Book Title: Suvas 1941 03 Pustak 03 Ank 10
Author(s): Suvas Karyalay
Publisher: Suvas Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034635/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyamA-cAjanA 'suvAsa dara aMgrejI mahinAnI pAMcamI tArIkhe pragaTa thAya che. [ gatAMkanI jema " A aMka paNa, anivAyaC muzkelIomAM, eka aThavADiyuM mADA thayA che. ] game te mahinAthI ' suvAsa 'nAM grAhaka banI zakAya che. ' suvAsa 'ne uddeza prajAnI sArvatrika unnatimAM dareka rIte madadakartA banavAnA che. te uddezane anukULa thaI paDe evA vividha prakAranA lekhAne temAM sthAna apAze. abhyAsapUrNanI sAtheAsAtha joDaNIzuddha, saraLa, maulika ne rasika lekhAne prathama pasaMdagI maLaze, dareka lekhakane temanA thatA lekhanI pAMca nakala te pragaTa suvAsa nA cAlu aMka meAkalAya che. - suvAsa kAryAlaya, rAvapurA; vaDAdarA keTalIka vyakti ane saMsthAone ' suvAsa ' khUba ja rucyuM che. paNu Arthika agavaDatAnA kAraNe teo dhaNA ja ochA lavAjame tenI mAgaNI kare che. A mAgaNIne paheAMcI vaLavuM amAre mATe muzkela heAya che. A bAbata zrImaMta sAhitya-premIoe vicAravA jevI che. tevA sajjatA e prakAranA jeTalA grAhAne mATe grAhaka dITha akkeka rUpiyA ApavAne taiyAra thaze, eTalA grAhaka! pAsethI ame paNa lavAjamamAM akeka rUpiyA e laIzuM. pariNAme evA seMkaDA utsuka grAhakAne savA rUpiyAmAM 'suvAsa" maLI raheze. suvAsa 'nA pracAramAM madada karI zake tevA sAhityapremI mitrAmAMthI jeo eka grAhaka meLavI Ape temane suMdara-suzeAbhita pokeTa-DAyarI; me grAhaka meLavI Ape temane 'AMkha ane cazmA ( kAcuM pUThuM )nuM pustaka; traNa grAhaka meLavI Ape temane te ja pustaka ( pAkuM pUThuM ); cAra grAhaka meLavI ApanArane DAyarI ne pustaka baMne; pAMca grAhaka meLavI ApanArane vinA lavAjame ' suvAsa " meAkalAya che; ane te uparAMta vizeSa grAhA meLavI lAvanArane bhinna bhinna prakAre puraskAra apAya che. sAhityanA pracArakAne " A prakAranA lAbha bIje paNa kadAca maLI zakatA haze, paNa ' suvAsa 'mAM eTalI vizeSa sagavaDatA che ke temAM tevA mitra-pracArakA para lavAjama udharAvavAnI ke bIjA krAi prakAranI javAbadArI nathI. teo phakta nAma sUcave ane ame prayAsa karIe. te prayAsamAM jeTalI saphaLatA maLe teneA yaza ane lAla nAma sUcavanArane phALe nAMdhAya. . suvAsa 'nA namUnAne aMka patra lakhI jaNAvanArane vinA mUlya meAkalavAmAM Ave che. paNa te patra maLyA pachI pragaTa thAya te aMka meAkalAze. namUnAnAM aMkanI taratamAM jarUra hAya temaNe traNa AnAnI TikiTa bIDavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1 www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemAM uttara jarUrI hoya evA dareka prakAranA patravyavahAramAM, ke lekha asvIkArya nIvaDe te pAchI meLavavAne, jarUrI TikiTa bIDavI joIe. ane pitAnA patra para ke bukasTa para, pisTala niyama pramANenI, pUratI TikiTo coDavI joIe. kAryAlayane lagatA patravyavahAramAM maMtrI ke saMcAlakanuM nAma na lakhavuM. kemake tema thavAthI temanI gerahAjarImAM te patranI vyavasthA vilaMbajanaka thaI paDe che. prAcIna bhAratavarSa" ke "Ancient India nA grAhakone prathama varSe ardhA lavAjame [ lavAjama rU. 1--0 + 0-4-0 pisTeja=1-12-0] ane tyArapachI bIjA eka varSane mATe paNa lavAjame [2-8-0] suvAsa" maLI zakaze. suvAsanA keTalAka cAlu grAhakonAM trIjA varSanAM lavAjama, nava mahinA vItavA chatAM, hajI sudhI nathI maLyAM. te grAhakone AgrahabharI vinaMti che ke A eka maLatAM tarata ja lavAjama mokalI Ape. have pachI cAlu na rahevuM hoya te hajI paNa rUA. 2-8-0 mokalAvI ApI nA lakhe. suvAsa'nuM lavAjama bharavA mATe amadAvAda-muMbaInA ejanTonAM nAmaziSTa sAhityabhaMDAra, prInsesa sTrITa, muMbaI ena. ema. tripAThI, , p. ena. ema. Thakkara, , mahAdeva rAmacandra jAguSTa, traNa daravAjA, amadAvAda gurjara grantharatna kAryAlaya, gAMdhI reDa, zrI. nAgaradAsa prAgajIbhAI, dezIvADAnI piLane nAke, , zeTha mohanalAla DosAbhAI, bukaselarsa, rAjakeTa valabhadAsa nAnajI sacade, 223, prArthanA samAja reDa, karAMcI joIe che- prAcIna bhAratavarSa,' 'Ancient India" ane "suvAsa phelAvo vadhAravAne pracArake jeo pitAnA pradezamAM rahIne ke musApharImAM te kAma karI zake; athavA kamIzana ane pagAranA dhoraNe cAlu kenyAsara tarIke rokAI zake. zarate ane lAyakAta sAthe nIcenA saranAme tarata jaNA- zazikAnta enDa kuM-rAvapurA, vaDodarA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arogya, vyAyAma ane taMdurastI viSayaka saMpUrNa ane sacitra mAhitI satata 26 varSathI ApatuM mAsika vyAyAma vArSika lavAjama - hiMdamAM rUA. 2-8-0 paradeza ziliMga-5. zarIra taMdurastI sivAya badhuM nakAmuM che. zarIrane taMdurasta, nirogI ane sazakta kevI rIte banAvavuM ane Arogya prApta karyA pachI te kevI rIte TakAvI rAkhavuM, te vyAyAma vAMcavAthI paNa jANI zakAze. ApanA gharamAM, ApanI lAyabrerImAM ke ApanI vyAyAmazALAmAM tene bolAve te Apane yogya ane sAcI salAha Apaze. varSanA rU. 2-8-0nA badalAmAM, varSa Akhare dAktaranAM bIla mATe, kharcAtI moTI rakamane te bacAva karaze. game te mAsathI tenA grAhaka thaI zakAya che. lakhe - vyavasthApaka vyAyAma kAryAlaya, majumudArane vADe, rAvapurA, vaDedarA 'ma hA gu ja rA ta" siMdhamAM vasatA traNa lAkha jeTalA gujarAtIonuM suprasiddha mukhapatra (sAptAhika) * jemAM sAhitya, rAjakAraNa, arthazAstra, zarIra keLavaNu, bALajagata, strI saMsAra-vigere jIvanane lagatA dareka viSayanI suMdara chaNAvaTa thAya che. * jANItA sAhityakAra zrI. DuMgarazI dharamazI saMpaTa dara aThavADiye yuddha paristhiti AbehUba rIte varNave che. * "janmabhUmi " ane "bahurUpI' zabdaracanA hariphAionA sacoTa-ukele ane dalIlo eka niSNAta taraphathI niyamita prasiddha thAya che. * "mahAgujarAta' buddhivardhaka bRha hariphAI vagara dAkhala phIe suMdara InAmo meLavI Ape che. * enA dIpotsavI ane bIjA khAsa aMke e gujarAtI patrakAritvane samRddha karyuM che. * vaDodarA rAjyanAM tamAma pustakAlayo mATe maMjura thayeluM che. vArSika lavAjama hiMdamAM rUA. 4 - videza zi. 6 * siMdhamAM jAhera khabara mATe ajoDa sAdhana * namUnAnI nakala temaja bhAvatAla mATe Aje ja lakheH ejanTo na hoya tevA sthaLanA nyujhapepara ejanToe turata ja patravyavahAra karavo. menejaraH siMdha nyujhapeparsa lImITeDa, kempabela sTrITa-karAMcI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: : ' I riy* * * = == == = = === ===== preraka, suMdara, rasIlI, kaLAmaya navalakathA -navalikAonI abhinava graMthamALA thAparI graMthamALA, = == = = = = = = = == beraMgI chApaNI, uttama kAgaLa, majabUta bAMdhaNI, ne zabhAmaya uThAvavALAM pustake bahAra paDI gayAM che. 1 kathAparI (navalikAo) 2-8-0 taiyAra che 2 kathAmaNi , 2-0-0 , 3 kathAkalagI , 2-0-0 ) ka kathAkalApa , 2-0-0 ) 5 kathAmadhu , 2-0-0 chapAya che te pachI kathAprasAda; kathAkuMja; kathAvilAsa kathAMjali; kathAvali, kathAgAra sthAparI (graMthamALA) kAryAlaya * AmalIrAna, sUrata A copaDIo maLavAnAM ThekANuM - amadAvAdaH gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhImArga vaDedarA pustakAlaya sa. sa. maMDaLa li., rAvapurA muMbaI: ena. ema. tripAThInI kAMTa, kAlabAdevI , ena. DI. mahetAnI kuAM, , == == == === == -- -- - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI upayogI pustako . i che 0-5 1 1 1 1 0 6 1 4 0-1 - 0 - * 6 - 1-4 0-1 strIzakti graMthamALA 1 vaMdhyA 0-4 | 36 mAtRprema 2 kAkI 37 pArasI lagnagIta 3 kAyadAmAM strInuM sthAna 38 saMtatiniyamana ' 4 aganA (vArtA) 39 vahemI pati . 5 gRhavyavasthAnI vAta 40 Arogya ane sukha 0-6 6 khAMyaruM (lekagIta) 41 sAmAjika vAto 7 balidAna (preraka gIta) 42 ramUjI vAta 8 bhavATavI 43. bhalI bhAbhI 9 mA (vArtA) 44 pati prabhu che 10 jayAnA patro (kasoTImaya lagna) 45 mAMdagI ane mAvajata 0-4 11 patinI pasaMdagI 46 vAtanuM vatesara 12 lIlInI AtmakathA 47 ghareNAMno zokha 13 phAI 48 pArasI satIe 14 pArasI vAnIo 0-6 48 ekAdazI 0-11 15 vidhavA (vArtA) . 50 rANakadevI 0-12 16 kene paraNuM? (vArtA) 51 zivAjInI bA 0-10 17 sughaDatA ane suMdaratA ? paNa sAsunI zikhAmaNa 18 hAsyane kuvAre 0-8 53 kAyamanuM ajJAna 19 bhUtanA bhaDakA (vArtA) 54 nAma vagaranI navalakathA 1-8 20 viSavRkSa (vArtA) 55 nArI abhiSeka . -4 21 hAsyakalApa (ramUjI) pa6 mAsika dharma 22 devI caudharANI 1-8 | 57 navA sAthiyA 23 vIra rejhA (koLu gulAba) 1-0 58-59 vIra tArA (be bhAga) 2-4 24 hAsya jharaNAM (ramUjI) 1-8 60 geramAnAM gIto 25 "jarA cAha mUkajo" 61 meDama DamIDa 0-12 26 garabAvaLI (rASTrIya) 62 sAmAjika vAte 27 jIvanapalaTo (vArtA) 63 guNIyala gRhiNI 0-1 28 sukhI ghara (bodhaka) - 3 64 strI svAtaMtrya 0-1 29 bharata gUMthaNa 65 dakSiNI rAMdhaNakaLA 30 coryAsInuM cakkara 66 satI jasamA 31 rajhIyA begama 32 gRha viveka 67 saMsAradarzana 0-6 33 sukhInA patro 68 bhUmimAtA AnaMdamaTha 1-0 34 sTavanuM zAstra 69 bALavidhavA 35 zrI hadaya 0-3 70 sAcAM sahedara 1-8 strI zakti graMthamALAne Akhe seTa Aje ja vasAve. kula 70 pustake bahAra paDayAM che. te rUA. 3ramAM maLe che. pustaka chUTAM paNa maLI zakaze. nUra jAdu. - lakhoH strIzakita, keLAMpITha, surata 0 -8 - - 0 0 - - - * - = 0-4 = 1 o o o o o. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANCIENT INDIA (B. c. 900 to A. D. 100=1000 years) Unparalleled and unprecedented Because * It has a continuous chronology. * It is full of bomb-shell-like and astounding theories, either quite newly proposed or presented with new garments. * All statements are based on inscriptions, coins, evidences of recognized authors and government reports. * Hence it is sanctioned by the Director of Public Instruction * And approved by the University of Bombay * And recommended by many personages of note and scholarship. Price : First Vol. Rs. 71-, Second Rs. 101-, Third Rs. 91-, Fourth Rs. 91-. Total Rs. 35/To subscribers for the whole set Rs. 301-.. Please send your orders to: SHASHIKANT & Co. ORIENTAL PUBLISHERS Raopura, opp. Tower, Baroda bALaka kaI paNa patra sAthe joDAyeluM nathI bALaka mAsika bALaka mATe ja pragaTa thAya che. sAdI ne sIdhI bhASA heI AjanA proDha-zikSaNanA jamAnAmAM akSarajJAnanI zarUAta karanArAone temAMthI kaMI kaMI maLI raheze. chatAM lavAjama varasanA phakta rUpiyA be tamArI saMsthA ke gharamAM bALaka avazya levuM joIe, varasathI kemake nirdoSa bAluDAM bALaka vAMcavA ghaNAM Atura hoya che pragaTa navA varasathI ghaNe pheraphAra thayo che. thAya "bALaka" kAryAlaya, rAvapura-vaDodarA rIte 18 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa rUpiyAnI kiMmatanuM vividha hunnarethI bharapura pustaka maphata bheTa meLavo! naphAkAraka hunnare" bhAga trIjAmAM chApavA mATe lekho ane prayoga lakhI mekale. vepAra, rojagAra, kArIgarI ane svAzrayanA paisA kamAvAnI najare vyavahArU lekhe. hunnara, udyoga, vepAra, vaidaka ane gharagaththu upayoganI vastuo banAvavAnI sAcI mAhitInA pramANasara prago. phaLajhADa, kiMmatI jhADo ane pAkanA vAvetara viSe upaja kharcanA AMkaDAo sAthe anubhavasiddha lekho. kimatI, upayogI ane guNakArI vanaspitionAM tela, attara, arka, satva, sarakA, sukavaNI, zarabata, murabbA, caTaNI, athANAM vigere upayogI vastuo banAvavAnI sAcI mAhitInA pramANasara vigatavAra lekha. zeDI kiMmatanAM nAnAM hAthamaMtrothI cAlatA udyoganI jANavAjoga saMpUrNa mAhitI. tamoe lakhI mokalela eka paNa lekha ke prayoga A pustakamAM chapAze te tenI eka nala tamane ghera beThAM maphata bheTa maLaze. vadhu nakala joItI haze to paNa kiMmate vecAtI maLaze. TapAla kharca juduM. te uparAMta te lekhakane A pustakamAM TUMkI jAherakhabara chapAvavI haze to maphata 5Aze! A pustakamAM tamArI jAherakhabara chapAvI vepAra vadhAre. vyavasthApaka zrI lakSmI pustakamALA, pAsTa sInugara, (aMjAra-kaccha) AMkhanA dAktara bahu tyAre cazmAne naMbara kADhI Apaze paNa pachI tame zuM karaze? (1) bila, phalInTa, krAuna krIsTala dukasa, bla, smoka, ekTIna, kalerAphIla, yujhala, aMbara, * paMkaTAla, ure, umphAla, kukajhAITa, vIkasa, ka phAyadAkAraka? (2) evala, rAunDa, 36, 40, 4ra penTasa (laga, nIyara) kula, okaTonala, hejhArganalamAM kayo pasaMda karavA yogya ? (3) phalaeNTa, perIskaMpaka, rIka, sIlInDara, pherIkala, phesIlInDara, bAikalsa, plITa, muna, karvaDa (apara ke lesara) sImenTeDa, krIpTaka, Dapho, eTecameMTa ImAM kayo sagavaDavALo ? A badhuM jANavuM hoya ane camo kharIdatAM chetarAvavAnI bIkamAMthI bacI javuM hoya te A kha ane ca mA nuM pustaka je ame trIsa varSanA anubhava uparathI bahAra pADayuM che te turata maMgAvI le, muMbaI sarakAranA keLavaNI khAtAe lAIbrerI, prAthamika keLavaNI, InAma vigere mATe paNa maMjUra karyuM che. pAkuM pUThuM, 40 citro, 140 pUcho chatAM kiMmata mAtra 0-10-0. zazikAnta enDa ku. : rAvapurA : vaDodarA - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka abhiprAya 'suvAse' pitAnI ucca koTi sAcavI rAkhI che. tenA agralekhe kharekhara ciMtanazIla ane kAvyatatvathI bharelA hoya che. - ramaNalAla vasaMtalAla desAI lekhe ekaMdare sArA abhyAsapUrvaka khAyalA che. -aradezara pharAmajI khabaradAra icchIe chIe ke zikSita gujarAta "suvAsa' jevA samprayAsane AvakAre, piSe ane saMpUrNa suvikAsanI taka Ape. -mAnasI gujarAtane eka sAruM mAsika maLyuM hovAne saMtoSa thAya che. e viziSTa prakAranuM sthAna sAhitya-jagatamAM meLavaze evI AzA baMdhAya che. -yuvaka A nava phAla anya sAmayike jema khAlI najara karI pheMkI devA jevuM nathI. "yathA nAmAM tathA guNa'nI jema khAsa vAMcavA jevuM che... lekhanI zailI uttama kalApUrvaka navI che. khAsa mahatvatA bhASAzuddhi ane joDaNIne ApelI che. -khetIvADI vijJAna suvAsa'nuM raNa Ama vadhu vyApaka banatuM jAya che te joI AnaMda thAya che ... tene saMcAlakone dhanyavAda che . A paddhatine badhAM sAmayikevALA svIkAra kare che ?