________________
તે એમ વિચારે કે હું બહુ સારું ભોજન કરીશ, વિટામિન્સ, લવણ, પ્રોટીન-બધું જ મળી રહેશે. સ્વાદિષ્ટ ભોજન કરીશ તો હું સ્વસ્થ રહીશ એમ વિચારવું નિતાંત ભ્રાંતિપૂર્ણ છે. એણે સાથોસાથ એમ પણ વિચારવું પડશે કે મારું ચિત્ત કેટલું નિરવદ્ય છે, નિર્મળ અને પવિત્ર છે ! ચેતનામાં પાપના પ્રવાહ આવી રહ્યા નથી, મલિન વિચાર આવી રહ્યા નથી તો સ્વાસ્થ્ય સારું રહેશે. માણસ ખરાબ કલ્પના, ખરાબ વિચાર, ખરાબ ભાવના કરતો રહે અને એમ વિચારે કે હું સ્વાસ્થ્ય રહીશ તો એનાથી મોટી કોઈ આત્મસ્રાંતિ હોઈ શકે નહિ. ચિત્તની નિર્મળતા સ્વાસ્થય માટે વરદાન બને છે.
આપણે મહાવીરવાણીના બે શબ્દો તરફ ધ્યાન આપીએ : સાવદ્ય અને નિરવદ્ય. તેમનો સ્વાસ્થ્ય સાથે ઊંડો સંબંધ છે. જો તમારું ચિત્ત, ભાવ, આચરણ અને ચિંતન નિરવદ્ય હોય, નિર્મળ હોય તો આરોગ્ય સામે કોઈ જોખમ નથી. તમારી શક્તિ ઓછી નહિ થાય. તમારી રોગ-પ્રતિરોધાત્મક શક્તિ મજબૂત રહેશે. તમે સમસ્યાઓને સહન કરી શકશો, તેમનો સામનો કરી શકશો. જો આ ભીતરની શુદ્ધિ ન હોય, ભાવ, ચિત્ત અને મનની શુદ્ધિ ન હોય તો પછી ગમેતેટલા પ્રયત્નો કરો છતાં તમારું શરીર ખોખલું થતું જશે, ઈમ્યુનિટી સિસ્ટમ નબળી પડતી જશે, રોગ પ્રતિરોધક ક્ષમતા ઘટતી જશે. ગમેતેટલી દવાઓ લેતા જાઓ છતાં ન તો ડૉક્ટર બચાવી શકશે કે ન તો દવાઓ બચાવી શકશે. આ મૂળ સૂત્રને પકડીને ચિત્ત અને મન વિશે વિચાર કરવો જોઈએ. તેમને પવિત્ર, વિશુદ્ધ અને નિર્મળ બનાવવાનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ. જે દિવસે ચિત્તની નિર્મળતા ઉપલબ્ધ થશે તે દિવસે ભાવ અને મન શુદ્ધ બની જશે. ભાવ અને મનની શુદ્ધિ એટલે સ્વાસ્થ્યના રહસ્ય-સૂત્રનું સંધાન. સ્વાસ્થ્ય માટે આ સચ્ચાઈનો બોધ અને ઉપલબ્ધિ બંને અનિવાર્ય છે.
Jain Educationa International
મનપામાં માહત્યમાં
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
