________________
ચિન્તન પરમ તત્ત્વની અનુભૂતિ માટે છે
એક માણસે એક પોપટને પાજરામાં પાળ્યો હતો. મેં તેના માલિકને પૂછયું : ‘તમે શા માટે આને પૂરી રાખ્યો છે?” તેણે જવાબ ન આપતાં બારણું ખોલ્યું. પોપટ મુકત થયો. એ ઊડયો, પણ બંધનમાં જ સુખ માનનારો એ, ગગનમાં ચકકર મારી, ફરી પાછો પાજરામા આવીને ભરાઇ બેઠો.
૩૭
મને થયું : આપણે પણ એમાના જ છીએ. આપણને પણ, બંધનના પાજરા ગમે છે. એ પોપટ જન્મથી એવો ટેવાયો હતો કે ઉડાડો તોપણ પાછો પાંજરામાં જ બેસે. મુક્ત આકાશનો સ્વાભાવિક આનંદ માણવાનુ એ ભૂલી ગયો છે. અહીં જ એણે પોતાનુ સુખ માન્યું છે.
આજે આપણી દશા પણ આવી જ છે. જાત્રાએ જઇએ તોપણ ઘ્યાન ધંધાનું, ઉપધાન કરે, પૈાષધ કરે અથવા સામાયિક કરે, તોપણ ચિંતા સંપત્તિની. જે સ્થળે છૂટવાનુ છે, છૂટવા માટે જઇએ છીએ, ત્યાં પણ બંધન !
અનુકૂળ પુત્ર હોય, અનુકૂળ પત્ની હોય, અનુકૂળ શરીર હોય, અનુકૂળ મકાન હોય અને અનુકૂળ સંપત્તિ હોય એ આજનો મોક્ષ. પણ એ મોક્ષ નથી, પણ સુખનો ભ્રમ છે. સાધનનો ટેકો છે. સાધન ખસતા, જ્યા સુખ દેખાય છે, ત્યાં જ દુ:ખ દેખાશે. ઊંડાણથી વિચારશો તો જણાશે કે આ બહારના સુખની આસક્તિ જ દુ:ખની જનની છે.
પાણીની ટાકી જેટલી ઊંચી હોય, એટલુ ઊંચે પાણી ચડે છે, તેમ મનને, ઊંચા વિચારો વડે ઊંચુ બનાવીએ તો મગજ સુધી સદવિચાર પહોંચે. તન માટે નળના પાણી છે, જ્યારે મન માટે ધ્યાને જ્ઞાનના પાણી છે. વાણી અને પાણી વિના પવિત્ર થવાતુ નથી.
