Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam

Author(s): Shivsharmsuri, Gunratnasuri
Publisher: Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti

Page 240

१८२] उपशमनाकरणम्
( गाथा ४५ मलिलेनोपशमिता भवत्येवं कर्मदलिकं भावविशुद्धयोपशमितं भवति । नपुंसकोदोपशमनामभिहित्वा स्त्रीवेदोपशमना निजिगदिषुराह
एवित्थी संखतमे गम्मि घोईण संखवासाणि । संखगुणहाणि एत्तो देसावरणाणुदगराइ ॥४५॥ एवं स्त्रीवेदस्य संख्येयतमे गते घातीनां संख्येयवर्षाणि ।
संख्येयगुणहानितो देशावरणानामुदकराजिम् ॥ ४५ ॥ इति पदसंस्कार: नपुंसकवेदोपशान्ते सति स्त्रीवदेमुपशमयितुमारभने स्त्रीवेदोपशमनारम्भप्रथमसमयऽभिनःस्थितिबन्धः स्थितिघातो रमघातश्वऽऽरभ्यन्ते । स्त्रीवेदविध्यनिदेशं शेषविशेषं चाऽऽह"पवित्थी"एवं पूर्वोक्तप्रकारेण नपुमकवेदोपशमनास्त्रीवेदमुपशमयति. उपशम्यमानस्य स्त्रीव दम्योपशमनाऽद्धायाःसंख्येयतमे मागे गते सति घातिनां ज्ञानावरणदर्शनावरणान्तरायाणां "संग्ववासाणि" संख्ये यवर्षप्रमाणः स्थितिबन्धो भवति, अत्र सर्वेषां कर्मणां स्थितिबन्धमाश्रित्याऽल्पबहुत्वं विचायते
प्रवर्तत इत्युक्तस्तद्यथा-"अतरकरणे कदपढमसमयादो पहुडि मोहणीयस्स णस्थि दिदिघादो प्रणमागधादो वा, कूदो? उवसंतपदेसग्गस्स टिदिप्रणुभागेहि चलणामाय. लब्धिसारेऽपि तथैवोक्तम, तथाहि::अतरकरणास्यऽपि नसकवेदोपशमनाप्रथमसयादारभ्य मोहनीयस्य स्थितिखण्डमनु भागखाडनंच नाऽस्ति उपशम्यमानकर्मस्थितेः कण्डकघातो नास्तीति परमगुरुपदेशात् ।" इति । स्थिति घातरसघात निषेधे धवलाकारैरुपशान्तदलिकस्य स्थित्यनुभागो न वर्धते हीयते वा । न चाऽनुपशम्य प्रकृतीस्थितिघातरसधातो कुतो न भवतोति वाच्यम् , यतःपूर्वमुपशान्तप्रकृतिस्थितिसत्वतः पश्चादुपशमिष्यमाणप्रकृतिः स्थितिसत्वं स्थितिघातः संख्येयगुणहीनं भवेत तच्च नेष्टम् उपशमनकाले (उपशमश्रेणी) सर्वासा मोहनीयप्रकृतीनां समानस्थितिकत्वात इति लब्धिसारधवला योरभिप्रायः । प्रक्षराणि त्वेषम-उवसंतुवसामिज्जमाणमोहपयडीओ मोत्तण सेसाणं दो घादाकिण्ण ह ति? ण पुव्वमुक्संतपयडि दिदि संतकम्मा दो पच्छा उवसंतपय डिट्टिदिसंतकम्मम्स सखेज्जगुणं होणत्तपसंगादो" इति धवलाकारः। तथा चाऽत्र लब्धिसारः-तह्यनुपशम्यमानमोहप्रकृतीनां स्थितिकण्डकघातौ भवेदिति नाशङ्कितव्यम्, उपशमनकाले मोहप्रकृतीनां सर्वासामपि स्थितिसदृश्यादिति च परमसप्रदीपस्य परमगुरुपर्वक्रमायातस्य सद्भावात स्थित्यनुसारित्वादनुभागस्याऽपि खण्डनं विना तदरस्थं सिदमेव इति कर्मप्रकृतिचूणिकारैःकषाय प्रा. भतचूणिकारश्च मोहनीयकर्मण:स्थितिघात रसघातयोनिषेधो न दशितः। तथा च जयधवलाकारस्याऽनुभागऽधिकारगतान्यक्षराणि-अवेदकाऽवस्थाामपि मोहनीयस्य रमघातं साधयन्ति तदक्षराणि त्वेवम-" अवेदगस्स उक्कोसप्रणमागाविहत्तिकस्स? जो अवगतवेद अनियट्टिउवसामग्रो पढमप्रणुभागकंडए वट्टमाणो तस्स उक्नोसप्रणूभागविहत्ति हते अणुक्कोसा। इति । अवेदकाऽवस्थायां मोहनीयस्य रसधातो मवतीति उपयुक्तैरक्षरैः सिद्धं भवति, । इति तत्त्वं तु केवलिनी विदन्ति ।