________________
Regd. No. MH. By South 54 Licence No.: 37
પ્રબુદ્ધ જૈનનું નવસંસ્કરણ. ૧૪૨ : અંક: ૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
-
- મુંબઈ, ૧૬ મે, ૧૯૭૯, બુધવાર
મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર વાર્ષિક લવાજમ રૂ. ૧૫, પરદેશ માટે શિલિંગ : ૪૫
છૂટક નકલ રૂા. ૦–૭૫ - તંત્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ • લોકશાહી તંત્ર આવું હોય? જનતા પક્ષની રચના થઈ તેને લોએ હાર્દિક આવકાર
હોઈ પરિણામની ચિતા નથી. હું આશા રાખું કે બીજું અનુમાન આપ્યા અને ચૂંટણીમાં અસાધારણ વિજય આપ્યો, એવી આશા
સાચું હોય, કદાર બનેમાં સત્યને એંશ છે, જગજીવનરામમાં કે લોકશાહી પ્રસ્થાપિત થશે એટલું જ નહિ પણ સ્વચ્છ અને કાર્ય- પ્રૌઢતા છે, શરણસિહ અકળાય છે. રાજનારાયણ જેવા વિદુષક છે. ક્ષમ રાજયતંત્ર મળશે, તથા જનતા પક્ષના ચૂંટણી વચને મુજબ ચન્દ્રશેખર અરિથર છે. આ આપણી નેતાગીરી છે. ગાંધીવાદી સમાજવાદની દિશામાં દેશ આગેકૂચ કરશે. જનતા સંસદસભ્ય અને ધારાસભ્યોનું વર્તન ઊંડી નિરાશા અને ચિતા સરકારના સભ્યોએ રાજઘાટ ઉપર ગાંધીજીની સમાધિ સમક્ષ આ પેદા કરે તેવું છે. કાંઈ ગૌરવ નથી એટલું જ નહિ, સામાન્ય સભ્યતા 'ઉદ્દે શે પાર પાડવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી. વખતોવખત એમ પણ કહેવાયું પણ નથી. શેરબર અને ધાંધલ ધમાલમાં મોટા ભાગના સમયની કે પ્રજાએ અધિશ થવું ન જોઈએ અને જનતા પક્ષને પોતાના બરબાદી અને પ્રજાના નાણાં ભારે દુર્ભય જોઈએ છીએ. વગનનું પાલન કરવા પૂરતો સમય આપવો જોઈએ. શરૂઆતમાં ધારાસભામાં મારામારી થાય, ખુરશીનો ફેંકાય, ચંપલ આપખુદી તંત્રના માળખાનું વિસર્જન કરી, નાગરિક સ્વાતંત્ર્ય ઉડે, માઈ તેડાય, અધ્યક્ષને ઘેરી વળે , ગાળાગાળી થાય. સભામાં અને લેકશાહી રાજય પદ્ધતિના પુનર્જીવન માટે ત્વરિત અને કામકાજ થવા ન દે. એમ થાય કે આ આપણા પ્રતિનિધિઓ, આવકારદાયક પગલાં લીધાં. પણ આ ઉત્સાહ લાંબો વખત ટક આપણા ઉપર રાજય કરે, કાયદા ઘડે ! નહિ અને ઉત્તરોત્તર નિરાશા સાંપડતી ગઈ.
આવા તંત્રની સ્થિરતા, કાર્યદક્ષતા અને સ્વચ્છતા વિશે શું સૌથી નિરાશાજનક અને નિષ્ફળતા લાવનાર હકીકત એ કહેવું? પળેપળની અસ્થિરતા છે. અત્યારે એ કોઈ ભય નથી બની કે જનતા પક્ષની એકતા અને સંગઠ્ઠન મજબૂત થવાને કે ઉલ્કાપાત થશે અથવા ક્રાતિ થશે પણ આવતી કાલની રિન્તા બદલે આંતરિક મતભેદ બહાર આવતા ગયા. એ વિખવાદ છે મનને અસ્વસ્થ કરે છે. આ અસ્થિરતાને રાંત દેખાતું નથી.
