસર્ગ કર્યા. અનેક કષ્ટો આપ્યાં. એમાં નિષ્ફળ થતા એવાં પ્રલોભનભર્યા અનેક અનુકૂળ આકર્ષણો સજર્યા પણ એ બધામાં એ નિષ્ફળ જતાં એ પોતે જ થાક્યો..
છ મહિના સુધી અનેક પ્રકારની પીડાઓ આપી તોય ભગવાન મહાવીર અડગ રહ્યા.
મહાવીરને સ્વસ્થ જોઇને એનો ગર્વ ઓગળી ગયો અને એ પ્રભુના ચરણમાં નમી પડ્યો ભગવાન મહાવીરની આંખ વેદનાથી ભીની થઈ. આંસુ સરી પડ્યાં. એ આંસુ એમના દુ:ખનાં હતાં?
ના, એમની વેદના તો એ હતી કે એમના સમાગમમાં આવવા છતાં સંગમે છ-છ મહિના સુધી મલિન વિચાર કર્યા આવા પાપ કરવાથી એને દેવગતિમાંથી નીચે ગતિમાં જવું પડશે, એ ખ્યાલથી ભગવાન મહાવીરના હૃદયમાં કરુણા ઉપજી. વિશ્વમૈત્રી એટલે શત્રુ પ્રત્યે પણ કરુણા.
આ રીતે સાધના દ્વારા કરૂણાનો છંટકાવ કરતા ભગવાન મહાવીરે સાડાબાર વર્ષ સુધી અનેક પ્રકારના ઉપસર્ગો સહન કર્યા અને આખરે સાધના અને આરાધનાથી સાડાબાર વર્ષને અંતે એમનાં કર્મો નાશ પામ્યાં અને તેઓ કેવળજ્ઞાન પામ્યા.
