Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramahaMsaparivrAjakAcArya zrImacchaGkarabhagavat praNItamidam vivekacUDAmaNyAkhyaprakaraNam vaGgarAjyAntargata varddhamAnapradezIya mAnakarAdibhUkhAminaH zrIyukta hita lAla mizra mahodayasya suprasiddha pustakAlayAsamban tasyAdezataH tadAtmIya sabhAsaddedAntazAstravizAradaina zrImaMdvaMzagopAla paNDitena parizodhitam / zrIyukta vAvubhuvanacandra vasA kena ca kalikAtAnagare 'jJAnaratnAkarayantre mudritamiti (nimatakA ghATa iDITa 8 saMkhyaka bhavana ) saMvat 1827 /
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntaziSTaviziSTaparamArthaniSThajanAnAM smiipenivednm| vedAntadarzanaM prasthAnatrayeNavimaktaM tattu aviduSAM sarveSAM janAnAM TurbodhyaM durlabhaJca ataH sarveSAM sukhabo dhAyabhASyakRtA bhagavacchaGkarAcAryeNa taddarzanasArArthaprakAzakAni bahUni prakaraNAni kRtaani| yathAladha tatsarvaM mayAkramazaH mudrayA prakAzayituM prasattam / adhunAteSu prakaraNeSu maMdhyesu vimalayuktyAdimiH paramatattva prakAzakaM vivekacUr3AmaNi nAmaka prakaraNaM barddhamAnapradezIya mAnakarAdi bhUkhAmino vedAntanipuNaya thImahitalAlamitha mahodayasya suprasiddha pustakAlayAt ladhA mudrayitumAraba sudhIbhirbhamaM saMzo dhya grAhyam / zrIbhuvanacandravasAkasya //
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ noM tatmat // atha vivekcuudd'aamnnirlikhyte|| sarvavedAntasiddhAntagocaraM tamagocaram / govinda paramAnandaM saguruM praNatosmatraham // 1 // jantanAM narajanmadurlabhamataH pustvaM tatovipratA tasmAdvaidikadharma ra mArgaparatA vidvatvamasmAt prm| zrAtmAnAtmavivecanaM khanubhavobrahmAtmanAsaMsthiti rmuni!zatajanmako TimukkataiH puNvaivinA lasyate // 2 // durlabhaM vayamevaitat devaanugrhhetukm| manuSyatvaM mumukSutvaM mahApuruSa saMzrayaH // 3 // labdhvAkathaJcinnarajanmadurlabhaM tatrApi pustvaM zrutipAradarzanam / yastvAtmamuktau na yateta . mar3hadhIH sayAtmahA khaM vinihantya sadgrahAt // 4 // itaH konvastimUr3hAtmA yastu khArthe pramAdyati / durlabhaM hai mAnuSaM dehaM prApya tatrApi pauruSam // 5 // vadantu zAstrANi yajantu devAn kurvantu karmANi bhajantu devatAH / prAtmaikyabodhena vinApi mukti nasiddhyati brhmshtaantrepi||6|| amRtatvasya nAzAsti vittenetyeva hi thutiH / bravIti karmaNomukterahetutvaM sphuTaM yataH // 7 // atovimuktyai prayateta vidvAn saMnyastavAdyArthasukha
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ spRhaH sn| santaM mahAntaM samupetyadezikaM tenopadiSTArthasamAhitAtmA // 8 // uDvaredAtmanAtmAnaM magnaM sNsaarvaaridhau| yogArUr3hatvamAsAdya samyagdarzananiSThayA // 6 // saMnyasya sarvakarmANi bhavabandha vimuktye| yatyatA paNDitai/rai rAtmAbhyAsa upasthitaiH // 10 // cittasya zuddhaye karma natu vstplbdhye| vastasiddhirvicAreNa na kiJcit karmakoTimiH // 11 // sathya vicArataH siddhArajjutattvAvadhAraNA / bhAnto ditamahAsarpabhaya HkhavinAzinI // 12 // arthasya nizcayodRSTo vicAreNa hitoktitaH / na snAnena na dAnena / prANAyAmazatena vA // 13 // adhikAriNamAzAste phalasiddhirvizeSataH / upAyA dezakAlAdyAH sanya smin sahakAriNaH // 14 // atovicAra: kartavyo jijJAsorAtmavastunaH / samAsAdya dayAsindhu guru brahmaviduttamam // 15 // medhAvI puruSo vidvAnahANehavicakSaNaH / adhikAryAtmavidyAyA muktalakSaNa lakSitaH // 16 // vivekino viraktasya shmaadigunnshaalinH| mumukSoreva hi brahmajijJAsAyogyatAma vivekacUDAmaNiH
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 tA // 17 // sAdhanAnyatra catvAri kathitAni manISibhiH / yeSu satsveva sanniSThA yadabhAve na sidyati // 18 // Adau nityAnityavastuvivekaH parigaNyate / ihAmutra phalabhoga virAgastadanantaram // 16 // zamAdiSaTka sampatti rmumukSutvamitisphuTam / brahmasatyaM jaganmithya tyevaM rUpovinizcayaH // 20 // soyaM nityAnityavastu vivekaH samudAhRtaH / tadvairAgyaM jinhAmAyA darzanazravaNAdibhiH // 21 // dehAdibrahmaparyyante hyanitye bhogavastuni / virajya viSayatrAtAddoSadRzyAmujarmujaH // 22 // khalacye niyatAvasthA manasaH shmucyte| viSayebhyaH parAvartya sthApanaM khakhagolake // 23 // ubhayeSAmindriyANAM sadamaH parikIrttitaH / vAhyAnA lambanaM vRtte reSoparatiruttamA // 24 // sahanaM sarvaduHkhAnAmapratIkArapUrvvakam / cintAvilAparahitaM sA titiccA nigadyate // 25 // zAstrasya guruvAkyasya satyabuvadhAraNam / sA zraddhA kathitA sahni yAvastUpa labhyate // 26 // sarvadAsthApanaM buddhaH zuddhe brahmaNi sarvadA / tatsamAdhAnamityuktaM natu cittasya laalnm||27|| K vivekacUDAmaNiH
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahaGkArAdi dehAntAn bndhaanjnyaanklpitaan| khakharUpAvabodhena motumicchA mumukSutA // 28 // . mandamadhyamarUpApi vairAgyeNa shmaadinaa| prasAdena guroH seyaM pravA sUyate phalam // 26 // vairAgyaJca mumukSutvaM tInaM yasya tu vidyte| tasminnevArthavantaHsyu phalavantaH zamAdayaH // 30 // etayormandatA yatra bira tatva mumukssyoH| marau salilavattatra zamAderbhAnamAvatA // 3 // mokSakAraNasAmagyo bhaktireSa garI, ysii| khakharUpAnusandhAnaM bhaktirityabhidhIyate // 33 // khAtmatattvAnusandhAnaM bhaktirityapare jaguH / / uktasAdhanasampannastattvajijJAsurAtmanaH // 33 // upasIdeva guru' prAnaM yasmAt bandhavimokSaNam // zro viyonino'kAmahato yovrahmavittamaH // 34 // brahmaNyuparataH zAnto nirindhana vAnalaH / ahetuka dayAsindhurvandhurAna matAM satAm // 35 // tamArAdhya guru bhaktyA pravaprathaya sevanaiH / prasannaM tamanuprApya pacchej jJAtavyamAtmanaH // 36 // khAminnamaste natalokabandho kAruNyasindhopatitaM bhvaabdhau| mAmuddharAtmIya
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaTAkSadRSTyA kajvAtikAruNyasudhAbhidhyA // 37 // durbArasaMsAradavAgnitaptaM dodhUyamAnaM durdRssttvaataiH| . bhItaM prapannaM paripAhi satyoH zaraNyamanyat yadahaM na jAne // 38 // zAntA mahAnto nivasanti santo vasanta ra ghallokahitaM crntH| tIrNAH svayaM bhImabhavArNavaM janAnahetunA'nyAnapi tArayantaH // 36 // ayaM svabhAvaH / khataeva yatparazramApanodapravaNaM mahAtmanAm |sudhaaNshuress khayamarkakarkaza prabhAbhitaptAmavati kSitiM kil||40|| brahmAnandarasAnubhUtikalitaiH pUtai suzotaiHyutai ryuSmatavAkkalazojhitaiH zrutimukhaikyiAmataiH se cayAsantaptaM, bhavatApadAvadahana jvAlAbhirenaM prabho dhanyAste bhavadIkSaNakSaNagateH pAtrIkRtAH khoktAH // 49 // kathaM tareyaM bhavasindhametaM kAvAgatirmekatamo 'styupAyaH / jAne na kiJcit kRpayAva mAM prabhosaMsAraduHkSiti mAta nuSya // 42 // tathA vadantaM zaraNAgataM khaM saMsAradAvAnalatApa tptm| nirIkSya kAruNyarasAdRdhyA dadyA damIti sahasA mhaatmaa||43|| vidvAn satasmA upasatti mIyuSe mumukSave sAdhu ythoktkaarinne| prazAnta vivekacaDAmaNiH
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ cintAya zamAnvitAya tattvopadezaM kRpayaiva kuryyAt // 44 // mAbhaiSTavihaM stavanAstyapAyaH saMsArasindho staraNe styupaayH| yenaivayAtA yatayo'syapAraM tameva mArga tava nirdizAmi // 45 // astyupAyo mahAn kazcit saMsAra bhayanAzanaH / tena tIrtvAbhavAmbhodhiM paramAnandamApsyasi // 46 // vedAntArtha vicAreNa jAyate jJAna muttamam / tenAtyantikasaMsAra duHkhanAzo bhavatyanu // 47 // zraddhAbhaktidhyAnayogAnmumukSormukterhetUna vakti sAkSAt shrutergiiH| yovA eteSveva tiSThatyamuSyamoco 'vidyAkalpitAha habandhAt // 48 // aaan yogAt paramAtmanastava dhanAtmavandhastata eva saMsRtiH / tayorvivekoditabodhavahnirajJAnakAryaM pradahet samUlam // 48 // ziSya uvAca / kRpayA zrUyatAM khAmin pratro'yaM kriyate mayA / yaduttaramahaM zrutvAM kRtArthaH syAM bhavanmukhAt // 50 // konAma bandhaH kathameSa AgataH kathaM pratiSThAsya kathaM vimokSaH / kosAva nAtmA paramaH skha AtmA tayoM rvivekaH kathametaducyatAm // 51 // zrIgururuvAca / dhanyosi kRtakRtyosi vivekacUDAmaNiH
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAvitaM te kulaM tvayA / yadavidyAbandhamuktyA brahmobhavitumicchasi // 52 // RNamocanakarttAraH pituH 7 santi sutAdayaH / bandhamocanakarttA tu khakhAdanyo na kazcana // 53 // mastakanyastabhArAde duHkhamanyai rnivA ryyate / kSudhAdilataduHkhantu vinAkhena na kenacit // 54 // pathyamauSadhasevA ca kriyate yena rogiNA / ArogyasiddhirdRSTAsya nAnyAnuSThitakarmaNA // 55 // vastukharUpaM sphuTabodhacakSuSA khenaiva vedyaM natu paNDitena / candrakharUpaM nijacakSuSaiva jJAtavyamanyairavagamyate kim // 56 // zravidyAkAmakarmAdi pAzabandhaM vimocitum / kaH zaknuyAddinAtmAnaM kalpa koTizatairapi // 57 // na yogena na sAMkhyena karmaNA no na vidyayA / brahmAtmai katvabodhena mokSaH siddhaprati nAnyathA // 58 // vINAyA rUpasaundaryyaM tantrivAda nasauSThavam / prajAraJjanamAtraM tannasAmmrAjyAya klpte||56|| bAgbaikharI zabdabharI zAstravyAkhyAnakauzalam / vaiduSyaM viduSAM taddadbhuktaye natu muktye||60|| avijJAte pare tacve zAstrAdhItistu niSphalAH / vijJAtepi pare tattve zAstrAdhItistu niSphalA vivekacUDAmaNiH
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 11 // zabdajAlaM mahAraNyaM cittadhamaNakAraNam / ataH prayatnAt jJAtavyaM tattvajJAttatvamAtmanaH // 62 // - pancAnasarpadaSTasya brahmannAnauSadhaM vinaa| kimu vedaizca zAstraizca kimu mantraiH kimaussdhaiH||6|| na gacchati vinApAnaM vyaadhiraussdhshbdtH| vinAparokSAnubhavaM brahmazabdai na mucyate // 6 // akRtvA dRzyavilaya ma jAtvA tttvmaatmnH| vAhyazabdaiH kuto mukti ruktimAtraphalaina NAma // 65 // akRtvA zabusaMhAramaga tvAkhila bhUthiyama / rAjAhamiti zabdAnno rAjA bhavitu marhati // 66 // prAptokti khananaM tathopari zilAtkarSaNaM svIkRtaM niHkSepaH samapekSate nahi vahiH zabdaistu nirgcchti| tadbrahmavidopadezamanana dhyAnAdibhi labhyate mAyAkArya tirohitaM khamamalaM tattvaM naduryuktibhiH // 67 // tasmAt sarvaprayatnena bhava / bandhavimuktaye / khaireva yatnaH karttavyo rogAdAvivapaNDitaiH // 68 // yatvayAdyakRtaH prazno varIyAJchAstra vimmataH / sUtraprAyo nigar3hArtho jJAtavyazca mumukSubhiH ||66||ssttnnussvaavhito vidan yanmayA smudiiryte| vivekacaDAmANa:
