________________
પ્ર. ૧૭૪. પૂર્વશ્રુત કોને કહેવાય છે ?
ઉ. દ્રષ્ટિવાદ શ્રુતજ્ઞાનમાં ઉત્પાદ પૂર્વ વગેરે ચૌદ પૂર્વે જણાવેલા છે તેમાંના કોઈપણ એક પૂર્વનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું તે પૂર્વ શ્રુતજ્ઞાન કહેવાય છે.
પ્ર. ૧૭૫. પૂર્વ સમાસ શ્રુત કોને કહેવાય ?
ઉ. દ્રષ્ટિવાદ અંગમાં ઉત્પાદ અગ્રાયણી, આદિ ચૌદ પૂર્વ જ્ઞાનોનું વર્ણન આવે છે. તેમાંના બે-ત્રણ ઈત્યાદિ યાવત્ ચૌદ પૂર્વેનું જે જ્ઞાન પેદા કરવું તે પૂર્વ સમાસ શ્રુતજ્ઞાન કહેવાય છે.
પ્ર. ૧૭૬. શ્રુતજ્ઞાન બીજી રીતે કેટલા પ્રકારનું કહેલ છે ? કયા કયા ? ઉ. : ચાર. (૧) દ્રવ્યથી (૨) ક્ષેત્રથી (૩) કાલથી (૪) ભાવને આશ્રયીને. પ્ર. ૧૭૭. એ ચારે પ્રકારના શ્રુતજ્ઞાની શું શું જાણી શકે છે ?
ઉ. : દ્રવ્યથી શ્રુતજ્ઞાની સર્વ દ્રવ્યોને, ક્ષેત્રથી શ્રુતજ્ઞાની સર્વ ક્ષેત્રને. કાલથી શ્રુતજ્ઞાની સર્વ કાલને અને ભાવથી (ભાવને આશ્રયી) શ્રુતજ્ઞાની સર્વ ભાવોને જાણી શકે છે. . અણુગામિ વઢમાણય,-પડિવાઈયરવિહા છહ ઓહી !
રિમિ-વિલમઈ મણ-નાણું કેવલમિગવિહાણ || ૮ || ભાવાર્થ :
અનુગામિ, વર્ધમાન, પ્રતિપાતી અને એ ત્રણનાં ઈતર એટલે કે અનનુગામી હાયમાન તથા અપ્રતિપાતી. એ છ પ્રકારે અવધિજ્ઞાન, મન:પર્યવજ્ઞાન ઋજુમતિ અને વિપુલમતિ રૂપ બે પ્રકારે તથા કેવલજ્ઞાન એક પ્રકારે હોય છે.
પ્ર. ૧૭૮. અવધિજ્ઞાન કેટલા પ્રકારે હોય છે ? કયા કયા ? ઉં. : એ. (૧) ભવપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાન (૨) ગુણપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાન. પ્ર. ૧૭૯. ભવપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાન કોને કહેવાય? અને તે કયા જીવોને હોય
છે ?
ઉ: ભવપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાન એટલે કે ભવમાં ઉત્પન્ન થાય કે તરત જ અવધિજ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ક્ષયોપશમ ભાવ પેદા થાય છે અને તે દેવતા તથા નારકીના જીવોને હોય છે. જેમ પક્ષીઓને જન્મતાની સાથે જ પાંખ મળે છે તેવી રીતે ભવપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાન જાણવું.
પ્ર. ૧૮૦.ગુણપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાન કોને કહેવાય? અને તે કયા જીવોને હોય
છે ?
ઉ. જે અવધિજ્ઞાન પેદા કરવા માટે તપ વગેરે કરવામાં આવે છે કે જેનાથી આત્મામાં અવધિજ્ઞાનાવરણીયનો ક્ષયોપશમ ભાવ પેદા થાય તે ગુણપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાન કહેવાય છે. આ અવધિજ્ઞાન મનુષ્ય તથા તિર્યંચોને હોય છે.
૫
Jain Education International
For Private and Personal Use Only
www.jainelibrary.org
