________________
२५८
नवयुग निर्माता
प्रमाण न मानने वाला व्यक्ति यदि आत्मा और परलोक को मानता है तो वह आस्तिक है नास्तिक नहीं ।
प्राचीन वर्हिष राजा के प्रति नारद का कथन --
भोभोः प्रजापतेः ! राजन् पशून् पश्य त्वयाध्वरे । संज्ञप्तान् जीवसंघान् निर्घृणेन सहस्रशः ॥ ७ ॥ एते त्वां संप्रतीक्षन्ते स्मरन्तो वैशसं तब | संपरेत मयैः कूटैः, छिन्दन्त्युत्थित मन्यवः ॥ ८ ॥
महाभारत शांतिपर्व मोक्षाधिकार २७३ में यज्ञीयहिंसा का निषेध इस प्रकार किया है तस्य तेनानुभावेन, मृगहिंसात्मनस्तदा ।
तपोमहत्समुच्छिन्नं तस्माद् हिंसा न यज्ञिया ॥ १८ ॥
भा०—स्वर्ग के अनुभाव से एक मुनि ने मृग की हिंसा की । तब उस मुनि का जन्म भर का बड़ा भारी
तप नष्ट होगया इसलिये हिंसा यज्ञ के लिये हितकर नहीं है । महाभारत शांतिपर्व मोक्षा० अ० १६५ -
छिन्नस्थूणं वृषं दृष्ट्वा विलापं च गवां भृशम् । गोग्रहे यज्ञवादस्य प्रेक्षमाणः स पार्थिवः ॥ २ ॥ स्वस्तिगोभ्योऽस्तु लोकेषु ततो निर्वचनं कृतम् । हिंसायां ही प्रवृत्तायामाशीरेषां तु कल्पिता ॥ ३ ॥ अव्यवस्थितमर्यादैर्विमूढैर्नास्तिकैर्नरैः । संशयात्मभिरव्यक्तैर्हिसा समनु वर्णिता ॥ ४ ॥ सर्वकर्मस्वहिंसां हि धर्मात्मा मनुरब्रवीत् ।
महाभारत श्वमेधिकपर्व अध्याय ६९ में
Jain Education International
आलम्भसमयेध्यस्मिन् गृहीतेषु पशुष्वथ । महर्षयो महाराज ! बभूवुः कृपयान्त्रिताः ॥ ११ ॥ ततो दीनान् पशून् दृष्ट्वा ऋषयस्ते तपोधनाः । ऊचुः शक्रं समागम्य नायं यज्ञविधिः शुभः ॥ १२ ॥ अपरिज्ञानमेतत्ते, महान्तं धर्ममिच्छतः । नहि यज्ञे पशुगणा विधि इष्टाः पुरन्दर ! || १३ ॥ धर्मोपघातकस्त्वेष समारम्भस्तव प्रभो ! नायं धर्मकृतो यज्ञो, न हिंसा धर्म उच्यते ॥ १४ ॥ विधिदृष्टेन यज्ञेन, धर्मस्तेषु महान् भवेत् । यज्ञवीजैः सहस्राक्ष ! त्रिवर्ष परमोषितैः ॥ १५ ॥
For Private & Personal Use Only
-
www.jainelibrary.org