-atyAre kacarAnI TopalImAM nAkhavA jevuM sAhitya prasiddha thAya che, te na ja thavA pAme. - gujarAtI temAM pIrasAyelI vividha jAtanI vAnagIo sAhityapremIone sAro khorAka pUro pADe che. -kSatriya mitra sAmagrI saMtoSaprada che. - pustakAlaya vidvatAbharelA lekhe, vicAraNIya sAhityasAmagrIthI A mAsika vaDodarAnA baMdha paDelA "sAhitya' mAsikanI khoTa pUraze evI AzA baMdhAya che. -bALaka jIvana, kalA, sAhitya vagere viSaya paranA lekhethI bharapUra che. -sayAjI vijaya suvAsa" enA nAma pramANe suvAsita che. -taMtrI-derIrAjya suvAsanA keTalAka agralekhAmAM jaLavAyela rasa, tatvajJAna ane kavitAtmaka gadyane saMyoga TAgera sivAya kyAMya nathI anubhavyo. -ba. ma. parIkha suvAsa'nA keTalAka viSayonI bhASA eTalI te hadayaMgama che, ke gujarAtI bhASAnA koIpaNa sAhityarasikane aneka vakhata vAMcyA chatAM pharIvAra tenA vAMcananI tRSA ja lAgI rahe 1 - vipriya amAruM AkhuM kuTuMba "suvAsa khUba vAMce che. amAre tyAM gujarAtanAM ghaNuM patra Ave che, paNa temAM. ziSTa sAhitya te "suvAsa" ja Ape che. -ki. AliyA jozI vicAra ane sAhityasamRddha suMdara mAsika pratyeka mAse avanavI, vidhavidha ane darekanI suci satiSAya evI sAhitya ane vicAra-sAmagrI pIrasAya che. anAvila jagata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAnatimirAndhAnAM zAnAMjanazalAkayA / netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH // pustaka 3 juM ] mArca : 1941 [ aMka 10 prema ane moha mahendrakumAra desAI - prema ane moha-puruSa-prakRtinAM A be mahAna baLo vacce vizALa aMtara raheluM che. e aMtara pichAnavAne, prema ane moha vacceno bheda samajavAne sUkSma dRSTinI ane te mATe viSayanA mULamAM UMDA UtaravAnI khAsa jarUra che. mAnavI patananA mArge jAya ke pragatinA paMthe vaLe; paraMtu banne gatikramomAM tene prema agara mohathI zarUAta karavI paDe che. meha e premanuM vikRta svarUpa che. mohavaza banela mAnavI vAsanA, lolupatA, parAdhInatA, asthiratA, smRtibhraMza ityAdi kramadvArA patananI paLa sudhI pahoMcI jAya che. premAdhIna banele puruSa ke premavaza thaelI strI sAvikasinimajajana, nirdoSa nivRtti eTale ke AtmIya AnaMda-anubhava, svArtha-vismaraNa, AtmasamarpaNa, saMpUrNa tRSNatyAga e krame utthAnanA rAhe pahoMcI jAya che. parAbhaktinI avasthAone khyAla ke anubhava dharAvanAra A kama saheje grahI leze. ane bhakti e paramapremanI utkaTa lAgaNI sivAya bIjAM zuM che ? mATe mahAna bhakto ane jJAnavidehI mahAnubhAva parama premI ja thaI gayA che. premI banyA sivAya tenI oLakha agharI che. premI banyA sivAya bhakti durArAdhya che. mATe ja bhakta kavio-narasiMha mahetA, mahArANI mIrAMbAI, saMta tulasIdAsa, tukArAma, vAlimanI vyAsamuni vagere premagItano ja pokAra karI gayA che. premamAM prabaLa AkarSaNa hoya che ane te prAkRtika hoya che. tethI temAM milananI ke aMtima dhyeyanI (je ke prema ke AnaMda sivAya Itara e ja zakya nathI) AturatA svabhAvasiddha heya che. mehamAM daivI AkarSaNa nathI hotuM, paraMtu kAmanAga ke tRSNa-irachAne Avega heya che. e Avegane abudhajano premanuM zuddha AkarSaNa mAnI le che. tethI meha premanI peThe saraLa, svAbhAvika ane pUjya nathI hotA. mehaceSTAo ane premaceSTAonAM bhAvadarzanamAM bheda hoya che. AthI ja mehasRSTimAM jaNAtI saMyoga, AzleSa, cuMbana, bhAvodreka, hastasparza, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 - suvAsa : mArca 1941 aMga-abhinaya ne evI aneka ceSTAo, je mehamAM kRtrima heya che, te premasRSTimAM- enI eja hovA chatAM-pavitra, devI ane vAtsalyayukta gaNAya che. mAtAbALaka ke guruziSyanA premadarzananI peThe, sAcA premIonI ceSTA pavitra bhAvathI prerita hoya che. tethI ja nirdoSa AnaMda ke arasaparasa otaprota thayAnI bhAva-tallInatA ke paraspara saMmIlana-mAdhurya sivAya kaI khAsa IcchA ke kAmanA premamAM hatI ja nathI; tethI prema niSkAma che, niSpA5 che. mohamAM svabhAvasiddhatA na hovAthI, prayatnazIlatA prakaTa hoya che. vividha sAdhana dvArA mahasiddhi hastagata karavAnI heI, meha sakAma che, sahetuka che. mehamAM aMta hoya che, phaLanI apekSA hoya che. te prayojana pAra paDatAM, mohanI hada pUrI thAya che. AthI ja meha maryAdita che, prema asIma che. padArtha ke vyaktinI prApti, AzleSa, upabhoga, maithuna (je zarIraviSayaka meha hoya te), sukha-tRpti e mohanAM hadanizAna che. premamAM nirAsakti hoya che, mohamAM Asakti hoya che. upara kahyuM te ja kAraNane laIne, prema nibaMdha che, svAdhIna che; moha parAdhIna che. premamAM AlaMbana ke vikRti nathI. prema anyonya che, ananya che. prema parAvalaMbI nathI tethI anya sAdhana, avAntara ityAdi premIonA mArgamAM sahAyabhUta hevI anivArya nathI. premI pitAnA premI joDe-prabhu sAthe pratyakSa saMbaMdha dharAve che. te sarvadA tene prakaTa ane nikaTa anubhave che. moha anyonya ke ananya nathI; bAhya rUparaMga, AkAra-aMzAdi ceSTAvalaMbI che, mohane saMbaMdha sApekSa-parokSa che. indriya molamArgamAM maLyuM hoya che, tethI temAM premanI pavitratA, divyatA, nikaTatA, ke sAtatya hetAM nathI. ane mohamAM anyabhAva prakaTa heAya che tethI aNu-mahatuM ke laghu-gurUne parimANabhAva mohamArgamAM vAraMvAra hoya che. premamAM maryAdA nathI tema parimANa paNa nathI; temAM te sarvAtmabhAva che; tethI prema nirvikArI ane samatApradhAna che; meha savikArI ane mamatApradhAna che. samAnabhAvathI prerita parama prasannatA --pramoda premamAM praphullI UThe che. mamatAprerita adhama rAgadveSanI bhedabhAvanA mohavaza mAnavAmAM pramodane badale pramAda, cittanI zAMtine badale ciMtA, udvega ane niraMtara kheda, tathA uramAM ulAsane badale unmAda utapanna kare che. premane paMtha pAvanakArI che; mohamArga malina che. mehamugdha mAnavI mUDha bane che; adam ane mAnApamAna meLave che. premavaza thaI premI pramatta ke pAgala banatuM nathI--ene prema premInI pAchaLa pAgala banato haze !) e to enA amane, mAnApamAnavRttinA AtmatatvamAM vilaya kare che. prema aMtaraMga, aMtarAbhimukha hoI, premamAM madhyastha rAma (ISTa tattva athavA prANatattva-caitanya aMza) heya che; maha bahiraMga ane bahirmukha hoI, mehamAM madhyastha kAma (vAsanAtattva-jaDa ane tyAjya tattvo hoya che. AthI prema sAtvika heI rakSaka-pAlaka bane che; meha tAmasika I mAraka-hiMsaka bane che. prema e amUlya saMjIvanI che, prema e jIvanarasAyaNa che. premamAM mRtyunI ke premanA potAnA paryavasAnanI (aMtanI) bhIti na hoya. prema poSaka che; moha zeSaka che ne pratikSaNe nAzane notare che. mRtyumAM ja mehanuM mRtyu samAyuM che. AthI virahamAM vyAdhimAM ke vipattikALamAM prema nirbhayapaNe jIvanane dhAraNa kare che, tene TakAvI rAkhe che, protsAhana Ape che. virahamAM, vipattimAM ke vastunA vinAza vakhate, moha jIvanane avyavasthita ane AkulavyAkula karI mUke che, vedanA, vihavaLatA ane saMmeha pedA kare che. prema jIvananuM piSaka ane preraka tatva che. prema svadharmanuM pAlana karAve che, jIvana-pravAhane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema ane mAhe " 435 vahetA rAkhe che. prema premasmRti, kartavya-smRti, svadharma-smRti samarpe che. prema Avazyaka tattvAnI (svArtha sivAya) vismRti nathI arpatA. prema mAnavIne DhIbalsa ke AtmadhAta prati nathI preratA. ema hAya te te prema sAce prema nathI, te premamAM prapUrNatA nathI paNa nyUnatA che. prema kAine dharma ke pharajathI vimukha nathI banAvatA, balke durbaLane sabaLa, niSprANane sajIva, jaDane cetana ane niSkriyane kartavyaparAyaNa banAve che. premamAM vinAza saMbhave ja nahi. hA ! bhAga-samarpaNa saMbhave, paNa te vicArapUrNa ane prema je paLe preraNA kare tyAre ja. kAMI niSphaLatA ke nirAzAnA kAraNe jIvana jatuM karavuM eTale ke kartavyanA yajJamAM jarUra paDe jIvananuM svArpaNa karavAne badale kartavyane, yajJanA ja dhvaMsa karavA-e bhAga na kahevAya, e samarpaNu ke svArpaNu na kahevAya. e premane-pUrNAza premane pariNAma na heAya. e premanuM puruSAtana nahi paraMtu prakRtivaza mAnavInI nirbaLatA, hRdayadIrbalya ke kSaNika premAvezane AbhAsa kahevAya. ane prema prakaTa ane nira Mtara heAya tyAM niSphaLatA-saphaLatA jevA bheda ja pratIta kayAMthI thAya ? prema pUjya che, preraka che; prema premane pUje che, prema premane prere che. premanuM pariNAma premapremanA AnaMda-ja hAI zake. tattvadRSTithI joIzuM teA prema brahmane pAribhASika (zabda) lAgaze. meha vyAmADha (adhika mAha) mATe mathe che, tyAM AMdhaLe baheruM kuTAya che. vAsanA, kAmanA, tRpti, tarA~ga, laMpaTatA, lAlaca, lAlasA vagere vikAre mehamaMthananAM pariNAma che. Atmasukha premanI pariNati che tethI te iMdriyAne utthAnanA mArge vahAve che. iMdriyasukha, vAsanA tRpti, mana manAvavuM e mehanuM kartavya hAI, te vAsanAnI vikArakhINamAMthI mAnavIne vyabhicAra-durAcAra ane adhaHpatananI UMDI khADImAM haDaselI de che. mAha mANasane baMdhana Ape che, prema mukti Ape che; mehu tene nIce pADe che, prema UMce caDAve che. prema-yAdadhimAM paMkajanI sukumAra rasikatA haiAya, meharie khadabadatA chIcharA khAmAciyAmAM paMkatharanI zuSkatA haiAya. premamAM virAganI vimala bhAvanA hoya; mAhamAM vilAsa ane vihAranI utkaTa saMbhAvanA hoya. premapathe paLanAranI pUrva taiyArI saMpUrNa tyAga eTale ke parArtha-paramArtha ane sarvodaya-sahakAra mATenI Aya che; meAhamArge viduranAranI kaTibaddhatA peAtAnA sukha-AnaMdanAM cegakSema ane kaivala svArtha ke sahacAra mATenI hAya che. premI paMkhIDAnAM uDDayanA urdhvagAmI heAya che. vikAsa ane pragatinI pagathIe caDI, AtmAnnatinA sarvocca zRMge sthira thavA temanAM maMthA heAya che. meAhanA raMge raMgAelA jIvAtmAemAM prasthAna ane unnati dUdhanA UbharA samI kSaNika prAptie hAya che, athavA te azakyatAo che. premamAM prajJAnI AMkha hoya che, jJAna ane DahApaNa vase che, jijJAsA ane AnaMdavRtti haiAya che. mehamAM ajJAna ane bhAga-upabhAga, mUrkhatA ane rasaleAlupatA hAya che.. premamAM akhUTa dhairya, aDaga zraddhA, ane vicArapUNaeN sAhasavRtti rahelAM che. mehamAM adhIrAI, utAvaLa, tanamanATa, zraddhAnA abhAva ke aMdhazraddhA, ane vivekahina sAhasa rahelAM che. 'premane paMtha-bhaktinA mArga che zUrAnA, nahi kAyaranuM kAma jone' e satya nyAye premamAM zUravIratA, kSamA ane audArya rahelAM che; tethI premI pratikULatAmAM nirAdha-cittanirodha, vRttinirAdha-kare che. mAhudhelA manuSya prati paLe virodha karavA prerAya che--prayatna paNa kare che premamAM mana nirmala ane mati paripakava banatAM premI nizcayAtmA hoya che; mAhamAM mana caMcala tathA nirbaLa, ane buddhi asthira banatAM, meAyukta mAnavI saMzayAtmA heAya che. saMzayAmA vamati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarUda suvAsa mArca 1941 e gItAne siddhAnta sarvamAnya suvidita che. premI saghaLuM premanajarathI nihALe che, eTale premapAtranAM (te premapAtra pachI prabhu hoya, eya, ya, pUjya game te premanuM pratIka heya) virodhI vacana, valaNa ke asaMmati yA asahakArane paNa te tenA upara mahAna anugraha thayA mAne che. virodhane mehayukta manuSya mahAna nigraha mAnI tene pratirodha karavA prerAya che. AthI premImAM apUrva sahanazIlatA-titikSAnuM tapobaLa hoya che; saMyamanuM teja hoya che. mohavaza mAnavImAM asaMyamano aMdhakAra ane darbalyane tApa hoya che. premamAM sAtvika sarjana hoya che, mehamAM tAmasI sarjana athavA te sarjananuM visarjana heya che. premanI pAvaka javALAo premIone dile dAha detI nathI, paraMtu prajajavala prakAza vaDe jIvanapaTane saumya rekhAothI aMkita kare che, eTaluM ja nahi paNa anyamAM lupta rahelA premanA pAvaka aMzane protsAhana-pavana apa navatinAM sarjana kare che. mehamugdha jIvAbhAo uranAM aMdhArA ulecI prakAza pAmavAne badale, avanata adhika aMdhArathI gherAelA pradezamAM paTakAI, phasAI paDI aTavAya che-ke je viSama paristhitimAMthI pachI mukta thavuM mahAmuzkela thaI paDe che. A mehamAM nathI sRjana ke premala pretsAhana. baje-ekaranuM paripAlana karI. vRkSauchera karavAnI premanI prabaLa zakita moha-adhImAM nathI. brahamatanA zunyavAdamAM ane vedAntanA brahmavAdamAM jevo ane jeTalo bheda pravarte che te-teTale bheda meha ane prema vacce rahela che. Adra Idhana sama mehasRSTimAM na kASTa, na jAti. premanA jyotirjanaka baLane eka oLakhI zakatA nathI. mahAnala dhaMdhavAtA kASTa sarakho che, prema pradIpa vizuddha jota jevo che. tethI ja moha malina dhUmane prere che, nayana soMsare jaI AMkhamAM khUMce che; e vAsanAnAM viSa AMkhamAM AMjI sarvatra vikAradaSTi prere che. vakhata vahetAM hRdayamAM paNa e ja halAhala relAya che. prema e prabhunuM bIjuM nAma che ane premathI ja prabhune meLavI zakAya che. premamAM prabhutA che ane prema-saMpUrNaprema-prabhutAne prakaTa karI zake che. yogIzvara zrIkRSNanI premabharI madhu-baMsarIe prabhutA prakaTAvI ane gopagopInAM vRMda ghelA banyAM premalakSaNuM bhakitane vaza thaI prabhue aneka premI bhaktonA artha sAryA, duHkha vidyArthI ane dAsatva paNa svIkAryA. e saghaLA kalakalpita camatkAra nathI, paraMtu vizuddha premanI prabhutAnAM udAharaNo che. manuSyamAM AtmA che ane e AtmA paramAtmAthI bhinna nathI. e AtmAno AviSkAra karavo e manuSyane Atmadharma che. Ano artha e ja ke manuSya pitAnAmAM rahelAM prabhunAM lakSaNone prakaTa karavAM; saccinAnaMda premasvarUpa prabhunA sata, cita AnaMda ane premadharmamAM rahelI prabhutAne prakaTa karavI e manuSya dharma che, e ja kalAkArano dharma che, eja jIvanakSetranA sAcA sainikane dharma che, e ja AtmAno dharma che. ane sarvadharmanA siMhAsane virAjanAra alaikika tatva prema ja che. premamAM vibhAga na hoya chatAM samajutI sAru premanAM svarUpe hoI zake, te mAtra duniyAnI draSTimAM. temAMnuM eka svarUpa te akhila vizvane AdhAra thaI beThuM che. te anvaye prema anAdi ane anaMta che, meha sAdi ane sAta che. premathI jagatanI utpatti, sthiti hAI prematatvamAM ja anta vizvane pralaya thanAra che. prema sanAtana che. prema che tyAM vijaya che. jyAM premano AbhAsa che--moha che tyAM parAjaya che. jyAM prema che tyAM prabhutA prakaTe che, prabhutA prerAya che ane prabhumaya thavAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyubhaya sureza gAMdhI : mizra : mane nathI mRtyu taNe kadI bhayaH - je zUnyanI kadrupatA bharI che bhale paNe vRkSanI dIrgha chAMyamAM sameTIne mehaka veza lIlA dhakhAvIne dhUNa kaMika bAvA hasI rahe krUra atItarUpe; verAgIo sAdhu mumukSulokanI mane rahyo e bhaya eTale ke jamAvIne maMDaLIo prabodhatA . huM otha la jIvanadIpa tejane re Akhare vAgatI mRtyukiMkiNI jyAre karuM pUraNa kArya mArAM saunI; are bhAI ahIM ja choDIne dhImepade keka azAMta rAtrie dhanadhAnya ke ThAra bharyAbharyA, ane e AvIne halavaze pradIpa bhUlokanAM AzvazAM subhuvane ane mane bheLavIne laI jaze cAlyA javuM; kArya karoja puNyanAM: aMdhAranA keka agamya mArage lagIra nA mRtyutaNe mane bhaya tyAre mane DaMkha haze urelare saMsAranI sau ramaNIyatAmAM mArAM badhAM kArya pUrNa karo. mane je cAhe te devajI rA. moDhA mane je cAho to dilathI cahI rahe, Ama amathA kare nA dekhAva, gabharu zizu huM cheka nathI ke tamArA zabdo ne abhinaya taNuM jALa mahIMthI tamAruM hRpeluM asala rUpa vALI nava zakuM mane je cAhe te tava kapaTa, daMbhe sahu parAM mUkI gho, ne huMthI vimaLa maNi zA nirmaLa bane; tamArI vANImAM hRdaya saha ocho jahIM lagI maLelA dekhuM nA tahIM lagI tame vajarya ja mane ! mane je cAho te ura ura vacce je javanikA rahI che tene te prathama jhaTake bhayabhara gho karI, sambandha sau pachIthI racIe, ne aTakIe vaLI pelA AtmA-saha Thaga taNA dAva ramatA ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmajALa ramaNalAla vasaMtalAla desAI - isvIsananI bIjI sadIne samaya che. bhAratavarSanI ekatA tUTI gai che. pAMcAla, mALavA ne AMdhra samA yazasvI pradezonA nRpatio aMgata hitAne ja mahattva Ape che. A sthitimAM, bharatakhaMDa para potAno garUDadevaja pharakAvavA icchatA remaka zahenazAhanA mane ratha vadhAre sakriya bane che. te, kAmAMdha mALavapati yuvanAzva para ramaka suMdarIonI bheTa mokalAvI tene jALamAM khece che, AMdha ane pAMcAlanA lobhane vyApArI lAbhathI saMtoSe che. ane aMtima vijayanI bhUmikA bhajavAne ne AkramaNa mATene jaLamArga zodhavAne te, kalA ane vyApAranA nAme, kSamA nAmanI eka capala ne mahattvAkAMkSI suMdarInI AgevAnI nIce eka nokAyUya ravAnA kare che. paNa be bhAratavIre remapatinI A mahattvAkAMkSAnI ADe Ave che: subAhu ane suketu. baMne bhAI-subAhu rAjayogI same anAsakta karmavIra, suketu prabaLa senApationAM paNa mAna mukAvatA tejavI nAyaka, baMnee parabhUminAM pANI mApyAM che; saddagurunA caraNe jJAna meLavyuM che, mahecchAo keLavI che. bhAratane bacAvavAnA, bhAratane vijayadhvaja kSitija para repavAnA temane koDa che. bhAratane vIMTaLAI vaLatAM sAgaranAM jaLa 5ra temaNe prabhutva meLavyuM che. temanI anumati vinA eka paNuM vahANuM bhAratamAM pravezI na zake, na bhAratanuM baMdara cheDI zake, subAhunA bhAvanA nItaratA kauzalya vIMdhavATavInI nAgaprajA sAthe maitrI meLavI che eTaluM ja nahi, e nAgaprajAnI saMghapati ulupIe subAhune caraNe pitAnuM hRdaya dharI dIdhuM che. e nAgenI madadathI bane bhAioe, romapatinI sUcanAthI temanA para dhasI AvatAM pAMcAla, mALavA ane AMdhranAM naukAsainyane zikasta ApelI. ne have, ramaka naukAyUtha sAthe bhAratavijaye nIkaLelI kSamAne teo harAve che, keda kare che. kSamA nAsI chUTavA phAMphAM mAre che, nAse che, subAhu tenI pAchaLa paDe che ne baMne nAgapradezamAM pahoMce che. nAgaprajananI alaukika zaktio kSamAne mUMjhavI nAkhe che. aMte te ulupInA hAthamAM jaI paDe che, ulupI tene potAnA senApati uganA hAthamAM soMpe che. uttama ne subAhu bAlapaNanA mitro che. sabAha nAgane AmAM bheLavavA mathe che; ulupIne cAhato uga svArthane vicArI nAganuM svataMtra vyaktitva Icche