Prabuddha Jivan 2018 04 Gurudrushtie Granth Bhavna

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 6

શ્રી હર્ષવદન ત્રિવેદી અને ડૉ. પાર્વતી નેણશી વિજપાર ખીરાણી અંક વિશેષઃ
આજે પ્રબુદ્ધ જીવન પોતાને ખરા અર્થમાં બડભાગી સમજે છે. પૂર્વજોએ જે જ્ઞાનયજ્ઞ કરવા ધારેલો તે દિશામાં બહુ મોટું પગથિયું ભરાઈ રહ્યું હોય એવું લાગે છે. મધ્યકાલીન પૂર્વેનો સાહિત્યનો એક મોટો ખંડ જૈન સાહિત્ય પર આધારિત રહ્યો છે, જૈનોની પાઠશાળા પરમ્પરા અને જ્ઞાનસંવર્ધક રીતિને કારણે સાહિત્ય જળવાઈ રહ્યું. આ સાહિત્ય સંસ્કૃત-પ્રાકૃત-અપભ્રંશ ભાષામાં છે. એમાં અભુત કથા રસ, લાલિત્ય અને ચમત્કારનું તત્વ રહ્યું છે. જૈનશાસ્ત્ર-સાહિત્યના અનેક લેખો કાળના ખંડમાં ખોવાઈ રહ્યાં છે ત્યારે એને ફરી પ્રકાશમાં લાવવાની ઈચ્છા છે, પરંતુ માત્ર એને રી-પ્રિન્ટ કરીને કાર્ય આગળ નહીં વધે પરંતુ તેને સહુ સમક્ષ આજની ભાષામાં મૂકી આપવા અને સહુ વાંચ-સમજે એવું આયોજન કરવાની ઈચ્છાના એક ભાગ રૂપે આ અંક. - આપણે જાણીએ જ છીએ કે જૈન આચાર્યો-મહારાજસાહેબોએ જૈન શાસ્ત્રપરંપરાના વિકાસ અને ભાવવિશ્લોરણમાં અનન્ય પ્રદાન કર્યું છે. તેઓ શાસ્ત્રાભ્યાસમાં વર્ષોથી સંલગ્ન છે. તેમની જ્ઞાન અને સાધનાનો લાભ જૈન તેમજ જૈનેતર તપસ્વી વર્ગ, વિદ્યાર્થીઓ તેમજ અધ્યાપકોને મળે એ માટે પ્રબુદ્ધ જીવન સામયિકનો એક વિશેષાંક કરવાનું આયોજન કર્યું. આ વિશેષાંકમાં જૈન જ્ઞાનપરંપરાના કેટલાક શિખરગ્રંથો વિશે આજના સાધુ-સાધ્વી પાસે લખાણો કરાવી પ્રકાશિત કરવાની યોજના હતી. એકવાર હર્ષભાઈ સાથે વાત કરતાં એમને અમુક ગ્રંથોનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેમના વિષે તેમને લખ્યું હતું. ત્યારે એમ થયું કે આવો એક વિશેષાંક હર્ષભાઈ પાસે જ કરાવવો જોઈએ. તેમની શાસ્ત્ર સૂઝનો અને તેમના અભ્યાસનો લાભ મળે તો એક જુદાં દૃષ્ટિકોણથી. અંક વધુ અભ્યાસી બને. તેમને તરત જ પ્રસ્તાવનો સ્વીકાર કર્યો અને શરૂઆતમાં અનેક લેખો મેળવવાનું કાર્ય આરસ્મ કર્યું અને પછી આ વિશાળ સમુદ્રને ઉલેચવામાં અમારા હાથ ટુંકા પડી રહ્યાં હતાં અને યાદ આવ્યા પાર્વતીબેન ખીરાણી. પ્રબુદ્ધ જીવનના પ્રત્યેક કાર્ય માટે મારો સધિયારો એટલે પાર્વતીબેન, અમારા આયોજનને સાકાર કરવા તેમને પણ જવાબદારી ઉપાડી લીધી. સાધુભગવંતનો વિહાર અને ગ્રંથો મેળવી શકવાની અડચણોને કારણે આ અંકનું કાર્ય ૧૭ થી ૧૮ મહિના જેટલું લંબાઈ ગયું. કદાચ ભાગ્યે જ કોઈ અંક હશે જેના માટે આટલા લાંબા સમય પટ પર કાર્ય થયું હોય. પરંતુ આ અંકમાં