________________ જ્ઞાનસાર પ્રવચનમાળા અપમાનિત થાય છે; છતાં અંજનાના હૈયામાં સ્વામી પ્રત્યે નથી ધિક્કારની લાગણી, નથી રોષની લાગણ. એની સખીઓ કહે છે, “આ પથ્થરદિલ જે માનવ અમે આજે નથી જે, જે આ રીતે....અધવચ્ચે જ અંજના કહે છે : ના, એમ ન બોલે. એમને કોઈ વાંક નથી. જે તેમનો સ્વભાવ જ ખરાબ હોત તે એ બધા જોડે તે છડું વર્તન કરત. યુદ્ધના પ્રયાણની એ વીરયાત્રાના વખતે તેઓ બધાનું સ્વાગત હસીને સ્વીકારતા હતા, એક મને જોતાં જ એમના મુખ પરનું સ્મિત વીલાઈ ગયું હતું. એટલે વાંક મારો છે. વાંક મારા કર્મને છે. કેવી ઊંડી દૃષ્ટિ ! અંજનાને કર્મના ચિન્તનને સહકાર ન હેત તે શું થાત ? એમનું દુખ કેટલું ભારે હતું ? કર્મના ચિન્તન સિવાય બીજું કઈ એ દુખને હળવું ન કરી શકત. એક સુભાષિતમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, કૂતરે ઢેખાળા ફેંકનારને નહિ પણ ઢેખાળાંને બચકાં ભરે છે; જ્યારે સિંહ તીરને નહિ પણ તીર મારનારને ઝડપે છે ! કર્મના ચિન્તનવાળો બીજું કાંઈ નથી કરતા. આ સિંહની જેમ મૂળ કારણને શોધવા મથે છે, કે કે તમને હેરાન કર્યા. તમે એ વખતે આ પ્રમાણે વિચાર H આ માણસ શું બધાને હેરાન કરવાના જ સ્વભાવ વાળે છે? ના, એ બધાને નથી કરતે. મને
