________________
૧૦૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૧-૭૯
-
-
રોમ અને હામ મથાળું જરા અપણી સરકાર જેવું લાગશે, યાદ છેને સરકાર કરોની બૂમ સાથે જ ઈલેકિટૂસીટીને કા૫ મુકાઈ રહ્યો છે. • ફોર્મ થઈ ત્યારે કહેતા કે ખીચડી સરકાર છે તેવી જ આ ભાષાની કઈ રીતે વધુ ઉત્પન્ન થવાનું? ખીચડી !
લેખક ટેલિફોન વિષે લખતાં લખે છે, કે મોટે ભાગે લાઈન આઉટ જેમ કહેવામાં પ્રાસ હોય છે અને કહેવતો બોલવી ફાવે છે, એફ ઓર્ડર જ હોય છે. અને તેને ફોન ચાલતું નથી એ સારી લાગે છે, તેવું જ આ મથાળાનું, રોમની વાત લખવી છે ને ફરિયાદ કરવા બીજ જાઓ ત્યારે ફરિયાદ કરવાને નંબર ત્રણ કલાકે આપણે રેમ જેવા એક મહાન દેશની સેબતમાં છીએ. દરેક રીતે માંડ મળે તે મળે... અને સદભાગ્યે નંબર મળે, સામેથી હë થાય. એના જેવા જ છીએ. એમ કહ્યું છે. તેથી થયું કે જરા પ્રાસ કરું. અને તમે ફરિયાદ હજી ઉચ્ચારે ત્યાં ફોન કપાઈ જાય. આવી તેથી જ કરી ખીચડી કે જેવું છે. આજે રામ તેવું જ છે આજે મુસીબત છતાં કહે છે, કે એક ગેબ્રિલા આર્ટગેલીને એક મહિનાનું આપણું હોમ, અર્થાત આપણા ભારત દેશ! લેખક લખે છે કે ગજબનું મોટું બિલ મળ્યું. લખ્યું હતું કે તમે ૯૭૬ કોલ કર્યા છે, અન્ય કોઈ દેશમાં આર્થિક સંકડામણ થાય એટલે કે ન્યુયોર્કમાં, અને પેલાએ જવાબ આપ્યો કે ભાઈ મારે ઘેર ફોન જ નથી આવ્યો, કે રશિયામાં તે દેશ ચમકી ઊઠે. પરંતુ રોમમાં એવું થાય તે એમાં વર્ષોથી અરજી કરી છે તોયે, તો પછી બિલ કયાંથી આવ્યું ને કોનું?” કોઈને નવાઈ જ લાગતી નથી. કારણકે ઘણાં સમયથી એ દેશ દેવાળિયો જ છે. અને જેમ ટ્રાફિક પોલ્યુશન કોઠે પડી ગયું છે તેવું જ
એ થઈ રોમની વાત, હેમની વાત તે આપણાથી અજાણી આ દેવાળિયાપણું પણ એમના કોઠે પડી ગયું છે. આ
નથી, ગજબના બિલે આવે છે ને કોઈ રાવ ફરિયાદ સાંભળવા
નવરું નથી. ખાસ કરીને ચોમાસામાં તે મોટે ભાગે ફોન આઉટ આગળ કોઈ બુદ્ધિમાન સત્તાધારીએ કહ્યું હતું, કે દેશનું બજેટ એફ એર્ડર જ હોય છે. આ તે રોજની વાત થઈ ગઈ છે ને? બરાબર જાળવે, બેલેન્સ જાળવે, પરંતુ કોઈએ સાંભળ્યું નહિ. આગળ લેખક રોમની પિસ્ટલ સર્વિસ માટે લખતાં લખે છે, કે એ વાત કાને ધરી નહિ, જેમ ત્યાંના સમ્રાટે કહ્યું હતું. કે એ રોમન્સ પેસ્ટલ સર્વિસ પણ ગજબની છે જો કોઈ કેબિનેટ મિનિસ્ટરને કાગળ “લેન્ડ મી ર ઈયર્સ” પરંતુ કોઈએ કાન માંડયાં જ પહોંચાડવું હોય તે ખાસ માણસને મોકલવા પડે છે. કારણકે કાગળ ના નહિ અને ત્યારથી એ શહેર સદાયે દેવામાં જ છે. ધારવા પ્રમાણે પહોંચતા તે દાડાના દાડા જાય અને તે પણ પહોંચે તે નસીબ, આજે એની પર ત્રણ કરોડનું દેવું છે. ગજબનું વ્યાજ ભરે છે. અને હાં કાગળ લખવા છે પરનું પોસ્ટલ સ્ટેમ્પસ ઘટી ગઈ છે. એ માટે બેંકમાંથી નાણા ઉછીના માંગે છે પરંતુ આભ ફાટયું છે કારણકે હડતાળ છે, અને જયારે ટીકીટ મળે છે ત્યારે ઓછામાં ઓછી ત્યાં થીંગડાં દીધું ચાલે ખરું?
