________________
(જીવરાશિનું) પરિવર્તન કરતો નથી. તેમ જ પોતાની વક્રતાનો ત્યાગ કરતો નથી. સતત જીવોને પીડા પહોંચાડયા જ કરે છે. ત્રણે ય જગતે આ પરિગ્રહની આસક્તિને લઈને અનેક પ્રકારની વિડંબનાને પ્રાપ્ત કરી છે. પરિગ્રહગ્રહથી ગ્રસ્ત એવા જગતની જે અવસ્થા છે તેનું વર્ણન કરાય છે :
परिग्रहग्रहावेशाद्, दुर्भाषितरज: किराम् ।
બ્રૂયન્તે વિદ્યુતા: ત્રિં ન, પ્રાપા જિજ઼િનામપિ ? ।।ર-૨।।
‘પરિગ્રહ નામના ગ્રહના આવેશ(વળગાડ)થી દુષ્ટ વચન સ્વરૂપ ધૂળને ઉડાડનારા એવા વેષધારી સાધુઓના પણ વિકૃત બકવાદો શું સંભળાતા નથી ?'' – પરિગ્રહને અહીં એક ગ્રહ સ્વરૂપે વર્ણવ્યો છે. એ ગ્રહનો આત્મામાં પ્રવેશ થવાથી ભૂતાવિષ્ટ પ્રાણીની જેમ આત્મા જેમ તેમ વર્તવા માંડે છે. મન વચન અને કાયાની તે તે દુષ્ટ પ્રવૃત્તિ પરિગ્રહગ્રહના આવેશને લઈને થતી હોય છે. પર પદાર્થોના ગ્રહણને પરિગ્રહ કહેવાય છે. એને અનુકૂળ ચિંતન વચન કે વર્તન દુષ્ટ હોય છે. પરિગ્રહગ્રહનો જેનામાં પ્રવેશ થયો નથી એવા આત્માઓને દુષ્ટ ચિન્તન કે ભાષણાદિનો પ્રસંગ જ નથી.
સામાન્ય રીતે ગૃહસ્થો પરિગ્રહી હોય છે. પૂ. સાધુ મહાત્માઓ અપરિગ્રહી હોય છે. પરન્તુ તેઓ જ્યારે પરિગ્રહધારી બને છે, ત્યારે પોતાની એ અનુચિત પ્રવૃત્તિનો બચાવ કરવા માટે તેઓ જેમતેમ બોલવાનું શરૂ કરે છે. આવી દુર્ભાષણસ્વરૂપ ધૂળને ઉડાડનારા એ સાધુઓ માત્ર લિંગ-વેષને ધારણ કરે છે, કોઈ ગુણને ધારણ કરતા નથી. આવા પરિગ્રહગ્રહાવિષ્ટ લિફ્ળધારી મહાત્માઓના અસંબદ્ધ પ્રલાપો આજે આપણે સાંભળીએ છીએ. સંયમની અનુકૂળતાના નામે અસંયમનાં સાધનોનો પરિગ્રહ ભેગો કરવાની પ્રવૃત્તિ રોકટોક વિના ચાલે છે. આવા પરિગ્રહધારી આજે પ્રભાવક તરીકે પણ મનાય છે. ખૂબ વિષમ પરિસ્થિતિ છે વર્તમાનની ! પરિગ્રહમાં આસક્ત એવા ગૃહસ્થો તો અનેક જાતના પ્રલાપો કરે અને અસંબદ્ધ પણ બોલે– એ સમજી શકાય એવી વાત છે. પરન્તુ ચારિત્ર લીધા પછી જ્ઞાનદર્શનાદિનાં ઉપકરણોને ગ્રહણ કરી તેનું મમત્વ કરવા દ્વારા પરિગ્રહમાં લીન બને છે અને જેમતેમ બકવાદ કરે એ વિચિત્ર છે તે જણાવવા માટે ‘િિનામવિ’ અહીં ‘અવિ’ પદ છે, જે, ‘એવા વેષધારી મહાત્માઓ પણ (માત્ર ગૃહસ્થો જ નહિ) પરિગ્રહમાં આસક્ત બની ઉત્સૂત્ર ભાષણ કરે છે.’ આ પ્રમાણે સમાવે છે.
-
૭૧
