________________
તો તે બુઝાઈ જાય છે અર્થાત્ દીપકની સ્થિરતા માટે; જેમ પવનરહિત જગ્યાની આવશ્યકતા હોય છે, તેમ જ્ઞાનમાત્ર સ્વરૂપ દીપક જેવા યોગી મહાત્માને તેઓશ્રીની નિષ્પરિગ્રહતારૂપ સ્થિરતા માટે ધર્મોપકરણભૂત વસ્ત્ર-પાવાદિની આવશ્યકતા છે.
દિગંબરો ધર્મના ઉપકરણભૂત વસ્ત્ર-પાત્રાદિને પરિગ્રહ માનીને તેનો ત્યાગ કરવાનું જણાવે છે. વસ્ત્રાદિના અભાવમાં ગોચરી લાવવી, ગોચરી વાપરવી અને જીવની રક્ષા કરવી... વગેરે સંયમની આરાધના શક્ય બનતી નથી. પરંતુ સંયમની વિરાધના થાય છે - એનો ખ્યાલ રાખ્યા વિના મહાત્માઓને ધર્મોપકરણના ગ્રહણનો નિષેધ કરે છે. સંયમની આરાધના માટે શ્રી વીતરાગ પરમાત્માએ આવશ્યક એવાં વસ્ત્ર-પાત્રાદિ ધર્મોપકરણોને ગ્રહણ કરવાનો ઉપદેશ કર્યો છે. તે ધર્મોપકરણોને ગ્રહણ કરવાથી શીતાદિ પરીસહ અને જીવની વિરાધનાના પ્રસંગે સારી રીતે અસંયમથી અને અસમાધિથી આત્માને બચાવી શકાય છે. શીત પરીસહ પ્રસંગે વસ્ત્ર ન હોય તો અત્યન્ત ઠંડી લાગવાથી અસમાધિનો સંભવ છે અને સુધા પરીસહ પ્રસંગે અસહ્ય સુધાના નિવારણ માટે જ્યારે આહાર લેવો પડે ત્યારે પાત્ર ન હોય તો હાથમાં વાપરવું પડે અને તેથી હાથમાંથી આહાર-પાણી નીચે પડવાના કારણે જીવવિરાધનાનો સંભવ છે. તેનાથી બચવા માટે વસ્ત્ર-પાત્રાદિ ધર્મોપકરણો ગ્રહણ કરવાની શ્રીવીતરાગપરમાત્માની પરમતારક આજ્ઞા છે. પરન્તુ દિગંબરો એ માનતા નથી. વસ્તુમાત્રના ગ્રહણને તેઓ પરિગ્રહ માને છે, તે તેમનો કદાગ્રહ છે.
અસંયમનાં ઉપકરણોનો સર્વથા ત્યાગ કરી સંયમનાં ઉપકરણોનો સ્વીકાર કરી તેની પ્રત્યે મમત્વ ન રાખવું-એ નિષ્પરિગ્રહતા છે. આવા પ્રકારની નિષ્પરિગ્રહતાની સ્થિરતા ધર્મોપકરણના ગ્રહણથી જ શક્ય છે. અસંયમ અને અસમાધિના નિવારણ માટે ગ્રહણ કરાતાં વસ્ત્ર-પાત્રાદિ પરિગ્રહ નથી. પરંતુ તેની ઉપરની મૂચ્છ એ પરિગ્રહ છે. જ્ઞાનમાત્રમાં આનન્દનો અનુભવ કરનારા યોગીજનોને પોતાના શરીર પ્રત્યે પણ મમત્વ હોતું નથી તો પછી વસ્ત્ર-પાત્રાદિ સ્વરૂપ ધર્મોપકરણને વિશે મૂર્છાનો સંભવ જ ક્યાં છે? પોતાની નિષ્પરિગ્રહતાની સ્થિરતા માટે શ્રી વીતરાગપરમાત્માની પરમતારક આજ્ઞા મુજબ પવનરહિત જગ્યાની જેમ ધર્મોપકરણને મહાત્માઓ ગ્રહણ કરે છે અને જ્ઞાનદીપકને પ્રજવલિત રાખી નિષ્પરિગ્રહતાની સ્થિરતાને પ્રાપ્ત કરે છે. પ્રકરણાર્થનો ઉપસંહાર કરતાં પરિગ્રહ અને અપરિગ્રહનું સ્વરૂપ જણાવાય