કિંમત વાળી મળે છે જેથી ખૂબ ચડવી પડે છે. તે વિશે એક રોમની વાત વાંચીને ન માનતા કે આ રોમની જ વાત છે,
ઉદ્યોગપતિએ કહ્યું, કે કવર પર ટિકિટો જ એટલી જગ્યા રોકી લે
છે કે વ્યકિતનું સરનામું કરવાની જગ્યા જ રહેતી નથી. અને એ હોમની–આપણા દેશની એથી વધુ ખરાબ દશા છે. આપણે
સરનામું ઉકેલે એવી રીતે લખવા માટે ખાસ કળા સાધ્ય કરવી પડે કરોડ રૂપિયાનું દેવું છે. ઘણી વાર વ્યાજ પણ ભરી શકતા નથી. છે. એ થઈ રોમની વાત, હોમની વાત તે તમે જાણે છે જ. કેટલીય અને રૂંવાડું પણ હલતું નથી.
ટપાલ ગેરવલ્લે જાય છે. મેગેઝીન તો વચમાંથી જ ઊપડી જાય છે.
અને રાવ ફરિયાદ કરવાની કોઈ જગ્યા જ નથી. કોઈ સાંભળવા રોમમાં શાળાઓ છે પરંતુ શિક્ષકો નથી. કારણ કે એમને પગાર
નવરું જ નથી. આપવા માટે પૈસા નથી. કલાસ રૂમ જોઈએ તે કરતાં ઓછા છે, અને શીખવવાનાં સાધનને પુ અભાવ છે, ઘણા બાળકો ત્યાં વસતિ વધારા વિશે લખે છે, કે ખૂબ વસતિ વધી છે, શીફ્ટમાં ભણે છે એક શીટ સવારે, એક બપોરે, એક સાંજે છતાં સત્તાને કઈ પડી નથી. એ અંદર અંદરના વિખવાદમાં પડી છે, અઠવાડિયામાં માંડ અઢાર કલાક ભણવાનું મળે તો બે ભાગ્યશાળી. અને એના કારણે ગુનાનું જોર વધ્યું છે. પોલીસના કહેવા પ્રમાણે આ વાત રોમની થઇ તે હોમની શી હાલત છે.? નથી સારી શાળાઓ, રામમાં ૧૫૦ સેકન્ડે એક ગુના તો થાય જ છે. એ વાત રોમની છે ત્યાં શિક્ષકોના પગાર ઓછા છે, ખાનગી શાળાઓમાં પગાર .
થઈ. હોમમાં એથીયે ખરાબ છે, કહે છે કે જેને સજા થઈ ચૂકી અપાય છે ઓછા સહી વધુ પર લેવાય છે. ડોનેશનનું ભૂત હેરાન
હતી તેવા જ ગુન્હેગારો છૂટીને મુંબઈમાં ભરાણા છે. તેમની સંખ્યા કરી રહ્યું છે અને ટયુશન વિના પાસ થવું અઘરું બન્યું છે. લગભગ પચીસોની છે એ જ ઘરબાર લૂંટે છે, ખૂન કરે છે, રેઈપ શીટ તો છે જ પરંતુ શાળાની હાલત જોવા જેવી છે, અંધારિયા કરે છે, ભલભલાનાં ખૂન થાય છે, એ જ ઘુસ્યા છે ટેકસી ડ્રાઈવરે ઓરડા, ન પાણીની સગવડ, ન અન્ય સગવડ. સદાએ ગંધ મારતી તરીકે ને એમાં જ છે બીલા અને રંગા જેવા અનેક. કયાંય સલામતી -- ઓરડીમાં ધોળે દા'ડે દીવાના પ્રકાશમાં ભણતા છોકરાઓ તમે ઘણી નથી છતાં કોઈને પડી નથી, હફતા ખાનારા ખાય છે, અને મરનાર 'મ્યુનિસિપલ શાળામાં જેશા જ. તે