che. baMne vacce cakamaka jhare che. eTalAmAM kSamAM ujaMganI kedamAMthI nAsI chUTe che. unaMgane tenI zodhamAM javuM paDe che. pAchaLathI subAhu paNa banenI zodhamAM nIkaLe che, ne traNe suvarNa gaDha nAmanA parvata-durgamAM phasAya che. mALava5ti yuvanAzvane suMdarIone samAgama gamata; viSakanyAo taiyAra karI temanA mohaka jherathI minene mAravAnuM gamatuM. eka bauddhatAMtrika tene A kAryamAM madadagAra thaye. te tAMtrika pitAnA prerI prayoga mATe yuvanAzva pAsethI suvarNagaDha meLavI lIdhuM che. te tAMtrika devI tripurasuMdarIne upAsaka che ne zakti sAdhI game te upAya AkhA jagatane bauddha banAvavAnA tene koDa che. koI rAjAne phasAvavAnI gaNatarIe te kSamAne viSakanyA banAvavA dhAre che, paNa yuvanAzva kSamAne potAnA upayoga mATe icche che. te dUrgamAM phasAyela subAhu viSakanyAnA paMjAmAMthI te chUTe che paNa yuvanAzva ne tAMtrika tene behoza banAvI avaMtI laI jAya che. tyAM tene mohajALamAM lapeTI teo tene potAne mitra banAvavA ke "bhArelA agni ' pachI ApaNA lokapriya vArtAkAranI bIjI aitihAsika navalakathA "kSitija." teno pahelo bhAga pragaTa thaI cUkI che; bIje pragaTa thavAnI taiyArImAM che. A prakaraNa pragaTa thanAra bIjA bhAgamAMthI levAmAM AvyuM che. zarUAtamAM te prakaraNa pUrvene kathAsAra ApavAmAM AvyuM che. taMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' dharmajALa *439 icche che paNa subAhu phasAto nathI. eTalAmAM subAhu gUma thavAnA samAcArathI, yuvanAzva para vahema jatAM, suketu ane ulupI avaMtIne gherI le che, sainyane keda kare che ane ane mALavapatine harAvI teo subAhu, kSamA ne ujaMgane mukta kare che. ' kSamAne nAgavanamAM laI jaI tenI sAthe lagna karI nAMkhavAnI sUcanA sAthe ulupI ug gane ravAnA kare che. te pachI subAha chUTe te AzAe mAnelI mAnatAne pUrI karavAne te mahAkAlezvaranA maMdiramAM jAya che. pAchaLathI yuvanAzva paNa tyAM Ave che ne ulupI pAse premanI bhikSA mAgatAM tiraskAra pAmI, parAjayathI kaMTALI te ApadhAta kare che. bauddha tAMtrika nAsIne hIMgaLAja tarapha cAlyA jAya che. subAhu parAjita mALavAnI maitrI mAgI yuvanAzvanA putrane prajApriya rAjA banavAnI zikhAmaNa Ape che. yuvarAja, prajAne hAthe potAnI cUMTaNI thAya te ja rAjA banavAno nirNaya karI, bhUmArga dhasyA AvatA ramaka sainya sAme pArasIkone madada ApavA jatA suketunI sAthe joDAya che. kSamA uraMgane bheLavI romaka vepArIone maLe che ne temanI madadathI te. unaMgane keda karI tene laI, vahANamAM nAsI chUTe che. prathama te te potAnI yojanAomAM uttagano upaga karavA dhAre che paNa pachI tene du:kha de che, gulAma tarIke AkarAM kArca sepe che. uttama gulAmomAM baLavo jagAvI remaka purunI tala kare che; ramaNIonAM ziyaLa lUMTe-lUMTAve che. eTalAmAM tenI zodhamAM nIkaLela subAhu-ulUpI tyAM AvI pahoMce che. uttuMga temanA pratye khIjavAI dariyAmAM paDatuM mUke che. subAhu kSamAne keda karI tene ulupIne sepe che ne ulupIne Ahvo sAme javAnuM kahI te uttare suketunI madade jAya che. suketune phasAvavAne pUrvaparicita bauddha tAMtrike nadIonAM jaLamAM jhera bheLavyuM che. hIMgaLAja pradezamAM te tAMtrika vizvASa jagatakItinA nAme bhacAnaka zaktidhArI thaI paDe chesuketane pagale pagale te tAMtrike pAtharelI jALane sAmane karavuM paDe che thanaganatA cha azvo AvyA. saMketa, yuvarAja ane bIjA cAra aMgarakSakAe azvArohaNa karyuM, ane temaNe dhIme dhIme ghoDAnI cAla vadhArI. siMdhunAM pANImAMthI pasAra thatAM | mukha lagAmathI taMga rAkhyAM, ane AchuM paNa pANI temanA mukhamAM na jAya evI kALajI temaNe lIdhI. siMdhu pasAra karI Tekare caDI sahue gheDAne UbhA rAkhyA. " ghoDA bahu AjJAdhArI " yuvarAje kahyuM. "AryAvartanAM mAnavIo pazu jeTalI paNa AjJA pALatAM heta to AryatAne jagatabharamAM vijaya thAta." suketue kahyuM. "hajI sudhI to ApaNo vijaya che ja. siMdhurAja ApaNI virUddha nathI." "enA pradezamAMthI ja ApaNe jhera jetA banyA. hIMgaLAjathI e jhera phelAyuM. pelI pAsa keTakeTale dUra e pahoMcyuM haze ? * ghoDAne suketue eDI mArI, ane teNe vIjaLIne vega dhAraNa karyo. jheranI asara ghoDAnA deha upara dekhAI nahi. enI ja jeDe bIjA pAMce ghaDAoe zarta mAMDI. retInAM medAna ane sapATa pradeza pUro thayo ane TekarAo zarU thayA. sUrya UMce AvI gayo hato. TekarA pAse eka gAma hatuM. deDate ghoDe AvelA svArane jevA ceDAM bALako ane strIpuruSo ghara bahAra DokiyAM karatAM hatAM. madhya pradezathI UpaDeluM eka moTuM sainya gAndhAra pradezamAMthI pasAra thAya che evI vAta kemAM kayAranIya phelAI hatI. paraMtu be traNa divasathI te siMdhu pradezamAM e sainya AvavAnA bhaNakArA paNa vAgI rahyA hatA. dhADapADu ke lUTA rAo sAme thavA mATe grAmajanatA taiyAra hatI, paraMtu sinyanI sAme thavA mATe te rAjasainya ja joie. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya suvAsa: mArca 1941 AvanAra sainya duzmanonuM na hatuM evI paNa khabara lekamAM thaI gaI hatI. chatAM sinyanI javaavara e bahu gamata prasaMga te prajAne na ja lAge. khetaranAM bhelANa, Tha, AchI lUMTa e sarva agara evA prakAranA ekAda julamano prakAra te gAmaDAMmAM lazkara Age banavAne ja, eTale deDatA AvI aTakelA ghoDesvAra pratye aNagamatA kutUhalathI lokoe najara karavA mAMDI. gAmane sukhI koNa che?" suketue ekAda ghara pAse AvI pUchayuM. mATInAM ane paththaranAM A pradezanAM makAne raunakanAM nahi paNa garIbInAM sUcaka hatAM. lazkarane mATe kaI paNa saraMjAma pUro pADavAnI AvA gAmanI zakti na ja hoya. keAIe javAba na Apo. "hIMgaLAja mAtA taraphane rasto batAvazo ?" suketue pUchayuM. "AthamaNe sIdhA ja cAlyA jAo." eka meTA vALavALA yuvAna gAmaDiyAe javAba Apaze. " gAmamAM maTha, maMdira ke dharmazALA kharAM ke nahi?" suketue pUchyuM. "hA, che. jarA AgaLa jAo. pelI TekarI upara eka zreSThIne saMdha cAle che." amane UtaravA deze?"--"e mATe te bhIkhune tyAM reko che." ghoDesvAro AgaLa cAlyA. eka nAnakaDA TekarA upara ITathI bAMdheluM eka nAnakaDuM makAna hatuM tyAM teo AvI pahoMcyA. pILA vastramAM DhaMkAyale eka yuvAna sAdhu eka tA:paganuM pustaka laI beTho hato. teNe ghoDesvAre AvIne UtaryA chatAM temanA tarapha najara sarakhI paNa karI nahi. "saMghe rALa chama" suketue kahyuM. "dharme zaf TchAmi " sAdhue sAme javAba Apyo ane pitAnI pAse AvavAnI nizAnI karI. nAnAM jhADa joDe ghaDA bAMdhI cha jaNa maThanI osarImAM AvI sAdhune namaskAra karI sAme beThA. baporane vAsa joIe." suketue kahyuM. sukhe rahe. bhojana ane ArAma baMne maLI zakaze." suketu ane tenI joDenA sainike keNu che. kayAMthI Ave che, kayAM jAya che, zA mATe jAya che enI kazI ja hakIkata sAdhue pUchI nahi. pAse besADI teNe pAchuM potAnuM adhyayana zarU karyuM. "zAnuM paThana cAle che ?" sahaja, eka carcA jAgI che. buddha bhagavAnanI mUrti che ke nahi e viSe amArA sAdhuomAM vAda cAle che. mArA gurunuM e carcA saMbaMdhI pustaka huM vAMcuM chuM." "ApanA guru koNa ?"--"vizvaghoSa jagatakIti." pelo tAMtrika ?"--"buddhanA parama bhakta ane taMtrane Apa tiraskAre che ?" hA. taMtra e vAma mArga che. pApabharyo mArga che. mATe tAMtrike paNa mane gamatA nathI." ha." kahI sAdhue pAchI pustaka tarapha daSTi karI ane dhImethI uccAra karyo "yuddha zaraNaM gacchAmi, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaLa ane : DIvAra sahu kai zAnta rahyA. sAdu bhojana aMdarathI eka be grAmya bhikSu sarakhA sAdhuoe lAvIne sahune ApyuM. paraMtu chaye sainikamAMthI koI tene aDayuM nahi. bhIkhue ema karavAnuM kAraNa paNa na pUchayuM. bapora thavA AvyA ane DuMgaro tapavA lAgyA. cha sainike sajaja thaI gayA ane bhIkhune namana karI javA lAgyA. ghoDA pAse jaI sahue savArI karI. paraMtu suketu nIce Utaryo ane eka sAdhu pAse gayo. "bhIkhu, ApanuM nAma ?" suketue pUchyuM. "vizvaSane huM vidyAtha. nAma hajI have paDaze." " Ape amane kAMI ja pUchyuM nahi. ame koNa chIe e jANazone ?" " huM jANuM chuM. suketu ho ke suketunA mAnItA sainika ho." "ApanA gurune mAre maLavuM che." --"Apa tyAM ja jAo cho." "AryAvartane bhaya che romanono. e manene aTakAvavA jatA Ane Apa sahu zA mATe aTakAve che ?" " buddhane AryAvartanI maryAdA heAya ? meM mAruM nAnakaDuM zaka rAjya cheDayuM ane huM vizvavyApI banI gayo chuM. bauddha bane, ane jagatane tamAruM banAvo." "jagatane Arya banAvIe to ? buddha bhagavAna paNa Arya ja hatA ne ?" . "gurune maLe."--"guru te amane jhera pAya che." , " jarUra hoya to jhera paNa pIvuM-pAvuM paDe." bhagavAnanI bodhelI ahiMsA virUddha ?"--" enI ja sthApanA a." "bahu navAI jevuM." "taMtra tyAre ja samajAya. eka viSaprayoga yuddha karatAM hajAra gaNo ahiMsaka." "mane nathI samajAtuM."--"baddha dIkSA le. tatkALa samajAze." rastAmAM kayAM kayAM jhera pAtharyA che ?" "baddha virodhIo mATe sthaLe sthaLe jhera patharAyeluM che." "amArA khorAkamAM paNa ?" sAdhue kaze javAba na Apyo ane teNe pustaka vAMcavuM zarU karI dIdhuM. suketu paNa nIce Utaryo ane ghoDA upara besI gayo. gheDA AgaLa vadhyA. sAdhue temanA bhaNI najara paNa na karI. suketune A sAdhu upara tiraskAra Avyo, ane krodha paNa caDe. tenI nispRha daDhatA ane guruzraddhA suketune parAjita banAvatAM hoya ema lAgyuM.. thoDo DuMgare caDayA na caDayA ane temaNe dUra jatA e maThamAMthI ghaMTanAda thato sAMbhaLe. Akho divasa temaNe musApharI karI. vanaspatine bALI detI umA bharelA pahADamAMthI nIce UtaratAM saMdhyA vatI gaI. pahADanA eka nAnA zikhara mArga senika nIce UtaratA hatA, ane temaNe parvatamAMja pacAseka ddha sAdhuonuM ToLuM beTheluM nihALyuM.' suketue te pAsa javA mAMDayuM. keTalAka sAdhuo besI rahyA ane keTalAke UDI parvatamAM karelI guphAomAM javA mAMDayuM. guphAsamUha eka sainyane Azraya Ape evo vizALa hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 - survAsa 3 mArca 1941 suketue rAtavAso tyAM ja karavAnI paravAnagI saMzreSThI pAsethI lai lIdhI. eka zukAmAM temane sthAna maLyuM, e guDhDhAmAM eka vizALa yuddhamUrti parvatamAMthI ja kAtarI kADhelI hatI. enI AsapAsa adhUrI strI-puruSanI mUrtio paNa racanA pAmatI hoya ema dekhAtuM hatuM. suketune ane yuvarAjane nidrA na hatI. temaNe guphAmAM pharavA mAMDayuM. .f A te maMdira ke zastrAgAra ?" yuvarAja ekAeka kheAlI UThayA. 66 krama ?" suketue pUchyuM. ahIM gupta dbAra jaNAya che. AchA ajavALAne AdhAre yuvarAje tAkIne kahyuM. khare, tyAM eka nAnakaDuM gupta dvAra paNa hatuM. adhUrI e mUrtinI vacamAM AvelA eka gArmamAM eka mANasa praveza pAme eTaleA mArga dekhAya. suketue tatkALa temAM praveza karyAM. yuvarAja tenI pAchaLa gayA. eka aMdhArI khIjI cukAnA UMDANamAM baMne jaNA UtaryAM. guphAmAM dIpaka na hatA, chatAM aMdara mANasA hatA evA bhAsa thatA hatA. pAradane TAMkAmAM bharI rAkho." eka avAja saMbhaLAyA. "C 66 * prayAga A vakhate saphaLa thavA ja joie " khIjo avAja saMbhaLAyA. 66 * saphaLa thAya te| tripurasuMdarI Ape Apa darzana Ape. k A vakhate hajAra mastaka mAgyAM che." devIe manuSya-AkAra dhAraNa karyA kahe che." " mane paNa jhAMkhI thaI hatI." maMdiramAM ?'' nA. vizvASanA AzramamAM." * 66 :: kANe kahyu` ke e AkAra devIte che ? "--" eNe ja. paNa mane zaMkA che. " zA uparathI ?" 64 k zaka rAjavIe peAtAnA putra ane putrI baMnene dIkSita banAvyAM che. e putrI devIsvarUpa kema na hoya ? mane eka samaye enA meha hatA," " mAnava AkRtimAM devI ema ja Utare.'' 66 pelA sainikAne kayAM rAkavAnA che ? "--" ahIM nahi. AgaLa game tyAM rAkAi jaze." suketu ane yuvarAja pAchA potAnI guphAmAM AvI gayA. madhyarAtre ja temaNe e sthaLa cheDayuM, gheADA haNuhaNyA. chatAM sAdhuemAMthI kAI jAgyuM nahi. eka e sAdhue jAgatA pharatA hatA temaNe pUchyuM paNa nahi ke e sainikA kAM zA mATe madharAte cAlyA jAya che. vizvaghASanI ja sarva ceAjanA ! rAjanItijJA karatAM dharmanItijJAnI yojanA ochI AMTIghUMTIvALI heAtI nathI. suketune vicAra AvyeA. paNa zA mATe AvI UMDI ane sthira yAjanA ? dharmamAM paNa mamatva praveza kare tyAre, dharmamAM paNa vyaktigata mahattva praveza kare tyAre dharma paNa muktinA mArge maTI jaI baMdhana bane che ! mukti ke nirvANu zeSatA dharmamAM paNa gulAmI ! gheADAnA DAbalA rAtanI zAntimAM umere karatA hatA. yI dharmajALamAM e sainirde! sAtA hatA ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavarSanAM prAcIna sa`sthAnAjAvA sumAtrA kizAralAla AliyA jozI amerikA khaMDa krisTAphara kAlaMbase nahIM, paNa prAcIna AryaleAkAe zeAdhI kADhI tyAM rAjya sthApyuM hatuM, e samajAvavAnA prayAseA Aje gatimAna banyA che; paNa eka vakhata evA hatA ke duniyAnA sadeze|para A saMskRtinA vijayadhvaja krUrakatA hatA, emAM have kAMi zaMkA rahI nathI. hiMdustAnanAM prAcIna saMsthAna navA ane sumAtrA paNa emAMthI mukta nathI ja. hAlanI bhaugAlika sthiti pramANe tejAnAnA dvipA ke je malayadvipakalpanI dakSiNe AvelA che, temAM jAvA, sumAtrA, erniyA ane selIbIsa mukhya che. I. sa. nA ceAthA saikAmAM yurApavAsIonI jANamAM e phaLadrupa dvipo hatA ema 'perIplasa' potAnA eka lekhamAM jaNAvI gaye che; paNa e samayanA yurIpavAsIe hiMdI vahANuvaTA AgaLa UtaratI paMktinA hAvAthI e dvipomAM pravezI zakatA na hatA. 'TAlemI' [Ptolemy] 'sumAtrAne saMskRta zabda 'malayu' tarIke oLakhAve che. Araba khagALazAstrI 'eDrisi' tenA lakhANamAM lakhI gayA che ke-'i. sa. 1150mAM arabastAna ane maladriA vacce tejAnAne vepAra dhamadheAkAra cAlatA hatA. e vepAramAM mukhya hAtha hiMdustAnanA hiMdulAkAneA hateA. AphrikAnA sUra ke arakhastAnanA Araba vyApArIe jAvA-sumAtrAmAM AvI tejAnA masAlAnI puSkaLa kharIdI karI IrAna, ijIpta ane TheTha throsamAM vecatA hatA. grIsa mAraphate e mAla AkhA yureApamAM prasarI jatA hatA.' prasiddha cInI bauddha yAtrALu phADhiyAna peAtAnA eka graMthamAM lakhI gayA che ke hiMdustAnanI pavitra bhUminuM paryaTana pUrUM karIne hiMdu-brAhmaNeAthI bharelA eka vahANamAM besIne sIlAna [siMhaladvIpa]thI svadeza jatAM I. sa. 412-13mAM jAvA-sumAtrAnAM bauddha maMdirA nIrakhavA thADA divase tyAM rahyo hatA. e vakhate navA-sumAtrAmAM hiMdu tathA auddha dharmanI saMskRtinA pAyA UMDA naMkhAyA hatA. hiMdurAjA sukhasaMpathI rAjya karatA hatA. maiduM tathA hiMdu banne dharma para kartAonI apAra mamatA hatI. banne dharmAM sukhasaMpathI cAlatA hatA. hiMdu rAjAe e aiAddha maMdiro baMdhAvIne je mAyA dAkhavI hatI te aiAddhadharmanA vaDAdharmaguruethI bhUlI zakAya evuM nahetuM. asaMkhya pramANamAM hiMdulAlkA hiMdamAMthI AMhI vasIne vyApAra karatA hatA.' jAvAnA rAjya Aje jAvA-sumAtrAmAMnAM brAhmaNa tathA bAhu devaLAmAMnAM ghaNAMka khaMDita hAlatamAM jovAmAM Ave che, teApaNu prAcIna avazeSeA parathI jAvA-sumAtrAneA jUnA ItihAsa zodhI kADhavAmAM te ya tathA anya yureApIya lekhakAne bahuja upayAgI thayAM che. jAvA dezanI bhUMgALavidyA tathA ItihAsane lagatAM saMkhyAbaMdha pustake Daca temaja aMgrejI bhASAmAM pragaTa thayAM che. e pustakA Aje ApaNane te dezanA ItihAsa, daMtakathA, leAkasAhitya, dharmasAhitya, tayA bIjI rasamaya hakIkatA pUrI pADe che. jAvA-sumAtrAmAM prAcIna kALamAM maMdira ke devaLane 'caMdI' kahetA hatA. e 'caMdI'mAM rAmAyaNu tathA mahAbhAratakALanAM citro dorelAM hatAM. je Aje paNa jonAranI najare paDyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 - suvAsa : mArca 1941 vagara rahetAM nathI. caMdIziva, caMdIviSNu, caMdIyuddha, caMdIjalayuMDa, caMdIputrIyava, caMdIkhe rAkhadara, caMdIsIMgasarI, caMdIpavana, caMdIsarI[sUrya] vagere nAmanAM Addha tathA hiMdudharmanA maMdire Aje khaMDita hAlatamAM jovAmAM Ave che. 