________________
પચાવી શકતી નથી તે વ્યક્તિ ભારે, તળેલી ચીજો શી રીતે પચાવી શકશે ? જો વૃદ્ધ માણસે સ્વસ્થ રહેવું હોય તો તેણે ભારે ભોજનથી દૂર રહેવું જ પડશે. પંચાવન વર્ષ પછી ભોજનમાં પરિવર્તન આણવું જ જોઈએ. હકીકતમાં ભોજનમાં પરિવર્તન તેની પણ પહેલાં ચાળીસ વર્ષની અવસ્થામાં આવી જવું જોઈએ. .
ઇન્દ્રિયક્ષમતાનો હ્રાસ
એમ કહેવામાં આવ્યું કે ચાળીસ વર્ષ પછી ઇન્દ્રિયોની શક્તિ ક્ષીણ થવા માંડે છે. પ્રાચીન ગ્રંથોમાં આપણી શક્તિ ક્ષીણ થવાનો જે ક્રમ બતાવવામાં આવ્યો છે તે મેડિકલ સાયન્સમાં પણ સમ્મત છે. મેડિકલ સાયન્સના મત મુજબ ચાળીસ વર્ષ પછી આંખોની રોશની ઘટવા માંડે છે. ચાળીસ વર્ષ સુધી આપણી અવસ્થા પૂર્ણ વિકાસની રહે છે. ત્યાર પછી ફરીથી સંધ્યા તરફ ઢળવા લાગે છે. આ ક્રમ ધીમે ધીમે આગળ વધે છે. પાંચેય ઇન્દ્રિયોની શક્તિનો હ્રાસ થતો જાય છે અને એક દિવસ ઘડપણ માણસને ઘેરી લે છે.
એ સંકેત ખૂબ મહત્ત્વનો છે કે ચાળીસ વર્ષની અવસ્થામાં તો વ્યક્તિએ નિશ્ચિત રૂપે સાવધાન થઈ જવું જોઈએ. વ્યક્તિ શરૂથી જ સાવધાન રહે એ ખૂબ સારી વાત છે, પરંતુ ચાળીસ વર્ષ પછી પણ જો તે સાવધાન ન બને તો તેનું ઘડપણ સુખદ હોઈ શકતું નથી. એક અવસ્થા પછી આટલી સાવધાની ખૂબ કામમાં આવે છે કે શું ખાવું જોઈએ અને શું ન ખાવું જોઈએ ? સ્વસ્થ જીવનનું સૌથી મોટું સૂત્ર છે – ઇન્દ્રિયોની શક્તિને સુરક્ષિત રાખવી, ઇન્દ્રિયક્ષમતાને ટકાવી રાખવી. જો કાનની શક્તિ ઘટી જાય તો એક સમસ્યા ઊભી થઈ જાય. જો આંખની રોશની ક્ષીણ થઈ જાય તો એક સમસ્યા પેદા થઈ જાય. સાંભળવા અને જોવાનું બંધ થઈ જાય તો પછી જીવન નિરર્થક જેવું લાગવા માંડે છે.
-
રાત્રીભોજનનો ત્યાગ
ન
વૃદ્ધાવસ્થામાં પાચનશક્તિ પણ નબળી પડે છે. મહાવીરે કહ્યું કે રાત્રિભોજન ન કરો. છેવટે વૃદ્ધ માણસે તો રાત્રે ન જ ખાવું જોઈએ. પૂર્વે રાત્રિભોજના નિષેધને ધર્મનો સિદ્ધાંત માનવામાં આવતો હતો, પરંતુ આજે તે આરોગ્યનો સિદ્ધાંત બની ગયો છે. આજકાલ
માર્ગ સાયણોનું મ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