મરે છે, લાગે છે કે આ બેડી બામણીનું ખેતર છે, લુંટાય તેટલું લાંટો. રોમમાં એક વિદ્યાર્થીએ કહ્યું, કે પહેલાં વર્ષમાં ફકત બે જ એક કુટુંબ ફ્રાન્સનું રોમમાં ગયું, કારમાં, કંઈ ખરીદ કરવા જતું કલાસીસ લેવાયા હતા. કારણમાં કાં. પ્રોફેસરો ગેરહાજર કાં એ હતું. એકે કહ્યું તમારી કાર લક કરીને જાઓ.લક કરી અને ખરીદી આવે તે રૂમને અભાવ, ને એ બન્ને હોય તો હડતાળ ને ઘેરા... કરી પાછા ફર્યા ત્યારે જોયું તો કારમાંથી તેમની બધી જ બેગો ગુમ,
આ થઈ રોમની વાત તે હોમમાં કશો ફેર છે ખરો? ત્યાંની અને પેલો માણસ પણ ગુમ એ ગયા પોલીસ સ્ટેશને ફરિયાદ કરવા, હોસ્પિટલે વિષે લખતાં લેખક લખે છે કે એની હાલત તે જોવા ફરિયાદ કરીને બહાર આવ્યા તે કાર પણ ગુમ...! એ થઈ રોમની જેવી છે ત્યાંની મોટામાં મોટી પબ્લિક હોસ્પિટલ એ જ બંધ થવાની વાત. હેમની વાત એથી બે વેંત ચડે એવી છે, એક નવી રીત હમણાં અણી પર હતી, કારણમાં એમની પાસે ગેઝ ન હતા. અજમાવી રહ્યા છે, એક ટેકસીમાં તમે બેસે એ ટેક્સી લગભગ એકસરે પ્લેટ નહોતી, જોઈતી દવાઓ નહોતી, આ થઈ રેમની વાત. અધે રસ્તે બગડેજ, બીજી તમને તુરતમાંજ ખાલી મળી જાય. તમે હવે જોઈએ હોમની વાત? દર ત્રીજે દિવસે સાંભળીએ છીએ છે કે તમારે સામાન બીજી ટેકસીમાં મુકો, બેસે ને ઉતરો ત્યારે જાણે કે આપણે ત્યાં ઓકસિજન નથી. એકસરે પ્લેઈટ નથી, સાધને પૂરતાં સામાનમાંથી બે બેગ ગુમ એટલે પહેલેની ટેકસીમાં જ રહી. છે જ નહિ, અરે પાણી પણ નથી, અને હડતાળ તે નવાઈની વાત જાય. કોણ કહે છે કે એમનામાં બુદ્ધિ નથી, લુંટવા માટે નીત નવી. રહી નથી. આ ક્ષણે જ સાયન હોસ્પીટલ અને ઘાટકોપરની સર્વોદય રીત ખાળ્યા જ કરે છે. હોસ્પિટલની વાત જ વિચારી ને! આટલા વર્ષોની સ્વતંત્રતા પછી
લેખકે ઘણું ઘણું લખ્યું છે એમાંથી મેં તે સાર જ લીધે છે. પણ આપણી એ જ હાલત છે..
એ લેખક ત્યાં થતી જાત જાતની ચેરી વિશે લખે છે, ઉપરાંત મ્યુનિલેખક લખે છે કે જયાં ઈલેકિટ્રસીટીનું અંધેર છે, જયાં ત્યાં
સિપાલિટીના કર્મચારીઓ વિષે લખતાં લખે છે કે એક અમલદાર કાપ મુકાય છે, ને કેટલી વાર શહેર આખું અંધકારમાં ડૂબી જાય છે અને બની આવે ત્યારે પણ વોલ્ટેજ એટ છો કે સુપરવાઈઝ કરવા આવ્યું, ત્યાં કોઈ જ નહિ. પૂછયું શું બપોરના બલ્બ પ્રકાશ આપતો ન લાગે, આગીયા કીડા જેવું લાગે. કર્મચારીઓ કામ કરતાં નથી? જવાબ મળ્યો કે સાહેબ એ સવારે એ થઈ રેમની વાત. હોમની વાત તો આપણને સૌને વિદીત
કામ કરતાં નથી અને બપોરે તો આવતા જ નથી. : " , છે જ. અત્યારે પણ કામ ચાલી જ રહ્યો છે અને વધુ ઉત્પન્ન- એ વાત થઈ રેમની, અને હોમની વાત કરવાની જરૂર છે, ખરી?