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadetacchravaNAt satyobhavavandhAdimokSyase // 7 // mokSasya hetuH prathamo nigadyate vairAgya matyanta manityavastu Sa / tataH samazcApi damastitikSAnyA saH prasaktAkhilakarmaNAM mRzam // 71 // tataH zrutistanmananaM satattvadhyA naM ciraM nityanirantaraM muneH| tato vikalpa parametya vidvAni haivanirvANa sukhaM samacchati // 72 // yaho DavyaM tavedAnI mAtmAnAtma vivecanam / taducyate mayAsamyak zrutvAtmanyavadhAraya // 73 // majAsthimedaH pala raktacarmatvagAhvayairdhAtumi rebhirnvitm| pAdoru vakSobhujaSTaSThamastakai raGgarUpAi~rupayuktametat // 74 // ahaM mameti prathitaM zarIraM mohAspadaM sthUla mitIryatebudhaiH / nabhonabhakhahahanAmbubhamayaH sUkSmANi bhUtAni bhavantitAni // 75 // parasparAMzaimilitAnibhUtvA sthUlAnica stha la zarIrahetavaH / mAtrA stadIyA viSayA bhavanti zabdAdayaH paJcasukhAyabhoktaH // 76 // yaeSumUDhA viSayeSu baDA. rAgorupAzena sudurdamena / AyAnti niryAntya dhaUI maccaiH khakarma dUtena jabenanItAH // 7 // zabdAdibhiH paJcabhirevapaJca paJjatvamApuH khagu
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ NenavaDAH kuraGga mAtaGga pataGga mIna bhRGgAnaraH paJcabhiraJcitaH kim // 78 // doSeNa totro viSayaH kRSNa 10 sarpaviSAdapi / viSaM nihanti bhoktAraM draSTAra cakSuSApyayam // 7 // viSayAzA mahApAzAt yovimuktaH sudusyjaat| saeva kalpate muktyai nANyaHSaT zAstravedyapi // 80 // ApAta vairAgya vatomumucUna bhavAbdhi pAraM pratiyAtu mudytaan| aAzA grahomajjayate'ntarAle nigRhyakaNThe vinivartyavegAt // 81 // viSayA / khyagrahoyena suvirktysinaahtH| sagacchati bhavAmbhodheH pAraM pratyUharjitaH // 8 // viSamaviSayamArga rgacchato naccha bujheH pratipadamamiyAto matyurapyeSa siddhiH| hitasujanagurutyA gacchataH kha sya yuktadAna bhavati phalasiddhiH satyamityevaviddhi // 83 // mokSasya kAkSAyadivaitavAsti tyajAti dUrAdiSayAn viSaM ythaa| poyaSavattoSadayA kSamArjavaprazAnti dAntImajanitya mAdarAt // 84 // anukSaNaM yatparihatyakRtyama nAdya vidyA kRtavandha mokSaNam / dehaH parArtho'yamamuSyapoSaNeyaH sajjate sakha manena hnti||85||shriirpo vivekacUDAmaNiH
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 SaNArthIsan yatrAtmAnaM diti / grAhaM dArU dhiyASTatvA nadIM tarttu sagacchati // 86 // mohaeva mahAmR tyu 'corvapurAdiSu / moho vinirjito yena samukti padamarhati // 87 // mohaM jahi mahAmRtyu N deha dArA sutAdiSu / yaMjitvA munayoyAnti tadviSNoH paramaM padam // 88 // tvagmAMsarudhirasnAyumedoma jjAsthi saMkulam / pUrNa mUtrapurISAbhyAM sthUlaM nindAmidaMvapuH // 86 // paJcIkRtemyo bhUtebhyaH sthUlebhyaH parvva karmmaNA / samutpannamidaM sthUlaM bhogAyatana mAtmanaH / avasthA jAgarastasya sthU lArthAnubhavoyataH // 10 // vAhyendriyaiH sthUla padArtha sevAM khakacanda nastrayAdi vicitrarUpAm / karotijIvaH khayame tadAtmanA tasmAt prazastirvapuSo'syajAgare // 61 // sarvopivAhya saMsAraH puruSasya yadAzrayaH / vidvidehamidaM sthalaM gRha bat gRhmedhinH||82|| sthalasya sambhava jarAmaraNAni dharmAH sthaulyAdayo bahuvidhA zizutAdyavasthA / varNAzramAdiniyamA bahudhAmayAH khuH pUjAvamAna bahumAna mukhAvi zeSAH // 63 // buddhIndriyANi zravaNaM J vivekacUDa'maNiH
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvakSighANaJca jihvAviSayAtravodhanAt / vAkpANipAdAgudamaputrapakhaH karmendriyANi pravaNenakarmasu // 64 // nigatyate'ntaHkaraNaM manodhIrahaM kRtizcittamiti khttibhiH| manastu saMkalpavikalpanAdibhirbuddhiH padA ryAdhyavasAya dharmataH // 65 // anAbhimAnAdahamityahaM kRtiH svArthAnusandhAmaguNena cittam // 66 // prANA pAnavyAnodAnasamAnAbhavatyasau prANaH / svayamevaSTattibhedAdvikRttibhedAt suvarNa salilAdivat // 6 // vAgAdi paJcazravaNAdipaJcaprANAdi pazcAbha mukhAni paJca / buddhyAyavidyApi ca kAmakarmaNI puryaSTakaM sUkSmazarIramAhuH // 18 // idaM zarIraM zTaNu sUkSma saGgitaM liGgatvapaJcIkRtabhUtasambhavam / savAsanaM karma phalAnubhAvakaM svAjJAnato'nAdirUpAdhirAtmanaH // 66 // khapnobhavatyasya vibhaktyavasthA svamAvazeSeNa bibhAti ytr| svapnetu buddhiH svayameva jAgrat kAlona nAnAvidhavAsanAbhiH // 10 // karttAdibhAvaM pratipadya rAjate yatra svayaM bhAti hyayaM praatmaa| dhImAvakopAdhirazeSasAkSI nalipyate tat kRtakarmalezaiH // 101 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasmAdasaGgastataeva karmabhirnalipyate kiJcidupAdhinAkRtaiH / sarvavyASTatikaraNaM liGgamidaM syAccidAtmanaH puMsaH / vAsyAdi kamiva takSNa stenaivAtmAbhavatyasaGgo'yam // 102 // andhatva mandatva paTutva dharmAsau guNyavaiguNya 13 vazAdi cakSuSaH / bAdhirya mUkatva mukhA stathaiva thobAdi dharmA natu vetturAtmanaH // 10 3 // ucchAsanizvAsa vijammanakSut prasyandanAdyut kramaNAdikAH kriyaaH| prANAdi karmANi vadanti tajanAH prANasya dharmA'va zanApi pAse // 104 // antaHkaraNameteSu cakSurAdiSu vrssnni| ahamityabhimAnena tiSThatyAbhAsate jasA // 105 // ahaGkAraH savijJeyaH karttAbhoktAbhimAnyayam satvAdi guNayogena caavsthaatrymshrute||10|| viSayAnAmAnukalye sukhIduHkhI vipryye| sukhaMduHkhaJca tahamaH sadAnandasya mAtmanaH // 107 // prAtmA yatvena hi preyAn viSayo na khataH priyaH / svataevahi sarveSAmAtmApriyatamo yataH // 108 // tata zrAtmA sa dAnanhonAsa duHkhaM kdaacn| yat suSuptaunirbiSaya aatmaanndonubhuuyte| zrutiH pratyakSamaitidyamanu
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnaJca jAgrati // 10 // avyakta nAnI paramezazaktiranAdyavidyA trigunnaatmikaapraa| kAryAnumeyA / / mudhiyaiva mAyA yayA jagatsarvamidaM prasUyate // 110 // sannAyasannApyasabhayAtmikAno bhinnAbhinnAyubhAyAtmi" kAno // sAGgApyanaGgAyubhayAtmikAno mahAmRtAnirvacanIyarUpA // 111 // zuddhAdaya brahmavivodhanAzyA sarpadhamo rajuvivekato yathA / rajastamaH satvamiti prasiddAguNA sadIyAH prathitaiH khakAryaH // 112 vikSepazaktIrajasaH kriyAtmikA yataH pravRttiH prstaapuraannii| rAgAdayo'syAH prabhavanti nityaM. duHkhaadyo| ye mana sovikArAH // 113 // kAmaH krodholomadambhAdyasyAhaGkAramitsarAdyAstu ghorAH / dharmAete hai rAjasAH pumpravRttiryasmAdeSA tadra jobandhahetuH // 114 // eSAti nAma tamoguNasya zaktiryayAvastvavabhAsate , 'nythaa| maiSAnidAmaM puruSasya saMmRtervikSepa zaktaHpravaNasyahetuH // 115 // prajJAvAnapi paNDito'pi caturo pyatyanta sUkSmAtmaka vyAlIr3ha stamasA navetti bahudhA saMbodhitopi sphuTam / bAntyAropitameva sAdhukalayatyA caDAmaNiH
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ lambate tagaNAn hantAsau prabalAdurantatamasaH zakti maha tyAtiH // 116 // abhAvanA vA viparItabhAvanA sambhAvanA vipratittirasyAH / saMsargayuktaM na vimuJcatidhruvaM vikSepa zaktiH payatyajakham // 117 // annAnamA ' lasya jaDatva nidrA pramAda mUDhatva mukha stamoguNAH / etaiH prayukto na hi vettikiJcinnidrAlavat stambhava deva tiSThati // 118 // satvaM vizuddha jalavattathApi tAbhyAM militvA shrnnaayklpte| yatrAtmavimbaH prati vimbitaH san prakAzayatyarkavAkhilaM jaDam // 116 // mithasya satvasya bhavanti dharmAH khamAnitAdyA niyamA yamAdyAH / zravA ca bhaktica mumukSatA ca daivI ca sampatti rasannittiH // 120 // vizuddhasatvasya guNAH prasAdaH khAtmAnubhUtiH paramA prshaantiH| dRptiH praharSa paramAtmaniSThA yayAsadAnanda rasaM samRcchati // 121 // avyakkametattiguNairniruktaM tatkAraNaM nAma shriirmaatmnH| suSuptiretasyavibhaktAvasthA pralIna sarve ndriyabuddhittiH // 122 // sarvaprakAra pramiti prshaantirviijaatmnaavsthitirevbuddheH| muSuptiretasya kila vivekacaDAmaNi:
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratItiH kiJcinna vegrIti jagatprasiddheH // 12 // dehendriya prANamano'hamAdayaH sarvevikArA viSayAH sukhA dayaH vyomAdibhUtA nyakhilaJcavizvamavyaktaparyantamidaM hyanAtmA // 124 // mAyA mAyAkAyaM sarva mahadA dideha paryantam / adida manAtmatvaM viddhitvaM maru marIcikAkalpam // // 25 // athate saMpravacyAmi kharU .. paM prmaatmnH| yadinAya narovandhAnmuktaH kaivalya manute // 126 // astikazcit vayaM nityamahaM pratyaya lmbnH| avasthAtraya sAkSIsat paJcakozavilakSaNaH // 127 // yovijAnAti sakalaM jAgrat khapnasuSuptiSu buddhi tavRtti sadbhAvamabhAvamahamityayam // 128 // yaH pazyati svayaM sarva yaM napazyati kazcana / yazcetayati buddhvayAdinatadyaMcetayatyayam // 128 // yena vizvamidaM vyAptaM yannavyApnotikiJcana / AbhArUpamida sarva yaM bhAntamanubhAtyayam // 130 // yasya sannidhimAtreNa dehendriyamanodhiyaH / viSayeSu khakIyeSu vartante preritAiva // 131 // ahaGkArAdidehAntAviSayAzca mukhaadyH|| vedyante ghaTavadyena nityabodha kharUpiNA // 132 // vivekacUDAmaNiH
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ eSo'ntarAtmA puruSaH purANonirantarAkha gaDa sukhAnubhUtiH / sadaikarUpaH pratibodhamAbo yeneSitAvAgasa, vazvaranti // 13 // avaivasatvAtmanidhI guhAyA mavyAkRtAkA shugprkaashH| zrAkAza uccairavivatprakA pate svatejasA vizvamidaM prakAzayan // 134 // jAtAmano'haGgati vikriyANAM dehendriya prANakRta .. kriyANAm / ayo'gnivattA nanu vartamAno na ceSTate novikaroti kiJcana // 135 // na jAyate nomiyate na vaIte na kSIyate nAvikaroti nityaH / vilIyamAne'pi vapuSya muSmibalIyate kumbha ivAmbaraH svayam E. // 136 // prakRti vikRti bhinna: zuddhabodha svabhAvaH sadasadidamazeSaM bhAsayanirSi meSaH / vilasati / paramAtmA jAgradAdi vyavasthA vahamahamiti sAkSAtsAkSirUpeNabuGkaH // 137 // niyamita manamA mutvaM khamAtmAna mAtmanyaya mahamiti sAkSAdviddhi buddhi prasAdAda / javi maraNa taraGgApArasaM sArasindhuM pratara bhavakratArtho brahmarUpeNa saMsthaH // 138 // avAnAtmanyahamiti matirvadhaeSo'sya punaH prApto'jJAnAjjanana
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ . maraNakleza saMpAtahetuH / yenaivAyaM vapurida masatsatyamityAtmavuddhyA. puSyatyukSatyavati viSayaistantubhiH koza .. kahat // 138 // atasmiMstadutiH prabhavati vimUDhasya tamasAvivekAbhAvAdvaisphurati bhujgerjjudhissnnaa| tato'narthabAto nipatati samAdAturadhika statoyo'sadgrAhaH sahibhavati bandhaH rANasakhe // 14 // akhaNDa / nityA iyabodhayatyA spharanta mAtmAnamananta vaibhavam / samAraNotyATa ti zaktireSAtamomayIrA hurivArka vimbam // 141 // tiromRte svAtmanyamalataratejovatipumAna nAtmAnaM mohAdahamiti, zarIraM kalayati tataH kAmakrodha prabhRtibhiramuvandhana gunnaiH| paraM vikSepAkhyA rajasa uktiya' thayati // 142 // mahAmoha grAha grasana galitAtmAvagamanodhiyo nAnAvasthAM svayamaminayaM staGgaNa tyaa| apAre saMsAre viSayaviSapUre jalanidhau nimajjayonma jyAyaM bhamati kumatiH / kutsitagatiH // 143 // bhAnuprabhAsananitAbhapaGaktirbhAnutirodhAya vijRmbhate yathA / AtmoditAGkati rAtma tatvaM tathAtirodhAya
