Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam

Author(s): Shivsharmsuri, Gunratnasuri
Publisher: Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti

Page 254

१९६ ]
उपशमनाकरणम
[ गाथा ४८
"विदिय हिदिए जा आदिट्ठीदी तिस्से असंखेज्जणं होणं तदो विसेसहीणं चेव"इति
(२) संज्वलनमानस्य प्रथमस्थितिप्रथमसमय एवाऽप्रत्याख्यानावरणप्रत्याख्यानावरणसंज्व. लनमानत्रिकं युगपदुपशमयितुमारमते ।
(३) तस्मिन्नेव समये संज्वलनमानादित्रिकस्य स्थितिवन्धोऽन्तर्मुहुर्तोन चातुर्मासिकः शेषकर्मणां तु ज्ञानावरणीयादीनां संख्येयवर्षसहस्रप्रमाणः, अल्पबहुत्वं तु पूर्ववज्ज्ञाव्यम् ।
(४। संज्वलनक्रोधस्याऽवशिष्टाऽऽवलिको संज्वलनमाने स्तिबुकसङ्क्रमेण सङ्क्रमयति । (५)तदानीं समयोनाऽऽवलिकाद्वयेन सज्वलनक्रोधस्य बद्धदलिकं पुरुषवेदोक्तप्रकारेण तावता कालेन सङ्कमयत्युपशमयति च यावत्संज्वलनमानस्य प्रथमस्थितावावलिकात्रिक शेषं भवति तावद. प्रत्याख्यानप्रत्याख्यानावरणयोर्दलिक संज्वलनमानेसंक्रमयति, ततःपरं प्रथमस्थिती समयोनावलि. कात्रिके शेषे सति संज्वलनमानस्य पतद्ग्रहताया अपगमा तत्र न प्रमिपति,किन्तु संज्वलनमायालोभयोः सङ्क्रमयति । संचलनमानस्य प्रथमस्थिता आलिकाद्विके शेषे पूर्वोक्तस्वरूपागालो व्यवच्छिद्यते। तदानीं च कषायप्राभतचूर्णिकारमते प्रत्यागालोऽपि व्यवच्छिद्यते, उदीरणा तु तावत्प्रवर्तते
सेकाले माणस्स य पढमट्टिदिकारवेदगो होदि ।
पढमट्टिदिम्मि दव्वं असंखगुणियक्कमे देदि ।। २७२ ।। पढदिदिसोसादो बिदिया दिम्ह य प्रसंखगुणहीणं ।
ततो विसेसहोणं जाव अइच्छावणमपत्तं ।। २७३ ।। संस्कृतटोका-कोषत्रयोपशम नाऽनन्तरसमयेऽयमनिवृत्तिकर गसंयतः संज्वलनमानस्याऽन्तमुहूर्तमात्रप्रथमस्थितेः कारको वेदकश्च भवति तद्यथा-संज्वलनमानस्य द्वितीयस्थितौ स्थितिसत्त्वद्रव्यावस्मास- अपकर्षणभागहारखण्डितकभागं गहीत्वा पुन:पल्याऽसंख्यातभागेन खण्डयित्वा तदेकभागमुदया वलिप्रथमसमयादारभ्येदानी क्रियमाणप्रथम स्थितिचरमसमयपर्यन्तं 'प्रक्षेपयोग' इत्यादिना प्रतिनिपेके. ऽसंख्यातगुणितक्रमेण निक्षिपति । पुन पल्याऽसंख्यातबहुभागं द्वितीय स्थिती 'दिवडगुणहाणिभाजिदे पढमा' इत्पनेन विशेषहीनक्रमेण उपर्यतिस्थापनावलि मुक्त्वा निक्षिपति पुनद्वितीयादिसमयेष्वपि प्रथमसमयाद. पकृष्टद्रव्यादसंख्येयगुणितक्रमेण द्रव्यमपकृष्य प्रागुक्तप्रकारेण प्रथम द्वितोयस्थित्योनिक्षिपति । प्रतिसमयं प्रथम स्थितिप्रथमनिषेक मेकैक मृदयमानमन भवति च ।। २७२ ।। प्रथमस्थितिचरमसमयानाक्षप्तद्र द्वितीयस्थितिप्रथमनिषेके द्रव्यमसंख्यातगुणहीनम, प्रथमस्थितिशीपंद्रव्यस्य पल्य मागहार भूताऽसंख्यातबाहुल्याद्विशेषादसंरू समयबद्धमात्रत्वात् । द्वितीय स्थितिप्रथम निक्षेपनिक्षिप्तद्रव्यस्य च द्वयर्धगुणहान्य. पकर्षणभाहारभक्तत्वे कामय प्रबद्धःऽसंख्येयभागमात्रत्वात् । ततो द्वितोयस्थितेः प्रथमनिषकद्रव्या. दुरितननिषेकेषु विशेषहीनक्रमेणाऽतिस्थापनावलेरधो निक्षप्तद्रव्यं विशेषनोऽसंख्येयगुणहीन मेव ।
प्रत्राऽपि सज्वलनमायायामप्रत्य ख्यानावरणप्रत्याख्य नावरणमानद्विकमावलियापर्यन्तमेव सड़क्र. मर्यात इति लब्धिसार उक्तम, तद्य या "संज्वलनमानप्रथम तो सावदार्शल त्रयमवशिष्यते तावदप्रत्या. ध्यान प्रत्याख्यान वर,मानदयद्रव्यं संज्वलनमान एव पूर्वोक्तविधानेन सङक्रमावलिकाचरमसमयपर्यन्तं तद्रव्यं संज्वलनमायादिद्विक एव सङक्रामति (लब्धिमार०२७५) । "इति ।