________________ 134 જ્ઞાનસાર પ્રવચનમાળા બહુ અદ્દભૂત છે આ “ભવનિવે' શબ્દ. જેમ જેમ એનું ચિંતન કરતાં જશે, તેમ તેમ અનેરી ભાવનાઓ હૈયામાં ઉમટતી જશે. કર્તત્વ નહિ, સાક્ષિત્વ! ભવનિર્વેદની વાત આપણે અહીં એટલા માટે કરી કે, એ હેય તે સંસારમાં શ્રાવક રહે છતાં એનો રસ સંસારને વધુ ખીલવવામાં નહિ, પણ એને તેડી પાડવામાં હોય. આ આરાધક સંસારમાં કર્તા રૂપે નહિ, પણ સાક્ષી રૂપે જ રહેતા હોય છે. કારણ કે એને રસ, આપણે પહેલાં કહ્યું કે, સંસારની ખીલવણને છે નહિ. સંસારના રસનું સ્થાન લે સંસાર પ્રત્યેની ઉદાસીનતા. રસ છે આરાધનાને. તમે ક્યાં સુધી પહોંરયા છો અત્યારે? ફિફટી-ફિફટી ખરું ને ? જેટલો સંસારમાં રસ છે, એટલે તો આરાધનામાં ખરો ને ? ભલે, ચોવીસ કલાકમાંથી રોજ બાર કલાક આરાધનામાં તમે ન વીતાવી શકે; પણ આરાધનામાં રસ તે ખરે ને ? ઉપાધ્યાયજી મહારાજ કહે છે : “કત્વં નાન્યભાવાનાં, સાક્ષિત્વમવશિષ્યતે.' જે સંસારના સુખથી-ભૌતિક ભાવનાને છોડીને સાક્ષી રૂપે રહી શકે છે. કર્તા અને સાક્ષીમાં શું ફરક? ઘર બનાવ્યું, પછી એ ઘર પર એના માલિકને મમત્વ બંધાઈ જાય છે; એ ઘરને કેઈસરસ