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 vijRmbhate svayam // 144 // kavalita dinanAthe durdine sAndramedhaivrvyathayati hima jhaJa kA vAyurugro yathaitAna / avirata tamasAtma nyASTate mUDhabuddhiM capayati bahuduHkhaistotra vikSepazaktiH // 145 // etAbhyAmeva zaktibhyAM bandhaH puMsaH samAgataH / yAbhyAM vimohitodehaM matvAtmAnaM bhavatyayam // 146 // vIjaM saMsRti bhUmijasyatutamo dehAtmadhIraGkarorAgaH pallava mambu ka tu vapuH skando'savaH zAkhikAH / agrANIndriya saMhatizca viSayAH puSpANi duHkha N phalaM nAnAkasamudbhavaM baJjavidhaM bhoktA'vajIvaH khagaH // 147 // ajJAnamUlo'yamanAtmava ndho naisargiko nAdirananta IritaH / janmApyayavyAdhi jarAdi duHkha pravAhapAtaM janayatya muSya // 148 // nAstre f zAstre ranilena vahninA chettuM na zakyo na ca karma koTibhiH / viveka vijJAna mahAsinA vinAdhAtuH prasAdena zitena majjunA // 146 // zrutipramANaika mateH svadha niSThAtayevAtmavizuddhirasya / vizuddhabuddheH paramAtmavedanaM tenaiva saMsAra samUla nAzaH // 150 // koSairannamayAdyaiH paJcabhirAtmAna saMgha tobhAti / nija 1 vivekacUDAmaNiH
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakti samutpannaiH zaivAla paTalairivAmbudhApisthaM // 151 // taccha bAlApanaye samyaka salilaM pratIyate zuddham / .. tRSNAsantApaharaM sadyaH saukhyapradaM para pusaH // 952 // paJcAnAmapi koSAnAmapavAda vibhAtyayaM zugaH / nityAnandaikarasaH pratyakrUpaH paraM svayaM jyotiH // 153 // prAtmAnAtma vivekaH kartavyobandhamuktaye viduSA / tenai vAnandIbhavati khaM vijJAya saccidAnandam // 154 // mujAdizIkAmiSadRzya vargAt pratyaJca mAtmAnamasaGga makriyam / vivicca ta va pravilApya savvaM tadAtmanA tiSThati yaH samuktaH // 155 // dehoyamanna bhavano'nnamaya sta koSazcAnnena jovati vinazyatitavihInaH // 156 // tvakcarmamAMsamadhirAsthipurozarAzi yaM vayaM bhavi tumarhati nityazuddhaH // 157 // pUrva janerapim te ridhunAyamasti jAtakSaNaHkSaNaguNo'niyata svabhAvaH / naiko jaDacaghaTavatparidRzyamAnaH khAtmA kathaM bhavati bhAva vikAravettA // 158 // pANipAdAdimAn dehonAtmAvya ya'pijIvanAt / tattacchate ranAzAcca na niyamyo niyAmakaH // 156 // dehatadharma tat karma tadavasthAdi sA
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSiNaH / khataeva khataH siddhaM tadvailakSaNyamAtmanaH // 160 // zalyarAzimAMsalipto malapUrNo'ti kamalaH / kathaMbhavedarthaM vettA khayametadvilakSaNaH // 131 // tvaGmAMsamedo'sthipurISarAzAvahaMmatiM mUDhajanaH karoti / vilakSaNaM vetti vicArazIlo nija kharUpaM paramArthabhUtam // 162 // deho'hamityeva jaDasyabuddhirdehe ca jobe viduSa stvahaM dhIH / viveka vijJAmavatomahAtmano brahmAhamityeva matiH sadAtmani // 163 // avAtmabuddhiM tyaja mUDhabuddhetvaGmAMsamedosthi purISarAzau / sarvvAtmanibrahmaNinirvikalpe kuruSvazAntiM paramAM bhajasva // 164 // dehendriyAdA va sati bamoditAM vidvAna hantAM na jahAti yAvat / tAvanna tasyAsti vimukti vArttA pyastveSavedAnta nayAntadarzI // 165 // chAyA zarIre prativimva gAve yatkhamadehe hRdi kalpitAGge / yathA tmabuddhistavanAstikAcit jovaccharIre ca tathaiva mAstu // 166 // dehAtmadhIreva nRNAmasaddhiyAM jamAdi duHkha prabhavasya vIjam / yata statastaM jahitAM prayatnAt tyakte tu citena punarbhavAzA // 167 // karmendriyaiH vivekacUDAmaNiH
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 paJcabhiraJcito'yaM prANo bhavet prANamayastukoSaH / yenAtmavAnannamayo'nna pUrNAt pravarttate'sau sakala - kri yAtu // 168 // naivAtmApi prANamayo vAyu vikAro gantA gantA vAyu vadantarbahireSaH / yasmAt kiJcitvApi na vettISTa maniSTaM khaM vAnyaM vA kiJca na nityaM paratantraH // 166 // jJAnendriyANi ca manazca manomayaH syAt koSomamAhamiti vastu vikalpa hetuH / saMtAdi bheda kalanA kalito balIyAM stat pUrvvakoSa mabhipUryyavijRmbhate yaH // 170 // paJcendriyaiH paJcebhireva hotRbhiH pracIyamAno viSayAjyadhArayA / jAjvalya mAno bajhuvAsanendhanai manomayAgnirdahati prapaJcaM // 171 // na hyastya vidyAmanaso'tiriktA mano vidyA bhavabandhahetuH / tasmin vinaSTe sakalaM vinaSTaM vijRmbhite'smin sakalaM vijRmbhate // 172 // svapnertha zUnye sRjati sva zaktyA moklAdi vizvaM manaeva sarvam / tathaiva jAgratyapino vizeSastata sarvvametanmanaso vijRmbhaNas // 173 // suSuptikAle manasi pralInenaivAsti kiJcit sakala prasiddheH / ato manaH kalpita evapuM saH vivekacUDAmaNiH
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ I saMsAra etasya navastu to'sti // 174 // vAyunAlIyate meghaH punstenaivliiyte| manasAkalpAte bandhomokSa tenaivklpaate||175 // dehAdi sarvaviSaye parikalpA rAgaM badhAti tena puruSaM pazuvaguNena / vairasyamavara viSavat suvidhAya pazcAdenaM vimocayati tanmana eva bandhAt // 176 // tasmAnmanaH kAraNamasyajantorbandhasya mokSasya ca vA vidhAne / bandhasya heturmalinaM rajoguNairmokSasya zuddhaM virajastamaskam // 17 // viveka bairAgya guNAtirekAcchu itvamAsAdya manovimuktyai / bhavatyato buddhimato mumukSostAcyAM dRDhAbhyAM bhavitavyamagre // 178 // 5 mano nAma mahAvyAghA viSayAranya bhamiSu / caratya banagacchantu sAdhavo ye mumukSavaH // 178 // manaH prasUte viSayAna zeSAn sthUlAtmanA sUkSmatayA ca bhoktH| zarIravarNAzrama jAtibhedAn guNakriyA hetu phalAni nitvam // 180 // prasaGgaciTTa pamama bimohya dehendriya prANagunarnibadhya / ahaM mameti bhamayatyajakha'manaH khakRtyeSu phalopabhuktiSu // 181 // adhyAsadoSAt puruSasya saMmRti radhyAsabandhasvamunaiva kalpitaH / raja
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ stamo doSavato vivekino janmAdi duHkhasyanidAnametat // 182 // ataHprAjarmanovidyAM paNDitAsatva dadhi / naH / yenaiva bhAmyatevizvaM vAyunevAbha maNDalam // 183 // tanmanaH zodhanaM kAyaM prayatnena mumukSuNA / vizuddhe sati caitasman maktiH kara phalAyate // 184 // mokSaka satyA viSayeSurAgaM nirmUlya saMnyasyaca sarvakarma / sacchayAyaH zravaNAdi niSTho rajaH svamAvaM sa dhunoti buDkeH // 185 // sanomayo nApi bhavet parAtmA hyA dyantavalvAt pariNAmibhAvAt / duHkhAtma katvAviSayatva he tordraSTAhidRzyAtma tayAnadRSTaH // 186 // buddhi yuddhondriyaiH sAI sa vRttiH kartulakSaNaH / vijJAnamayakoSaH syAt pusaH saMsArakAraNam // 187 // anuja citprativimba zaktirvijJAna saMjaH prkRtervikaarH| jJAna kriyA vAna hamityajasra dehendriyAdiSvabhimanya tezam // 188 // anAdikAlo'yamahaM khabhAvojIvaH samasta vyavahAravor3hA / karoti karmANya pUrvavAsanaH puNyAnya punyAnica tat phalAni // 18 // bhuGkte vicitrA khapiyoniSu vajannAyAti nityadha UI meSaH /
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 asyeva vijJAnamayasya jAgratkhannAdyavasthA sukhaduHkhabhogaH // 160 // dehAdiniSThA zramadharma ka guNAbhimAnaM satataM mameti / vijJAnakoSoyamatiprakAzaH prakRSTa sAnnidhyavazAt parAtmanaH / atobhava tyeva upAdhirasya yadAtmadhIH saMsarati bhrameNa // 169 // yo'yaM vijJAnamayaH prANeSu hRdisphuratyayaM jyotiH / kUTasyaH sannAtmA karttAbhoktAbhavatyupAdhisthaH // 162 // khayaM paricchedamupetya buddhestAdAtmA doSeNa paraM mTaSAtmanaH / sarvvAtmakaH sannapi vIkSate svayaM svataH pRthakvaTena mRdoghAniva // 163 // upAdhi sambandhavazAt parAtmAhyupAdhidharmAnanubhAti tadguNaH / ayovikArAnavikArivahnivat sadaikarUpo'pi paraH khabhAvAt // 164 // ziSyauvAca / bhvameNAmyanyathAvAstu jIvabhAvaH parAtmanaH / tadupAdheranA dilvAnnAnAde nazaSyate // 165 // zrato'sya jIvabhAvo'pi nityAbhavati saMsRtiH / nanivartteta tanmokSaH kathaM me zrIgurovada // 166 // zrIgururuvAca / samyak pRSTaM tvayA vidvan sAvadhAnena tatazTaNu / prAmA gha vivekacUDAmaNiH
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ NikI na bhavati bhAntAmohita kalpanA // 187 // bhAntiM vinA tvasasya niSkriyasya nirAkRteH / .. na ghaTetArtha sambandho namaso nolatAdivat // 198 // khakha TurnirguNayA kriyasya pratyagvodhAnandarUpasya buddheH| bAntA prApto jIvabhAvona satyomohApAye nAtyavasta khabhAvAt // 166 // yAvazAnti stAva devAsya sattA mithyAjJAnojnambhitasya pramAdAt / rajjvAM somAntikAlInaeva bhAnta zenaiva so'pi tahat // 20 // anAditvamavidyAyAH kAryasyApi tthessyte| utpannAyAntu vidyAyAmAvidyakamanA dyapi // 201 // prabodhe khabhavat sarva sahamUlaM vinshyti| anAdyapIdaM nonityaM prAgabhAva iva sphuTam / // 202 // anAderapi vidhvaMsaH prAgamAvasya viikssitH| yahudyapAdhisambandhAt parikalpitamAtmani cha // 203 // jIvatvaM na tatonyattu kharUpeNa vilakSaNaH / sambandhaH khAtmanovuDyA mithyAjJAna puraHsaraH // 204 // vinitti mavettasya samyak jJAnena naanythaa| brahmAtmaikatva vijJAnaM samyak jJAnaM zrutermatam
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 205 // tadAtmAnAtmanoH samyambivekenaiva sidhyti| tatovivekaH kartavyaH pratyagAtma sadAtmanoH // 206 // jalaM paGka vadatyantaM paGkApAye jalaM sphuTam / asannittautu sadAtmanA sphuTaM pratIti retasya bhavet pratIcaH / tato nirAsaH karaNIya eSa sadAtmanaH sAdhvamAdivastunaH // 207 // 208 // ato nAyaM parAtmAsyAvijJAnamavazabdamAk / vikAritvAjjaDatvAcca paricchinatva hetutH| dRzvatvAt vyamika cAritvAt nAnityonitya iSyate // 206 // Anandaprativimba cumbita tanurTattistamovRzmitA svAdAnanda mayaH priyAdiguNakaH kheSTArthalAbhodayaH / puNyasyAnubhave vibhAti kRtinAmAnandarUpaH svayaM bhUtvAnandati / yatra sAdhutanusanmAnaH prayatnaM vinA // 21 // Anandamayakozasya suSuptau sphurtirut kttaa| khanajAgara yorISadiSTa saMdarzanAdinA // 211 // naivAyamAnandamayaH parAtmA sopAdhikatvAt prakRte vikArAt / kAryatva hetoH sukRtakriyAyA vikAra saMghAta samAhitatvAt // 212 // paJcAmAmapi koSANAM niSedhe .
