Book Title: Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam
Author(s): Shivsharmsuri, Gunratnasuri
Publisher: Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti
View full book text ________________
उपशमनाकरणम
२०६ ]
[ गाथा ५४ "सेसड'त्ति,शेषाद्धां शेषकालं तृतीये विभाग इत्यर्थः । तनुरागः सूक्ष्मसंपरायो भवति, स च बादरसंज्वलनलोमोदयविच्छेदसमय एवं प्राकृताः कियतीश्चिकिट्टीर्द्वितीयस्थितेः सकाशासमाकृष्य तावती सूक्ष्मसंपरायाद्धातुल्यां संज्वलनमानोक्नप्रकारेण प्रथमस्थितिं करोति वेदयति च सूक्ष्मसंपरायप्रथमस्थितिश्च बादरसंज्वलनलोभस्य प्रथमस्थितितः किश्चिन्यूना तदर्धप्रमाणा क्रियते । उक्तं च कषायप्राभृतचूर्णी "जा पढमसमथलोभवेदगस्स पढमहिदि तिस्से पढमहिदीए इमा सुहमसंपराइयस्स पढमहिदि दुभागो थोऊणाओ।" इति ।
अत्र कषायप्राभृतचूर्णिकाराणामिदं तात्पर्यम् -- लोभवेदकाद्धायास्त्रयो विभागाः क्रियन्ते ।(१) । प्रथमो विभागः केवलस्पर्धकसत्त्वकालः,अश्वकर्ण करणाऽद्धा (२) द्वितीयो विभागःकिट्टिकरणाऽद्धा (३) तृतीयो विभागः किट्टिवेदनाऽद्धा । तत्र कालाऽपेशया प्रभृतः प्रथमो विभागः,ततो विशेषहीनो द्वितीयविभागस्ततोऽपि विशेषहीन स्तृतीयो विभागः । प्रथमद्वितीयविभागाद् द्वयाद्धातो बादरसंज्वलनलोभस्य प्रथमस्थितिरेकावलि कयाऽधिका । सूक्ष्मलोभस्य प्रथम स्थितिश्च द्वितीयविभागलझणकिट्टिवेदकाऽद्धा प्रमाणा भवति, न न्यूनाऽधिका,वक्ष्यते चेतत्सर्वमल्पबहुत्वाऽधिकारे तद्यथा-"उवसामगस्स सुहमसंपरायडा किट्टिणमुवसामणडासुहमसंपराइयस्स पढमहिदि च तिणि वि तुल्लाओ विसेसाहिया। उवसमगस्स किटिकरणद्धा विसेसा. हिया पडिवदमाणगस्स बादरसंपराइयस्स लोभवेदगडा संखेजगुणा, तस्सेव लोहस्स तिविहस्सवि तुल्लो गुणसेदिनिक्खेवो विसेसाहियो उवसामगस्स यादरसंपराइयस्स लोभवेदगडा विसेसाहिया। तस्सेव पढमहिदि विसेसाहिया । इति । उपयुः क्ताऽल्पबहुत्वस्येदं तात्पर्यम्-सूक्ष्मसंपरायऽद्धातः किट्टिकरणाद्धा विशेषाधिका, ततोऽपि श्रेणितः प्रतिपततो बादरसंपरायस्य लोभवेदकाद्धा संख्येयगुणा तनोऽपि श्रेणितः प्रतिपततो जीवस्य लोभत्रयस्य गुणश्रेणिनिक्षेपो विशेषाऽधिकः,तत उपशमकस्योपशमश्रेणिं प्रतिपद्यमानस्य जन्तोर्बादरसंपरायगुणस्थानके लोभवेदकाद्धा विशेषाऽधिका । अत्र किट्टिकरणाद्धातः श्रेणितः प्रतिपततो जन्तोर्वादरसंपरायकालस्य संख्यातगुणत्वेन संख्यातगुणस्य जघन्यतोऽपि द्विगुणत्वेन श्रेणिं प्रतिपद्यमानस्य जन्तोर्वादरसंपरायकालो द्विगुणतोऽप्यधिको भवति । बादरसंपरायलोभवेदकाऽद्धाया द्वौ विभागौ क्रियेते, तत्रैकोऽऽश्वकर्णकरणाद्धा अन्यश्च किट्टिकरणाद्धेति कृत्वा प्रथमाधोंऽश्वकर्णकरणाद्धा द्वितीयकिट्टिकरणाद्धातो विशेषाधिको भवति । न च पूर्व लोभवेदकाद्धाया द्वित्रिभाग: प्रमाणा प्रथमस्थितिः क्रियत इत्युक्तम् कथमेतत्संगच्छते ? यतो लोभवेदकाऽद्धाया द्वित्रिभागतः किश्चिदधिकः केवलो बादरलोभवेदककालः प्रथमस्थितिस्तु ततोऽप्यावलिकाऽधिकेति वाच्यम्, पूर्वकथनस्य सामान्यत्वेन विरोधाऽभावात् । अयं भावः-अनिवृत्तिकरणवक्तव्यतायां लोभवेद
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Loading... Page Navigation 1 ... 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 