Kavyanushasanam

Author(s): Hemchandracharya, T S Nandi, Jitendra B Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 469

[काव्यानुशासनम् प्रौढा धीराधीरानुकूला यथा
यत्पाणिर्न निवारितो निवसनग्रन्थिं समुद्ग्रन्थयन् भ्रूभेदो न कृतो मनागपि मुहुर्यत्खण्ड्य मानेऽधरे । यनिःशङ्कमिहार्पितं वपुरहो पत्युः समालिङ्गने मानिन्या कथितोऽनुकूलविधिना तेनैव मन्युर्महान् ॥७०८।।
[शृङ्गारतिलकम् परि. १ का. ४४ अनन्तरम्] सैवोदासीना यथा
आयस्ता कलहं पुरेव कुरुते न संसने वाससो भग्नभूरतिखण्ड्य मानमधरं धत्ते न केशग्रहे । अङ्गान्यर्पयति स्वयं भवति नो वामा हठालिङ्गने तन्व्या शिक्षित एष सम्प्रति कुतः कोपप्रकारोऽपरः ॥७०९।।
[अमरु० १०६] प्रौढाऽधीरा संतर्जनेन यथा
तथाभूदस्माकं प्रथममविभिन्ना तनुरियं ततोऽनु त्वं प्रेयानहमपि हताशा प्रियतमा । इदानीं त्वं नाथो वयमपि कलत्रं किमपरं मयाप्तं प्राणानां कुलिशकठिनानां फलमिदम् ॥७१०॥
[अमरु० ६९] सैव साघाता यथा
'कोपात् कोमलबाहुलोल-' (पृ० १६) ॥७११॥ इति । परस्त्रीलक्षणमाह१७१) परोढा परस्त्री कन्या च ॥२८॥
परेणोढा परस्य स्त्री परस्त्री। सा च नाङ्गिनि रसे उपकारिणीति नास्याः प्रपञ्चः कृतः । ऊढेत्युपलक्षणम् । _अवरुद्धापि परस्त्रीत्युच्यते। परोढा यथा२५ दृष्टिं हे प्रतिवेशिनि' (पृ० २८) । ॥७१२।। इति । __ कन्या तु पित्राद्यायत्तत्वादनूढापि परस्त्री। यथा
दृष्टिः शैशवमण्डना प्रतिकलं प्रागल्भ्यमभ्यस्यते पूर्वाकारमुरस्तथापि कुचयोः शोभां नवामीहते । नो धत्ते गुरुतां तथाप्युपचिताभोगा नितम्बस्थली तन्व्याः स्वीकृतमन्मथं विजयते नेकपेयं वपुः ॥७१३।।
३०