________________
૧૨
સંલેખનાવસ્તુક | અભ્યધત વિહાર | ‘અવ્યવચ્છિત્તિમન' દ્વાર | ગાથા ૧૩૦૫-૧૩૦૬
ગાથાર્થ :
શું હું અનુત્તર ગુણવાળા અભ્યધત વિહાર વડે વિચરું કે અભ્યધત શાસન વડે વિધિથી હું મૃત્યુને અનુસરું? ટીકા :
किन्नु विहारेणाभ्युद्यतेन जिनकल्पादिना विहराम्यनुत्तरगुणेन एतत्कालापेक्षया, उताभ्युद्यतशासनेन विधिना-सूत्रोक्तेनानुम्रिये? इति गाथार्थः ॥१३७५॥ ટીકાર્ય :
આ કાલની અપેક્ષાથી=જીવનના ચરમકાળની અપેક્ષાથી, શું હું અનુત્તર ગુણવાળા જિનકલ્પાદિ અભ્યદ્યત વિહાર વડે વિતરું? કે અભ્યદ્યત શાસન વડે આત્માને અભ્યધત અનુશાસન આપવા વડે, સૂત્રોક્ત વિધિથી=શાસ્ત્રમાં કહેવાયેલી વિધિ પ્રમાણે, હું મરણને અનુસરું? એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે. ભાવાર્થ :
પૂર્વગાથામાં કહ્યું કે વૃદ્ધ થયેલા ગણધર આચાર્ય ધર્મજાગરિકામાં ચિંતવન કરે કે હવે મારે શું કરવું યુક્ત છે? તે ચિંતવનનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે કે “શું હું અનુત્તર ગુણવાળા જિનકલ્પાદિ અન્સુદ્યત વિહાર વડે વિતરું? કે અભ્યઘત શાસન વડે વિધિપૂર્વક મૃત્યુને સ્વીકારું?” એ પ્રમાણે તે વૃદ્ધ ગણિ વિચારે છે.
આશય એ છે કે જીવમાં રહેલો અસંગભાવ વીતરાગતાનું પરમ બીજ છે અને જિનકલ્પાદિરૂપ અભ્યદ્યત વિહાર જીવમાં અનુત્તર કોટિની નિર્લેપતા પ્રગટાવનાર છે. તેથી તે ગણધર આચાર્ય વિચારે છે કે હું અભ્યઘત વિહારમાં યત્ન કરીને અસંગભાવને પામવા માટે પ્રકર્ષથી ઉદ્યમ કરું, અથવા આયુષ્ય અલ્પ હોય તો શાસ્ત્રમાં બતાવેલી વિધિથી આત્માને અત્યંત અનુશાસન આપવાની પ્રવૃત્તિથી મરણનું અનુસરણ કરું : આ બંને અવસ્થામાંથી કઈ અવસ્થા મારે માટે ઉચિત છે ?
એ પ્રકારનું ચિંતવન તે વૃદ્ધ આચાર્ય જીવનના ચરમકાળમાં કરે છે. ./૧૩૭પી
ગાથા :
पारद्धावोच्छित्ती इण्हि उचिअकरणा इहरहा उ ।
विरसावसाणओ णो इत्थं दारस्स संपाओ ॥१३७६॥ दारं ॥ અન્વયાર્થ :
fટ્ટ હવે=મૃત્યુ સમય નજીક આવે ત્યારે, વિવાર –ઉચિતના કરણથી પારદ્ધાવોચ્છિત્તી=પ્રારબ્ધની અવ્યવચ્છિત્તિ થાય છે. ફકર =વળી ઇતરથા=ઉચિતના અકરણમાં, જો નથી=પ્રારબ્ધની અવ્યવચ્છિત્તિ થતી નથી; વિરસાવલી =કેમ કે વિરસ અવસાન છે=સંયમજીવનનો અંતકાળ વિરમભાવવાળો છે.
ત્યં અહીં=ગાથા ૧૩૭૩થી ૧૩૭૬ના પૂર્વાર્ધ સુધીના કથનમાં, સાર સંપાત્રો દ્વારનો સંપાત છે અભ્યદ્યત વિહારના “અવ્યવચ્છિત્તિમન' નામના પ્રથમ દ્વારની પ્રાપ્તિ છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
