________________
ભાવાર્થ :
- ચક્ષુદર્શન, અચક્ષુદર્શન, અવધિદર્શન અને કેવલદર્શન એ ચાર સામાન્ય ઉપયોગ (સામાન્ય બોધવાળા હોવાથી દર્શન કહેવાય છે. તેનું જે આવરણ કરનાર કમ તે દર્શનાવરણીય કર્મ કહેવાય છે.
પ્ર. ૨૦૫. ચક્ષુ કોને કહેવાય? “ઉ.: જોવા માટેની દ્રષ્ટિ (આંખ) તે ચક્ષુ કહેવાય છે. પ્ર. ૨૦૬. અચક્ષુ કોને કહેવાય ?
ઉ. ચક્ષુ સિવાયની બાકીની જે ઈન્દ્રિયો (સ્પર્શેન્દ્રિય, રસનેન્દ્રિય, ઘ્રાણેન્દ્રિય અને શ્રોત્રેન્દ્રિય) એ ઈન્દ્રિયોને અચક્ષુ કહેવાય છે.
પ્ર. ૨૦૭. દર્શન એટલે શું? અને તે કર્મ ક્યારે કહેવાય ?
ઉ.: આગમોમાં દર્શન એટલે સામાન્ય ઉપયોગ કહેવાય છે. પદાર્થોના વિશેષ આકારોને જે જાણે નહિ. સામાન્ય અને જે જાણે તે દર્શન કહેવાય છે. કહ્યું છે કે
જે સામનગહણ, ભાવણે નેવ કટ્ટ આગાર | અવિસેસિણિ અર્થે, દંસણમિય વચ્ચએ સમએ ૧ . તેનું જે આવરણ કરનાર કર્મ હોય છે તે દર્શનાવરણીય કર્મ કહેવાય છે. પ્ર. ૨૦૮. ચાર. એ દર્શનાવરણીય કર્મ કેટલા પ્રકારે છે ?
ઉ. : (૧) ચક્ષુ દર્શનાવરણીય (૨) અચક્ષુ દર્શનાવરણીય (૩) અવધિ દર્શનાવરણીય અને (૪) કેવલ દર્શનાવરણીય કર્મ.
પ્ર. ૨૦૯, ચક્ષુ, દર્શનાવરણીય કર્મ કોને કહેવાય ?
ઉ. ચક્ષુ વડે સામાન્ય રૂપનું જે ગ્રહણ થાય છે (રૂપના સામાન્યને જાણે છે) તેને આવરે તે ચક્ષુ દર્શનાવરણીય કર્મ કહેવાય છે.
પ્ર. ૨૧૦. અચકું દર્શનાવરણીય કર્મ કોને કહેવાય ?
ઉ. સ્પર્શેન્દ્રિય, રસનેન્દ્રિય, ઘ્રાણેન્દ્રિય તથા શ્રોત્રેન્દ્રિય વગેરે ચાર ઈન્દ્રિયોના તથા મનના ક્ષયોપશમ ભાવને આવરણ કરે એટલે કે તે પાંચ વડે જ સામાન્ય બોધ થાય તેને આવરે તે અચક્ષુ દર્શનાવરણીય કર્મ કહેવાય છે.
પ્ર. ૨૧૧. અવધિ દર્શનાવરણીય કર્મ કોને કહેવાય ?
ઉ.: અવધિજ્ઞાન પેદા થતાં પહેલા સામાન્ય જે જ્ઞાન થાય છે તેનું આવરણ કરનાર કર્મ તે અવધિ દર્શનાવરણીય કર્મ કહેવાય છે.
પ્ર. ૨૧૨. કેવલ દર્શનાવરણીય કર્મ કોને કહેવાય?
ઉ.: સંપૂર્ણ વસ્તુ તત્વનો જે વિશેષ બોધ હોય તેમાં જે સામાન્યાસને ગ્રહણ કરે તે કેવલ દર્શન કહેવાય છે. તેનું આવરણ કરનાર કર્મ તે કેવલ દર્શનાવરણીય કર્મ કહેવાય છે.
30
For Private and Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
