Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam

Book Title: Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam
Author(s): Shivsharmsuri, Gunratnasuri
Publisher: Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 213
________________

अंतरकरणप्ररूपरणा ] दर्शनमोहत्रिकोपशमनाधिकारः
[ १५५ अंतरं करेदि"इति। तत्र सम्यक्त्वमोहनीयस्याऽन्तमुहूर्तप्रमाणां प्रथमस्थितिं 'अणुदयाण' इति। अनुदितयोमिथ्यात्वमिश्रयोरावलिकामात्रां प्रथमस्थितिं कृत्वाऽन्तमुहूर्तेन पूर्ववदेकस्थितिबन्धाद्धाप्रम.णेन कालेनाऽन्तरकरणं विधाय दर्शनत्रिकमुपशमयितुमारभते । दर्शनत्रयस्य द्वितीयस्थितेः प्रथमः निषेकाः समानाः तथाऽन्तकरणस्याऽधस्तनप्रथमस्थितिसत्कचरमनिषका विषमा इति कृत्वाऽन्तरकणमधस्ताद् विपतमुपरि च सदृशम् ।
अत्र मिथ्यात्वमिश्रपुञ्जयोः प्रथम स्थतिरावलिकाप्रमाणा मुच्यते, सा चाऽन्तरकरणक्रियाकाले चलनाऽऽत्रलिका संभाव्यते । किमुक्तं भवति ? उच्यते-अन्तरकरणक्रियाकालस्य प्रथमसमये मिश्रमोहनीयस्य मिथ्यात्वमोहनीयस्य चोदयाऽऽवलिकाया उपरितनप्रथमनिषेकादारभ्याऽऽद्वितीयस्थितिसत्कप्रथमनिषेकपर्यन्ते विद्यमाना ये निषेकाः, तेभ्यो दलिकान्युत्कीर्यन्ते । न चाऽन्तरकरण क्रियाकाले समाप्त एक द्वितीयस्थितिर्ववतुं शक्यते, नार्वागिति वाच्यम्, भाविनिभूतवदुपचार इतिन्यायेनाऽन्तकरणक्रियायाः प्रथमममयात्प्रभृत्यपि द्वितीयस्थितित्वेन व्यपदेशात अन्तरकरण क्रियाया द्वितीयसमयेऽपि पूर्ववदावलिका वर्जयित्वोपरितनस्थितिस्थानकेभ्यो दलिकान्युत्किरति (किन्तु पूर्वसमययुत्कीय माणाऽन्तकरणगतस्थितितः समयेन न्यूना हीदानीमुत्कीर्यमाणाऽन्तरकरणगतस्थितिर्भवति, उदयेन प्राक्तनसमये वेदिते उपरितनसमयस्योदयावलिकायां प्रविष्टत्वात् ) एवमन्नमुहूत यावदुदयसमयेषु क्षीणेष्वावलिका प्रतिसमयमुपयुपरि वर्धते, अन्तरकरणक्रियाया अन्तमुहूतसत्कचरम समये मिथ्यात्वमिश्रयोर वलिकावोंपरितन्य प्राप्तद्वितीयस्थितिसत्कप्रथमनिषेकाऽन्तमुहूर्तप्रमाणास्थितिर्दलिकाभाववती क्रियते । अत्र चरमसमय एव सर्वथा दलिकाऽभाववती क्रियते, तत्प्राक्तनेषु समयेषु तु सर्वथादलिकाऽभाववती न क्रियत, अपितु प्रतिसमयं कानिचिद् कानिचिद् दलिकान्यपनयति । इत्थं मिथ्यात्वमिश्रयोरन्तरकरणक्रियाप्रथमसमये यथाऽऽवलिकाप्रमाणा प्रथमस्थितिर्भवति तथैवाऽन्तरकरणक्रियाचरमसमयेऽप्यावलिकाप्रमाणा प्रथमस्थितिर्भवति । सम्यक्त्वमोहनीयस्य त्वधस्तादन्तमुहर्तमात्रां स्थितिमुक्त्वो. परितनस्थितिं च विष्कम्भयित्वाऽन्तरालगतस्थितेरन्तमुहूर्तमात्रमन्तरकरणं करोति । (अत्राऽधस्तनमुच्यमाणाऽन्तमुहर्तप्रमाणा स्थितिर्नोपयु परि वर्धतेऽपितूदयेन क्षीणेषु समयेषु सत्स्वन्तरकरण क्रियायाः समाप्ति यावदधस्तन विमुच्यमाणास्थितिन्यू ना न्यूनतरा भवति ।अन्तरकरणगतस्थितिस्तु तावत्येव, न्यूना न भवतीत्यर्थः ]
. एकस्थितिबन्धाद्धाप्रमाणाऽन्तम हूतेन सम्यक्त्वमोहनीयस्याऽधस्तनाऽन्तर्मुहूर्तप्रमाभावन्तमुहूर्तेन कालेन करोति उपरि तिसृणां प्रकृतीनां द्वितीयस्थितिप्रथमनिषेकाः सदृशा एव, अधः प्रथमस्थित्यग्रनिषेकाः विसदृशा इति ग्राह्यम् ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org


Page Navigation
1 ... 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332