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuktitaH shruteH| tanniSedhAvadhiH sAkSI bodharUpAvaziSyate // 213 // yo'yamAtmA svayaM jyotiH paJca. koSa vilakSaNaH / avasthAtraya sAkSI san nirvikAro nirnyjnH| sadAnandaH savijJeyaH khAtmatvena vipazci taa|| 214 // ziSyauvAca // mithyAtvena niSiddheSu koSeSveteSu paJcasu / sAbhAvaM vinAkiJcinna pazyA .. svaba he guro| vijJeyaM kimu vastvasti khAtmanAtma vipazcitA // 215 // zrogururuvAca / satyamuktaM tvayA vi innipuNo'si vicAraNe / ahamAdi vikArAste tadabhAvo'yamapyanu // 216 // sadhai yenAnubhUyante yaH svayaM naanubhuuyte| tamAtmAnaM veditAraM viddhivuDyAsu sUkSmayA // 217 // tatmAkSikaM bhavettattadyadya dyenaanubhuuyte| kasyApyananubhUtAthai sAkSitvaM nopyujyte|| 218 // asau khasAkSikobhAvo yataH khenaanubhuuyte| ataH paraM svayaM sAkSAt pratyagAtmA nacetaraH // 216 // jAgratkhanasuSuptiSu sphuTataraM yo'sau samujammate pratyak rUpatayA sadAhamahamityantaH spharannekadhA / nAnAkAra vikArabhAgina imAn pazyannahaM dhImukhAn nityAnanda viveDakacA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 cidAtmanA sphurati taM viddhi khametaM hRdi // 220 // ghaTodake vimvitamarkavimba mAlokya mUDhoravireva ma nyate / tathAcidAbhAsa mupAdhisaMsyaM bhavAntagrAhamityeva jaDo'bhimanyate // 221 // ghaTaM jalaM tadgatamarka vimbaM vihAya sarvaM vinirIcyate'rkaH / taTastha etatritayAvabhAsakaH khayaM prakAzo viduSA yathAyathA // 222 // dehaM dhiyaM citaprativimvamevaM visRjA vuddhau nihitaM guhAyAm // draSTAramAtmAnamakhaNDabodha sarvvaprakAzaM sada saddilakSaNam // 223 // nityaM vibhu sarvvagataM susUkSmamantarbahiH zUnyamananyamAtmanaH / vijJAya samyaG nijarUpametat pumAn vipApmAvirajovimTatyuH // 224 // vizoka Anandavano vipazcit svayaM kutazci nnabibheti knycit|| nAnyo'sti panthA bhavabandhamukte vinA khatatvAvagamaM mumukSoH // 225 // brahmAbhinnatva vijJAnaM bhavamokSasya kaarnnm|| yenAdvitIyamAnanda brahma sampadyate budhaiH // 226 // brahmabhUtastusaMsRtyai vidvAnnAvarttate punaH // vijJAtavya mataH samyak brahmAbhinnatva mAtmanaH // 227 // satyaM jJAnamanantaM brahma vivekacUDAmaNiH
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizuddhaM paraM khataH siddhm| nityAnandaikara saMpratyagabhinnaM nirantaraM jayati // 228 // sadidaM paramAddataM 10 samAdanyasyavastu no'bhAvAt / nayanyadasti kiJcit samyak paramArthatattvabodhadazAyAm // 226 // yadidaM sakalaM vizvaM nAnArUpaM pratItamajJAnAt tatsarva bajhaiva pratyastAzeSabhAvanAdoSam // 230 // satkArya bhUto'pi mRdonabhinnaH kumbhosti sarvavatu mRta kharUpAt / na kummarUpaM pRthagasti kumbhaH kuto mRSAkalpita nAmamAtraH // 231 // kenApi muginnatayA svarUpaM ghaTasa sandarzayituM na shkyte| cato ghaTaH kalpitaeva mohAnmRdevasatya paramArthabhUtam // 232 // sahakArya sakalaM sadaiva tanmAtrametanna tato'nyadasti / astIti yo vakti na tasya mohovinirgato nidritavat prajalpaH // 233 // brahmaivedaM vizvamityeva vANI thautI bruute'thrdhvnisstthaavritthaa| tasmAdetadbrahmamAtra hi vizvaM nAdhiSThA nAzinatA ropitasya // 234 // satyaM yadi sthAjagadetadAtmanA na tatvahAni nigamA pramANatA / asatyavAditvamapozituH syAnnaitattrayaM sAdhuhita ma
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 hAtmanAm // 235 // Izvaro vastutatvajJo na cAhanteSvavasthitaH / naca matsyAni bhUtAnItyevameva vyaciktapat // 126 // yadi satyaM bhavedvizvaM suputAvupalabhyatAm / yannopalabhyate kiJcidato'satkhamavanmRSA // 237 // ataH STathaGnAsti jagatparAtmanaH pRthak pratItistubhRSA guNAdivat / Aropita syAsti kimarthavattAdhiSThAna mAbhAti tathA bhbhrameNa // 238 // mvAntasya yadyatvamataH pratIta' brahmaivatattadrajata N hi zuktiH / idantayA brahmasadaiva rUpyate tvAropitaM brahmaNi nAmamAvam // 238 // taH paraM brahma sada dvitIyaM vizuddhavijJAna naM niraJjanam / prazAntamAdyanta vihInamakriyaM nirantarAnandarasa kharUpam // 240 // nirasta mAyAkRta sarvvamedaM nityaM 2vaM niSkalamaprameyam / zrarUpamavyaktamanAkhyamavyayaM jyotiH khayaM kiJcididaJcakAsti // 241 // jJAtvajJeyajJAnazUnyamanantaM nirbikalpakam / kevalA khaNDacinmAnaM paraM tattva' vidurbudhAH // 242 // aheyamanupAdeyaM manovAcA magocaram // aprameya manAdyantaM brahma pUrNamahaM mahaH // 243 // tampadAmbara vivekacUDAmaNiH
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ mabhidhIyamAnayorbrahmAtmanoH zodhitayoryadItyam // zrutyAtayostattvamasIti samyagekatvameva pratipAdyate bhujH|| 244 // caitryaM tayo rlakSitayo navAcyayo nigadyate'nyo'nya viruddhadharmiNoH / khadyotabhAnvI rirarAja mbhRtyayoH kRpAmburAzyoH paramANumevaH // 245 // tayorvirodho'yamupAdhikalpito navAstavaH kazcidupAdhireSaH / Izasya mAyAmahadAdikAraNaM jovasya kAryyaM zTaNu paJcakoSam // 246 // etAvupAdhI parajIvayo svayoH samyaGgirA se na paro na jIvaH / rAjyaM narendrasya bhaTasya kheTaka stayorapohena bhaTona raajaa|| 247 // athAta Adeza iti zrutiH svayaM niSedhati trahmaNi kalpita iyam / zruti pramANAnu bodhAtyornivAsaH karaNIya evaM // 248 // nedaM nedaM kalpitattvAnnasatyaM rajju dRSTa vyAlavat khamavaJca itya N dRzyaM sAdhuyuktyagvyapohya jJeyaH pazvAdekabhAva stayorthaH // 246 // tatastu tau lakSaNayA sulakSyautayo rakha NDaika rasatva siddhaye / nAlaM jahatyA na tathA jahatyA kintUbhayArthAtmikayaiva bhAvyam // 250 // sadeva datto 32 vivekacUDAmaNiH
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'mitIha vaikatA viruddhadharmI zamapAsya kthyte| yathA tathA tatvamasItivAkye viruddhadharmAnubhayarahitvA .. // 251 // saMlakSyacinmAvatayAsadAtmanorakha NDabhAvaH paricIyate budhaiH| evaM mahAvAkya zatena kathyate brahmAtmano kya makhaNDamAvaH // 252 // asthala mityetadasannirasyasiddhaM khatovyomavada prataLam / ato .. mRSA mAvamidaM pratItaM jahIhiyata khAtma tavA gRhItam / brahmAhamityeva vizuddha kSuyAviddhi svamAtmAnama khaNDavodham // 253 // 254 // sTatkAyaM sakalaM ghaTAdi satata ma mAtra mevAhita tahat sanjanitaM sadAtmaka midaM sanmAna mevAkhilam / yasmAnnAsti sataH paraM kimapi tat satyaM satrAtmA svayaM tasmAttatvamasi prazAnta / mamalaM brahmAdayaM yatparam // 25 // nidrAkalpita dezakAlaviSavanAbAdisavvaM yathAmithyA taidihApi + jAgrati jagat khAjJAna kAryAtvataH / yasmAdevamidaM zarIra karaNa prANAha mAdyapya sattasmAttatvamasi . prazAnta mamalaM brahmAiyaM yatparam // 256 // jAti nIti kulagotra dUragaM nAmarUpa guNadoSa varjitam /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezakAlaviSayAtivarttiyadbrahma tatvamasi mAvayAtmani // 257 // yatparaM sakalarAga gocaraM gocaraM vimala 34 bodha ckssussH| zuddhacidyanamanAdivastu yadbrahmatatvamasibhAvayAtmani // 258 // Sar3abhirurmibhira yogiyogiGgAva nkrnnairshvibhaavitm|buddhy vedya manavedya matiyadvahma tatvamabhibhAvayAtmani // 256 // bhrAntikalpitajagatkalA zrayaM khAzrayaJcasadasaddilakSaNam / niSkalaM nirupamANa buddhi yadbrahma tatvamasibhAvayAtmani // 260 // janma haDDi pari Natya pakSaya vyAdhinAzana vihInamavyayam / vizvasRSTAva vighAtakAraNaM brahmatatvamasi bhAvayAtmani // 231 // asta bheda manapAsta lakSaNaM nistaraGgaM jalarAzi nizcalam / nityayukta mavibhakta mUrttiyadbrahma tavama bhAva yA tmani // 262 // ekameva sadaneka kAraNaM kAraNAntaraM nirAsya kAraNaM kArya kAraNa vilakSaNaM svayaM brahma tattva 'masibhA yAtmani ||263||nirbhiklp kamanalpamacaraM yat kSarAkSara vilakSaNaM prm| nityamadhyaya sukhaM niraJjanaM brahma tattva masibhAvayAtmani // 264 // yadvibhAti sadanekadhA bhramaH nnaamruupgunnvikriyaatmnaa| 'hemavata sva viveDakacAmaNiH
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ yamavikriyaM sadA brahma tatvamasimAvayAtmani // 265 // yacca kAstAna paraM parAtparaM pratyageka rasamAtma lakSaNam satyacit sukhamananta mavyayaM brahmatatva masi bhAvayAtmani // 266 // uktamarthamiva cAtmani svayaM bhAvayet prthityuktibhirdhiyaa| saMzayAdirahitaM karAmbuvattena tattva nigamo bhaviSyati // 267 // saMbodha mAnaM parizuddhatatva vinAyasaMdhe nRpavacca sainye / tadAzraya svAtmani sadAsthito vilApaya brahmaNi vizva jAtam // 268 // vuDDauguhAyAM sadasavilakSaNaM brahmAsti satyaM paramadvitIyam / tadAtmanAyo'vaSame hAyAM punarna tasyAGga guhApravezaH // 266 // jAte vastunyapi balavato vAsanAnAdireSA kartAbhoktAmyahamiti dRr3hA yAsya saMsArahetuH / pratyagdRSTyAtmani nivasatA sApaneyA prayatnAnmuktiM prAhu tadiha munayo vAsanA tAna vaM yat // 27 // ahaM mameti yobhAvodehAcyA dAvanAtmani / adhyAso'yaM nirastavyoviduSA khAtmani ThayA // 27 // jJAtvA khaM pratyagAtmA buddhi tadRtti saakssinnm| seo'hamityeva sahattayA nAtmanyAtmamati vivekacaDAmaNiH
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhi||27||lokaanuvrtnN tyaktA tyatvA dehaanuvrtnm| zAstrAnuvartanaM tyaktvA khAdhyAsApanayaM kuru||273|| . lokavAsanayAjantoH zAstra vAsanAyApi ca / dehavAsanayAjJAnaM yathAvannaiva jAyate // 274 // saMsAra kArAgRhamona miccho rayomayaM pAdanibandha TaGkalam / vadanti tajjJAH paTuvAsa navayaM yo'smAdimuktaH samupaiti muktim // 275 // jalAdi samparkavazAta prabhUtadurgandhadhUtA gurudivyavAsanA / saMgharSaNenaiva vi bhAti samyagvidhUyamAne sati bAhya gandhe // 276 // antaHthitAnantadurantavAsanA dhUlIviliptA paramAtma baasnaa| pranAtisaMgharSaNato vizuddhA pratIyate candanagandhavat sphuTam // 277 // anAtmavAsanAjAlai stiro bhuutaatmvaasnaa| nityAtmaniSThayA teSAM nAzobhAti khayaM sphuTam // 278 / yathA yathA pratyagavasthita manastathA - tathA muJcati vAhya vAsanAm / 'niHzeSa mokSe sati vAsanAnAmAtmAnubhUtiH pratibandha manyA // 276 // khAtmanyeva sadAsthitvA mano nazyati yoginaH / vAsanAnAM kSayazcAtaH khAdhyAsApanayaM kuru // 280 // tamo vivekacUDAmaNiH
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAbhyAM rajaH satvAt satvaM zuddhena nazyati / tasmAt satvamavaSTasya khAdhyAsApanayaM kuru // 281 // prArab puSyati vapuriti nizcityanizcalaH / dhairyyamAlamvAyatnena khAdhyAsApanayaM kuru // 282 // nAhaM jIvaH paraM 30 tyattipUrvyakam / vAsanA vegataH prApta svAdhyAsApanayaM kuru // 283 // zratyAyuktyA svAnubhUtyA jJAtvA sAtmAmAtmanaH / kvacidAbhAsataH prApta khAdhyAsApanayaM kuru // 284 // zranAdAnavisargAbhyAmI nAsti kriyA muneH / tadekaniSThayA nityaM sAdhyAsApanayaM kuru // 285 // tattvamasyAdivAkyatya brahmA haaraH / brahmaNyAtmatva dADharnyAya khAdhyAsApanayaM kuru // 286 // ahaM bhAvasya dehe'sminniHzeSa vilayAvadhiH / sAvadhAnena yuktyAtmA svAdhyAsApanayaM kuru // 287 // pratIti jabajagatoH svanatrajAti yAvatA / tAvannirantaraM vidvan khAdhyAsApanayaM kuru // 288 // nidrAyAlokavArttAyAH zabdAderapi vi smRteH| kacinnAvasaraM dacyA cintayAtmAnamAtmani // 286 // mAtApivolodbhUtaM malamAM samayaM vapuH / vivekacUDAmaNiH
