Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam

Author(s): Shivsharmsuri, Gunratnasuri
Publisher: Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti

Page 181

#
कृष्टिः ]
अनिवृत्तिकरणाधिकारः
[ १२३
चेद् ? उच्यते-संख्येयबहु भागघातैः प्राप्यमाणचरमपल्योपमसंख्येयभागमात्रं स्थितिस्थानं दुरापकृष्टिस्थानमुच्यते, तत एकस्मिन् स्थितिघाते पूर्णे स्थितिसत्त्वं पत्योपमाऽसंख्येय भागमात्रं भवति, यत्स्थितिस्थान भवनात्स्थितिघातेन सत्तागतस्थितेऽरसंख्येयबहुभागा नाशाय प्रयतन्ते तत् सत्तास्थानं दूरापकृष्टिसंज्ञमिति फलितार्थ: । अयं शब्दार्थ:- अपकृष्यते तनुक्रियते स्मेत्यपकृष्टिः कर्मणि "स्त्रियां क्तिः " ( सिद्धहेम ५।३।९१ ) इत्यनेन 'क्तिः,' दूरमतिशयेनाऽपकृष्टिः दुरापकृष्टिः पन्यापम मात्र स्थिति सच्च भवनात्संख्यातसहस्र ेषु गतेषु सत्सु प्राप्यमाण स्थितिसत्त्वस्य पल्योपमतोऽत्यन्तहीनत्वेन दूरापकृष्टिरिति व्यपदेशो भवति । यद्वा अप पूर्वकः कृष् धातुः । दूरमपकृष्यतेऽपनीयते स्मेति दूरापकृष्टिः, पल्योपमस्थितिसत्कर्मत इदं सत्तास्थानमतिशयेन दूरमपनीयते तेनेदं सत्तास्थानं दूरापकृष्टिरिति व्यवह्रियते । यद्वा दूरमपकृष्यते दूरमपनीयते सत्तागत स्थिति
1
=
असत्कल्पनयोत्कृष्टसंख्यातंम् असत्कल्पनया जघन्यपरित्ता संख्यातम् = पल्योपम: उत्कृष्ट संख्यातः = ११०००÷५०=११०० पल्योपम: जघन्यपरित्त संख्यातम् = ११०००÷११=१००० शताऽवि कसहस्त्रसंख्याकस्थानादे को नहान्या सहस्र संख्याकस्थानं यावद्वक्तव्यम । एतेन शतं दूरापकृष्टिस्थानानि (११००-१००० = १०० ) यद्वा पल्योपमम् उत्कृष्ट संख्यातम्
जघन्यपरित्ताऽसंख्यातम् ।
प
.=१००
_ ११००० उ. सं. ज. प. प्र. सं १०:४११ इदं च दिग्दर्शनमात्रमेव मैवमन्येषामपि दूरापकृष्टिस्थानानां संभवात्, तथाहि पल्योपमे जघन्यपरित्ताऽसंख्याताऽर्थेन जधन्यपरित्तस्य चतुर्भागेन वाऽपि भक्ते दूरापकृष्टिस्थानं प्राप्यते, एतेषु स्थानेषु केवलिदृष्टयैकतमदेव स्थानं दूरापकृष्टित्वेन दर्शन त्रिकस्य क्षपको लभते । उक्तं च जयधवलायाम् "वयं तु भणामो, प्रणेयविया एसाति । किं कारणं पलिदोवमा संखेज्ज भागमेत्तट्ठि दिसंतुप्पदित्तणिबंधणाणं पलिदोवमस्स संखेज्जदिभागद्विदिविष्वाणमसंखेज्जप लिदो वमपढमवग्गमूलमेत्ताणमुवलंभादो । तं जहा - उक्कस्ससंखेज्जं विरलेयण पलिदोवमं समखंडं करिय दिष्णे एक्के कस्स रूवस्स श्रसंखेज्जाणि पलिदोवमपढमवगमूलाणि पावेति । तत्थेयरुवधरिदप्पमाणं सव्वजहण्णयं पलिदोवमस्स संखेज्जदिभागोत्ति भण्गदे । संपहि
सभंतरे जइ एगरूवं परिहायदि तो वि पलिदोवमस्स संखेज्जदिभागो चेव । दोसु रूवेसु परिहोणेसु विपलिदोवमस्स संखेज्जदिभागो चेव । एवमेगुत्तरवड्डीए रूवेसु परिहीयमाणेसु जदि सुट्टु बहुगं परिहादि तो मेरूवधरिदं पुणो जहन्नपरित्तासंखेज्जेण खंडेयूणेयखंडमेत्तं जाव ण परिहोणं ताव पलिदोवमस्स संखेज्जदि भागमेत्तमे दस्स ण फिट्टदि । सपुण्णेगखंडपरिहोणो वि ( णा) जहण्णपरित्तासंखेज्जेण खडदपलिदोवममेत्तट्ठिदिसंत वियप्पाणुप्पत्तदो । तम्हा दूरावकिट्टी श्रसंखेज्जप लिदोवमपढमवग्गमूलमेतवियप्पसहिदा त्तिसिद्ध ं । दिरिसणमेत्तं चेदं परुविदं एदीए दिसाए अण्णे विदूराव किट्टीवियप्पा समुप्पाएया, जहष्णपरित्ताऽसंखेज्जस्स श्रद्धच उभागादिरूवेहिम्मि (हि पि) पलिदोषमे खंडिडे दूरावकिट्टि विय
पुत्ती पडिसेहाभावादो । एदेसु वियत्पेसु जिर्णादिट्टभावण्णदर वियत्पपडिबद्धा दूरावकिट्टि एयवियप्पा इह यव्वा, प्रणियट्टिकरणपरिणामेहिं घादिदावसिट्टाए तिस्से प्रणेयवियप्पत्तविरोहादो । " इति ।
१०
११