________________ Registered with registar of Newspaper under RNI No. MAHBIL/2013/50453 - Postal Registration No. MCS/147/2016-18. WPP Licence No. MR/TECH/WPP-36/SOUTH/2018. & Published on 16th of Every Month & Posted on 16th of every month at Patrika Channel Sorting Office, Mumbai - 400 001. APRIL 2018 PAGE NO. 124 PRABUDHH JEEVAN જો હોય મારો અંતિમ પત્ર તો... પ્રિયદોસ્ત, જ રહે છે. હું પણ આ પ્રકારનો એક સરેરાશ આચાર્યશ્રી વિજયશીલચસરિ | મત્યુના મહાસાગરના ઓવારે આવીને મનુષ્ય જ છું. મારું જીવન પણ આવા દ્વન્દોથી ઊભો છું. ગમે તે પળે એ મહાસાગરમાં ઉભરાતું રહ્યું છે. જાત પ્રત્યે પૂરી પ્રમાણિકતા જાતને સામે કેવા લાગીશ અથવા મારી જાત ખાબકવાનું છે. એ “પળ’ નક્કી છે, પણ “કઈ દાખવી શકે તો હું સ્વીકારીશ કે મારા જીવનમાં પોતાના વિશે શું ધારશે-તેની દરકારે પળ તેની મને જાણ નથી. એ અજાણી પળ વિષે દોષોની કે ભૂલોની માત્રા ઘણી વધારે છે, અને રાખવાનું, કાયમ ગમ્યું છે. દિલમાં ભારે કુતૂહલ છે, રોમાંચ પણ; જો તેની તેની સામે ગુણોનું પ્રમાણ નહિવતુ. આ વીતેલા જીવનમાં અથવા જીવનના વહી જાણ હોત તો આ રોમાંચ ન હોત. એ પળની બયાનમાં કૃત્રિમ નમ્રતા નથી. વાસ્તવનું જ ગયેલા વર્ષોમાં, યોગ્ય કે અયોગ્ય જે કાંઈ પણ પ્રતીક્ષાનો રોમાંચ ! એ પળ આવશે ત્યારે મારી પ્રતિપાદન છે.. કર્યું છે, તે વિષે મને કશી જ ફરિયાદ કે અસંતોષ પ્રતિક્રિયા કેવી હશે તેનો રોમાંચ. હા, મારા જીવનની મોટી ઉપલબ્ધિ એ છે કે હોય તેવું લાગતું નથી. જીવનના બે પાસાં છેઃ પ્રતિક્રિયામાં હાયવોય પણ હોઈ શકે અને મને, મારા તમામ-અગણિત દોષો સાથે, જમાં અને ઉધાર. જમા પાસાનો વિચાર કરતાં સ્વીકારની શાન્તિ પણ હોઈ શકે. ખરેખર તો એ સ્વીકારી લેનારા ને હેત કરનારા ગરઓ મળ્યા લાગે છે કે મેં ક્યારે પણ, કોઈ વાતે, કોઈનીયે પ્રતિક્રિયામાં જ જીવનભર કરેલા કૃત્યોનું છે. સાથી-સોબતીઓ પણ મળ્યા છે. કદીક હું ઈર્ષ્યા, અદેખાઈ, સરખામણી નથી કરી. કોઈને પ્રતિકલન હોય છે. એટલે એમ થાય કે એ પળ એમની નજરમાંથી ઊતરી ગયો હોઉં તોય પણ ઉતારી પાડવાની, પછાડવાની કે પાછળ આવે ત્યારે હું કોમામાં કે બેભાન ન હોઉં, અને એમણે મને ઠુકરાવ્યો નથી; સ્વીકાર્યો જ છે. જો પાડી દેવાની વૃત્તિ-પ્રવૃત્તિમાં રસ નથી લીધો. દેહથી ક્ષીણ છતાં સભાન હોઉં તો કેવું મજાનું! એ બધાએ મારી નબળાઈઓને પણ નિભાવી કે વળી, જાણીબૂઝીને કોઈનું પણ અશુભ કે મારી અંતિમ પળનો હું સાક્ષી બનું એવી મારી સ્વીકારી ન હોત તો, હું “હું' ન હોત. એમ આજે અહિત કર્યું હોય તેવું મને યાદ નથી. અલબત્ત, તૃષ્ણા સેવવી ગમે. લાગી રહ્યું છે. તેઓ સૌની આ સ્વીકૃતિને કારણે અજાણપણે, ક્યારેક કોઈ સંજોગવશ, કોઈનું મૃત્યુના મહાસાગરમાં ડુબી જવા આડે હવે જ મને વારંવાર મારા દોષો પ્રત્યે, મારી અહિંત થઈ ગયું હોય તો