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 tadbrahmAhamiti tyakkA cANDAlavaddUraM brahmIbhUya kRtIbhava // 280 // ghaTAkAzaM mahAkAma dravAtmAnaM parAtmani / vilApyAkha NDabhAvena tUSNIMbhava sadAmune // 269 // khaprakAzamadhiSThAnaM svayaMbhUya sadAtmanA / brahmANDamapi piNDANDaM tyajyatAM malabhANDavat // 262 // cidAtmani sadAnandede hArUDhAmahaM dhiyam / nivezya liGga mutsRjya kevalobhava sarvvadA // 263 // yavaiSa jagadAbhAso darpaNAntaH puraM yathA / jJAtvA kRtakRtyo bhaviSyasi // 264 // yat satyabhUtaM nijarUpamA ciddayAnandamarUpamakriyam / tadetya miSyAvapurutsRjeta zailUSaSa dveSamupAttamAtmanaH // 265 // sarvvAtmanA dRzyamidaM mhaSaiva naivAhamarthaH kSaNikatva darzanAt / jAnAmyahaM sarvvamiti pratItiH kuto'hamAdeH kSaNikasya siddhet // 266 // ahaM padArtha stvahamAdi sAMcInityaM suSuptAvapi bhAva darzanAt / brUte yajonitya iti zrutiH svayaM tatpratya gAtmA sadasadvilakSaNaH // 287 // vikAriNAM sarvvavikAravettAnityAvikAro bhavituM samarhati / ma 38 vivekacUDAmaNiH
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ norathakhanasuSuptiSusphuTaM punaHpunadRSTa masatvametayoH // 268 // ato'bhimAnaM tyajamAM sapiNDe piNDA ,, bhimAninyapi vuddhiklpite| kAlatrayAghAdhya makhaNDavodhaM jJAtvA svamAtmAna mupaihi zAntiM // 266 // tyajAbhimAnaM kulgobnaamruupaaymessvaadshvaathitessu| liGgasya dharmAnapi kattAdI syavAbhavAkhaNDasukha svarUpaH // 30 0 // santAnye prativandhAH pusaH saMsArahetabo dRSTAH / teSAmeva mUlaM prathamo vikAro bhavatyahaGkA raH // 301 // yAvatsyAtakhasya sambandho'haGkAreNa duraatmnaa| tAvannalezamAtrApi muktivArtA vilakSaNa // 302 // ahaGkAragrahAnmuktaH kharUpa suppdyte| candravadimalaH pUrNaH sadAnandaH svayaM prabhaH // 303 // yovA pure so'hamiti pratItovuyA kluptssmsaatimuuddhyaa| tasyaivaniHzeSatayA vinAze brahmAtmabhAvaH / pratibandhazUnyaH // 304 // brahmAnandanidhirmahAbalaghatAhaGkAra ghorAhinAsaM veSTavyAtmani vakSyate guNamayai caNDai svimi mastakaiH / vijJAnAkhya mahAsinA zrutamatA vicchidya zorSavayaM nirmUlyAhimimaM nidhi mukha vivekacUDAmaNiH
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ . masiH kareM dhoro'nubhonu kSamaH // 305 // yAvadAyatkiJcit viSadoSa sphUtirasti ceddehe / kathamArogyAya bhavetta .. ida hantApi yoginomuktyai // 306 // ahamotyanta nirdRttAtat kRtanA naaviklpsNhRtyaa| pratyakvavive kAdidamaha masmoti vindate takvam // 307 // ahaGkAre kartaryahamiti matiMmuJca sahasA vikArAtmanyAtma .. pratiphalayuSi khasthiti mussi| yadadhyAsAt prAptAjani satijarA duHkhabajalA pratIca cinmUrtestavamukha tanoH saMsatiriyam // 308 // sadaika rUpakha cidAtmano vibhorAnandamUrta ranavadya kIrteH / naivAnya, thA kvApyavikAriNa ste vinAha madhyAsa samuzya saMsRtiH // 30 // tasmAdahaGkAramimaM khazatru bhokta gale kaNTakavat pratItam / vicchi dya vijJAnamahAsinA sphuTaM bhuGkSAtmasAbAjyasukhaM yatheSTam // 310 // ta to'hamAdevinivAktiM saMtyaktarAgaH prmaarthlaabhaat| tUSNIM samAkhAtmasukhAnubhutyA pUrNAtmanAbrahmaNi nirvikalpaH // 31 1 // samUlakRtyApi mahAnahaM punaH vyullekhinaH syAdyadicetasAkSaNam / saMjIvya vikSepa
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataM karoti namaskhatA prASivArido yayA // 312 // nigRhya zaborahamo'vakAzaH kvacinnadeyo viSayAnuka cintyaa| saeva sacIvana heturasya prakSINajambIratarorivAmba // 313 // dehAtmanA saMsthita eva kAmI vilakSaNa: kAmayitA kathaM syAt / ato'rthasandhAna paratvamevabhedaprazatyA bhavabandhahetuH // 314 // kArya prava .. InAhIja pravaH pridRshyte| kAryyanAzAhIja nAza stasmAt kArya nirodhayet // 315 // vAsanAvRddhitaH / kAyeM kArya kuDyAca vAsanA / vaIte sathA pusaH saMsArona nivarttate // 396 // saMsArabandha vicchittaiH / tavayaM pradahedyatiH / vAsanAviretAbhyAM cintayA kriyayAvahiH // 317 // tAbhyAM pradRDva mAnAsA sUte saMsRti mAtmanaH / trayANAJca kSayopAyaH sarvAvasthAsu sarvadA // 318 // sarvatra sarvataH sabai brahmamAvA vloknaiH| sadbhAvavAmanAdAda vAt tattrayaM layamazrute // 316 // kriyAnAze maveccintA nAzo'smAdvAsanA kSayaH / vAsanA prakSayomokSaH sAjIvanmuktiriSyate // 320 // sadAsanA sphUrti vijRmbhaNe satyasau vilI vivekacUDAmaNiH /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ nApya hamAdi vaasnaa| ati praSTApyaruNaprabhAyAM vilIyate sAdhu yathA tamithA // 321 // tamastamaH kArya , manarthajAlaM na dRzyate satyudite dineshe| tathA iyAnandarasAnubhUtau naivAsti bandho na ca duHkha gandhaH // 322 // dRzya pratotaM pravilApayan san sanmAna mAnanda dhanaM. vibhaavyn| samAhitaH san ghahirantarambAkAlaM mayethAH sati karmavandhe // 323 // pramAdo brahmaniSThAyAM na kattavyaH kdaacn| pramAdo mRtyu rityAha bhI gavAn brahmaNaH sutaH // 324 // na pramAdAdanAnyo jAninaH svkhruuptH| tatomohastatohaM dhI stato E. bandha statovyathA // 325 // viSayAmimukhaM dRSTvAvidvAMsamapi vibhaya tiH| vikSepayati dho doSairyoSAjAra miva priyam // 326 // yathApakRSTaM zaivAlaM kSaNamAtraM na tiSThati / AraNoti tathA mAyA prAnna vApi parAG mukham // 327 // lakSyaccu cedyacittamISadahirmukhaM sannipate tu tatastataH / pramAdataH pracyuta keli kandukaH sopAna patau patito yathA tathA // 328 // viSayeSvA vizeJcetaH zaGkalpati tadguNAn / samyak maMkalpa vivekacUDAmaNiH
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAt kAmaH kAmAt pusaH pravartanam // 328 // ataH pramAdAnna paro'sti mRtyu vivekino brahmavidaH samA . dhau| samAhitaH siddhi mupaiti samyaka samAhitAtmA bhavasAvadhAnaH // 330 // tataH svarUpa vizo vi. baSTastu patatyadhaH / patitasya vinAnAzaM punarnArohamucyate // 331 // saMkalpa varjayettasmAt sarvAnarthasya .. kAraNam / jIvatoyasya kaivalya videhe ca sa kevlH| yatakiJcit pazyatomedaM bhayaM zrute yajuH zrutiH // 332 // yadA kadA vApi vipazcideSa brahmaNyanante'yana mAtramedam / pazyatyathAmuSyabhayaM tadaiva yaddIkSitaM bhinna tayA prmaadaat|| 333 // zruti smati nyAya zatai niSiddhe dRzye'nayaH khAtma matiM karoti / upaiti duHkhopa riduHkhajAtaM niSiddha kartA samalimlacoyathA // 334 // satyAbhisandhAna rato vimukto mahatva mAtmIyam / paiti nityam / mithyAmisandhAnaratastu nazyedRSTaM tadetAd caura caurayoH // 335 // yatirasadanusandhibandha . hetuM vihAya svayama yamahamammItyAtma dRSTaiva tiSThet / mukhayati nanuniSThA brahmaNi svAnubhUtvA harati
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramavidyAkAyaMduHkhaM pratItam // 336 // vAhyAnusandhiH parivaIyet phalaM durvAsanAmeva tatastatto'dhi kAm / jJAtvA vivekaiH parihatya vAdyaM khAtmAnasandhiM vidadhIta nityam // 337 // vAhya niruddhe manasaH / / prasannatA manaH prasAde paramAtma darzanam / tasmina sudRSTe bhavabandhanAzovahinigedhaH padavI vimuktaH // 338 // .. kaH paNDitaH san sadasadvivekI yuti pramANaH prmaarthdrshii| jAnana hikuryAdasato'valamba khapAtahetoH zizuvanmumukSuH // 336 // dehAdisaMzakti matonamuktirmuktasya dehAdyabhimatyabhAvaH / suptasyano jAgaraNaM na 5 jAgrataH khapnastayobhinna guNAzrayatvAt // 34.0 // antarbahiH saMsthirajaGgameSu jJAtvAtmanAbhAratayAvilokya / tyavAkhilopAdhirakhaNDa rUpaH pUrNatmanAyaH sthitaeSa muktaH // 341 // sarvAtmanA bandhavimuktihetuH sa / rvAtma bhAvAnnaparo'sti kiJcit / dRpyAgrahe satyupapadyate'sau sarvAtmabhAvo'sya sadAtmaniSThayA // 342 // dRzyasyAgrahaNaM kathaM ta ghaTate dehAtmanA tiSThato vAhyarthAnubhava prasakta manasa stattat kriyAM kurvtH| saMnyastA vivekacUDAmaNiH
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 khiladharmakarma viSayairnityAtmaniSThAparai tatvajJaiH karaNIyamAtmani sadAnandecchubhiryatnataH // 343 // sab 'tmasiddhave bhikSoH kRta zravaNakarmaNaH / samAtriM vidadhAtyeSA zAntodAntaiti zrutiH // 344 // ArUr3ha klerahamovinAzaH karttu N na zakyaH sahaMsApi paNDitaiH / ye nirbikalpAkhya samAdhinizcalA snAnantarAnanta bhavAhi vAsanAH // 345 // ahaM va mohinyA yojayitvASTa terbalAt / vikSepazaktiH puruSaM vikSepayati tadguNaiH // 346 // vikSepazakti vijayo viSamovidhAtuM niHzeSa sAvaraNazakti niSTattaprabhAve / dRgdRzyayoH sphuTa payo jalavadvibhAgenasya tadAvaraNamAtmani ca svabhAvAt // 347 // niHsaMzayena bhavati pratibandhazUnyo vikSepaNaM nahi tadA yadicenmRSArthe / samyak vivekaH sphuTabodhajanyo vibhajya gRhazA padArtha tatvam / natti mAyA kRtamoha bandha' yasmAdvimuktasya punarnasaMsRtiH // 348 // parAvaraikatva bibeka bahnirdahatya vi dyA gahanaM sa zeSam / kiM syAt punaH saMsaraNasya bIja madvaitabhAvaM samupeyuSo'sya // 348 // AvaraNasya vivekacUDAmaNiH
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivRtti bhavati ca samyaka padArtha darzanataH / mithyA jJAna vinAzastavikSepa janita duHkha nittiH // 350 // etatritayaM dRSTaM samyak rajja svarUpa vijJAnAt / tasmAdasta satatva jJAtavyaM bandha muktaye viduSA // 351 // ayo'gniyogAdivasat samanvayAnmAtrAdirUpeNa vijmaatedhiiH| tat kAryametatritayaM yatosSA iSTa bhrama khapna manoratheSu // 352 // tato vikArAH prakate rahaM mukhA dehAvasAnA viSayAzca src| kSaNeNyathA mAvi tayAhyamISA masatva mAtmAtu kadApinAnyathA // 353 // nityAhayA khaNDa cide karUmo SuyAdi sAkSI sadasa dilakSaNaH / ahaM pada pratyaya lakSitArthaH pratyak sadAnanda dhanaHparAtmA // 354 // ityaM vipazcit sadasa vibhajya nizcitya tattvaM nijabodha dRssttyaa| jJAtvA svamAtmAna makhaNDabodha tebhyo vimuktaH khayameva zAmyati // 355 // ajJAnahRdayagranthi niHzeSa vilaya stadA / samAdhinA vikalpena yadA tAtma darzanam // 356 // tvamahamidamitIyaM kalpanA buddhidoSAt prabhavati paramAtmanya iye nirvishesse| pravilasati samAdhAvasya vivekacUDAmaNi;
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ sovikalpo vilayana mupagacche dasta tattvA vastyA // 317 // zAntodAntaH paramparataH kSAntiyuktaH sa . mAdhi kurvannityaM kalayatiyatiH khasya srvaatmbhaavm| tenAvidyA timira janitAn sAdhudagdhA vikalpA ma brahmA kRtyAni va sati sukhaM niSkiyo nirvikalpaH // 358 // samAhitAye pravilApyavAhyaM thobAdicetaH khamaha cidaatmni| taevamuktAbhavapAzabandhai nyei tu pArokSya kathAbhidhAyinaH // 356 // upAdhibhedAt khayameva bhidyatecopAdhyapohe khayamegha kevlH| tasmAdupAdhervi layAya vidvAn vasetsadAkalpa samAdhiniSThayA / // 360 // sati zaktonaroyAti sadbhAvaM hyeka nisstthyaa| kITakodhamaraM dhyAyan bhramaratvAya kalpate // 361 // kriyAntarA zaktimapAsyakITa kodhyAyannanitva hylibhaavmRcchti| tathaivayogIparamAtmatatva dhyAtvA samAja yAti tadaika niSThayA // 362 // atIvasUkSmaM paramAtmatattvaM na sya la dRSTayA pratipattu mrhti| mamAdhi nAtyanta susUkSmavRttavAnnAtavya mAya rati zuddha buddibhiH // 36 // .. yathA suvarNaH paTupAka zodhitaM tyakAmala