એટલી હદે પહોંરયા છે, કે પ્રજાને જનતા પક્ષના વચનોમાં આ તંત્રમાં કાર્યદક્ષતા કયાંથી હોય ? પોતાના સ્થાન અને વિશ્વાસ રહ્યો નથી. આ વિખવાદો પરાકાષ્ઠાએ પહોંચ્યા છે ખુરશીની સલામતીમાં જેને મોટા ભા... સમય જાય છે. તેમની એમ ન કહીએ, કારણ કે જનતા પક્ષ હજી તૂટ નથી અને તેનાં પાસેથી કાર્યકુશળતાની અપેક્ષા રાખવી નિરર્થક છે. કરશાહી આગેવાને પ્રજાને આશ્વાસન આપે છે, કે જનતા પક્ષ તૂટશે કલીફાલી છે અને ખરું રાજ્ય કરે છે. અને કચ્છતા ? અંગે નહિ, એમ પણ કહેવાય છે કે રાજકીય પક્ષોમાં મતભેદો હોવા અંગમાં ભ્રષ્ટાચાર અને લાંચરૂશ્વત પ્રજાજીવનને કેરી ખાય છે. સ્વાભાવિક વસ્તુ છે. એ વાત ખરી છે કે મતભેદો હોય છે પણ તળિથી ટોચ સુધી છડે ચેક ભ્રષ્ટાચાર વ્યાપ્યો છે. રાજતંત્રમાં મતભેદે નીતિવિષયક હોય. અહીં નર્યા સ્વાર્થ અને સત્તા માટેની નહિ પણ સમગ્ર પ્રજાજીવનમાં કાળા નાણાંની રેલમછેલ છે. શરમજનક ચાલાબાજી છે. જનતા પક્ષ હજી ટક છે, કારણ કે તેની કાંઈ શરમ નથી, ભય નથી. નાગરિક સ્વાતંત્ર્યનું આ પરિણામ તેના આગેવાન અને સભ્યો પોતાના સ્વાર્થે, અણી પર આવી હોય તો તે સારું નાગરિક સ્વાતંત્રય નથી. હાડે હાડ વ્યાપેલ’ આ છેલ્લી ઘડીએ તકવાદી સમાધાન કરે છે. વળી વિરોધપક્ષો પણ ભ્રષ્ટાચારને કોઈ રોકી શકતું નથી. અને તેના ભંગ બને છે. છિન્ન ભિન્ન છે એટલે જનતા પક્ષ ઉપર વિરોધ પક્ષોનું આક્રમણ
આ બધા કારણે, કાયદા અને વ્યવસ્થાની સ્થિતિ ઉત્તરનથી થઈ શકતું. જનતા પક્ષના ધટકે – જનસંઘ, કોંગ્રેસીઓ,
ત્તર સ્થળતી છે. અસામાજિક તત્ત્વોનું જોર વધે છે, ગુનેગારી ભાલેદ, સમાજવાદીઓ, જગજીવનરામ જૂથ–બધા પિતાની રમત
વધી છે. સલામતી ઘટે છે. કોમી તોફાને, હરિજને રમે છે. ઉત્તર પ્રદેશ અને બિહારમાં મુખ્ય મંત્રીઓ બદલ્યા તેમાં ક્લહ
ઉપર અત્યાચાર આ પરિસ્થિતિનું પરિણામ છે. પ્રજામાનસ વધ્યો. સિદ્ધાંતવિહોણા સત્તાલક્ષી જોડાણો આજ થાય અને કાલે
ઉત્તેજિત છે. કોઈપણ નિમિત્ત મળતા તોફાન થઈ જાય છે. ગામડા-.. તૂટે, એવા રેજના બનાવ બની ગયા છે. લગભગ બધા મુખ્ય ઓમાં વધારે અસલામતી છે. માથામારે તો પ્રજાને રંજાડે મંત્રીઓ ઉપર આપખુદ વર્તન, લાગવગશાહી અને ભ્રષ્ટાચારના ત્યાં દાદફરિયાદ નથી. નિષ્ઠાવાન, સેવાભાવી અને પ્રામાણિક આપે પક્ષના જ સભ્યો તરફથી મુકાય છે. બૅરીલાલથી રહી જાય કિતરન માટે ભાગે અસહાય બની જાય છે. ' એવા દેવીલાલ મળ્યા. મુખ્ય મંત્રીરનો પોતાના સાથી મંત્રીઓને રાતોરાત બરતરફ કરે છે. મંત્રીમંડળ વિસ્તાર કરી, સરકાર
લોકશાહીતંત્ર આવું જ હોય? લોકશાહી ના જ પરિણામ કે ટેકો ખરીદવામાં આવે છે.
આવે? લેકશાહીમાં સ્થિરતા, કાર્યક્ષમતા કે સ્વચ્છતાની રતાશા ન આ બધી રમતને દોરીસંચાર દિલહીથી થાય છે. દિલ્હી ' ન રાખવી
', ' ' ' ' ઉપર તેને પડછાયો પડે છે. દિલ્હીમાં કયારે ભંગાણ થશે તે કહેવાય જેને આપણે લેકશાહી કહીએ છીએ તે ચુંટણી આધારિત નહિ. જનતા પક્ષની કારોબારી, પાલ મેન્ટરી બોર્ડ, એક પછી એંગ્લ - અમેરિકન બીબાંની રાજયપદ્ધતિ છે. ચૂંટણી તેનું મધ્યએક કટોકટીમાં જીવે છે. પક્ષની ચૂંટણીઓ મુલતવી રાખતા જાય છે. બિન્દુ છે. ચુંટણીની ભયંકર ગેરરીતિરો, તેનું ખળપણું જનતાના સંસદીય પક્ષની ચુંટણી ૧૬મી તારીખે છે. ઠંડયુદ્ધ . અને પરિણામે ભ્રષ્ટાચાર, અનેક રાજકીય પક્ષો અને તેમાંથી ચાલુ છે. ભડકો થતા અટકાવવા સર્વ સંમતિ શોધવા પ્રયત્ન નીપજતું પક્ષીય રાજકરણ, અને તેની ખટપટ, આ બધું તેમાં થાય છે. ચૂંટણી થાય તો નાના પાયા ઉપર જંગ ખેલાશે.
સમાયેલું છે. આપણા જેવા મોટા દેશને કેટલે દરજજે આ બધું આ બધા ઝંઝાવાતમાં મોરારજીભાઈ. સ્થિતપ્રજ્ઞ પેઠે સ્વસ્થ અનુકૂળ છે, તે વિચારવાને સમય આવી પહોંચ્યા છે. ચૂંટણી બેઠા છે. બે અનુમાન શક્ય છે. એક, આ રમતમાં એટલા કુશળ પદ્ધતિમાં ફેરફારો કરીએ અને તેની ગેરરીતિઓ તથા ખર્ચાળપણું - ખેલાડી છે અથવા થયા છે કે શાન્તિથી પિતાનું ધાર્યું કરી શકે છે. ઓછું કરવા પ્રયત્ન થાય તો પણ એ પદ્ધતિ જ એવી છે કે બીજું, આવી પક્ષાપક્ષીથી સદંતર પર છે અને તે જ તેમનું બળ, પ્રામાણિક અને સારા માણસે મોટે ભાગે તેનાથી દૂર રહ્યા કરે.