'rAkhadara'nA maMdiranuM zilpa tathA nakazIkAma ajanTA tathA IlorAnI guphAe sAthe maLatuM Ave che. dakSiNahiMdanA drAviDiyana kArIgarAthI baMdhAyelA e 'erabadara'nA maMdira jAvA-sumAtrAmAM prAcIna bhAratIya kalAnuM gaurava jALavyuM che, zAke 866 ane 996nI vacce e guphAne maLatAM AvatAM maMdira baMdhAyAM hAvAnuM anumAna thAya che. e vakhate tyAM zaivadharmanuM bahu ja jora hatuM. cAlukya kArIgarAthI baMdhAyalAM maMdire paNa Aje jovAmAM Ave che. jAvA-sumAtrAnA prAcIna zilAlekhA parathI paNa e samayanA leAnI pisthita tathA kalA-hunnara para vizeSa prakAza paDe che. zAke 396nA jeSTha mAsanA zukravAre AlekhAyelA eka lekha the!DA vakhata pahelAM aMgreja pravAsIone prApta thayA hatA. e zilAlekhaparathI e samayanA rAjA-prajAnA dharmo para ThIka prakAza paDe che. draupadI, citrAvatI, tathA citAdevIne e lekhamAM ullekha karavAmAM AvyA che. zArka 674ne ceMgalapeTane eka lekha jAvA-sumAtrAmAM thai gayelI mahArANI sImAnI hakIkata pUrI pADe che. zAke 654mAM zaivarAjAe baMdhAvelAM maMdirA viSe paNa eka lekha che. zAke 700mAM eka audumaMdira baMdhAyAnuM eka bIjo lekha jaNAve che. AThamA saikAne eka lekha tyAMnA viSNu dharmanI vAta kahe che. te vakhate tyAM saMjaya rAjA rAjya karatA hatA. zArka 850ne eka vaMgI zilAlekha e samayanI sthitinuM varNana kare che. zAke 1351nA 'sinAgasarI' zaheranA eka taLAvaparanA lekha parathI jaNAya che ke mahArANI jayazrI viSNurdhinInA mukhya pradhAna gajamaDhe Ahvo ane rovA mATe tyAM smazAna baMdhAvI ApyuM hatuM. I. sa. pUrve 17nI sAlamAM 'kuliMga'1 dezamAMthI keTalAka hiMdu prathama vaThThANumAM besIne jAvA-sumAtrAne kinAre UtaryAM hatA, evA jAvA-sumAtrAnA prAcIna itihAsamAM ullekha che. i. sa.nA prathama saikAmAM dakSiNa hindustAnamAM AMdhra rAjya pUrNa kIrtinA zikhare birAjatuM hatuM. e vakhatanA AMdhrarAjAe pAtAnA pradeza uparAMta TheTha magadhadeza para paNa amala calAvatA hatA. malayaDhAnI phaLadrupa ane mUlyavAna tejAnAnI bhUmi tarapha AMdhradezanA hiMdurAjAonuM mana AkarSAtAM, temaNe jAvA-sumAtrAthI pAchA pharelA kaliMga dezanA hiMdu pAsethI te dezanI vizeSa hakIkata meLavI, ane keTalAka hiMduvyApArIethI bhareluM eka vahANu te deza tarapha mokalAvyuM. AMdhradezanA kuzaLa vyApArIe jAvA-sumAtrAnI mUlyavAna bhUmi khUMdI vaLyA, ane tyAMnA jaMgalI avasthA bhAgavatA mULavatanIpara vijaya meLavI pAchA svadeza AvyA. AMdhrarAjyane maladriAmAM maLelI kIrti tathA vijaya tarapha AkarSAIne gurjaraprAMta tathA siMdhunadInA kAMThApara rahetA bahu leAkAe paNa dharmapracArArthe eka TALI te pradeza tarapha mAkalI. tene paNa tyAM sArA AvakAra tathA Azraya maLyAM. zrIjI prajAone jAvA-sumAtrAmAM vijaya nihALIne kRSNA nadInA mukhapAsethI tathA tailaMgaNuramAMthI brAhmaNA 1. kaliMga---liMga derA e tailaMgaNane uttara bhAga che. prAcIna zrIkAkAlama kRSNAnadInA mukha AgaLa khadara hatuM. te AMdhradezanA tAkhAmAM hatuM, ane te kha MdarethI hiMdue navA-sumAtrA jaI vasyA hatA. jUnI navAnIsa bhASAmAM khelAtA kiMlaga (Cling) zabda 'kaliMga' zabda uparathI banyA che. ane te zabdane kaliMgamAMthI gayelA leAkeAe vaparAzamAM ANyA hatA. 2. saMskRta triliMga zabda uparathI tailagaNa rAkhta banyA che. dakSiNanAM traNa zivaliMga (maheza madira) je dezanA traNa khUNApara AvelAM che, te dezanuM nAma tailaMgaNu, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - javA-sumAtrA -25 paNa jAvA-sumAtrA gayA hatA. temaNe tyAMnA mULavatanIone harAvIne prathama sattA jamAvI hatI. Aditya saMvatanI pahelAM dakSiNa hiMdustAnane sumitra' nAmano eka hiMdu rAjA "sumAtrA' gayo hato. teNe tyAMnA mULa vatanIone harAvIne tyAM pitAnuM rAjya sthApyuM. "sumitra' rAjAnA nAma parathI e dvipanuM nAma "sumAtrA' paDayuM. sumitra rAjAne vijaya nIrakhIne Adityadharma rAjAnI AgevAnI heThaLa eka hiMdu ToLI jAvAnA beTa para utarI paDI. e rIte I. sa. 75mAM sumAtrAmAM sumitra rAjAnI ane I. sa. 78mAM jovAmAM Adityadharma rAjAnA rAjyanI sthApanA thaI. A pramANe dhImedhIme jAvA-sumAtrA hiMdustAnanuM eka saMsthAna banI gayuM. javA-sumAtrAmAM thaI gayelA tamAma rAjyakartAono ItihAsa maLatuM nathI, paNa zilAlekha tathA maMdire parathI tyAM kayA kayA rAjavIo kyAre kyAre thaI gayA te para prakAza paDe che. upara kahI gayA te pramANe i. sa. 78mAM jAvAmAM Adityadharma nAme rAjA rAjya karato hato. te brAhmaNa dharma pALato hato. pUrNavarmA nAmaka eka viSNubhakta rAjA I. sa. nA pAMcamA saikAmAM rAjya karato hato. I. sa. 674mAM sImAdevI nAmanI mahArANIe paNa jAvAmAM rAjya calAvyuM hatuM. i. sa. 702mAM bauddhadhama rAjA vijayadharma zivarAja rAjAne harAvIne cheDe vakhata sudhI potAnI sattA jamAvI hatI. saMjayarAjA I. sa. 732mAM rAjyakartA thaI gayo. tenA vakhatamAM kalA-sAhitya-saMgIta tathA vyApAra hunnaranI sArI vRddhi thaI hatI. i. sa. 8rapamAM siMdhuka nAme eka rAjA thaI gayo. teNe "caMdIdhama nAme eka maMdira baMdhAvyuM hatuM. I. sa. 1020mAM pUrNa prabhu nAme rAjA thaI gaye. sumAtrAno prajA ene mahArAja 2tIdevatA tarIke paNa oLakhAtI hatI. sumAtrAnA dANu prAMtamAM I. sa. 103 thI 1060nI vacce jayabhaya nAme rAjavI thaI gayo. te saMskRta bhASAno prakhara paMDita hato. tenA vakhatamAM jAvA-sumAtrAmAM keLavaNI tathA hunnara unnatinA zikhare pahoMcyAM hatAM. I. sa. 1182mAM sIMgastarImAM aMgarakSarAja thayo, paNa tenuM mRtyu tenA putra anaspatithI thatAM anaspati gAdIe Avyo. i. sa. 1292mAM kAtinagara nAme rAjavI thaI gayo. rAjA kIrtinagarane radanavijaya nAme eka senApati hatA. te kuMpelanI rANIne paraNyo hato. e rANI cInanA mahArAja sAthe paraNavAne vacanathI baMdhAyelI hatI chatAM radIvajaya e rANIne parANe paraNI beThe. pariNAme radanavijaya tathA cInanA mahArAjA vacce mahAyuddha thatAM, chevaTe radanavijyane chata maLatAM, teNe kIrtirAjeza nAma dhAraNa karI rAjayasiMhAsana pacAvI pADayuM hatuM. kIrtirAjeze keTalAMka zeva tathA bauddhadharmanAM maMdira baMdhAvyAM hatAM. tyAra pachI rANI jayazrI viSayuvardhinInuM nAma bahAra AvyuM. jayazrInuM lekapriya nAma ratukanyakA hatuM. jayazrIe potAnA AyuSyane badhe bhAga kumArAvasthAmAM gALyA hatA. rANI jayazrI e jAvAnI bIjI mahArANI hatI. I. sa. 1359thI 1389 sudhImAM hayavardhana nAmaka rAjAe rAjya bhogavyuM hatuM. teNe beniyo [bharaNI ane saMbavA saMbhava] jItI laIne potAnA rAjya sAthe joDI dIdhAM hatAM. A sivAya abhravijaya, udAyana, gajamada ane aMkavijaya vagere hiMdurAjAo thaI gayA hatA. chellA be rAjAnA putroe IslAma dharmane svIkAra karavAthI temaNe anukrame sulatAna saMpu ane sultAna anAma nAma dhAraNa karIne rAjya karyuM hatuM. i. sa. nA 13mA saikAmAM hindustAnamAM musalamAnoe pitAnA rAjayanA pAyA UMDA nAMkhyA hatA. pariNAme keTalAka musalamAna rAjayasattAnA baLe hiMdukonAM vahANamAM besIne TheTha jAvA 1. Aditya athavA ajIja saMvata jAvAmAM hAla paNa pracalita che. I. sa. 78mAM jovAmAM Adityadharma nAme rAjA rAjya karatA hatA. tenA nAma uparathI te saMvata sthapAyo che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 suvAsa : mArca 141 sumAtrAmAM pahoMcI gayA. i. sa. 1500nI zarUAtamAM A pramANe IslAma dharma jAvAsumAtrAne kinAre UtaravAthI tarata ja hiMdudharmanI paDatI thaI gaI. jAvA-sumAtrAmAM islAma dharmane khUba pracAra thatAM hiMdu rAjyasattA jaDamULathI ukhaDI gaI. musalamAna bAdazAhonA samayamAM keTalAka Araba tathA musalamAna vyApArIo malabArathI sIlena raste thaIne jAvA gayelA. teoe pAchaLathI-I. sa. 1500 pachI tejAnAne vyApAra hAtha karIne malayadipanA eka hiMdurAjAne musalamAnI dharmamAM ANI tenuM nAma mahamadazAha pADayuM hatuM. I. sa. 1596mAM Dacalake e jAvA-sumAtrAne kinAre pAvana karyo. hidu tathA islAmI rAjAone baLanA jore namAvIne Daca lekee i. sa. 1646mAM potAnuM rAjya jAvAmAM sthApyuM hatuM. I. sa. 1812thI 1816 sudhI aMgrejoe paNa tyAM rAjya karyuM hatuM, paraMtu 1814nA laMDananA tahanAmAM mUjaba e mulaka DacakAne pAcho svAdhIna karavAmAM AvyA hatA. saMskRta zabda yava uparathI apabhraMza thaIne jAvA' nAma banyuM che. sumAtrA, selIbIsa. ane beniyAnI sarakhAmaNImAM jAvApi ke cheka nAnuM che, te paNa saMpattimAM te sauthI caDiyAta che. hiMdu, cInA, muslIma, Daca, aMgreja ane samagra yuropanI prajAne AkarSavAra jAvATApu 622 mAIla lAMbA ane 121 mAIla pahoLo che. "madhurAdvipa' sahita tenuM kSetraphaLa 50 554 corasa mAIla eTale ke madrAsa ilAkAnA trIjA bhAga jevaDuM che. i. sa. 1878mAM jAvAnI vasatI 19067829 mANasanI hatI. sane 1901nI vasatI-gaNatrI pramANe te vadhIne 29000000 mANasonI thaI jAvAno phaLadrupa pradeza sahelAIthI gujarAna calAvI zakAya tevo hovAthI Aje tenI vasatI ghaNI vadhI gaI che. jAvAmAM parvatonI lAMbI hAro AvelI che. temAMnA keTalAka javAlAmukhI paNa che. arjuna, rAvaNa, sumerU, gaMtura vagere nAmo dharAvanArA parvata lAMbI hAromAM patharAyelA che. i. sa. 1843mAM jvAlAmukhI 'gatura" phATatAM bhAre nukazAna thayuM hatuM. surakartA, bhagavaMtA, sarayu, vaMtA, tejurU vagere nadIonI nahera jAvAnI bhUmine rasALa tathA phaLadrupa banAve che. jAvAmAM 'rasamAlA" nAmanuM eka jhADa 100 phITa UMcuM hoya che. hAlamAM jAvAmAM UMcA varganI bhASA "kramo' [Crome] che, jyAre halakAvarganI bhASA "ke" [Ngoko] che. saMskRtabhASA tathA hAlanI jAvAnIsa bhASAnA zabdanuM baMdhAraNuM lagabhaga sarakhuM che. jAvA-sumAtrAnA prAcIna kavirAjee AryAvartanI gaMgA ane jamanA nadIonA suMdara pradezanuM rasamaya varNana karIne saMskRta bhASAnA zabdo vadhAre pracalita karyA hatA. 'bratayuda' [bhAratayuddha], rAmAyaNa, ghaTotkacchagriya, paMcataMtra, karasanayAna vagere zabdonI mULabhASA saMskRta jaNAya che. zerIbhrama [zrIbhUmi, paMkAliMgama [padakaligama ], sUrabaya sirabhaya], 5suranama [pazurava], beligo [prabhuliMgama ], jegorna giIkartA], medIna medini), kedIrI kidAri], madurA vagere prAMtanAM nAmo mULa saMskRta bhASAmAM pracalita thayAM hatAM, jyAre Aje jAvAnIsa bhASAmAM laya pAmI gayAM che. jAvA-sumAtrAnA malayadipamAM AjathI be hajAra varSo pahelAM dakSiNahiMdanA rAjayakartAoe potAnAM saMsthAnI sthApIne, lagabhaga hajAra varSo sudhI ekadhAruM rAjaya bhagavAne javA-sumAtrAne potAnI janmabhUmi banAvI hatI. jAvA-sumAtrA sAthene ApaNe prAcIna gADha saMbaMdha ApaNe jema vIsarI gayA chIe tema be hajAra varSo pahelAM hindustAnamAMthI jAvA-sumAtrA gayelA ApaNA dezabAMdhavo dezane sAva bhUlI gayA che.* * "The Commonweal ''mAMne "The Ancient Hindu Colonies " nAmaka aMgrejI sAhitya parathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ITalIne hRdayadevavIkaTara Imenyuala cImanalAla seya rAjavaMzano mugaTa jyAM lagI mArA mastake mukAya che, tyAM lagI ITalI phAMsa sAme zastro dhAraNa nahi kare'-1938nA sapTembaramAM iTalInA tAjadhArI vIkaTara Imenyuala trIjAnA mukhamAMthI sarelA A zabdo yuropIya ItihAsa, iTAliyana paristhiti ane cAlu mahAyuddhanAM aneka svarUpa para prakAza pheMke che. samrATa rUDolphanI senAmAM halbarTa nAme eka saradAra hato. tenI sevAthI khuza thaI samrATe tene seye paragaNAno jAgIradAra (kAunTa banAvyo (I. sa. 1027). te prasaMge seya-rAjavaMzanAM mULa naMkhAyAM. halbarTanA vArasoe uttarottara pragati sAdhavA mAMDI. samarabhUmi para tejasvitA dAkhavI teo AsapAsane pradeza kabaje karavA lAgyA. 1416mAM pIDamenTa paragaNune seyamAM bheLavI daI temaNe eka nAnakaDuM rAjya banAvyuM. pATanagara tarIke temaNe yurIna (pIDameTa)ne pasaMdagI ApI. teo have jAgIradArane badale ThAkara (yuka) tarIke oLakhAvA lAgyA. - paNa seyanuM bhaugolika svarUpa ghaNuM ja kaDhaMgu hatuM. spena, phrAMsa ne oNsTriyana zahenazAhanA vacagALe AveluM hoI tenI sthiti siMha, vAgha ne varU vacce gherAyelA gheTA jevI thaI paDatI. ekanI sAthe mIThAza jALave te bIje viphare, ne bIjAne paMpALe te trIjAnI AMkhomAM lAlAza UbharAya. traNe zahenazAhato sAthe seyanA ThAkoro sagapaNathI joDAyA paNa paristhitimAM talapUra paNa sudhAro na thayo. ThAkara cArlsa trIjAe ausTriyA sAthe mISTatA keLavavAno prayAsa karatAM ja te phrAMsanI hamadardI gumAvI beThe. ne I. sa. 1576mAM kAMse pATanagara yurIna sAthe seyano pradeza jItI lIdhe. nyAyI tarIke yazasvI banela cArlsa trIjAne pitAnI jAgIra paNa tajavI paDI. paraMtu cArlsane putra imenyuala phobarTa eka tejasvI senApati ane kuzaLa rAjanItijJa nIvaDyo. teNe spenanI hamadardI meLavI eTaluM ja nahi, spenanA samrATano te mAnIta banyo. saMTa kanTInanA yuddhamAM phrenco paranA vijaye tene samasta yuropanA mahAnamAM mahAna senApati tarIkenI kIrti apAvI. phrenca samrATe tene pitAnA putra samAna lekhyo; madabharI phenca rAjakumArI mArgareTane te priyatama bane. tene putra cATarsa menyuala paNa tenA jeTalo ja parAkramI nIvaDA. pitAnI yuddha nipuNatAthI teNe phrAnsa ane spenanA rAjavIone dhrujAvyA. tyArathI, astavyasta thaI gayelI ITAliyana prajAe seyanA rAjavaMza para AzAnI mITa mAMDI. ( 1 A naravIranI romAMcaka jIvanakathAne jagavikhyAta vArtAkAra DUmAe pitAnI "Page of the Duke of savoy' nAme rasika navalakathAmAM amara banAvI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 suvAsa : mArca 1941 paNa seyanA kamanazIbe phAMsanA mahAmaMtrI tarIke kArDanala rIhyuM nImAyo. teNe pitAnI ajaba kuneha ane ajaya lazkarI pratibhAthI sevoyane pharI jItI lIdhuM. e AghAtathI cArlsa menyuala mRtyu pAmyo (1630). paraMtu rIvyunA uttarAdhikArI merIne potAnI bhatrIjIne seyanA rAjavaMzamAM paraNavavAne TayurInamAMthI phrenca senAne pAchI bolAvI lIdhI (1657). ne sevAyane sitAro pharI camakavA lAgyA. nA aDhAramI sadInA aMtabhAgamAM ITalInI samarabhUmi para aisTriyA ane kAMsa vacce bhayaMkara yuddho khelAyAM. ne aMtamAM samasta ITalI nepaliyananI chatrachAyA nIce cAlyuM gayuM. neliyananA zAsane ITAliyana prajAmAM ekatA ane svataMtratAnI tamannA jagavI. te prajA sajIva prajA tarIke prakAzavA lAgI. paNa nepoliyananuM patana thatAM ja iTalI punaH vibhakta thaI gayuM. tene ghaNekhara bhAga oNsTriyana zahenazAhanA kAbu nIce cAlyo gayo. bAkInuM iTalI pipa, nAnA nAnA ThAkaro ane amIra-umarAvo vacce vaheMcAI gayuM. A saMgomAM taruNa iTAliyana prajA udAma mArge cAlI gaI. te have paradezIonI dhUsarImAMthIja nahi, svadezI rAjAonA prabhutvamAMthI paNa AjhAdI jhaMkhavA lAgI. ITalInA judA judA prAntomAM baLavo thayo. parantu emAMnA ghaNAkharA baLavAone osTriyana zahenazAhanI madadathI dAbI devAmAM AvyA. seya-pIDamoranI prajAe paNa prajAtatra meLavavAne evo baLa jaga ne baLavAree pATanagara yurIna para pasAra karyo. temAM e prasaMge vIkaTara imenyuala pahelAnuM zAsana cAlatuM hatuM. te ThAkara maTIne rAjA banyuM hatuM. tenA hAthamAM levAya, pIDameTa, sADaniyA, chano A ane nAIsa jevA ITalInA mahattvanA khAtA hatA. eka kuzaLa senApati tarIke tenI pAse susajaja senA hatI. teNe dhAryuM hota te aisTriyana zahenazAhanI madada vinA kevaLa pitAnIja senAthI te baLavAkhorene kacarI nAMkhI zakata; paNa lazkaranA evA Agraha chatAM teNe prajA para goLI calAvavAnI nA kahI. temaja baLavAkhoro AgaLa namatuM mUkavAnuM paNa tenA rAjavaMzI svabhAvane na rucyuM. ne e baMne muzkelIomAMthI bacI javAne teNe rAjakartA tarIke rAjInAmuM ApyuM. tenA gAdItyAga pachI teno nAno bhAI cAkarsa helIkasa seyanI gAdIe Avyo. teNe baLavAkhoro sAme kaDaka lazkarI pagalAM laI temane kacaravA mAMDyA. vIkaTara imenyuala tine prajAnA dareka varga pratye sahiSNu banavAnI bhalAmaNa karatAM teNe kahyuM, "bhAI, joIe te Apane ApanI gAdI pAchI soMpavAne taiyAra chuM. paNa jyAM sudhI huM rAjA chuM tyAM sudhI rAjadrohIone nahi nabhAvI lauM." phelIkasanA maraNa pachI tene pitrAI cArlsa AbarTa seveyanI gAdIe Avyo (1821). te vIkaTara menyualane pUjaka, prazaMsaka ne sattAvAra vArasa hato. temaja prajAnI lAgaNIo pratye mAna dharAvate heI te prajApriya paNa hatA. te gAdIe AvatAM prajAmAM navI AzA janmI. ITalInA rASTravIra mejhInIe tene eka khulle patra lakhI samasta ITAliyana prajAnA saradAra banavAnI ane iTalIne mukta ane sajIva banAvavAnI vinaMti karI. * 1. 