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ khAtma guNaM samacchati / tathA manaH satvarajastamomale dhyAnena saMtyajA sameti tatvam // 364 // nirantarA 48 bhyAso'vazAttadityaM pakkaM manobrahmaNi lIyateyadA / tadA samAdhiH savikalpavarjitaH khatodayAnandarasAnu bhAvakaH // 365 // samAdhinAnena samasta vAsanA grnthevinaasho'khilkrmnaashH| antarbahiH sarvata eva / sarvadA sarUpavisphurtirayatnataHsyAt // 366 // zruteH zataguNaM vidyAt mananaM mnnaadpi| nididhyAsanaM lakSa guNa manantaM nirviklpkm||367|| nirvikalpa samAdhinA sphuTaM brahma tattva mavagamyate dhra vm| nAnyathA calatayAmanogataH pratyayAntara vimithitaMmavet // 368 // ataH samAdhat svayatendriyaH sannirantaraM zAntama nAHpratIci / vidhvaMsayAddAnta manAdyavidyayA kRtaM sadekatva vilokanena // 376 // yogasya prathamadvAraM vAGgi rodhaparigrahaH / nirAzAca nirIhAca nitya mekAnta zIlatA // 370 // ekAnta sthitirindriyo paramaNe heturdamazcetasaH saMrodhe karaNaM zamena vilaya yAyAdahaM vAsanA / tenAnandarasAnubhatiracalA brAhmIsadA viveka cUDAmaNiH
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogina stammAJcitta nirodha evasatataM kAryaH prayatnAnmuneH // 371 // vAcaM niyacchAtmani tanniyaccha / buDDaudhiyaM yacchuca buddhi saakssinni| taM cApi pUrNAtmani nirvikalpe vilApya zAntiM paramAM bhajakha // 372 // dehanANendriyamano vuDyAdimirupAdhibhiH / ye TaitteH samAyoga stattadbhAvo'sya yogiNaH // 373 // tanni vRttyA muneH samyak sarbopa ramaNaM sukham / saMdRzyate sadAnanda rasAnubhava vindavaH // 374 // anta styAgo vahilyAgoviraktasyaiva yujyte| tyajatyanta rvahiH saGgaM viraktastu mumukSayA // 37 5 // bahi sutu viSayaiH saGgaM tathAnta rhmaadibhiH| virakta eva zaknoti tvakta brahmaNi niSThitaH // 376 // vairAgya bodhau puruSasya pakSivatpakSau vijAnIhi vicakSaNatvam / vimukti saudhAna latAdhirohaNaM tAmyAM vinA Ta nAnya tareNasidhyati // 377 // atyanta vairAgya vataH samAdhiH samAhitasyaiva dRr3haprabodhaH / pravuddha tattva sya hi bandha mukti muktAtmanonityamukhAnu mRtiH // 378 // vairAmyAnna paraM mukhasya janakaM pazyAmi vazyA
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ tmanaH tacchana tarAtmabodha sahitaM khArAjya sAmrAjya dhuk| etaddAra majala mukti yuvate smiA tva masmAt paraM sarvanA spRhayAsadAtma nisadA pranAM kuru zreyase // 376 // AzAM chindhi viSopameSu 50 viSayeSveSaiva sTatyoH kRti sya vA jAti kulAyameSvabhimati muccAti dUrAkriyAH / dehAdA vasatitya jAtmadhiSaNAM pranA kuruSvAtmanitvaM draSTAsthamanosiniI yaparaM brahmAsiyavastutaH // 380 // lakSye / brahmaNi mAnasaM dRDhataraM saMsthApya bAdhyandriyaM khasthAne vinivezya nizcalatanu copecyadeha sthitim / brahmAtmaikyamupetya tanmayatayAcAkhaNDa tyAnizaM brahmAnandarasaM pivAtmanimudA sanyaiH kimanyaizam // 381 // anAtmacintanaM tyaktvA kazmalaM duHkhakAraNam / cintayAtmAna mAnandarUpaM yanmukti kAraNam // 382 // eSakhayaM jyotirazeSa sAkSI vijJAna koSe vilasatyajatram / lakSyaMvidhAyai namasavilakSaNa makhaNDa hatyA tmatayAnubhAvaya // 383 // etamacchinnayAhatyA pratyayAntara mnyyaa| ullekhayan vijAnIyAt khakharU vivekacaDAmaNiH
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ patayAspha Tam / 384 // avAtmatvaM dRr3hIkurvannahamAdiSu saMtyajan / udAsInatayAteSu tiSThet phuTa ghaTA .. divat // 385 // vizudamantaHkaraNaM kharUpenivezya sAkSiNya vabodha maave| zanaiH zanairnizcalatAmupA nayana pUrNatmamevAnu viloka yettataH // 386 // dehendriya prANamano'hamAdibhiH khAjAnala, rakhile rupAdhibhiH / vimuktamAtmAna makhaNDa rUpaM pUrva mahAkAzamivAvalokayet // 387 // ghaTakalasakusUla sucomukhairgagaNa mupAdhi zatai vimuktamekam / bhavati navividhaM tathaiva zuddha paramahamAdi vimukta me kameva // 388 // brahmAdi stambha paryantA mRSA mAvA umAdhayaH / tataH pUrNa khamAtmAnaM pazyedekA tma nAsthitam // 388 // yatrabhAntyA kalpitaM tadiveke tattanmAtraM naivatasmAdiminnam / bhAnte zemAti meM dRSTAhitattvaM rajja stahadvizvamAtma kharUpam // 360 // khayaM brahmA vayaM viSNuH svayamindraH vayaM zivaH / rUyaM vizva midaM sarva khasmAdanyannakiJcana // 381 // antaH khayaM cApivahiH khayaJca khayaM purasAt vivekacUDAmaNiH .
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ khayameva pazcAt / svayaM hyavAcyA khayamapyudIcyA tathopariSTAt svayamapyadhastAt // 38 // taraGgapheNa bhamavuDudAdi sabai kharUpeNa jalaM ythaatthaa| cidevaMdaihAdyahamantametat savvaM cidevaika rasaM vizuddham // 36 // sadevedaM sarvaM jagadavagataM vAGmana sayoH sato'nyannAstyeva prakRti parasomnisthitavataH / pRthak ki mRnAyAH kalasaMghaTa kummAdyavagataM vadatyeSamAntastvamahamitimAyA madirayA // 384 // kriyAsamabhihAra reNa yavanAnyaditi shrutiH| bravIti daitarAhityaM mithyAdhyAsa nivRttaye // 365 // AkAzavanirmala nirvikalpa niHsomaniSpandana nirvikAram / antarvahiH zUnyamananya madvayaM khayaM parabrahma kimasti vodhyam // 366 // vaktavyaM kimuvidyate 'tra bahudhA brahmaiva jIvaH khayaM bajhai tajjagadA parAMnu sakalaM brahmA dvitIyaM shrutiH| brahmaivAhamiti pravuna matayaH satya ktavAdyAH sphuTaM brahmobhUya vasanti santata cidAna ndAtmanai tadhruvam // 387 // jahimala mayakoze'haM dhiyotyApitAzAM prasabha manila kalpeliGgadehe 'pi vivekacUDAmaNiH
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazcAt / nigama gadita kIrti nityamAnanda mUrti khayamiti paricIyabrahmarUpeNa tiSTha // 368 // zavAkAra yAvanajati manujastAvada zuciH parebhyaH syAt la zojanana maraNa vyaadhinilyH| yadAtmAnaM 53 zuddha kalayati zivAkAramacalaM tadAtegyo muktobhavati hi tadAha zrutirapi // 366 // khAtmanyAro pitA zeSA bhAsavastu niraastH| svayameva paraM brahmapUrNa maddayamakriyam // 4 0 0 // samAhitAyAM sati meM cittattau parAtmaNibrahmaNi nirviklye| na dRzyate kazcidayaM vikalpaH prajalpamAtraH pariziSyate ttH||401|| asat kalpo vikalpo'yaM vizvamityeka vstuni| nirvikAre nirAkAre nirvizeSe bhidAkutaH // 402 // dRSTadarzana dRzyAdi bhAva zUnyaika vstuni| nirvikAre nirAkAre nirvizeSe bhidAkutaH // 4 0 3 // kalpArNava ivAtyanta paripUrNa ka vstuni| nirvikAre nirAkAre nirvizeSe bhidAkutaH // 404 // te jasova tamo yatra pralInaM bhraantikaarnnm| ahitIye paretatve nirvizeSe midAkutaH // 405 // ekA _ vivekacUDAmaNiH
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ tmake paretattve medavArtA kathaM vaset / suSuptau sukhamAvAyAM bhedaH kenAvalokitaH // 406 // nadyastivi / va paratattvavodhAt sadAtmani brahmaNi nirvikalye / kAlavayenApyahirIkSitoguNenadyambuvindu maMga dRssnnikaayaam|| 407 // mAyAmAvamidaM daitamataM prmaarthtH| iti brUte zrutiH sAkSAtasuSuptAvanubhUya te|| 408 // ananyatva madhiSThAnAdArogyasya nirIkSitam / paNDitaira sarpAdau vikalpomAnti jIva naH // 40 // cittamUlovikalpo'yaM cittAmAvena knycn| atazcittaM samAdhehi pratyakpa parAtma ni // 410 // kimapi satata bodhaM kevalAnandarUpaM nirupamamati velaM nityamuktaM niriihm| nira vadhi gagaNAmaM niSkalaM nirvikalpaM hRdi kalayati vidvAna brahmapUrNa samAMdhau // 411 // prakRti vivara ti anyaM bhAvanAtIta bhAvaM samarasa masamAnaM mAnasaM bndhdrm| nigama vacanasiddhaM nityama smAt prasiddhaM hRdi kalayati vidvAn brahmapUrNa samAdhau // 412 // ajaramamaramastA bhAvavastu kharUpaM sti . vivekacUDAmaNiH /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ mita salila rAzi prakhyamAkhyAvihInam / samitaguNavikAraM bhAvataM zAntamekaM hRdikalayati vidvAn brahmapUrNa samAdhau // 413 // samAhitAntaH karaNaH kharUpe viloka yAtmAna makhaNDa vaimavam / vicchi 15 ndhibandhaM bhavagandha gandhitaM yatna napuMstvaM saphalIkuruSva // 414 // sarvopAdhi vinirmukta saccidAna .. nda mddym| bhAvayAtmAna mAtmasthaM na bhayaH kalpase 'dhvane // 415 // chAyeva pusaH paridRzyamAna mA bhAsa ruupennphlaanubhuutyaa| zarIra mArAcchaya vannirastaM punarna sandhatta idaM mahAtmA // 416 // sa tatavimalabodhAnandarUpaM sametya tyajajar3amalarUpo pAdhimetaM sdre| atha punarapinaiSa smayaMtAM vAnta vastu smaraNaviSayabhUtaM kalpate kutsanAya // 417 // samUla metat paridaya vahnau sadAtmani brahmaNi ni biklpe| tataH khayaM nitya vizuddha bodhA nandAtmanA tiSThati vidvariSThaH // 418 // prArabdha sUtra gra thitaM zarIraM prayAta vAtiSThatu gorivAra / na tat punaH pazyati tatvavettAnandAtmani brahmaNi lIna DAmaNiH
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttiH // 418 // akhaNDAnandamAtmAnaM vijJAyakha kharUpataH / kimicchan kasyavAddhetordehaM puSNAti tttvvit|| 420 // saMsiddhasya phalatvetajjIvanmuktasya yoginaH / vahirantaH sadAnandarasA khAdanamAtma ni // 421 // vairAgyasya phalaM bodho bodhasyoparatiHphalam / khAnandAnubhavAcchAnti reSaivoparateH phalam // 422 // yadyuttarottarAbhAvaH pUrvva pUrvvantu niSphalam / niSTattiH paramA tRpti rAnando'nupamaH khataH // 453 // dRSTaduHkheSvanudvego vidyAyAH prastutaM phalam / yatkRtaM bhrAnti velAyAM nAnAkarmma jugupsitam / pazcAnna ro vivekena tatkathaM karttumarhati // 424 // vidyAphalaM syAdasato nivRttiH pravRttirajJAnaphalaM tadIkSitam / tajjJAjJayoryanmRgadRSNi kAdo noceddidAM dRSTaphala' kimasmAt // 425 // - ajJAna hRdayagranthe vinAzo yadyazeSataH / aniccho viSayaH kinnu pravRtteH kAraNaM khataH // 426 // vAsanAnudayobhogye vairAgyasya tadA vdhiH| ahaMbhAbodayAbhAvo vodhasya paramAvadhiH / lInavRtteranutpattirmaryyAdo parate stusA // 427 // vibekacUDAmaNiH
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmAkAra tayAsadA sthitatayA nirmukta vAhyArtha dhIranyAvedita bhogya bhoga kalano nidrAluvahAlavat / / khabhAlokita lokavajjagadidaM pazyan kvacita labdhadhIrAse kazcidananta puNya phalabhugadhanyaH samAnyomuvi ra // 428 // sthitaprajJo yatirayaM yaH sadAnanda manute / brahmaNyeva vilInAtmA nirvikAroviniSkriyaH // 426 // brahmAtmanoH zodhitayoreka maavaavgaahinii| nirvikalpIca cinmAbAttiH prajeti kathyate // 430 // musthitA saumavedyasya sthitaprajJaH saucyate / yasyasthitA mavet prajJA yasyAnando nirntrH| prapaJcoka vismataprAyaH sajIvanmukta iSyate // 4 3 1 // lInadhIrapi jAgarti yojAgraddharmavarjitaH / bodhonirvA sano yasya sajIvanmukta iSyate // 4 32 // zAntasaMsAra kalanaH kalAvAnapi nissklH| yasya citta vinizcita sajIvanmukta iSyate // 433 // vartamAne'pi dehe'smin chAyAvadanuvartini / antAmamatAbhAvo jI, vanmuktasya lakSaNam // 434 // atItAnanusandhAnaM bhaviSyada vicAraNam / audAsInyamapi prAptaM jIvanmuktasya ja
