________________
તે વિશેષતાનું વર્ણન છે, જે મુનિભગવતોમાં જોવા મળે છે. પૂજ્ય મુનિભગવન્તોની પૂર્ણતા-મગ્નતાદિ વિશેષતાનું વર્ણન તે તે અષ્ટકમાં કર્યું છે - તે જણાવાય છે :
स्पष्टं निष्टङ्कितं तत्त्वमष्टकैः प्रतिपन्नवान् । | મુનિ યં જ્ઞાનના સામયિકાછતિ |
બત્રીશ અષ્ટકો દ્વારા સ્પષ્ટ રીતે જણાવેલાં પૂર્ણતાદિ તત્ત્વોને પામેલા મુનિ ભગવત મહાન ઉદયવાળા જ્ઞાનના સારભૂતચારિત્રને સારી રીતે પ્રાપ્ત કરે છે.” આશય સ્પષ્ટ છે કે આ પ્રકરણમાં નિરૂપણ કરાયેલા તત્ત્વની પ્રાપ્તિ મુનિભગવન્તોને થાય છે. જેના ફળ સ્વરૂપે શુદ્ધ ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થાય છે અને એ ચારિત્રથી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે. જ્ઞાનનો સાર જ એ છે. જ્ઞાન વિરતિ માટે છે અને વિરતિ મોક્ષ માટે છે. અન્યત્ર પણ એ પ્રમાણે જણાવ્યું છે કે – સામાયિકથી માંડીને ચૌદમા પૂર્વ લોકબિન્દુસાર સુધી શ્રુતજ્ઞાન છે, તેનો સાર ચારિત્ર છે અને ચારિત્રનો સાર નિર્વાણ છે. જ્ઞાનના સારભૂત ચારિત્રની પ્રાપ્તિથી મહાત્માઓને ભવિષ્યમાં ચારિત્રના સારભૂત નિર્વાણની પ્રાપ્તિ થાય છે - એ જણાવીને હવે વર્તમાનમાં પણ ચારિત્રના સારભૂત મોક્ષસદશ ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે - એ જણાવાય છે :
निर्विकारं निराबाधं, ज्ञानसारमुपेयुषाम् ।
विनिवृत्तपराशानां, मोक्षोऽत्रैव महात्मनाम् ॥६॥ “વિકારથી રહિત અને પીડાથી રહિત એવા જ્ઞાનસારને પામેલા અને પરની આશાથી જેઓ રહિત છે એવા મહાત્માઓને અહીં જ મોક્ષ છે.” કહેવાનો આશય એ છે કે જ્ઞાની મહાત્માઓને આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપનો ખ્યાલ હોવાથી તેઓ સમજે છે કે આત્માને જે કોઈ પણ વિકારો પ્રાપ્ત થાય છે તે કર્મના વિપાકાદિને લઈને છે. અને જે પણ બાધા-પીડા થાય છે, તે પણ અશાતાવેદનીય કર્મના ઉદયને લઈને છે. તેથી સ્વસ્વરૂપમાં રમતા મહાત્માઓને કોઈ વિકાર કે બાધા થતી નથી. મોક્ષમાં ગયા પછી તો તેવા પ્રકારના વિકાર કે બાધા, કર્મના ઉદયના અભાવે હોતા નથી અને અહીં કર્મના ઉદયમાં પણ તેને આધીન ન થવાના કારણે મહાત્માઓ વિકાર અને બાધાથી રહિત છે. તેથી જ તેઓશ્રી પરપદાર્થની આશાથી પણ નિવૃત્ત છે. પરપદાર્થની આશા, વિકારને અને પીડાને ઉત્પન્ન કરે છે. પૂ. મુનિભગવન્તો સ્વસ્વરૂપમાં લીન હોવાથી પરપદાર્થની આશાથી નિવૃત્ત છે. જેથી નિર્વિકાર અને નિરાબાધ અવસ્થાનો
(૧૩૩)