2. A baMne mahAmaMtrIonI virala pratibhA, temanuM romAMcaka jIvana ane temanAM kaTila sipat alasta $12, Three Musketeers. Twenty years after 242 Vicomte de Bragelonne jevI amara navalakathAo lakhavAnI preraNuM bakSelI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIkaTara imenyuala * 449 paraMtu cArlsa AlbarTa teA gAdIe AvatAM pahelAMja AsTriyana zahenazAhane iTAliyana prajAnI AjhAdInI tamannAne dAkhI devAnuM vacana ApI cUkayA hatA. e vacana ApyA vinA te mATe gAdIpati banavuM saMbhavita paNa nahetuM. pariNAme tenI sthiti kaDhaMgI banI gaI, aMtaranI icchA na chatAM, gAdIne khAtara tene prajAtaMtravAdIo sAme ugra banavuM paDayuM. mejhInIne teNe dezanikAlanI ane pachI te potAnI hadamAM praveze te dehAMtanI sajA pharamAvI. A arasAmAM sTriyAmAM baLavA thayA ane leAkhaMDI AsTriyana zahenazAha karyAMnAnDane gAdI tajavI paDI. A takanA lAbha laI AsTriyana Adhipatya nIcenI TAliyana prajAe AjhAdInI ceSaNA jagavI ane peAtAnA e pavitra kAryamAM temaNe iTalInA judA judA rAjAonI madada mAgI. cArlsa AlbarTa peAtAnA aMtarAtmAne anusarI tarataja te prajAnI madade AvyeA. teNe iTAliyana prajAnI bhAvanAne jhIlI lIdhI; krAntikArIonA triraMgI (lAla, lolA, sapheda ) dhvajane potAne banAvyA. paNa AsTriyA sAmenA A yuddhamAM te e vakhata hArI gayA ane chevaTe teNe yuddhabhUmi paraja, peAtAnA putra ane prajAnA hitane khAtara, bhagna hRdaye, rAjakartA tarIke rAjInAmuM ApyuM. tenI pachI tenA putra vITara menyuala khIjAne mAthe sevAyane mugaTa mukAyA (1849), je te prajApakSa ane triraMgI dhvajane tajI de tA tene aneka rIte lAbha karI ApavAnI AsTriyana senApatie tatparatA batAvI, paNa teNe pitAnA pavitra kAryane tajavAnI cekakhI nA suNAvI, ane parAjayanI kaDaka ane kaDavI zaratA svIkArI lIdhI. te ja divase iTAliyana prajAnAM hRdaya-sihAsane sevAyanA rAjavaMze amara sthAna meLavyuM. A samaye iTalInA judA judA prAntAmAM baLavA cAluja hatA, ane rAmanI prajA perUSane nasADI mUkI prajAtaMtra sthApavAmAM saphaLa paNa nIvaDelI. mejhInI rAmanA zAsakapade Avele te gerIkhADI sarakheA tejasvI vIra te pradezanuM rakSaNa karatA hatA. paNa peApe phrAnsa, AsTriyA, spena ne iTalInA judA judA rAjAonI madada sAthe rAma para bhayaMkara AkramaNa karyuM ne zatrupakSanA pIDha rAjanItijJAnA kAvAdAvAthI rAmana prAsattAka tUTI paDayuM. phrenca senAnA rakSaNa nIce pApane karI rAmanA nRpati tarIke jAhera karavAmAM AvyA. mejhInI ane gerIkhADIne nAsI javuM paDayuM. A ja rIte iTalInA khInna prAntAmAM pazu baLavA kSaNika vijayI nIvaDI aMtamAM niSphaLa gayA. paNa sevAyamAM iTalInuM bhAgya khIlI rahyuM hatuM. vIkaTara menyuale peAtAnA mahAmaMtrI tarIke cUMTelA kAvura prajApriya puruSavara, kuzaLa rAjanItijJa ane aDaga vIra hatA. teNe krImiyana vigrahamAM raziyA sAme tUrkI-iMglAMDa-phrAMsane madada karIne ane iMglAMDa-phrAMsanA svAtaMtryapremI vargamAM iTalInA dAvAne pracAra karIne te rASTromAM peAtAnA pakSa jamAvyeA. A pachI rIkaTara imenyuala ane kAvure samasta iTalIne svataMtra banAvavAnI peAtAnI mahecchA jAhera karI. iTalIdvArA AsTriyAne dabAvavA mAgatA phrenca samrATa nepoliyana trIjAe A kAryamAM tene zarUAtamAM te pUratI madada ApI, paraMtu asthira mananA e samrATe adhavacamAMja AsTriyA sAthe saMdhi karI lIdhI ane vITara prumenyualane keTalAka prAntA apAvyAnA badalAmAM teNe tenA pAsethI sevAya te nAIsa laI lIdhAM. Ama chatAM vITara imenyuale iTalIne saMyukta ane svataMtra banAvavAnI potAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 - suvAsa : mArca 1941 .. mahattvAkAMkSA jArI rAkhI. iTalInAM judAM judAM rAjyAnI prajAmAM teNe krAntinI bhAvanAne uttejI, ane AsTriyA sAthenA vigraha ADakatarI rIte cAlu rAkhyA. dareka sthaLe baLavAkhAra prajAne madada ApavAne deADI jatA gerIkhADIne teNe aMdarakhAnethI peAtAneA mitra lekhyuM!. gerIkhADI judA judA prAntA jItatA gayA ane tyAMnI prajAnA mata laI te te te prAntAne vIkTara ImenyualanA suzAsana nIce mUkavA lAgyA. dareka prAntanI prajAe vIkaTara ImenyualanuM Adhipatya harSapUrvaka svIkArI lIdhuM. phrenca samrATe iTalImAM cAlI rahelI A krAnti pratye AMkha ADA kAna karyo. pariNAme judA judA Adhipatya nIceteA ane AsTriyana zahenazAhanI eDIthI kacarAte iTalIneA meoTA bhAga vIkTara ImenyualanA kAbUmAM AvyeA ane TayurInamAM maLelI iTAlIyana pArlAmenTa 1861nA phebruArInI 18mIe vIkTara Imenyualane saMyukta iTalInA mahArAjA tarIke jAhera karyA. 1965mAM pATanagara tarIke phlorensane pasaMdagI ApavAmAM AvI. iTAliyana mahArAjyane akhaMDa banAvavAmAM have eja pradezA bAkI rahyA. eka rAma, khIjuM venIsa, zvetIsa hajI AsTriyAnA kabajAmAM hatuM; ane rAmamAM phrenca lazkaranI madadathI vaDA khristI dharmaguru pApanuM zAsana cAlatuM hatuM. samaya jatAM vIkTara Imenyuale, AsTriyA ane praziyA vaccenA yuddhanA prasaMga sAdhI, gerIkhADInI madadathI venIsa para humalA karyo ne 1866mAM teNe te nagarane kabajo lIdhA. thADAka samaya pachI phrenca zahenazAhane gAdI tajavI paDI ane phrAMsamAM navesarathI prajAsattAkanI sthApanA thaI. te prasaMge phrenca lazkara rAma cheADI cAlyuM gayuM. iTAliyana prajAe A takane| lAbha levAnA vaukaTara Imenyualane Agraha karyo te rAjAe prajAnA Agrahane vaza banI rAma para AkramaNa karyuM. pApa tenI sAme TakI na zakye te vIkeTara imenyuale 1871mAM rezama jItI laI tene saMyukta iTalInuM pATanagara banAvyuM. te divasathI pApanI rAjakIya sattAnA aMta AvyeA. vITara menyuala khIje dekhAve kaMIka kadarUpA chatAM rasika puruSa ane prajApriya nRpati hatA. teNe iMglAMDa-phrAMsanI mulAkAta lIdhelI ne lui nepeliyana temaja mahArANI vikaTAriyAne te mahemAna banelA. iTalIne iMglAMDa ane phrAMse karelI sIdhI ke ADakatarI madada te kadI vIsarelA nahi. baLavAkheArAnA mitra ane prajAnI bhAvanAne jhIlI lenAra nRpati tarIke jagatabharanA ItihAsamAM te ajoDa rahe che. mejhInIne tenA pitAe karelI sajA teNe mApha karelI, kAvuranI pratibhAnI teNe sAcI kiMmata AMkelI. gerIkhADIne te peAtAnA bhAI jeTaluM mAna Apate. vIkaTara prumenyualanI pachI tene putra haMbarTa ITalInI gAdIe AvyA ( 1879). peAtAnI khAnagI Avakane meTA bhAga paNa te prajAnAM hitanI pAchaLa kharcI nAMkho. pitAe bakSelA rAjyane teNe sudRDha ane vyavasthita banAvyuM. pazu I. sa. 1900mAM eka krAntikArIe tenuM khUna karatAM yuvarAja lIphaTara Imenyuala trIjo iTalInI gAdIe AbhyA (ogasTa-1900). ITalIneA tAja Aje tenA mastake mukAya che. tene janma tepalsamAM 1869nA navembaranI agyAramIe thayeleA. tenA janma samaye vIkaTara Imenyuala khIjAe venIsa jItI lIdhuM hatuM ane rAma jItAvAnI taiyArImAM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIkeTara Imenyuala - prave A saMyAMgAmAM te ati bhAgyazALI lekhAyA. ane tene ITAliyana prajAnA hRdaye jaDAI cUkeluM vIkaTara imenyualanuM ujjavaLa nAma ApavAmAM AvyuM. nAnapaNathI ja tene rAjakartAne ceAgya tAlIma ApavAmAM Avelo. tene zikSaka karnala eziyA dhaNA ja kaDaka svabhAvanA hatA. eka samaye rAjakumAre khIjavAine tene kahyuM, "mane rAjA banavA de. tArUM mAthuM ja utArI laIza." ne badalAmAM karnale tene traNa divasa sudhI khArAkamAM sUkA rATalA ne mIThAnuM pANI ApyuM. teNe AkhA yure|panI musApharI karelI che. iTalInA viSayamAM tenuM bhaugolika jJAna jagatabharamAM ajoDa manAya che. lazkarI vidyAmAM paNa te eTalI ja nipuNatA dharAve che. mahArANI vikaTAriyAe tene yurApabharanA prakharamAM prakhara suddhimAna rAjakumAra tarIke oLakhAvelA. 1894mAM jhAra nikAlasa khIjAnA rAjyAbhiSeka prasaMge te raziyA gayeAA. tyAM te tejasvI raziyana rAjakumArI elenAnA premamAM paDayA. samaya jatAM baMnenAM lagna thayAM. Aje temanI yureApanA rAjakuTuMmbemAM vadhumAM vadhu sukhI yugala tarIke gaNanA thAya che. rAjAnI UMcAI savA pAMca pITa che; ne rANInI UMcAI cha phITa che. e aMtarane TALavA rAjA UMcI TApI pahere che; rANI kheThA ghATanI TIpI pahere che. meTaramAM rAjAnI beThaka paNa rANI karatAM U~cI gAThavAya che. tenA pUrvajonI jema te paNa AsTriyA pratye sUga dharAve che. iMglAMDa ane phrAMsa pratye tene kaMika mamatA che. krisTInA ane mArgareTa sarakhI mazahUra phrenca rAjakumArIenuM leAhI tenI nasAmAM vahe che. gata mahAyuddhamAM iMglAMDa-phrAMse jyAre esTriyA-jarmanI sAme yuddha jAhera karyuM tyAre te AnaMdapUrvaka iMglAMDa ane *phrAnsanI sAthe joDAyeA. jAte yuddhamAM UtarI teNe peAtAnAM sainyAne vijayI dairavaNI ApI. paNa yuddhane aMte iTalIne vijayanA phaLamAM pUratA hissA na maLye tyAre te kaMIka nirAza anyA. A arasAmAM ITalImAM navA phreMsIsTa pakSa sthapAye| ane teNe sAmyavAdIonA virAdhI tarIke pragati sAdhavA mAMDI. dhIme dhIme te pakSamAM lAkhkhA ITAliyane joDAyA ane musA linInI AgevAnI nIce temaNe ITalIne jagatanuM eka ajoDa rAjya banAvavAnA maneAratha sevavA mAMDayA. temaNe peAtAnuM vyavasthita sainya UbhuM karyuM. te 1922nA ekaTAkharamAM anukULa taka joi museAlinIe rAjataMtramAM peAtAne phALe teAMdhAvavAne 50000 mANase| sAthe rezama prati kUca AdarI. A samaye ITalInA mahAmaMtrI tarIke sIneAra phAgyA hatA ane senApati tarIke janarala kheDAglIe hateA. mahAmaMtrIe phesIsTa caLavaLane dAkhI devAne samasta ITalImAM lazkarI kAyade jAhera karatA DhaMDherA taiyAra karyAM ane senApatie rAma para caDI AvatA phesIsTAne kacarI nAMkhavA rALa pAse anumati mAgI. paNa peAtAnA pUrvajonI jema vIkaTara Imenyuala trIjAne paNa prajA para geLI calAvavAnuM rucatuM nahatuM. teNe mahAmaMtrInA DhaMDherA para potAnI sahI mUkavAnI cAkakhI nA kahI; senApatine pazu phesIsTa daLane sAmaneA karavAnI anumati na ApI. mahAmaMtrIe tarata ja rAjInAmuM ApyuM. vIkara Imenyuale agAu ekae prasaMge Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45ra suvAsa mArca 141 musolinIne joyo hato ane tenI buddhi-zakti mATe te mAna dharAvato hato. teNe tarataja musolinIne bolAvyo ane tene ITalIne mahAmaMtrI banAvyo tyArathI iTalImAM musolinInuM ane phesIsTa pakSanuM jora jAmyuM ane rAjA paDachAyA je ja banI rahyo. chatAM jagata dhAre che eTalI hade vIkaTara Imenyuala ramakaDuM nathI. ITalInA vikAsa mATe teNe musolinIne saramukhatyAra banavA dIdho che paNa iTAliyana prajAnA hadayamAM tenuM sthAna evuM amara che ke te dhAre te musalinIne uthalAvI zake tema che. musalinI paNa A sthiti barAbara pichAne che. 1926mAM phesIsTa daLe jayAre vIkaTara menyualanuM khUna karI musolinIne rAjA banAvavAnuM kAvatru ghaDayuM tyAre kAvatrAne sakhatamAM sakhata sajA karI musalinIe rAjAnI kSamA mAgelI. ' rAjA paNa musalinInI kiMmata AMkI zake che. chellA be dazakAmAM meselinIe ITalI mATe je karyuM che te te vIsarI zake tema nathI. teNe musalinIne aneka prasaMge aNunA vakhate madada paNa karI che. yuvarAja ubarTI ane senApati beDekSIo musalinIne dhikkAratA. paNu rAjAe te traNe vacceno saMbaMdha sudhAravAne potAnI badhI ja lAgavaga ane zaktine upayoga karelo. ebIsaniyAnA yuddha prasaMge ITalIne maLatA telano puravaTho aTakAvavAnI briTananI yojanA jayAre saphaLa nIvaDavAnI taiyArImAM hatI tyAre pitAnA pATavIkuMvaranA sALA bejiyamapati liye pilpane potAnA pakSamAM rAkhI teNe briTananA Arthika therAne niSphaLa banAve. ITAliyana prajA musolinIne sanmAne che, paNa vIkaTara Imenyualane te pUje che. meselinI sAthe tene saMbaMdha rAjadvArI che; Imenyuala sAthe saMbaMdha etihAsika ane hArdike che. hiMdI prajAne mATe jema vikrama tema ITAliyana prajAne mATe Imenyuala e nAma bhaktimaMtra sarakhuM banyuM che. imenyuala phIlabarTa prajAne Adarza vIra nIvaDe; vIkaTara imenyuala pahelAe prajAne khAtara gAdI tajI; vikaTara Imenyuala bIjAe ITalIne saMyukta, svataMtra ne sukhI banAvyuM. ne vIkaTara Imenyuala trIjAe musalinI samAM rASTravIrane mArga Ape, gata mahAyuddhamAM ITalIne vijayamArge doryuM, jagatanAM mahArAjyomAM tene prathama darajajo apAvyo. musolinInI osTriyA-jarmanI sAthenI mitratA pratye Imenyualane pUrate Adara nathI, paNa eka rAjadvArI sAMgika pariNAma tarIke te tene calAvI le che. phrAMsa sAthe vigraha tene koI paNa rIte pasaMda nahote. mahinAo sudhI teNe musolinIne rokI rAkhyo. paNa eka bAjue kAMsa keTalAka ITAliyana dAvAo saMtoSavAmAM niSphaLa gayuM ane bIjI bAjue phalenDarsa ne karkanA vijayoe jarmana zaktino paricaya karAvyo tyAre pitAnA dezanA hitane khAtara teNe krAMsa sAme zastra nahi upADavAnA 1938nA pitAnA nirNayane pheravI to ne ITalIe vigrahamAM jhaMpalAvyuM. paraMtu vigrahamAM ITalInI sthiti jarmanI jevI prabaLa nathI, temaja te tevI banavAne saMbhava paNa nathI. jarmana prajAnuM badhuM ja dhArmika, mAnasika ne zArIrika baLa eka hITalaramAM ja kendrita thayuM che, jyAre ITalI judA judA pakSamAM vaheMcAI gayuM che. vikaTara imenyuala musalinIne Teke ApatA hevA chatAM rAjasattAvAdIo mAne che ke musolinI rAjAnA tene DhAMkI rahyo che ne pariNAme temane musalinI pratye pUrato Adara nathI. yuvarAja ubarTa ane janarala beDeztIone musalinIe UMcAmAM UMcA lazkarI darajajA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakAra Ina. makundanuM sagapaNa te ghaNo nAnA hatA tyArathI thaI gayuM hatuM, kAraNa ke mukunda moTA gharane lADake chokaro hato. mAbApa nAnAM chokarAMne paheravA mATe sArAM sArAM kapaDAM karAvI Ape, khAvA mATe umadA mIThAI magAvI Ape e ja bhAvathI laDakA kuMvarane mATe nAnI zI DhIMgalI jevI vahu paNa zedhI Ape che. Akho divasa bAbAgADImAM karatA ane eka kAkhamAMthI bIjI kAkhamAM jatA bALakane bhAre mIThAIo pacaze ke nahIM e bAbata vicAra karavAnI jarUra hetALa mAbApane nathI lAgatI. taMga mojAM ane baphAI marAya teTalAM garama kapaDAM lAdavAthI bALakano vikAsa rUMdhAze ke nahIM te bAbata vicAravA paNa mAbApo nathI ja rokAtAM. tevI ja rIte mAbApe zodhI ApelI DhIMgalI dIkarAne uMmaralAyaka thaye pasaMda paDaze ke nahi e bAbata lavaleza zaMkA karavAnI ya jarUra mukundanAM mAbApane nahotI lAgI. mukunda to bhAgyazALI manAte. zerImAM tenI sAthenAM bALake kayAreka ramata ramatamAM tene pUchatAM, "he mukunda ! tArI vahunuM nAma zuM?" mukunda thoDI AnAkAnI karI kaheto, "maNI'. badhAM bALaka hasI paDatAM. mukunda paNa badhAMnI sAthe hasavAmAM bhaLato. bIjAonI pAse na hoya tevI cIja ApaNI pAse hoya to ApaNane e vAtano garva thAya che. teja garva mukundane potAnI vahunI vAta karatAM thatA. eka vakhata mukunda chokarAo sAthe maNanI vAta karI rahyo hato, e tenA kaI vaDIla sAMbhaLI gayA. te pachI tene samajAvavAmAM AvyuM che ke, "vahunuM nAma letAMya zaramAvuM joIe." tenA dRSTAMtarUpe bApA bAnuM nAma na letA e hakIkata rajU thaI. - mukunda samaju chokaro hato. eka vAra tenI bhUla tene barAbara samajAvavAmAM Ave te pachI te evI bhUla pharI na karato. tyArathI mukunda maNuM nAma levAnuM baMdha karyuM ane jyAre koI chokarA e nAma letA tyAre e zaramAI ja. bakyA chatAM teo potAne jude ja pakSa jALavI rAkhe che. dareka viSayamAM pesITonuM ja Adhipatya temane nathI rucatuM. grIsamAM phasIsTa daLAMnI nAlezI thatAM beDAMglIone tyAM mekalavAmAM Avyo paNa teNe phesIsTa daLa sAme evAM kaDaka pagalAM lIdhAM ke phesIsTa pakSamAM azAMtinA bhaye musolinIne tene pAcho bolAvI levAnI pharaja paDI. ne A rIte vIkaTara Imenyualane hadayadeva tarIke pUjatuM ane musalinIne rAjadvArI AgevAna tarIke sanmAna, iTalI yogya senApatio, saMpUrNa lazkarI zista, jhanunI AkramaNa zakti, zAMta bacAvazakti, jarUrI saMpatti ane prajA samastanA pUratA hAdika TekAnA abhAve mAra khAI Aje hITalaranI madada para AdhAra rAkhI beThuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 - suvAsa : mArca 1941 "beTA tAre gAma javAnuM che." eka divasa mukuMdanA bApAe tene bolAvIne kahyuM. "tamArI sAthe ne ?" mukuMde pUchyuM.