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSaNam // 435 // guNadoSaviziSTe'smin samAvena vilakSaNe / sarvava samadarzitvaM jiivnmuktsylkssnnm||| // 436 // iSTAniSTArtha saMprAptau samadarzitayAtmani / umayavA vikAritvaM jIvanmuktasya lakSaNam // 437 // brahmAnandarasakhAdA saktacitta tyaayteH| antarvahiravijJAnaM jIvanmuktasya lakSaNam // 438 // dehendri yAdau karttavye mamAhaM bhAvavarjitaH / audAsonyena yastiSThet sajIvanmuktalakSaNaH // 4 38 // vijJAta ke Atmanoyakha brahmabhAvaH zruterbalAt / bhavabandha vinirmuktaH sajIvanmuktalakSaNaH // 4 40 // dehendriyeSva bhAva idaM bhAvastadanyake / yassanomavataH kvApi sajIvanmukta iSyate // 441 // na pratyagbrahmaNobhedaM kadApinamA srgyoH| prajayAyovijAnAti sajIvanmuktalakSaNaH // 4 42 // sAdhubhiH pUjya mAne'smin pIDAmAne pidurjnH| samabhAvo bhavedyasya sajIvanmukta lakSaNaH // 44 3 // yatrapraviSTA viSayAH pareritA nadI pravAhA ivvaariraashau| lInanti sanmAnatayA na vikriyA mutpAdayantyeSayati vimuktaH // 444 // vijJAtavA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 tatvasya yathApUrvvaM na saMsRtiH / asti cennasavijJAta brahmabhAvovahirmukhaH // 445 // prAcIna vAsanA vegA dasau saMsaratIticet / namadekatva vijJAnAnmandIbhavati vAsanA // 446 // atyantakAmukasyApiSTattiH kuNThati maatri| tathaiva brahmaNi jJAte pUrNAnande manISiNaH // 447 // nididhyAsa na zIlasya bAhya pratyaya IkSyate / bravIti zrutiretasya prArabdha phaladarzanAt // 448 // sukhAdyanubhavo yAvattAvat prArabdhami Syate / phalodayaH kriyApUrvvo niSkriyo na hi kuvacit // 446 // ahaM brahmeti vijJAnAt kalpakoTi zatAjirtam / saJcitaM vilayaM yAti prabodhAt saMprakarSmavat // 450 // yat kRtaM khama velAyAM pUyaM vA mApa 51 // mulvaNam / suptotthitasya kiM tat syAt svargIya narakAya vA // yathA / na zliSyati ca yatkiJcit kadAcidbhAvi kabhiH // 452 // lipyate / tathAtmopAdhiyogena tanaiva lipyate // 453 // jJAnodayAt purArabdhaM karmajJAnAnnanazyati / khamasaGga mudAsInaM parijJAya nabho nana bhoghaTa yogena surAgandhena vivekacUDAmaNiH
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ aGgatvA khaphalaM lakSya muddizyot sRSTavANavat // 454 // vyAghrabudyA vinirmukto vANaH pazcAttu gomatau / na tiSThati nityaiva lacyaM vegenanirbharam // 455 // prArabdha' balavattaraM khaluvidAM bhogena tasya jayaH samyagjJAna 60 hutAzanena vilayaH prAk saJcitA gAminAm / brahmAtmaikya mavekSya tanmayatayA ye sarvvadA saMsthitA steSAM tattritayaM nahi kvacidapi brahmaivate nirguNam // 456 // upAdhitAdAtmya vihIna kevala brahmAtmanaivAtmani tiSThatomunaiH / prArabdha sadbhAva kathAnayuktA khanArtha sambandha kathevajAgrataH // 457 // nahi prabuddhaH prati mAsadehe dehopayoginyapi ca prapaJce / karotyahantAM mamatAmidantAM kintukhayaM tiSThati jaagrenn||458|| na tasya mithyArtha samarthanecchA na saMgrahastajjagato'pidRSTaH / tavAnudRttiryadi cenmRSArthe na nidrayA mukta itI Syate dhruvam // 456 // taddatpare brahmaNivarttamAnaH sadAtmanA tiSThati nAnya dIkSyate / smRtiryathA khapnavilo kitArthe tathAvidaH prAzana mocanAdau // 460 // karmaNAnirmitodehaH prArabdha' tasya kalpatAm / nAnAde vivekacUDAmaNiH
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAtmanoyuktaM naivAtmAkarmanirmitaH // 461 // ajonityaH zAzvataitivrate thutiramoghavAk / tadAtmanA tiThato'sya kutaH prArabdha kalpanA // 462 // prArabdha sidhyati tadA yadAdehAtmanA sthitiH dehAtmabhAvonaveSTa: 11 prArabdha tyajyatAmataH // 463 // zarIrasthApi prArabakalpanAbhAnti revhi| adhyastasya kutaH satvamasatya syakutojaniH // 464 // ajAtasya kutonAzaM prArabdha masataH kutH| jJAnenAnnAnakAryyasya sama laya layo / ydi| tiSThatyayaM kathaM deha iti shngkaavtojddaan| samAdhAtuM vAhyadRzyA prAraba vdtishrutiH| natu dehAdi satyatva bodhanAya vipazcitAm // 465 // 466 // paripUrNa manAdyanta maprameya mavikriyam / ekamevA iyaM brahmanehanAnAstikiJcana // 467 // sadghanaM ciddhanaM nitya mAnanda ghnmkriyN| ekamevAiyaM brahma nehanAnAsti kiJcana // 468 // pratyagekarasaMpUrNa manantaM sarvatomukham / ekamevAiyaM brahmanehanAnAsti kiJcana // 468 // . aheya manupAdeya manAdeya manAthayam / ekamevAiyaM brahmaneha nAnAsti kiJcana
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 470 // nirguNaM niSkalaM sUkSmaM nirvikalpaM niraJjanam / ekamevAiyaM brahmaneha nAnAstikiJcana // 47 // hai| aniruNya kharupaM yanmanovAcA mgocrm| ekamevA iyaM brahmaneha nAnAsti kiJcana // 472 // satsama va khataH siddhaM zuddhaM buddhamanIdRzam / ekamevAiyaM brahmaneha nAnAstikiJcana // 473 // nirastarAgA nira ... stabhogAH zAntAH sudAntA yatayo mhaantH| vijJAyatasvaM parame tadante prAptAH parAniTati mAtmayogAt // 474 // mavAnapIdaM paratatva mAtmanaH kharUpamAnandadhanaM vicArya / vidhUyamohaM khamanaH prakalpitaM muktaH kRtA rthobhavatu pravuddhaH // 475 // samAdhinA sAdhuvinizcalAtmanA pazyAtma tattvaM sphuTabodha cakSuSA / niH saMzayaM sa myagavekSitacecchuta: padArtho na puna viklpte|| 476 // khasyAvidyAbandha sambandhamokSAt satyajJAnAnanda ruupaatmldhau| zAstra yuktirdezikoktiH pramANaM cAntaH sidvAkhAnubhUtiH pramANam // 477 // bandha mokSaca TAptizca cintArogya khudhaadyH| khenaiva vedyAyajJAnaM pareSA mAnu mAnikam // 478 // taTa
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitA bodhayanti guravaH shrutyoythaa| pranayaivatare bihAnozcarAnu gRhItayA // 476 // khAnubhUtyA / khayaM jJAtvA svamAtmAna maNDitam / saMsiddhaH sanmukhaM tiSThe nirvikalpAtmanAtmani // 480 // 63 vedAnta siddhAnta nirUkti reSAbrahmaivajIvaH sakalaM jagacca / akhaNDa rUpa sthitireva mokSo brahmA dvitIye zrutayaH pramANam // 481 // iti zrIguruvacanAt thuti pramANAt paramavagamya satatvamAtma yuktayA / prazamita karaNaH samAhitAtmA kvacidacalA kRtirAtmaniSThato'bhUt // 482 // kaJcit / kAlaM samAdhAya parebrahmaNi mAnasam / vutyAya paramAnandAdidaM vacanamabravIt // 483 // buddhirvinaSTA galitA pravRttibrahmAtmanoreka tayAdhigatyA / idaM na jAne'pyanidaM na jAnekimbAkiyahAsukha masyapAram / // 484 // vAcAvatamazakyameva manasAmantuna vAkhAdyate khAnandA smRtapUra pUrita parabrahmAmbudhavaibhavaM / ammorAzivizIrNa vArSika zilAbhAvaM bhajanme manoyasyAM zAM zalavedilIna madhunAnandAtmanAnihataM
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 485 // kvagataM kenavAnItaM kubalIna midaM jagat / adhunaiva mayAdRSTaM nAstikiM mahadadbhutam // 486 // kiM heyaM kimupAdeyaM kimanyat kiM vilakSaNam / akhaNDAnanda pIyUSa pUrNa brahmamahArNave // 487 // na ki 64 JcidavapazyAmi na TaNomi na vedyaham / khAtmanaiva sadAnanda rupeNAsmi vilakSaNaH // 488 // namo namase gurave mahAtmane vimukta saGgAya saduttamAya / nityAhayAnandarasakharupiNemasnesadApAradayAmbudhAsne / // 486 // yata kaTAkSa rAzi sAndra candrikA pItadhata bhavatApa jathamaH / prAptavAnaha makhaNDa vaibhavA nandamAtma padamakSayaM kSaNAt // 46 0 // dhanyo'haM kRtakRtyohaM vimuktohaM bhvgrhaat| nityAnanda kharU po'haM pUrNo'haM tadanugrahAt // 461 // asaGgo'ha manaGgo'ha maliGgo'ha mabhaGgaraH / prazAntoI manantoha mamalohaM cirantanaH // 462 // akartAha mabhoktAha mavikAro'hamakriyaH / zuddha bodhakharUpo'haM kevalohaM sadAzivaH // 463 // draSTuH thoturvartuH karNoknu vibhinna evaahm| nityanirantara niSkiyo vivekacaDA
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ niHsImAsaGga pUrNabodhAtmA // 484 // nAha midaM nAha madoyubhayo ravabhAsakaM paraM zuddham / vAhyAbhyantara sanyaM pUrNa brahmAdvitIyamevAham // 465 // nirUpama manAdi tattvaM tvamahamidamadaiti kalpanA dUram / 65 nityAnandaika rasaM satyaM brahmA hitIya mevAham // 486 // nArAyaNohaM narakAntakohaM purAntakohaM puruussohmiishH| akhaNDabodhoha mazeSa sAkSInirIzvaro'haM nirahaJca nirmamaH // 467 // sarveSu bhUte vahameva saMsthito jJAnAtmanAnta bahirAzrayaH sn| moktA ca mogyaM svayameva sarvaM yadyat pRthaka dRSTa midantayApurA // 468 // mayyakhaNDa sukhAgbhodhau bhudhaavishvviicyH| utpadyante vilIyante mAyA mAruta vibhramAt // 468 // sthUlAdimAvA mayi kalpitAbhamAdAropitAnu spharaNe na lokH| kAle yathAkalpa kavatsarAya nAdayo niSkala nirvikalpe // 50 // AropitaM nAthaya druSakaM bhavet kadApi mUDhai ratidoSa duSitaiH / nArdIkarotyUSara bhUmibhAgaM marIcikA vAri mahApravAhaH // 501 // zrAkA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zavata kalya vidUragoha mAdityavazAsya vilakSaNo'ham / ahAryAvannitya vinizcalo'hamambhodhivat pAra . vivarjito'ham // 50 // name dehe na sambandho medhe neva vihaaysH| ataH kutome taDA jAgrat khapnasu 66 cuptayaH // 507 // upAdhirAyAti sa eva gacchati sa eva karmANi karoti bhukt| sa eva jIryyan / bhiyate sadAhaMkulAdrivannizcala eva saMsthitaH // 504 // name pravRtti nacame nivRttiH sadaika rupasva niraM zakasya / aikAtmakoyo niviDo nirantaro vyomeva pUrNaH sakathaM nuceSTate // 505 // pUNyAni pApAni nirindriyasya nizcetaso nirvi kRte nirAkateH / kutomamAkhaNDamukhAnubhUte-- tehyananvAgatamityapizrutiH / // 506 // chAyayApaTa muSaNaM vA zItaM vA zuchuchurA / na smazatyevayat kiJcit purUSaM tadvilakSaNam ra // 507 // na sAkSiNaM sAdhyadharmAH saMspanti vilakSaNam / avikAra mudAsInaM gRhadhIH pradIpavat // 508 // raverya thA karmANi sAkSibhAvo vajhe yathA dAhani yaamktvm| rajjo yathAropitavastusaGgA vivekacUDAma
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ stathaiva kUTasya cidAtmanome // 50 // karttApi vA kArayitApi nAhaM bhoktApi vA bhojayitApi naahm| draSTApi vA darzayitApi nAhaM so'haM khayaM jyoti raNI dRgAtmA // 510 // calatyupAdhau pratibimba laulyamaupA 60 dhikaM mUDhadhiyo nayanti / khavimbabhUtaM ravivadiniSkiyaM kazmi bhoktAsmi hatosmi heti // 511 // jalevA pisthalevApi luThalveSa jdd'aatmkH| nAhaM vilipye tIrghaTadharma na bho yathA // 512 // kartta, tvabhoktRtva khalatva matvatA jaDatva baddatva vimuktatAdayaH / buddhe vikalyA natu santi vastutaH svasmin pare brahmaNi kevale'iye // 513 // santu vikArAH prakRte rdazadhA zatadhA sahasradhAvApi pnndditaiH| kiMme'saGgaci ttasya nahya mbudAvara mamvaraM spazanti // 514 // avyaktAdi sthala paryantametahi svaMyavAbhAsa mAbaM pratItam / vyoma prakhyaM sUkSma mAdyantahInaM brahmAdvaitaM yattadevAhamasmi // 515 // sarbAdhAraM sarvavastu prakAzaM sarvA kAraM sarvagaM sarva zUnyam / nityaM zuddhaM nizcalaM nirvikalpaM brahmAhaitaM yattadevAha masmi // 516 // yasmi
