________________
अथ प्रारभ्यते द्वात्रिंशं सर्वनयाश्रयणाष्टकम्।
३२ આ પૂર્વે મહામુનિઓને બાહ્ય-આભ્યન્તર તપ કરવાથી મૂલોત્તર ગુણોના વિશાળ સામ્રાજ્યની સિદ્ધિ થાય છે.' - એ જણાવ્યું. એ મહાત્માઓ જો કોઈ એક નયને આશ્રયીને એકાન્તવાદ(મિથ્યાવાદ)નો સ્વીકાર કરે તો તેને લઈને તેઓશ્રી મિથ્યાત્વના કારણે મૂલોત્તરગુણના સામ્રાજ્યને પામી શકે નહિ, તેથી મહામુનિઓ મિથ્યાત્વનો ત્યાગ કરી સમ્યગ્દર્શન સ્વરૂપ સર્વનયોનો આશ્રય કરે છે – તે જણાવાય
धावन्तोऽपि नयाः सर्वे, स्युर्भावे कृतविश्रमाः।
चारित्रगुणलीनः स्यादिति सर्वनयाश्रितः॥३२-१॥ “પોતપોતાના અભિપ્રાયે દોડતા હોવા છતાં બધા નયોએ વસ્તુના સ્વભાવમાં વિરામ કર્યો છે તેથી ચારિત્ર સ્વરૂપ આત્મગુણમાં લીન બનેલા મહાત્મા સર્વનયને આશ્રયીને રહે છે.” - કહેવાનો આશય એ છે કે અનન્તધર્મોથી યુક્ત વસ્તુતત્ત્વ છે. ક્ષાયિકભાવે પ્રગટ થયેલા કેવલજ્ઞાનથી એક જ સમયમાં એ વસ્તુતત્ત્વનો સાક્ષાત્કાર થવાથી તેમાં કોઈ ગૌણ કે મુખ્ય ભાવ પ્રતીત થતો નથી. પરન્તુ ક્ષયોપશમભાવે પ્રગટ થયેલા મતિજ્ઞાનાદિથી અસંખ્યાત સમયે તે તે વસ્તુના અંશો પ્રતીત થવાથી ગૌણમુખ્યભાવ પ્રતીત થાય છે. - આ રીતે વસ્તુના અંશને ગ્રહણ કરવાનું કાર્ય નયનું છે. દરેક નયો પોતાની અપેક્ષાએ જે અંશને મુખ્યપણે જણાવવાનું કે ગ્રહણ કરવાનું કાર્ય કરે છે ત્યારે તેનું સમર્થન કરવા પૂરતો પ્રયત્ન કરે છે અને ત્યારબાદ બીજા નયની અપેક્ષાના મુખ્ય વિષયને ગૌણપણે સ્વીકારે છે. તેથી દરેક નો આ રીતે પોતપોતાની અપેક્ષાએ અર્થના સમર્થન માટે દોડતા (પૂરતો પ્રયત્ન કરતા) હોવા છતાં વસ્તુના અંશમાં વિશ્રાન્ત છે. અર્થાદ્ વસ્તુના તે તે અંશને ગ્રહણ કરી અટકી જાય છે. વસ્તુના વાસ્તવિક અંશને ગ્રહણ કરતા હોવાથી તે નય છે. અન્યથા તો તે દુર્નય છે. નયાન્તરની અપેક્ષાનો ગૌણસ્વરૂપે સ્વીકાર કરી દરેક નય સ્વાભિપ્રાયનો મુખ્ય સ્વરૂપે સ્વીકાર કરતા હોવાથી બધા જ નય વસ્તુના સ્વરૂપમાં વિશ્રાન્ત છે. દુર્નયો (દુષ્ટ નયો) નયોથી વિપરીત સ્વભાવવાળા હોવાથી અવાસ્તવિક છે. દરેક નયની અપેક્ષા
૧૫.