-"nA." bApAe kahyuM. "tyAre mArAM bA sAthe ?" "nA, tenI sAthe paNa nahIM." bApAe kahyuM. mukuMda joI rahyo. bA ke bApA bemAMthI keI sAthe na hoya to tenAthI gAma javAya ja kema ? "cImanabhAInI joDe tAre sAsare javAnuM che." " tyAM zuM kAma ?" mukuMde-daza varSanA mukuMde zaramAtAM pUchyuM. "maNunI meTI benanAM lagna che. tArI sAsue tane Agraha karIne teDAvyuM che." * mukuMda zaramAI gayo. keTa-penTa-heTa paherI mukuMda sAsare pahoMce tyAre se tenI AsapAsa pharI vaLyAM. tenA jevaDAMe tenI sAthe destI bAMdhavAnI IcchA darzAvI. tenAthI nAnAe tenI pAsethI pAI paiso meLavavAnI AzA rAkhI. tenAthI meTerAMoe tenAM khIsAM pisAthI bharI dIdhAM. A badho vakhata eka zAmaLIzI nAnI chokarI badhAMthI dUra rahI mukuMdane joyA karatI. "mukuMda," cImanabhAIe maNI tarapha AMgaLI cIMdhI kahyuM, "oLakhI ene ? emaNuM." mukuMda zaramAI gayA. maNI hasIne jatI rahI. cImanabhAI maNanA vadhAre najIkanA ane mukuMdanA jarA dUranA ema baMnenA sagA hatA. pachI te badhAM lagnanI dhamAlamAM paDayAM. zaramALa mukuMda jyAM jyAM maNIne dekhate tyAMthI dUra nAsate. paNa maNa jabarI tophAnI hatI. te mukuMdanI pAchaLa paDI hatI. kayAMya paNa mukuMda pAMca mInITa beTho hoya tyAM maNI AvI pahoMcatI ane mukuMdane UbhA thaI javuM paDatuM. eka vakhata evI rIte chaTakavA jatAM mukuMdane paga kazAkamAM aTavAyo ane te paDI gayo. tenAM kapaDAM dhULadhULa bharAI gayAM. pite Ubho thaI pitAnAM kapaDAM parathI dhULa jhApaTe e pahelAM te maNue rADArADa karI mUkI, "deDa, deDo, e paDI gayA !" maNathI mukuMdanuM nAma na levAya, tema ja tene beThe na karAya, paNa mukuMda paDI jAya te bUme pADI badhAne madada karavA teM belAvAya ne? vaDIle bhegAM thaI gayAM. badhAM hasyAM ane mukuMda vadhAre che bhale paDayo. mukuMda ane maNune A prathama paricaya. - pachI te varSo vItyAM. sattarame varSe mukuMda meTrika pAsa thaye. maNuM paMdara varSanI thaI hatI. maNanA pitAe lagna bAbata utAvaLa karavA mAMDI. mukuMda have bALaka na hato. pitAnI meLe te vicArI zakato. lagna ane parINita chavana bAbata paNa teNe cokkasa khyAle bAMdhI lIdhA hatA. hajI be varSa sudhI mAre lagna nathI karavAM." mukuMde kahevaDAvI dIdhuM. baMne vevAIoe mukuMdane samajAvavA prayatna karI joyo, paNa te phAvyA nahIM. dIkarInA bApane utAvaLa thatI hatI, paNa mukuMda bALalagnanA phaMdAmAM phasAI potAnuM jIvana veDaphI devA taiyAra na hato. dIkarIne bApane utAvaLA thavAnuM eka bIjuM paNa kAraNa hatuM. maNI meTI thaye Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakAra 455 vadhAre zAmaLI thaI hatI. mukuMdane vAna khIlyo hato. kolejanA bhaNatarathI tenuM rUparaMganuM AkarSaNa vadhyuM hatuM. ghaNI rUpALI chokarIo sAthe mukuMda bhaLato. . AvA badhA saMjogomAM mukuMda koinI sAthe prema karI besI maNIne paraNavAnI nA ja pADI de te dIkarIne bhava bagaDI jAyane ! A khyAlathI maNInA pitA akaLAtA ane avAranavAra lagna patAvI devA mATe dAva ajamAvyA karatA. lagna patAvavA mATe hindu samAjamAM aneka dAvapeca khelavA paDe che. have te tame mukaMdane samajAvo te sAruM." maNInA pitAe eka vakhata cImanabhAIne kahyuM. zI bAbata ?" cImanabhAIe pUchyuM--" lagna bAbata." "e nA pADe che !" "nA, sApha nA te nathI kIdhI, paNa AvuM ThelyA kare che. gaI vasaMtapaMcamIe lagna nakkI karavA vicAra hato te kahe ke, huM vIsa varSanA thauM te pahelAM mAre nathI paraNavuM." "temAM zuM cheTuM che ?" cImanabhAIe pUchyuM. "AjakAla nA chokarAone bharose nahi ne! kyAMka chaTakI ja bese che ? te pachI ApaNI sthiti kevI kaphoDI ?" "e bAbata huM mArAthI banatuM karIza." kahI cImanabhAI gayA. mukuMdanI didhAvRtti paNa mUMjhavanArI hatI. eka taraphathI tenA manamAMthI bacapaNamAM joyela maNuM mATenuM AkarSaNa zamyuM na hatuM. potAnAM mAbApane nAkhuza karavAnuM paNa tene gamatuM nahatuM. bIjI taraphathI tene judI judI dizAethI maNanI kALI cAmaDInI vAta vAranavAra kahevAmAM AvatI. makanDa kaMi nirNaya karI ja zakaya na hato. tene joItI hatI zakatalA, ane e pAmavA mATe maNIne tarachoDavI paDe te ene gamatuM na hatuM. hamaNAM hamaNAM te tenA eka saMbaMdhIne tyAM jato. temane rUpALI dIkarI hatI. mukundane te vevizALanAM jUnAM jALAM toDI nAkhavAnuM samajAvatA. mukunda vIza varSane the. vaLI lagnanI vAta nIkaLI. mukunda bI. e. thaI gayA pachI paraNavAnuM kahyuM. - have to tenA sasarAne jambara bhaya lAgyo. temaNe cImanabhAIne sAdhyA ane cImanabhAI UpaDayA mukunda pAse. tame " cImanabhAIe ziSTAcAranI vAto patAvI mULa muddA para AvatAM kahyuM, "jUno saMbaMdha mUkI devAno vicAra to nahIM ja karatA he." meM evuM kaMI nakkI nathI karyuM," mukuMde kahyuM, "paNa e saMbaMdhanA jALAmAM huM goThavAI javA ya nathI mAgato." e saMbaMdha tamArA vikAsamAM aDacaNarUpa bane ema tamane lAge che?" cImanabhAIe pUchyuM. "e te kema kahI zakuM? paNa jene pUrI joI nathI, jANuM nathI tenI dvArA preraNuM te kema ja pAmIza?mukade kahyuM. tamArI dRSTi mUkI sAmAnI dRSTine jovAnI tamane kaMI jarUra lAge che kharI ?" huM kAIna ya anyAya karavA nathI mAgato." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada suvAsa : mArca 1941 paNa tame je A saMbaMdha choDI do te mane anyAya thAya ja. maNa jarA zAmaLa che, kharI vAta. paNa eTalA ja kAraNasara koI strI puruSane choDI daI zakaze kharI ? tamane yAda to che ne ApaNe maNIne ghera gayelA te prasaMga? tyArathI ja e chokarI tamane pati mAnatAM zIkhI che. Aje have ATalAM varSe e saMbaMdha tUTe to tenA manane keTalo bhayaMkara AdhAta lAge ?" "to pachI" thoDI ADI vAto karI pAchA mULa muddA para AvatAM cImanabhAIe kahyuM, "lagna kyAre nakkI karIzuM?" kharuM kahuM, cImanabhAI! lagna bAbata huM nirNaya karI zakyo nathI. tamArA nirNaya mAre zuM kAmanA ?" kahI mukuMde vAta karavAnI anicchA darzAvI. catura cImanabhAI mukuMdane samajI gayA. sAMje mukuMda pilA sabaMdhIne tyAM gaye. cImanabhAI sAthe thayela vAta bAbata temane kahyuM. "pachI tame zuM kahyuM?" saMbaMdhIe pUchayuM. "meM e jALAmAM goThavAI javAnI anicchA darzAvI." ghaNuM sarasa karyuM !" temanA nirNaya mAre zuM kAmanA ?" mukuMde utsAhamAM AvI jaI kahyuM. "kharI vAta che. tamAre mATe sArI kanyAone kayAM tUTo che ? tamArA vicAra hoya te ApaNI ja.." kahI e aTakyA. - mukuMda vicAramAM paDI gayo. e saMbaMdhInI dIkarI rUpALI hatI te kharuM, paNa tenI AchakalAI mukuMdane na gamatI. ane mukuMda to tene bena gaNate. tenI sAthe paraNavAne to tene vicAra ja nahoto Avyo. ane e vicAra nahoto Avyo eTale ja te te e saMbaMdhI sAthe lagna viSayaka vAto karI zakate ne ! jema tema goTo vALI te UThayo. saMbaMdhI pakkA hatA. eka jhapATe badhuM karI levA karatAM dhIme dhIme kAma pAra pADavAmAM e mAnatA. cImanabhAI ghaNuM cabarAka mANasa hatA, mana para lIdheluM kAma karyo rahe tevA e hatA. "emAM tamArI junavANuM vAta nahIM cAle." mukuMdane maLI AvyA pachI cImanabhAI maNInA pitAne samajAvI rahyA hatA ke temaNe maNIne ane mukuMdane cImanabhAIne tyAM maLavAnI taka ApavI, ane e prasaMge maNa cImanabhAInA kahyA mujaba varte te pachI vevizALanA saMbadhane kaMI AMca nahIM Ave. maNInA pitAnA junavANI mAnasane evI chUTa gamatI na hatI. "paNa mane joyA pachIya te nA kahI de te? to te kevuM kharAba dekhAya?" "tamArA karatAM huM mukuMdane vadhAre samo chuM. maNIne joyA pachI, sAMbhaLyA pachI te lagna bAbata AnAkAnI nahIM ja kare." enA karatAM beya kAgaLa lakhe to zuM khoTuM che?" "tamAre mArI pAsethI kAma levuM haze te mArI rIte mane kAma karavA devuM paDaze." cImanabhAIe kahyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakAra upa7 chevaTe maNI ane mukuMda baMnene cImanabhAIne tyAM jamavAnuM netaruM maLyuM. - jyAre jamaNa jamyA pachI mukuMda ArAma-khurazImAM paDa paDaye tAju chApuM vAMcI rahyo hato tyAM dhIme pagale maNuM AvI. mukuMda chApuM dUra karI tene joI rahyo. maNI kALI to hatI ja, paNa tene moDhA paranuM teja mukaMdane gamyuM. - "oLakho te che ne ?" maNIe pUchayuM. mukuMde mAthuM halAvI hA kahI. pAchI zAMti vyApI rahI. "kema che?" ghaNuvAre maNa bolI. "sAruM!" mukuMda kaMI bIjA ja vicAramAM hoya tema belo... tamArI sAthe zuM huM nahIM ja rahI zakuM?" maNIe zaramAtAM pUchyuM. kema ema pUche che?" -"leke evI vAto kare che." . "tuM mAne che ?" mukuMde maNI sAme joI rahetAM pUchayuM. "mAnatI te nathI. AvaDIka hatI tyArathI tamane pUjatAM zIkhI chuM. paNa evI vAta sAMbhaLI gabharAI te bahu ja jauM chuM." maNa eTaluM bolatAM to hAMphI rahI. tenuM zarIra pUjavA lAgyuM. te bolatI hatI cImanabhAInuM zIkhavyuM; paNa A abhinaya nahoto, ahIM te hRdaya ThavAtuM hatuM. thoDI vAre maNIe cakkara AvatAM hoya tema mAthe hAtha dIdhA. mukuMde tene jhAlI letAM kahyuM, " maNI, tuM mArI che, ne mArI ja raheze." A evI virala paLa hatI ke jyAre lAMbA vicAro karavA na besAya. eka Urmine uchALe ja Ave vakhate to badhuM nakkI karI de che. cImanabhAInA dhAryA mujaba evo uchALo AvyA, ane temanuM kAma pAra paDI gayuM. mukuMda maNInAM lagna thayAM. mukuMdanA pelA saMbaMdhIe te divase pitAnA manamAM kahyuM, "A bhaNelAomAM ya krAMtine jusso nathI. eya tadana junavANI jevA ja ! have e gAmaDiyaNa sAthe bhava Akho kUce maLyA karaze." 'paraNyA pachI thoDo vakhata to mukuMdanuM sahajIvana saraLatApUrvaka cAlyuM. maNImAM je rU5nI khoTa hatI te maNane vidvAna banAvIne mITAvI devAnA manoratha mukuMda ghaDI rAkhyA hatA. maNIne paMDitA banAvavAnA tenA kADa hatA. pite bhalene paMDita nahato ! - paraNyA pahelAM ghaDI rAkhelA manoratho paraNyA pachI bahu ochA leke pAra pADI zakyA che. mukuMdanuM paNa evuM ja thayuM. pahelAM te varaghaDiyAMne jamADavAnuM cAlyuM. e jyAM patyuM tyAM ANa-pariyANanI zarUAta thaI. ane e badhAMthI paravArI maNI sAsare AvI tyAM tene je khAya tenI UlaTI thaI javA lAgI. thoDA vakhatamAM to maNanA sImaMta prasaMga Avyo. suvAvaDa AvI. mukuMda dIkarAne bApa tha. mukuMda to chaLI ja UDyo. maNIne bhaNAvIne bAheza karavAnI AmAM zakyatAja kyAM rahI! maNI pitAnA bALakamAM paDI ane mukuMde potAnuM mana bIje vALyuM. maNune paraNu mukuMde tenA para upakAra karyo, to e strIe tene bALakane pitA banAvI dIdho. zI kamabakhtInI vAta ! AvI strI sAthe kema ja rahI zakAya ? tenAmAM rU5 to nahotuM ja, paNa have saMskAra paNa kema ropI zakAze ? AvA AvA vicAra karato mukaMda maNImAM na hatuM te rUpa jevA aneka sthaLe jhAvAM nAkhyA karate. durAcArI to te thAya ja nahIM. evA thatAM te tene tenA saMskAra ja reke tema hatA. paNa sInemA ? emAM te kalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 suvAsa : mArca 1941 haiya, bhAvanA hoya, rUpa haya, eTale te jovAmAM mukuMdane kaMI aDacaNa na hoI zake. dhIme dhIme tenA A zekhe dhUnanuM svarUpa levA mAMDyuM. koI paNa citra mukuMda na jue e bane ja nahIM. baja zokha keLavyo teNe citronuM Alabama banAvavAno. jayAMtyAMthI ramya citro ekaThAM karI te A AlabamamAM caTADato. AbamamAM navANuM TakA citro to strIonAM ja hatAM. - mukuMdano A saudaryazekha dahADe divase vadhate gayo. je mitranI bairI rUpALI hoya tenI sAthe mukaMdane bahu banatuM. maNIne te sInemA jevA sAthe na laI jaI zakAya, paNa mitra daMpatIne te te avazya sAthe laI jate. cAlate citre carcA karavAnI lahejata ora jAmatI. gADImAM musApharI karavAnuM thatuM tyAre ya mukuMda dara sTezane nIce UtarI, keI oLakhItuM che ke nahIM e jovAne bAne bairAMone joI vaLato. sInemA jatAM mukuMdanI AMkhane nukazAna thatuM hatuM. divasabhara lakhavA vAMcavAnuM kAma karyA pachI rAtreya AMkhane ArAma na maLavAthI AMkho bagaDatI hatI. DokaTare jhAjhAM calacitro jovA sAme sAvacetInA sUra suNuvyA chatAM ya mukuMda potAne visAmo tyajI devA taiyAra na hatA. eka vakhata maNue ya kahyuM, "hamaNAM sInemA javAnuM baMdha karo te?" kema?" mude pUchyuM -"tamane ArAmanI jarUra che." maNIe kahyuM. kalAtmaka citro jotAM mArA cittane ArAma maLe che." "paNa AMkhane ArAma devA thoDA divasa ghera ja rahe te ?" ane tArA meDhA sAme joyA karuM?" mukuMdanA e bhayaMkara kaTAkSe maNIne cUpa karI dIdhI. A prasaMga pachI daMpatInAM dila vadhAre aLagAM thayAM. sAsu-sasarA pAse maNInuM khUba ja mAna hatuM. e maNIne cAhatAM. paNa dIkare putravadhu sAthe je aLagApaNuM dAkhavatA tethI temane bahu duHkha thatuM. eka vakhata mukuMda kaI gAmathI pAchA pharI rahyo hato. tenI Teva mujaba sTezana AvatAM te gADI jevA Utaryo, paNa tene Dabo leTarphomanI bahAra Ubhela heI mukuMdane paga lathaDI gayo ane te nIce paDatAM tene paga bhAgyo. - mukuMdane DALImAM ghera lAvyA. hADavaide hADakuM bhAgyAnuM kahI cAra mahinA sudhI pATA baMdhAvavAnI jarUra jaNAvI. pATA baMdhAvI pathArImAM paDI rahyA sivAya mukuMda mATe bIjo koI rasto ja na hatA. zarUAtamAM thoDA divasa to badhAM mukuMdanI pAse ne pAse ja ghUmatAM, ane tene koI jAtanI agavaDa na thAya tenI khUba ja kALajI rAkhatAM. paNa mukuMdane pATo te jhAjhA divasa cAlyo, jema jema divaso pasAra thatA gayA tema tema gharanAM lokone mukuMdane pATe svAbhAvika lAgavA mAMDe. sau pitA potAnAM kAmamAM lAgI gayAM. mukuMda pAse bAre pira ne batrIse ghaDI UbhA rahevAnI jarUra have temane na jaNAI. mukuMda pAsethI khasI nahIM eka mAtra maNI. gharanuM kAma te karatI hovA chatAM sadAya te makaMdanI bAjumAM ja rahetI. mukaMdane hoTha phaphaDe te pahelAM te maNInuM zarIra vaLatuM. rAtre maNuM sUtI haze ke nahIM te ya kahI zakAtuM nahIM. mukuMdane jarA hAtha hAle tyAM te te khATalA pAse UbhI ja hoya. mukuMda AMkho khole ke tarata ja maNI enI sevAmAM lAgI gaI hoya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakAra - 459 divasa rAtanA AvA zramathI maNInuM zarIra sukAI gayuM hatuM. paNa peAtAnI vyAdhimAM paDela mukuMdane maNI sAme jovAnI phurasada kayAM hatI! maNIne ema AzA hatI ke tenI zuzrUSAthI rIjhAi mukuMda tenA dilane eLakhavA mathaze ane temanI vacce je aMtara rahyA kare che te dUra thaI jaze. paNa muku te mAnatA ke, meM A strIne paraNIne je mahada upakAra karyA che teneA thADAghaNA-mAtra thADA ghaNA ja-adale te A rItanI sevA karIne vALe che. eka divasa mukuMdane krAi mitra tenI patnI sAthe mukuMdanI tabiyata jovA AvyA. " krama che. bhAI ? " mitrapatnIe pUchyuM.--" juone, paDayA chuM." mude hasatAM kahyuM, e strI sAthe hasatAM mukuMdanA meDhA para je bhAva taravarI UThayA tevA bhAva maNIe kadI joye! ke anubhavyA ja nahAtA. 'juone' kahetAM je hAsya palakArathI mukuMdanuM mukha bharAI gayuM, tenI jhAMkhI ya maNIne kadI thaI na hatI. peAtAnI sAthe kadI ya Ave bhAva na anubhavI zakatA patine atyAre ATalI mIThAzathI hasatA joI maNIne du:kha thayuM. " AvI Urmi zuM huM temanA aMtaramAM kayAre ya nahIM jagADI zakuM ? " maNI vicArI rahI. mitra-daMpatI gayAM ane mukunA mukha para pAchuM peluM ciraparicita kaMTALAnuM sAmrAjya jAmI gayuM. maNI e pheraphAra joI zakI. bIjI badhI rIte dharamAM sukhI maNI patimAM ja prema na jagAvI zake e vAtanuM tene bhayaMkara duHkha thatuM hatuM. dAMpatya tene bekArUpa lAgatuM hatuM. khIje divase cImanabhAi mukuMdanI tabiyata jovA AvyA. theDIvAra mukuMda pAse beThA pachI temaNe mukuMdanA pitA pAse jaI kahyuM, " mArI dIkarI mukuMdanA dIkarA vere devAne mArA vicAra che. " " temAM mane zuM aDacaNu hAya ! maNIne pUchI jIe." sAsu-sasarA dareka vAtamAM maNInI salADu letAM. 'ehe, maNInI tA hA ja hAya ne ! '' cImanabhAie kahyuM.--' teA mArI ya hA che." k ' maNI. '' cImanabhAI e jatAM jatAM maNIne mukuMda pAsethI khelAvI kahyuM, " eka khuzakhabara ApavAnA che.'' ' zuM ? ''...." mArI dIkarI tArA dIkarA vere..." ,, khApujIne pUchyuM ? " maNI vacce ja melI UThI.~~'" hA. zuM kahyuM emaNe ?''