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ nastA zeSamAyA vizeSa pratyak rUpaM prtyyaagmymaanm| satyajJAnAnanda mAnanda rUpaMbrahmAdvaitaM yattadeha vAhamasmi // 517 // niSkiyosyA vikAro'sminiSkalo'smi niraakRtiH| nirvikalpo'sminityo' / smi nirAlambo'smi niI yaH // 518 // sarvAtmako'haM so'haM sarvAtIto'hamaiyam / kevalA khaNDavodho'ha mAnando'haM nirantaram // 516 // svArAjya sAmAjA vibhUtireSA bhavat kRpA thii| mahima prasAdAt / prAptAmayA thI gurave mahAtmane namo namaste 'stupunarnamostu // 530 // mahA khane mAyAkRta jani jarA mRtyugahane bhamantaM klizyantaM bahulataratApairanudinam / ahaGkAravyAghavyathita mimamatyantakRpayAprabodhya prakhApAt parama mitvaanmaamsiguro|| 521 // namastasmai sadekamaukasmaicinma hsenmH|| yadetaddizvarUpeNa rAjate guru rAjate // 522 // iti na tamavalokya ziSyavayaM samAdhi gatAtma mukhaM prvudtttvm| pramudita hRdayaH sadezikendraH punaridamAha vacaH paraM mahAtmA // 523 // vivekacUDAmaNiH
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahmapratyayasantati jagadato brahmaiva sat sarvataH pazyAdhyAtma dRzA prazAnta manasA saryA khavasthA svpi| rUpAdanya mavekSitaM kimabhitazcakSuSmatAM dRzyate tadbrahmavidaH sataH kimaparaM vuddhe vihArAspadam // 524 // kastAM parAnandarasAnubhUti mutsRjA zUnyeSu rmetvidvaan| candre mahAlAdi nidIpyamAne cinendu mAlokayituM ka icchet // 525 // asat padArthAnubhavena kiJcinnahyasti dRpti naca duHkhhaaniH| tada iyAnanda rasAnubhUtyA dRptaH sukhaM tiSThasadAtmaniSThayA // 526 // samegha sarvataH pazyanma nyamAnaH khama iym| khAnanda manubhuJjAnaH kAlaM layamahAmate // 527 // akhaNDabodhAtmani nirvikalpa vikalpanaM / vyomni puraM prakalpanam / tadaddayAnanda mayAtmanA sadA zAnti parAmetya bhajakhamaunam // 528 // tUSNI mavasthA paramopazAnti bUDherasat kalpa vikalpa hetoH| brahmAtmanAbrahmavido mahAtmano yattA dayA , nanda mukhaM nirantaram // 526 // nAsti nirvAsanAnmaunAt paraM sukha kttuttmm| vijJAtAtma kharU
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasya khAnanda rasapAyinaH // 530 // gacchaM stiSThannupavizacchayAno vAnyathA pivA / yathecchayA vaseddiddA nAtmArAmaH sadAmuniH // 531 // na dezakAlAsana digyamAdi lacyAdyapecA pratibandhavRtteH / saM siddhata ttvasya mahAtmano'stikhaveda nekA niyamAdyavasthA // 532 // ghaTo'yamiti vijJAtuM niyamaH konvapekSate / binA pramANa suSThutvaM yasmin sati padArthadhIH // 533 // athamAtmAni tvasiddhaH pramANe sati bhAsate / nadezaM nApi vA kAlaM na zuddhiM vApyapekSate // 534 // devadatto'hamityeta vijJAnaM nirapekSakam / taddad brahmavidoSyasya brahmAhamiti vedanam // 535 / bhAnuneva jagat sarvaM bhAsate yasya tejasA / anAtmaka masattucchaM kiM nutasyAvasAsakam // 516 // vedazAstrapurANAni bhUtAni sakalAnyapi / yenArtha vantitaM kiM nu vijJAtAraM prakAzayet // 537 // eSa sarva jayoti ranantazaktirAtmA prameyaH sakalAnubhUtiH / yameva vijJAyavimuktabandho jayatyayaM brahmaviduttamottamaH // 538 // na khidyatena viSayaiH pramodatena sajja ww vivekacUDAmaNiH
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ te nApipirajAte c| svasmin sadAkrIr3ati nandati khayaM nirantarAnanda rasena dRtaH // 536 // kSadhAM dehavyathAM tyaklA bAla krIDati, vstuni| tathaiva vidvAn ramate nirmamo nirahaM sukhI // 540 // cintAmanya madainya maicya mazaraM pAnaM saridvAriSu khAtantreNa niraGkazAsthiti rabhI nidrA smazA .. nevne| vastraM kSAlana zoSararAdi rahitaM divAstu zayyA mahI saJcAro nigamAnta vIthiSu vidA krIDA pare brahmaNi // 541 // vimAnamAlambana zarIra metaDnatya zeSAviSayA nupa sthitAn / pareccha yA bAla vadAtma vettAyo'vyaktaliGgo' nanu satyavAhyaH // 542 // digambaro vA pica sAmbaro vAtvagambaro vApicidamba rsthH| unmatta vadApica vAlabaddA pizAca vadApicaratyavanyAm // 543 // kAmAnniSkAma rUpI saMzcaratyeka caromuniH / svAtmanaiva sadAtuSTaH khayaM sarvAtmanAsthitaH // 544 // kvacinmUDhovidvAn kvacidapi mahArAja vibhavaH kvaciGgAntaH saumyaH kacida jagarAcAra kalitaH / kvacita
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAvIbhUtaH kvacidavamataH kvApya viditazcaratyevaM prAtaH satata paramAnanda mukhitaH // 545 // nirdhanopi sadAtuSTopthasahAyo mahAbalaH / nityatRpto yamunAno yasamaH samadarzanaH // 546 // apikurvannakurvANa 2 cAbhoktA phlbhogypi| zarIyaMpya zarIryeSa paricchinno'pi sarvagaH // 547 // azarIraM sadA santa mimaM brahmavidaM kvacit / priyApriyena spRzatastathaivaca zubhAzubhe // 548 // sthUlAdi sambandha vato'bhi mAninaH sukhaccaduHkhaJca zubhAzu mec| vidhvasta bandhasya sadAtmano muneH kutaH zubhaM vApya zubha phala 5 mbA // 548 // tamasAgrastavanAnAdagrasto'pi rvirjnaiH| grahaH ityucyate bhAntayA hyajJAtvA vastu lakSaNam // 550 // tadadde hAdibandhebhyo vimukta brahma vittamam / pazyantidehavanmUDhAH zarIrAmAsa darzanAt // 551 // ahi nirNaya nIvAyaM mukta dehastu tiSThati / itastatazcAlyamAno yatkiJcit prANavAyunA // 552 // srotasA nIyate dAru yathA ninnonnata sthalam / daivena loyate deho yathA kAlopa vivekacUDAmaNi...
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhuktiSu // 553. // prAradhakarmapari kalpitavAsanAbhiH saMsArivaccarati muktiSu muktdehH| siddhaHkhayaM vasatisAkSivadava tathNI cakraya mUlamiva kalpavikalpamanyaH // 554 // naivendriyANi viSayeSuniyukta eSa naivApayukta updrshnlkssnnsthH| naivakriyAphalamapISadavekSate sa sAnandasAndrarasapAna sumattacittaH // 555 // lakSyAlacyagatiM tyaktvA yastiSThet keblaatmnaa| zivaeva khayaM sAkSAdayaM brahmaviduttamaH / // 556 // jIvanneva sadAmuktaH kRtArthI brahmavittamaH / upAdhi nAzAdvIvasan brahmApya ti niI yam / // 557 // zailUSavaMzasadbhAvA bhAvayozca yathA pumAn / tathaiva brahmaviccha TaHsadAbahmaivanAparaH // 558 // yatra kvApi vizIrNaM satparNamivatarorvapuH / patanAdbrahmI mUtasya yate prAgeva taccidagninA dagdham // 558 // sadAtmani brahmaNi tiSThato muneH pUrNAddayAnanda mayAtma nAsadA / na dezakAlAdhucitapratIkSA tvaGmAM saviTh piNDavisarjanAya // 560 // dehasya moco na mokSo na daNDasya kamaNDaloH / avidyAhRdayagranthi mokSomo vivekacUDAmaNiH
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSo yatastataH // 16 // kulyAyAmathanadyAM vAzivakSa vaipictvre| parNapatati cettena tokinu zubhAzubham . // 562 // pavasya puSpasyaphalasya nAzavahehendriyaprANadhiyAM vinAzaH / naivAtmanaH khasya sadAtmakarayAnandAlate IkSavadasticaiSaH // 563 // prajJAnaghanaityAtmalakSaNaM satyasUcakaM / anudyopAdhikasyaiva kathayanti vinAzanam 564 // avinAzIkA areyamAtmeti zruti rAtmanaH / prapravItya vinAzitvaM vinasya t suvikAriSu // 565 // pASANa vRkSa tRNa dhAnya kaTAmbarAdyA dagdhA bhavanti hi mRdeva yathAtathaiva / dehendri yA sumana Adi samasta dRzya jJAnAni dagdha mupayAti parAtmabhAvam // 566 // vilakSaNaM yathAdhyAnna lIyate bhAnu tejasi / tathaiva sakalaM dRzya brahmaNi pravilIyate // 567 // ghaTanaSTe yathAH vyoma vyo / maiva bhavati sphuTam / tathaivo pAdhi vilaye brameva brahmavit khayam // 568 // kSIraM kSIre yathA zi taM tailaM taile jalaM jle| saMyukta mekatAM yAti tathAtmanyAtmavinmuniH // 568 // evaM videha kaivalyaM sa
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 nmA catvama khaNDitam / brahmabhAvaM prapadyaiSa yatina varttatepunaH // 570 // sadAtmakatva vijJAna dA vidyAdi vana'NaH / amuSyabrahma bhUtatvAddahmaNaH kutaGgavaH // 571 // mAyAklRptau bandhamocau staH tmani bastutaH / yathArajvau niSkriyAyAM sarpAbhAsa vinirgamau // 572 // ATateH sad satvAbhyAM va ktavye bandha mokSaNe / nASTati brahmaNaH kAcidanyAbhAvA danAdRtam / yadyasya dvaita hAniH syAt dvaitaM naye sahatezrutiH // 573 // bandhacca mokSazca mhaSaiva mUr3hA buddherguNaM vastuvi kalpayanti / gAitiM megha kRtAM yathAraSau yatodvayA saGgacideta dacaram // 574 // astoti pratyayoyaca yaca nAstIti vastuni / buddhereva guNAvetau natunityasya vastunaH // 575 // atastau mAyA laptau bundha mocau navAtmani / niSkaleniSkriye zAnte niravadye niraJjane / advitIye paretacca vyomavat kalpanAkutaH // 506 // nani rodho nacotpatti rnabandho na sAdhakaH / namumukSu nave mukta ittheSA paramArthatAH // 577 // sa tibekacUDAmaNiH
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 * kalanigamacUr3A khAntasiddhAntaguhyaM paramidamatiguhyaM darzitaM temayAdya / apagatakalidoSaM kAmanirmukta buddhiM tvamanuvadasakcatyaM bhAvayitvA mumukSum // 578 // iti khutvA gurorvAkyaM prazrayeNa latAnatiH / satena samanujJA : to yayau nirmuktabandhanaH // 576 // gurureva sadAnandasindhau nirmagnamAnasaH / pAkyan vasudhAM sabbI vizvacA rnirntrH|| 580 // ityAcAryyasya ziSyasya samvAdenAtmalakSaNam / nirUpitaM mumukSUNAM sukhabodhopapatta ye // 581 // hitamidamupadezamAdriyantAM vihitanirasta samastacittadoSAH / bhavasukhaviratAH prazAntaci ttAH zrutirasikA yatayo mumukSavoye // 582 // saMsArAdhvani tApabhAnu kiraNaprodbhUta dAhavyathA khinnAnAM jalakAGkSayA marubhuvi yAntyApari vAmyatAm / atyAsanna sudhAmbudhiM sukhakaraM brahmAdayaM darzaye tyeSA zaGkara bhAratIvijayate nirvvANasandAyinI // * // iti zrImat paramahaMsa parivrAjakAcAryya govinda bhagavatpUjyapAda ziSya zrImacchaGkarabhagavat kRto vivekacUr3AmaNiH mamAptaH // zratatsat // * // zrIhariH // zakaH 1782 vivekacUDAmaNiH
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalikAtArAjadhyAnAM zrIyutavAvubhuvanacandravasAkasaMsthApita saMvAdanAnaratnAkarAkhyayantre devanAgarAkSare mudritpustkvivrnnm| nimatalAghATa dRSTvITa 8 saMkhyaka bhavana / sTIkam / zizupAlabadha ...........mUlya 6 mUlamAtram / suzrutaH Ayurveda.......... mUlya 4 hindii| zrImadbhagavadgItA........... mUlya 1 // muktikopaniSat .................. vivekar3AmaNi ..................... memasAgara..... raghavaMga............................... hai uttarakumArasambhava ...............1 batAnapakSimI ..................... / kumArasambhava ........................! sAhityadarpaNa ...................." mAdhavavilAsa ........................ nalodaya............................. = kirAtArju noya ...................: najIra kI saira..................... mAnasaMhAra .......................... dazakumArapUrvakhaNDa ................. digvijaya................. carakasaMhitA |m khaNDa ......... " uttarakharaDa................ sairasAhakovAraharI ............... kirAtArjunIya ................... / pasandavikabhAya.................... rAmakaNAtI............... paniSadha mikhaNDa ................: bImAgahItA ..................... rAdhapAgaDa poSa...............