Kavyanushasanam

Author(s): Hemchandracharya, T S Nandi, Jitendra B Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 447

३०८
५
१०
१५
२०
२५
स्वातन्त्र्येण शब्दालङ्कारयोः संकरो यथा
कुसुमसौरभलोभपरिभ्रभ्रमरसंभ्रमसंभृतशोभया ।
अत्र यमकानुप्रासयोः । अर्थालङ्कारयोर्यथा
चलितया विदधे कलमेखलाकलकलोऽलकलोलदृशान्यया ॥ ६६३ ॥ [ शिशुपालवध ६.१४]
लिम्पतीव तमोऽङ्गानि वर्षतीवाञ्जनं नभः । असत्पुरुषसेवेव दृष्टिर्निष्फलतां गता ॥ ६६४||
अत्रेोत्प्रेक्षोपमयोः । शब्दार्थालङ्कारयोर्यथा
अत्रानुप्रासरूपकयोः ।
अङ्गत्वेन संकरो यथा
सोनत्थि एत्थ गामे जो एअं महमहंतलायण्णं ।
तरुणाण हिअयलूडिं परिसक्कंतिं निवारे ||६६५॥ [का.प्र.१०.५७०]
कर्कन्धूफलमुच्चिनोति शबरी मुक्ताफलाकाङ्क्षया क्रुद्धोलूककदम्बकस्य पुरतः काकोऽपि हंसायते ।
[ बालचरित १.१५; मृच्छकटिक १.३४]
कीर्त्या ते धवलीकृते त्रिभुवने क्ष्मापाल लक्ष्मीः पुनः कृष्णं वीक्ष्य बलोऽयमित्युपहितव्रीडं शनैर्जल्पति ||६६६ ॥
अत्र श्लेषो व्यतिरेकस्याङ्गम् ।
[स.कं. ३.१३१]
अत्रातिशयोक्तिमपेक्ष्य भ्रान्तिरुद्भूता । तदाश्रयेण चातिशयोक्तिश्चमत्कारहेतुरित्येतयोरङ्गाङ्गिभावः ।
त्वं समुद्रश्च दुर्वारौ महासत्त्वौ सतेजसौ ।
इयता युवयोर्भेदः स जडात्मा पटुर्भवान् ॥ ६६७॥
[काव्यानुशासनम्
अत्र श्लेषो विरोधस्याङ्गम् ।
कृष्णार्जुनानुरक्तापि दृष्टिः कर्णावलम्बिनी । याति विश्वसनीयत्वं कस्य ते कलभाषिणि ॥ ६६८ ||
[काव्यादर्श २.१८५ ]
[काव्यादर्श २.३३९]