~~~" tArI hA hAya ! emanI hA che.' " mArI ceAkakhI nA che." peAtAne yena kena prakAreNa mukundanI kArTa vaLagADI denAra A saMbaMdhI pratye atyAre maNIne dhRNA thai AvI. AvAM parANe catAM lagnanA kheAjA tene asahya lAgyA. cImanabhAi DadhAI gayA. kaMIvAre te khelyA, "mArA tArA paranA upakAra vIsarI te nathI gaI ne ?' " e barAbara yAda che. ane tethI ja nA kahuM chuM. kRpA karI cheDI de| tA sArUM. emaNe mane paraNIne upakAra karyo, tame mane A upakAranA kheAjA taLe kacaDAI na ja te sArUM !" maNInA prayatna karavA chatAM ya IchyuM na pAmyAnA asaMtASane emAM TaMkAra cImanabhAI cIDAtA jatA rahyA. have evA upakAra karavAnuM paraNAvIne upakAra karyAM. zabdomAM kaDavAza hatI. hatA. maNI mukuMda mATe sUkAtI rahI. mukuMda pAte upakAra karI paraNela eratanI cAkarI pAmatA AlbamanAM citra jotA rahyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotiSa ane Rtu-parivartana paMkaja jagatamAM parivartanazIla kaI vastu nathI ? prAtaHkALa, madhyAha ane saMkhyA tathA rAtri nitya e parivartanane khyAla pratyeka manuSyane Ape che. eka varSanA 360 divasamAM ApaNe garamI, ThaMDI, varSa, madhura uSNatA, madhurI ThaMDI jogavI jaIe chIe ane e krama kALAnusAra anAdi kALathI cAlate Ave che ane ene anta paNa anaMtanI godamAM saMtAyela che. prAcIna temaja Adhunika jayotirvida Rtu-parivartanane mukhya adhiSThAtA divAkara (sUrya)ne mAne che. e ja pRthvIne uSmA ApI tapAve che ane varSAne kAraka bane che temaja tyAra pachI ADakatarI rIte zarada Rtune paNa kAraka bane che. paraMtu ApaNe joIe chIe ke eka varSamAM zIta puSkaLa hoya che. koI ThekANe hIma paDe che ane lokone puSkaLa trAsa paDe che ane bIje varSe grISmanI bhISaNa garamI janasamudAyane trAhI trAhI pikAravA pharaja pADe che. eka samaye ativRSTine lIdhe bhayaMkara rele Ave che tyAre bIje varSa anAvRSTine aMge kUvA ane taLAva paNa sUkAI jAya che. A parivartananuM pega kAraNa jyAre pAzcAtya vidvAne vAyuzAstra (Meteorological observations)nI daSTie cUMthavA mAge che tyAre eka ja prazna thaI paDe che ke samudramAM tophAna AvavAnI AgAhI phakta 24 kalAka pahelAM karanAranI sevA jagatane vadhAre aNamela che ke e tophAnanI AgAhI be mahinA AgaLathI karanAranI sevA vadhAre kiMmatI che. banne khoTA paNa paDe che paraMtu temAM jyAre kharA paDe che tyAre mAnava samudAyane eka jyotiSI vadhAre sukhada thaI paDe che. pAchalA tophAnamna AgAhI jyotiSIoe barAbara karI hatI ane enuM zreya temane ghaTe che. bhAratanA prakhara jyotiSIoe e bAbatane vicAra karI rAzimaMDaLane bAra bhAgamAM vibhakta karatI vakhate pratyeka rAzine mATe je guNa ane dharma nizcita kIdhAM hatAM te aneka anusaMdhAna pachI kIdhAM hatAM. rAzimaMDaLanuM AraMbhasthAna paNa eka sthira nakSatrathI mAMDayuM che ane pAzcAtya vidvAno saMpAta (Vernal Equinox)ne rAzimaMDaLanuM AraMbhasthAna mAne che tyAre te biMdu ApaNe meSa rAzinA AraMbhasthAnathI 23deg pAchaLa thaI gayuM che. pAzcAtya vidvAnuM kahevuM che ke saMpAta pramANe Rtu-parivartana thAya che. alabatta e vAta kaMIka aMze kharI. paraMtu enI sAme prakRtinI bIjI bAju paNa jovAnI rahe che. bhUmikaMpa ane ukApAta tathA bIjAM naisargika ane anaisargika kAraNane lIdhe paNa Rtu-parivartanano saMbhava che. ene pratyakSa purA bhAratamAM ja che, jayAM jaMgalonuM bhakSaNa thavAthI varSARtunuM zrAddha thaI rahyuM che. bhAratIya vidvAnoe nakSatramaMDaLane vadhAre mahatva ApyuM che ane pratyeka nakSatrane paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gure ) jyotiSa ane Rtumazrvirtana 41 guNa, dharma ane svAmI ApyA che. e nakSatramAMthI pasAra thatA pratyeka graha te varSe Rtuparivartana kevuM karaze enI paNa AgAhI thaI zake che. nakSatra guNadharma svAmI rAzi nakSatra mULadharma svAmi rAzi azvinI zubha laghu ketu | svAti azubha cara rAhu tathA bharaNI azubha krUra zukra ke meSa vizALA : azubha mitra gurU ziva kRtikA azubha mizra anurAdhA madhya mitra zanI rohiNI zubha sthira caMdra ) zi, - vRSabha jayeSThA azubha tIkSNa budha I* mRgazIrSa madhya mitra maMgaLaJ Adra zubha tIrNa mULa madhyama tINuM ? punarvasu madhyama cara pUrvASADhA zubha krUra zukra) puSya zubha ladhu uttarASADhA azubha sthira ravi ) AzleSA azubha tIkSNa budha I* zravaNuM azubha cara caMdra makara dhaniSThA zubha cara maMgaLa che. madhA azubha #ra ketu ) pUrvAphAgunI azubha krUra zuka siha zatatAraka madhyama cara rAhu tya uttarAphAlganI madhyama sthira ravi , pUrvAbhAdrapadA madhya krara gurU i hasta zubha caMdra , uttarA bhAdrapadA azubha sthira , zanI . citrA zubha mitra maMgaLa '' revatI zubha tIrNa budha A nakSatra-maMDaLa para bAra rAzione adhikAra soMpyo che. dareka nakSatranAM cAra caraNa pADIe te 27 nakSatre 108 caraNe thAya; tene bAre rAziomAM samabhAve vahecatAM dareka rAzinAM nava caraNa Avaze. temAM azvinInAM cAra caraNo, bharaNInAM cAra caraNa ane kRtikAnuM paheluM eka caraNa maLI meSa rAzi. 2 kRtikAnAM pAchalAM traNa caraNo, reDiNInAM cAra caraNo ane mRgazIrSanA pahelAM be caraNe maLI vRSabha rAzi. 3 mRgazIrSano pAchalAM be caraNo, AdranAM cAra caraNa ane punarvasunAM traNa caraNe maLI mithuna rAzi. ja punarvasunuM chelluM eka caraNa, puSyanAM cAre caraNe ane AleSAnAM cAra caraNa maLI karka rAzi. 5 maghAnAM cAre caraNo, pUrvAphAlyunInAM cAre caraNo ane uttarA phAlganInuM paheluM eka caraNa maLI siMha rAzi. 6 uttarAphAgunInAM traNa caraNe, hastanAM cAra caraNe ane citrAnAM pahelAM be caraNe maLI kanyA rAzi. 7 citrAnAM pAchalAM be caraNo, svAtInAM cAra caraNe ane vizAkhAnAM pahelAM traNa caraNo maLI tulA rAzi. 8 vizAkhAnuM chelluM eka caraNa, anurAdhAnAM cAra caraNe ane jayeSThAnAM cAra caraNo maLI vRzcika rAzi. 9 mULanAM cAra caraNo, pUrvASADhAnAM cAra caraNe ane uttarASADhAnuM paheluM eka caraNa maLI dhana rAzi. 10 uttarASADhAnAM traNa caraNe, zravaNanAM cAra caraNo ane dhaniSThAnAM pahelAM be caraNe maLI makara rAzi. 11 dhaniSThAnuM uttarArdha, zatabhiSAnAM cAra caraNe ane pUrvAbhAdrapadAnAM traNa caraNo maLI kuMbha rAzi. 12 pUrvAbhAdrapadAnuM cheTaluM eka caraNa, uttarAbhAdrapadA ApyuM ane svatI AkhuM maLI mIna rAzi. A rAzimaMDaLane tenA svAmI ane svabhAva ApelAM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAzi meSa mithuna dhane 462 - suvAsa : mArca 1941 rAzi svAmI svabhAva svAmI svabhAva maMgaLa agnitatva tulA zukra vAyutattva vRSabha zukra bAkItarava vRzcika maMgaLa jaLatattva budha vAyuta gurU agnitattva racaMdra jaLatattva makara zani bAkItattva siMha sUrya agnitatva vAyutattva kanyA: budha bAkItatva mIna gurU jaLatattva grahomAM maMgaLa ane sUrya ugna che ane zukra, caMdra mRdu che. gurU zubha paNa uSNatAne zokhIna che jyAre zani maMda ane zItano priya che. sUryanuM saMkramaNa bhAratIya rIte jyAre meSa rAzimAM thAya che tyAre eprila mahine ApaNe tyAM hoya che ane garamInI zarUAta thayelI dekhAya che. agnitatvanI e rAzinI mAphaka siMha ane dhana rAzi paNa agnitattvanI che. have prazna e Ubho thAya che ke jyAre sUrya e traNe rAzimAMthI saMkramaNa karI rahyo hoya tyAre garamI paDavI joIe. paraMtu dhyAna daIne nakSatra-maMDaLa tapAsatAM mAlama paDaze ke meSa rAzinA nakSatro azvinI, bharaNuM ane kRtikAmAMthI bharaNI ane kRtikA dUra temaja azubha che mATe sUryanI kUratA e rAzimAM vadhAre spaSTarUpe jAgavAnI AgAhI ApI zake. siMha rAzinAM nakSatramAM maghA, pUrvAphAgunI ane uttarA phAgunInuM paheluM caraNa che. emAM paNa pahelAM be nakSatro azubha ane krUra che tethI te samayamAM vAdaLI tApa ghaNe ja apriya thaI paDe che. dhana rAzimAM mULa, pUrvASADhA ane uttarASADhAnuM paheluM caraNa che ane emAM eka madhyama ane eka kUratAbhareluM chatAM zubha che eTale nakSatramaMDaLa yanI uSmAne poSaNa ApatuM nathI. te uparAMta dhana rAzino svAmI gurU eka zubha graha che ane meSa ane siMha be ugra prahanI rAzio che. e sUryanA uparAMta jyAre meSa ane siMha rAzimAMthI ugra graha pasAra thatA hoya tyAre garamInuM pramANa vadhAre avazya thAya che. dAkhalA tarIke sUrya jyAre meSamAM hoya tyAre maMgaLa ane gurU paNa tyAM hoya to te varSe bhISaNa garamInI kalpanA karI zakAya. tema na thatAM je mRdu graho mRdu rAzimAM hoya te sUryanI garamInuM pramANa ochuM thAya che. I. sa. 1934nI sAlamAM uttara bhAratamAM garamInI Rtu eTalI badhI mRdu hatI ke nainitAla ane masurInI zItaLa TekarIo raDI UThI hatI. tenuM kAraNa e hatuM ke gurU te samaye tulA rAzimAM hatA ane zubha graha zakano rAzImAM hato. zani makara rAzimAM hato ane maMgaLa paNa garamInI zarUAtamAM mIna rAzImAM hatA je jaLatatvanI hoI gurU zubha grahanI rAzi hatI. garamImAM te samaye uparAsAparI varSA thatI hatI ane garamI keIne bhAre paDI nahIM. tenAthI viparita 1935nI sAlanI garamI atyaMta bhayaMkara hatI. maMgaLa te samaye kanyA rAzimAM hato ane gurU paNa ugra grahanI rAzi (vRzcika)mAM hato ane e rAzi jaLatattvanI hovA chatAM gurUnI svAbhAvika vRtti pramANe pAchalI varSARtumAM vRSTi AvI hatI. | Rtu-parivartanane mATe zIghagAmI grahe khAsa karIne maMgaLa, sUrya, budha, zuka vadhAre bhAga bhajave che kAraNa ke pratyeka rAzimAM emane samaya TUMke heya che. eTale asara vadhAre jaldI kare che. ghaNo samaya rahenAra graha gurU, zani, rAhune AkhA varSamAM pitAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotiSa ane Rtuparivartana 43 icchA mujaba kArya karavAne puSkaLa samaya maLe che paraMtu zIdhra grahane tema nathI thatuM. te ja pramANe caMdra nAnAM moTAM tophAno UbhAM karavAnI zakti dharAve che ane keAI azubha rAzimAM azubha graha sAthe yuti karato hoya tyAre aneka parivartana UbhAM kare che. varSAne mATe te ja pramANe je varSe sUrya ane maMgaLa beu sAthe karka rAzimAM hoya athavA maMgaLa, vRzcika ke mInamAM sUryanA karkanA samaye hoya to puSkaLa vRSTino vega kare che. 1936nI sAlamAM karkanA sUrya maMgaLe uttara bhAratamAM bhISaNa vRSTi dekhADI hatI ane bhayaMkara pUro lakhanainI gamatI nadImAM julAI mahinAmAM AvyAM hatAM eja jagyAe manasunanuM prabaLa jora ogasTa mahinAmAM sAdhAraNa rIte gaNAya che. tenAthI viparita kAraNo hoya athavA bIjA graho jaLatattvanI rAzithI ulaTA agnitatvanI rAzimAM hoya te anAvRSTino yoga kare che. eja pramANe ThaMDInuM paNa kAraNa che. mRdu grahonI rAzimAM ke ThaMDInI Rtu vakhate koI graha jaLatattvanI rAzimAM hoya te hIma ane vRSTithI ThaMDInuM mejuM pheravI vALe che. A varSe ThaMDInuM mojuM vRzcikanA maMgaLane AbhArI hatuM ane dhana rAzimAM maMgaLa vahele Ave che mATe garamInI zarUAta vahelI thaI jaze. pachI mInamAM cha mahinA raheze, eTale vRSTi. paNa vadhAre thaze. kArakunanuM svapna ramaNalAla bhaTTa : unahALe eka vAgele, gokta kArakuna hate huM magna tumAre, akSarene ukela jhINA ne mAkhIo jevA lakhAyA rAva sAbathI. kacerIne paTA vALe, bahAra beThe UMghI rahyo. jAgate UMghato to e sAbanI rAha citato. prasarI'tI pUrI zAntiH -tyAM kelAhala meM thaye; "heDa, heDa" avAje huM, saphALe jhabakI gayo. thayAM'tAM mANaso bhegAM AvyAM je kAmane lIdhe game tyAM mANaso kADhayAM, pUchayuM meM kArakanane bagAsAM nAMkhate, AMkho caLato te vadho hasI - "jape te huM jarA dAbI, tethI AMkha maLI gaI ane lAbuM mane svanuM, jANe ke helanI mahIM bharAyAM be bakarAM ne gadheDuM ye hatuM vaLI. gadheDe, ba ka rI o e lIdhA mahemAM tumAra je hatA "ajanTa' ghelA, paDelA sAta varSathI. ane huM mAravA doDa, jhaMTALyA e tumAra sau; paTAvALe hato tyAM nA sabane tyAM gayA hatA heDa, heDa', avAje huM, gadheDuM hAMkato hato." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryonuM jIvana zAstra- Ayurveda narasiMha AtmA, mana, zarIra ane saMsAra e cAra jIvananAM mahattvanAM aMga che. pavitra AtmAnuM jJAna ane prabhAvathI opatuM vizuddha mana; sazakta, taMdurasta ane suMdara zarIra; ane e traNene vikasatAM rAkhavAne jarUranAM evAM maMdiro, vidyApITha, kalA, saMskAra, sAhitya, upabhoga- sAmagrI, samRddhi, vastrAlaMkAra, bhajana, bhUmi, gRhamaMdire, upavana, kuTuMba, nagara, rASTra, vyavasthA vagerene banele saMsAra. jIvananAM A cAre aMgo jyAre khIlelAM rahe tyAre jIvana ahobhAgya bane che. A cAremAM vizeSa mahattva jo ke AtmAnuM che paNa AtmAne unnata rAkhavAne mananI praphullatA ane jJAna-vizuddhi jarUrI che; ane mananI praphullatA mATe zarIranI taMdurastIne anivArya na lekhIe to paNa zarIranI zakti ane taMdurastI saMsAranI zobhA jALavI zake che ane eja zarIranI taMdurastI saMsArane suMdara ane manane praphulla rAkhavAmAM mahattvano phALo neMdhAve che e hakIkatane inkAra thaI zake tema nathI. Ama jIvanamAM zarIranuM sthAna paNa AtmA, mana ane saMsAra jeTaluM ja che, eTaluM ja nahi paraMtu AtmA, mana ane saMsAranI unnatimAM zarIra agatyane phALo noMdhAvI zake che. A gaNatarIe ja AryaprajAe zarIrane mahattva ApyuM che ane zArIrika taMdurastInI vidyAne AyurvedanA pavitra nAme oLakhAvI che. Ayurvedane artha vizALa che. zarIra bagaDe tyAre, ajamAvAtA upAyanA sama pratyAghAta kevA nIvaDaze tenI gaNatarI vinA, amuka upAyo tarata ajamAvI detA vartamAna vaidakazAstra ane Ayurveda vacce UMDe taphAvata che. Ayurveda prathama AtmA ane saMsAranI unnatimAM zarIra bAdhaka na thaI paDe e rIte tene taMdurasta rahevAnI AjJA ane upAya Ape che; ema chatAM khalanAthI taMdurastI jokhamAya te kRmika dhoraNe mULa sthitie pahoMcavAnA te mArga darzAve che ane tAtkAlika ilAjane jarUrI banAvatI viSama sthiti mATe te ochAmAM ocho pratyAghAta janmAvatI davAo ke zastrakriyA sUcave che. Adhunika vaidaka hAjarImAM davAo nAMkhIne thAkI gayuM hoya tema te, Ijekazana mArga, lehIno sIdho saMparka sAdhavA mAMDayuM che. jyAre Ayurveda prathama Indriya mArge [ mana-zAMti, karNa-saMgIta, nAsikA sugaMdha tvacA-vilepana ], ane te upAya asarakAraka na saMbhave to pachI hAjarImA rogane evI rIte zAMta ane nirbheLa banAvavA mathe che ke jethI mananI zAMti, zarIranI taMdurastI ne zakti ane saMsAranI suMdaratA sAdhI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ayurveda * pa avaMtipati bhAjate rAjakSaya rAga lAgu paDaye tyAre tene dUra karavAnI javAdArI vAgabhaTTa vaidyane mAthe AvI. vAgabhaTTe ati zramapUrvaka rAsAyaNika auSadha taiyAra karyuM. te auSadha pIvA mATe prabhAtanA samaya nizcita thaye. rAjA jevA te auSadha pIvAne tatpara anyA ke vAgabhaTTe peAtAnA hAthamAM rahelI auSadhanI zIzI jamIna para paTakI dIdhI. rAjA camakIne joI ja rahyo. vAgabhaTTe kahyuM, " vyAdhi vinA auSadha pIvuM e dhAtune kSINa kara nArUM che; vyAdhi heAya tyAre te lAbhanA pramANamAM ochI duni kare che; paNa auSadhane pIdhA vinA ja vyAdhi dUra karAya te pUrNa lAbhakartA che." ASadhanI acAnaka sugaMdhathIja vAgabhaTTane bhAjatA kSaya dUra karavA hateA ane temAM te saphaLa paNa nIvaDayeA. manu kahe che: * bhrAMti, ALasa ne UMdha e traNanA kAraNe mAta Ave che. temanA abhAvamAM mRtyune paNa aTakAvI zakAya. te traNenuM baLa edhuM karI meAtane dUra dhakelavuM e AyurvedanI praNAlikA che.' suzruta kahe cheH " jenAthI AyuSya jAya ane vadhe te Ayurveda." caraka kahe che: " Ayurveda e hita, ati, sukha, du:kha, AyuSya ne enuM pramANuM ane hitAhita darzAvanArUM zAstra che." bhAmizra kahe che: rAgI niraMgI ane ane nirAgI sadA taMdurasta rahe tevA mArga sUcavanArUM zAstra te Ayurveda" daMtakathA kahe che ke- brahmAe AyurvedanI prathama racanA karI. brahmA pAsethI te jJAna prajApatine maLyuM. prajApatie te azvinIkumArAne zikhavyuM. azvinIkumArA pAsethI te jJAna indre meLavyuM. RSienI vinaMtithI bhAradrAja muni Indra pAse gayA. ane te jJAna laI AvyA. tenA AdhAre RSioe AyurvedanAM sUtro dhaDayAM ane e sUtronA AdhAre ane anubhavathI te pachI te viSaya para saMkhyAbaMdha granthA lakhAyA.' vizvAmitra RSinA putra ane jagatabharanA prathama zavaidya suzruta potAnA vidyAguruenI para parAnA paricaya karAvatAM kahe che--' brahmAe ATha [ zalya, zAlAkaya, kAyacikitsA, bhUtavidyA, kAmArabhRtya, agada, rasAyaNa, vAjIkaraNa ] vibhAgamAM, eka hajAra adhyAya ne eka lAkha zlAka pramANanuM Ayurveda racyuM. brahmA pAsethI te jJAna prajApatine maLyuM. prajApatie te azvinIkumArAne zikhavyuM. azvinIkumArA pAsethI te jJAna indre meLavyuM. eka samaye Indre joyuM ke jagatamAM rAga vizeSa pramANamAM phATI nIkaLyA che. te rAga maTADavAne teNe dhanvantarIne jagatamAM janma levAnI bhalAmaNa