માત્ર સાધુ-સાધ્વીના જ લેખ લેવાનો આગ્રહ એટલા માટે રાખ્યો કારણ એ અભ્યાસુ પરંપરા પાસેથી આપણે ઘણું શીખવાનું બાકી છે અને એ દ્વારા અભ્યાસની એક ઉચિત પરંપરાથી પણ પરિચિત થવાય. ૪૦-૫૦ જેટલા નિમંત્રણ મોકલાવ્યા હતાં, જેમાંથી પ્રમાણમાં ઓછાં પ્રત્યુત્તર મળ્યાં. આ અંકનું વિશેષ મહત્વએ રીતે પણ છે કે અહીં જૈન પરંપરાના સાધુ-સાધ્વીના અભ્યાસનો લાભ પ્રાપ્ત થયો છે, આજે અનેક વ્યવહારિક મુશ્કેલીઓની વચ્ચે તેમને કરેલાં અભ્યાસનું મૂલ્ય અદકäરુ વધી જાય છે. પ્રબુદ્ધ જીવનના ઈતિહાસમાં પ્રથમવાર પસંદ કરેલા ગ્રંથોનો અભ્યાસ આચાર્ય દ્વારા રજૂ થવા જઈ રહ્યો છે. આ અંક અનેક સંધોધકો અને અભ્યાસુઓને ઉપયોગી બનશે. આજે જે ગ્રંથોના નામથી પણ કેટલાંક લોકો અજાણ્યાં છે, તેમને ગ્રંથ પરિચય અને એ દિશામાં અભ્યાસની ઈચ્છા થશે. આવા પડકાર ભર્યા કાર્યમાં માત્ર સમય નહીં પરંતુ આર્થિક પ્રશ્નો નડતાં હોય જ છે. ફેબ્રુઆરીનો વિશેષ અંક “યોગ' ત્યાર બાદ બહુ વખતથી જે મુલતવી રહ્યો હતો. તેવો આ “ગુરુ ભગવંતનો અંક” અને આવતા મહિને આવનાર સ્થાપત્યનો વિશેષ અંક. આ બધું એ રીતે ગોઠવાતું ગયું જાણે કોઈ સંકેત હોય અને પાછળ કેલવાનું કે અંતર કરવાનું શક્ય ન બન્યું. ઉપરાઉપરી ખર્ચને કારણે સંઘને આર્થિક ભારનો પ્રશ્ન તો નડવાનો જ પરંતુ મેં કારોબારીના વડીલ સભ્યોને સાંત્વના આપી છે કે “બધુ થઈ રહેશે' જે શક્તિ આ કરાવી રહી છે, તે જ શક્તિ પાર પાડશે. મને શ્રદ્ધા છે. “પ્રબુદ્ધ જીવન'ના વાચકોનાં અને જૈન સમાજ પર.
શ્રુતજ્ઞાનનું કાર્ય ન અટકે અને વધુને વધુ આપી શકાય, વધુને વધુ અભ્યાસુઓ સમૃદ્ધ થાય, એથી વધુ શું જોઈએ? આ બધા જ અંકો ગ્રંથાલયની માત્ર શોભા નહી વધારે પરંતુ આવનારા સમયમાં અત્યંત ઉપયોગી નીવડશે, મહત્વનો સંદર્ભ સ્તોત્ર બનશે.
પ્રબુદ્ધ વાચકો, પૃષ્ઠની મર્યાદાને કારણે આ અંકમાં નિયમિત લેખો પૈકી બધા જ લેખો લેવાનું શક્ય નહીં બને, એ માટે દરગુજર કરશો, પરંતુ આવા ઐતિહાસિક ગ્રંથો માટે તમારા સહુનો સહકાર, પ્રોત્સાહન અને આશીર્વાદ જ શક્ય બનાવે છે. આર્થિક સધ્ધરતા આવા કાર્ય માટે અતિ આવશ્યક અને પ્રબુદ્ધ જીવનના આ તબક્કે આપ સહુનો સહકાર છે અમને મળશે, તો આ જ્ઞાનયજ્ઞને સંપન્ન કરવાનું સરળ બનશે. આ અંકના વિદ્વાન સંપાદકો આ વિશેષ અંકના સંપાદકોનો પરિચય : શ્રી હર્ષવદનભાઈ ત્રિવેદી
શ્રી હર્ષવદનભાઈ ત્રિવેદી અભ્યાસુ અને ખુબ જ ઊંડી નિસબત સાથે સંશોધનનું મહત્વનું કાર્ય કરે છે, ભાષાવિજ્ઞાનના ઊંડા
‘ગુરુદષ્ટિએ ગ્રંથ-ભાવન’ વિશેષાંક - પ્રબુદ્ધ જીવન
એપ્રિલ - ૨૦૧૮