તે અશક્ય નથી, પરંતુ થોડીક જ પળો બાકી રહી હોવાનું અનુભવું છું. દુર્બળતાઓ પ્રત્યે વિશેષ લક્ષ્ય આપવાનું મન કોઈનું ખરાબ કરવાની દાનત કે આશયથી તેમ એ બાકી પળો દરમ્યાન ચિત્ત ચકડોળે ચડયું છે. થતું રહ્યું છે, અને તેના નિવારણ માટે હું કર્યું હોય તેવું તો નહિ જ, એવું અસંદિગ્ધપણે ઘડીકે વીતેલા જીવન તરફ દૃષ્ટિપાત કરું છું, તો નિરંતર કાળજી લેતો થયો છું. અલબત્ત, તેમાં કહીશ. મારું ચાલ્યું છે ત્યાં સુધી, જ્યારે પણ તક ઘડી પછી આસક્તિ-પરવશ ચિત્ત “મારા પછી બધો વખત હું સફળ થયો છું એવું નથી, પરંત મળી છે ત્યારે, અન્યનું ભલું થાય તે માટે જ શ'ના વિચારોમાં અને વ્યવસ્થામાં અટવાવા પોતાના દોષો વિષે સભાનતા તથા જાણકારી. સઘળી શક્તિ પ્રયોજી છે, એ વાતે પૂરો સંતોષ માંડે છે. તો સાથે સાથે, જીવન દરમ્યાન તેના નિવારણ અંગે સતત ચિંતા અને તેમ ન છે. બાંધેલા અસંખ્ય સંબંધો અને તેની પાછળ કામ થાય તો ઊંડો પરિતાપ, આટલું તો અવશ્ય કર્યું | ઉધાર પાસાની વાત કરું. તપશ્ચર્યાના ક્ષેત્રે હું કરતી લાગણીઓ વિષે તેમજ તેની છે, કરૂં છું. સાવ શૂન્ય રહ્યો છું. જ્ઞાનના વિષયમાં પણ મારી યોગ્યાયોગ્યતા વિષે પણ ચિંતન-વલોણું | જીવનના ઘાટ-ઘડતરની બાબતે મારો સ્થિતિ અજ્ઞાનબદલ છે. “ખંડ ખંડ પાંડિત્ય'ને ચાલતું રહે છે. ખ્યાલ કંઈક આવો છે: માણસ પોતાનું ઘડતર કારણે સમાજમાં મારી છાપ ભલે જ્ઞાની અથવા | મારી નમ્ર સમજ છે કે માણસનું જીવન ઘણીવાર પોતાની જાતને કેન્દ્રમાં કે ધ્યાનમાં વિદ્વાનની હોય, પરંતુ તે ‘સૂંઠને ગાંગડે ગાંધી' એટલે અનેક દ્વન્દ્રોનો સરવાળો. થોડોક લાભ રાખીને કરે છે; અને ઘણીવાર “બીજા શું જેવી છાપ છે. જ્ઞાનના ક્ષેત્રે ઘણું બધું પ્રાપ્ત અને વધુ નુકસાન; થોડાક ગુણ અને વધારે માનશે? બીજાને કેવું લાગશે ?' તેવી ચિંતાને કરવાનું મારે બાકી જ રહ્યું છે. હા, જ્ઞાનનો રસ દોષો; અલ્પાંશે સમતા ને મહદંશે વિષમતા- કેન્દ્રમાં રાખીને કરે છે. મને લાગે છે કે મને કોઈ અને જિજ્ઞાસા ઘણાં છે, પરંતુ પહોંચ બહુ થોડી આવા વિવિધ દ્વન્દો આપણા જીવનમાં પ્રગટતા મારા વિષે શું ધારે તેની નહિ, પરંતુ હું મારી | (વધુ માટે જુઓ અનુસંધાન પાનું 120 Postal Authority: If Undelivered Return To Sender At : 926, Parekh Market, 39, J.S.S. Rd., Opera House, Mumbai -400004. Printed & Published by : Pushpaben Chandrakant Parikh on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh & Published from 385, SVP Rd., Mumbai - 400004. Tel. 23820296 Printed at Rajesh Printery, 115, Pragati Industrial Estate, 316, N.M.Joshi Marg, Lower Parel (E), Mumbai - 400 011. Tel. 40032496 / 9867540524. Editor : Sejal M. Shah Temporary Add.: 926, Parekh Market, 39, J.S.S. Rd., Kennedy Bridge, Opera House, Mumbai -400004.