karI te tene samasta Ayurveda zikhavyuM. te pachI dhanvantarIe kAzImAM eka kSatriyane dhera janma lIdho. samaya jatAM te kAzIpati banyA ane rAjA divAdAsa tarIke jANItA thaye. teNe jagatane regamukta banAvyuM. vaidakazAstramAM te dhanvantarInA nAme eLakhAyA. teNe ' dhanvantarI - saMhitA' lakhI che. pitA vizvAmitranI AjJAthI suzruta e dhanvantarInA ziSya banyA ane tenA pAsethI saMpUrNa Ayurveda zIkhI temaNe 'suzruta saMhitA ' lakhI.' purANAnA kathana pramANe samudra-manzanamAM amRta ane lakSmInI sAtheAsAya dhanvantarI pazu maLI Avela. mahAna vikramanI sabhAmAMnAM nava ratnomAM vaidyavidyAnA ratnanuM nAma paNa pa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 suvAsa : mArca 1941 dhanvantarI hatuM. Ama ekaMdare jotAM Arya jIvanazAstranA Adyaguru dhanvantarI kare che ane e vidyAnA samartha AcAryone keTaleka prasaMge dhanvantarInuM upanAma apAyuM che. cAre vedamAM AyurvedanAM keTalAMka sUtro maLI Ave che. paNa atharvavedamAM Ayurveda eka upAMga banI rahe che, jyAre zravedamAM tene eka upaveda tarIke sthAna apAyuM che. AyurvedanI racanA pachI AjasudhImAM e viSayamAM asaMkhya samartha AcAryo thaI gayA che. paNa temAM dhanvantarI, suzruta, kauzika, Atreya, agniveza, caraka, bhAvamizra, vAgabhaTTa vagere khAsa dhyAna AkarSe che. zastravidyA ane enAM sAdhanA viSayamAM subratanuM jhINavaTabharyuM jJAna AjanA jagatane paNa acaMbAmAM garakAva karI de che. jemAMthI Adhunika elepathInuM ghaDatara thayuM te yunAnI vidyAno moTo bhAga carakane AbhArI che. bhAvamizrano "mAvakAra' grantha e AyurvedanAM samasta aMgane pitAmAM samAvI dete eka saMpUrNa grantha che. vAgabhaTTe racela "saNAM saMtA" ane "nighaMTuM' e AyurvedanA amara grantho che. rogonA mULa tarIke Ayurveda zarIramAM traNa (vAta, pitta, kapha) tattvonI vadhaghaTane oLakhAve che. e traNe tatte samapramANamAM hoya tyAM sudhI zarIramAM roga pravezI zaktA ja nathI. pariNAme Ayurveda e traNe tane samapramANamAM jaLavAI rahe evA jIvananiyamo ghaDe che vaijJAnika draSTie jenuM pRthakkaraNa na thaI zake evAM tattvone paNa Ayurveda keTaleka prasaMge pitAnAmAM samAvI de che. kauzika RSi kahe che ke, "pati tapI gayo hoya tyAre patnIe ThaMDA jaLamAM garama kuhADI baLI te pANI "je pANIe A garama lokhaMDane ThAryuM te tArA jaLatA jIgarane paNa ThAro" evA maMtra sAthe patine pAI devuM." Arya samAja-racanAmAM jaNAI AvatA zarIranA ane mananA keTalAka nIti-niyamo paNa Ayurvedane ja AbhArI che. caraka kahe che- - khorAka chavanane TakAve che, dUdha zarIrane sudaDha banAvI jIvanane laMbAve che, Asava - thAka utAre che, pativratya dIrdhAyuSya bakSe che, bheMsanuM dUdha nidrA prere che, ciMtA zarIrane sUkave che, athAga zrama zarIrane thakavI jIvanane TUMkAve che, sUke pradeza taMdurastIne rahyuM che, bhejavALo pradeza Arogyane bhakSaka che, AmaLAM vRddhatvane khALe che; mAnavIe anyanA de na jovA joIe, anyanAM rahasyo jANavA mathavuM na joIe, nAstikane saMsarga na karavo joIe, guru ke murakhIne vinaya jALave joIemeTethI hasavuM na joIe, mArga para tophAna na karavuM joIe, nArInI zikhAmaNa avagaNavI na joIe tema tenAthI ja kevaLa derAvuM na joIe, anujIvIonuM yogya rakSaNa karavuM joIe.' Ama Ayurveda e kevaLa vaidyavidyA nahi, paraMtu jIvanazAstra banI rahe che. Arya prajAnI viziSTatA e che ke te jIvananA keI paNa aMgane svataMtra zAkhA tarIke svIkAra na karatAM dareka aMgene ekameka sAthe sAMkaLI de che. AtmA, mana, zarIra, dharma, zikSaNa, samAja, rAjanIti, kaLA, sAhitya, vijJAna vagerenA sumeLa dvArA jIvananI saMpUrNa khIlavaNuM karavAmAM Ave che. dharmane Adeza jude, AgevAnonI salAha judI, samAjanI racanA judI, mana ane zarIranI gati judI, vijJAnanuM kathana juduM ema jIvananI bhinnabhinna zAkhAonI paraspara virUddhatAthI anArya prajAo zaktine je nirarthaka kSaya karI nAMkhe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ayurveda "ka67 che te Arya prajAne mAnya nathI, ane pariNAme anArya prathAothI TevAI gayelI prajAo ghaNI vakhata A viziSTatAne samajavAmAM niSphaLa jAya che. AyurvedanI bAbatamAM paNa kaMIka evuM banyuM che. - pUrvajanma, karmanAM phaLa, kALanI asara, vaMzaparaMparAgata guNavaguNa jevAM dharma, jyotiSa, ke mAnavavaMzazAstranAM aMgone paNa Ayurveda mULagata ta tarIke svIkArI le che. pariNAme taMdurastInA viSayane te roganA pravezathI ke bALakanA janmathI ja nathI carcatuM paraMtu garbha dhAraNa karavAnI kriyAthI sparze che. kanyA pakavavaye ja RtukALamAM praveze te mATe teNe kevuM zAMta jIvana vitAvavuM; RtukALamAM pravezI cUkelI kanyA avivAhita rahetAM manakSati ane aMgavikArane saMbhava hoI tevA samaye lagna karI nAMkhavAno Adeza; lagna prasaMge puSTa khorAka ane aMgavilepana dvArA zarIrane surUpa, sazakta ane taMdurasta rAkhavAnI kriyAo; amuka tithiomAM ja strI-saMganuM niyamana vagere, janmanAra saMtAnanA hitanI ane mAtapitAnA mAnasika, zArIrika ne upabhaugika sukhanI gaNatarIe vicArAyelAM, AyurvedanAM ja aMgo che. pUrvajanmanA saMskAro laI Avele AtmA garbhAzayamAM zarIrarUpa pAmatAM ja pitAnA svabhAvanuM darzana karAve che. garbhanA piSaNa mATe strInA aMgamAMthI garbhAzayamAM vahetuM lehI garbhAzayamAMthI hRdayamArge vahe che. eTale garbhadhAraNa karyA pachI strIne je avanavI icchAo thAya che te strInI nahi, paNa garbhanI IcchA che. ane garbhanA vizuddha mAnasika ghaDatara mATe e IcchAo purAvI ja joIe evI Ayurveda AjJA kare che. Arya saMsAramAM A icchAne dehadanA nAme oLakhavAmAM Ave che. ajAtazatru garbhamAM hatuM tyAre patinI sadaiva pUjA karatI calaNane e ja patinuM mAMsa khAvAnI IcchA thayelI; abhayakumAra garbhamAM hato tyAre tenI garIba mAtAne aizvaryasaMpanna dharma pravartAvavAnI IcchA thayelI, hammIra garbhamAM hato tyAre tenI kAmaLa mAtAne sadaiva vidharmIonA lohImAM snAna karavAnuM gamatuM. A badhA garbhanA saMskAra hatA. temanI IcchAo eka yA bIje raste pUravAmAM AvI. ne pakava vaye paNa e garbhee e ja svarUpa darzAvyuM. ajAtazatrue pitAnuM siMhAsana jhUMTavI laI tene keda karyo ne ApadhAtanI sthitimAM mUkyo; abhayakumAre aizvarya vadhAryuM, dharma vikasAvyo; hammIre hajAra vidharmIonI katala karI temanA lohImAM snAna karyuM. - 1 A sthitinA dRSTAna tarIke jagatanI ghaNI prajAne mUkI zakAya tema che. temAMthI pazcima yuropanI prajAnuM ja daSTAMta laIe. temane khristI dharma temane eka gAla para tamAco paDatAM bIjo gAla AgaLa dharavAnI bhalAmaNa kare che, temanA rAjanItijJo temane lehI vahevaDAvavAnI pharaja samajAve che, temanuM vijJAna temanA hAthamAM jagatane saLagAvavAnAM zastro mUke che, temanuM vaidaka temane zarIranuM ja mahattva samajAve che, temanA muktavihArIo temane cAritrabhraSTa banAve che. pariNAme te prajAo mAnasika vizuddhi gumAvI beThI che, temane AtmA cUMthAI rahyo che. vividha kSetramAMthI judI judI AjJA maLavAthI svataMtra ane prabaLa sthitimAM paNa temanI zakti chinnabhinna thaI gaI che. 2 A siddhAnta cakane che. dUra rahelA saMtAnane paNa saheja IjA thatAM mAtAnuM hadaya kaMpI UThe che te sthitino ukela te siddhAntamAMthI maLI rahe che. yuropIya vijJAne meDe meDe paNa e siddhAntane svIkAryo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 suvAsa: mArca 1941 A ja rIte garbhAzayamAM saMtAnane zikSaNa paNa ApI zakAya che. lava-kuze garbhamAM ja jubhakAstronuM jJAna meLaveluM, abhimanyune garbhamAM ja cakravUha bhedavAnI kaLA sAdhI. A saMyogamAM Ayurveda garbhAvasthAthI ja jiMdagInI zarUAta gaNe che. ane Arya jIvananA soLa saMskAromAM garbhAdhAnane te prathama saMskAra tarIke oLakhAve che ane te anusAra te garbhiNI strI mATe niyama ghaDe che. A niyamone Arya samAjazAstra apanAvI le che. zrI kAM te kanyAvayamAM hoya, kAM te garbhAvasthAmAM hoya ne nahitara te saMtAnanI mAtA heya che. e traNe svarUpamAM tene mATe zAMti, gRhanivAsa vagere jarUrI che. pariNAme strIpuruSanAM kAryonI evI rIte vaheMcaNuM karAya che ke jethI strIne jIvanavikAsa mATenuM tenuM anukULa kSetra maLI rahe. eka ja pitAnAM saMtAna je lagnathI joDAya che te saMga bhAvi prajAnA nAzamAM pariName che. Ayurveda ane mAnavavaMzazAstrano A siddhAMta paNa Arya samAja-vyavasthApakee pitAnA khyAlamAM rAkhyo. pariNAme Arya vyavasthAmAM strInI pavitratA para vizeSa bhAra mukAya. samAjamAM rahelI strI jo eka karatAM vizeSa puruSonA saMsargamAM AvatI rahe te eka ja puruSanA saMsargamAM AvelI evI be strIonAM saMtAno bhaviSyamAM joDAvAno saMbhava rahe. A saMbhava aTakAvavAne pativratA dharma anivArya lekhA. eka puruSathI na saMtoSAtI strI saMtAnane janma ApavAne adhikAra mUkI daI gaNikA bane; eka strIthI na saMtoSAta puruSa, samAnabhAve, prathama patnInI rajA pachI ja, vizeSa strIo paraNe athavA vizuddhi jALavatI maryAdAe gaNikA sevana kare. paNa samAjamAM rahelAM strI-puruSa to anAcAra na ja calAvI zake. A rIte Ayurvede jema dharma, jyotiSa vagere viSayonA keTalAka siddhAMto svIkAryA tema dharma, samAja vageree paNa AyurvedanA keTalAka siddhAMte svIkArI Arya jIvananuM cokkasa svarUpa ghaDayuM che. - Arya prajA keTalIka vidyAone khUba ja pavitra lekhe che. Ayurvedane paNa emAM samAveza thAya che. A pavitra vidyAono adhikAra temane ja ApavAmAM Ave che jeo dravyathI dUra rahetA hoya te svaicchika garIbAine Adarza dharAvatA hoya. Adhunika vaidakanI jema Ayurveda vecI zakAtuM nathI. tene pavitra upayoga ja karAya che. duHkhI ne rogI prajAonA haraniza saMsargamAM rahetA ane talabhAra paNa sAMsArika svArtha na dharAvatA sAdhuo, saMnyAsIo, gerajIo ane brAhmaNane ja te vidyA apAtI. caraka kahe che, "AyurvedanuM jJAna dhanaprApti mATe nathI, tema sAMsArika kAmanAo saMtoSavAne nathI. te to prANImAtra para nirmaLa dayA varSAvavA mATe che." A pavitra prathAno bhaMga karanAra vidyAdrohIoe ja AyurvedanI paDatI ANuM che. Ayurvede keTalI mahAna siddhio meLavI che ane teNe kevA camatkArika IlAja ajamAvyA che tenAM saMsmaraNo AlekhatAM grantha bharAvA jAya. nADI joIne mAnavIne svabhAva, enI zarIrasthiti ane khorAkanuM cakkasa svarUpa jANavuM; maLa-mUtra ke aMga-kAMti joIne ja enuM AyuSya kahevuM; magajanAM bhayaMkara nastara saphaLatApUrvaka pAra utAravAM; kSaya, kaMThamALa ke jaladara jevA du:sAdhya rogone paNa nirmULa karavA vagere AyurvedathI ja banI zake, ahIM te emAMnA ekAda daSTAMtaneja AlekhI viramIzuM: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ayurveda - 469 sittera varSa para kacchamAM eka gArajI thaI gayA. temane guru taraphathI AyurvedanuM jJAna maLeluM. eka samaye unALAmAM bhayaMkara rAgathI pIDAtA eka dardI temanI samakSa AvyeA. gArajIe temane kahyuM: ' bhAi, AyuSya jo ke baLavAna che; paNa tArA rAga lagabhaga asAdhya che, bhagavAnanuM smaraNa kara.' khIjavAyala regI pAgala jevA khanIne ApadhAta karavAne jaMgalamAM cAlyeA gayA. tyAM rAtre varasAda paDelA, jhADa parathI, nIce paDelI kAcalImAM e varasAdanuM pANI TapakatuM hatuM. eka bhayaMkara kALA sApa te kAcalImAMnuM pANI pItA hatA. sApa dUra jatAM ja rAgI ApadhAta karavAne e kAcalImAMnuM a pANI pI gayA. paNa tene mRtyune badale nidrA AvI gai. te trIje divase nidrAmAMthI jAgI te sIdhA gArajI pAse paheAMce. " gArajIe tene AzirvAdapUrvaka AvakAratAM kahyuM; " kharekhara, AyuSyanI derI camatkArika che. teNe asaMbhavita saMyeAgeAne paNa ekatra karyAM lAge che, '' ezI rIte ?'' 46 29 * bhAI " gArajIe kahyuM, "tArA rAganuM cesa svarUpa meM pArakheluM. paNa te mATe joitI ASadhI taiyAra karavAnuM saMbhavita nahatuM. varasAdanuM pANI vRkSa para thaI ne bhoMya para paDelI nALiyeranI kAcalImAM TapakatuM hoya; kALeA jherI nAga te pANI pIne tenA keTalAka bhAga vamI nAMkhe; evuM jherayukta pANIja tArA rAganI ekamAtra ASadhi banI zake. tane lAge che ke bhara unALe e ASadhi sAkSAta kudarata sivAya bIjuM krAi taiyAra karI zake?" niraMgI banelA rogIe gArajInA caraNamAM mAthuM mUkyuM. tama '' ana'ta pathane musAphara, virAma mATe ghaDI vasu adhavacce racI jIvanarUpa tathyU zILA, pramAda pragaTe dile: ''rahuM paDI sadAye ahIM". are ! pavana meAtanA pazu urADI tathyu jatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat jeAlAla trivedI www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNa prabhA paThaNamAM eka vidvAna brAhmaNa vasatA. tenI kavitvazAta alokika hatI. paraMtu dhana raLavAmAM te zaktino upayoga na karatAM te bhikSA mAgIne kuTuMbanuM gujarAna calAvate samaya jatAM te motane bichAne paDayo. bichAnAnI AsapAsa beThelAM potAnAM daridra strI-saMtAnane joI tenI AMkho sajaLa banI. tenA caraNa cAMpatI sAdhvI strI pratye joI te bolyo, "tame gujarAna zI rIte calAvazo?" strI uttara na ApI zakI. nirAdhAra saMtAne tarapha najara jatAMja tenI AMkhamAMthI AMsu TapakavA lAgyAM. gabharA nahi, " brAhmaNe strI para mIThI najara TheravatAM kahyuM, "AkhI jindagInuM sattva valovIne meM cAra maleka banAvyA che. paNa mane mArI kavitAne moha che. e jene tene hAtha na caDavI joIe. e loke tuM ene vecaje je emAMnA akekanI kiMmata ekeka lAkha sonAmahora AMkI zake. A pavitra bhUmi para e parIkSaka nIkaLI ja Avaze." ( patnIne cAra ke saeNpI brAhmaNa citva pAmyo. tenI uttarakriyA mATe kaMI sAdhana nahetuM. ne taratanI vidhavA hoI strIthI bahAra nIkaLAya tema nahotuM. eTale ke vecavAne te rAtre bahAra nIkaLI. eka strIne rAtre Ama gupta rIte bahAra pharatI joI raste Ubhelo eka puruSa tenI pAchaLa pAchaLa cAlyo. strIe saMkhyAbaMdha zrImatine e leka batAvyA. paNa teo te tenI yogya kiMmata AMkavAne badale hasavA lAgyA. strI nirAza vadane pAchI pharI. nirAdhAra strInI A dazA joI pAchaLa Avate puruSa khIjAya. ne tarata te strInI sAme AvI bolyo, "bahena mane e bleka batAvazo ? " strIe e puruSanA hAthamAM leka mUkyA. loka vAMcatAM ja puruSanI AMkho prazasAthI camakI rahI. UMDI prasannatA anubhavatAM te bolyo "bahena, huM zAlivAhana. savAre rAjamaMdiramAM AvI A leka rajU karaje, ne mAgaNI mujaba dravya laI jaje. lekanA guNa jotAM enI je kiMmata aMkAya te ochIM ja che." A rIte amUlya gaNIne zAlivAhane jude jude prasaMge kharIdelA, sanmAnapUrvaka meLavelA ke kAIka dhanya kSaNe pote lakhelA lekane saMgraha te "gAthA saptazatI. Aje maLI AvatI e granthanI pratimAM paNa evA saMkhyAbaMdha le ke najare caDe che. 4 auraMgajeba kavi bhUSaNane eka lAkha dinAra ApatAM kahyuM, "kavi, AvI bheTa ApanAra bIjo rAjA nahi maLe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jIvana jharaNa-471 auraMgajebanA garvathI khIjAyalA kavie bheTane asvIkAra karatAM kahyuM, "lAkha dinAra ApanAra rAjA te aneka haze. paNa te na svIkAranAra kavi bIjA nahi maLe." : saMta zaMkare AsAmanA keca rAjyamAM pitAne Azrama sthApela. temane nilepabhAva joI kecane rAjA temane pUjaka thaI rahyo. teNe zaMkarane rAjamaMdiramAM padhAravA ne rAjagurunuM pada svIkAravA AgrahabharI vinaMti karI. zakara e vinaMti svIkArI na zakyA. chatAM rAjA hameza Agraha karavA lAgyo. ne chevaTe eka divase zaMkare sATha ghaDImAM potAne aMtima niNaya jaNAvavAnuM rAjAne vacana ApyuM. bIje divase zakara Avaze ja mAnI rAjAe pAlakhI mokalAvI. paraMtu pAlakhInI sAthe AvanAra maMtrIe tapAsa karatAM jaNAyuM ke zaMkare samAdhi caDAvI prANa cheDayA hatA. zaMkaranAM chellAM vacane hatAM: rAjAne mArA pratye sneha che. ne huM pite te rAjamaMdiramAM jaI, rAjaguru banI, nirlepa rahI zakuM, rAjAne sanmArga dAkhavI paNa zakuM. paraMtu e prathA hAnikartA che. sAdhu puruSe sAro cIle pADI zake che. paNa e cIlAnI AsapAsa je sAMsArika vaibhava rahelo haze te e cIlAmAM aneka ghamaMDIo ghUsI javAnA ane e cIlAnA ja Azraye AkhA pradezane lUTI khAvAnA. prajAone A samajAvavAne mArA dehane bhoga vadhAre nathI." hajarata gesanI najIkamAM eka vicitra paDozI rahetA. jyAre jyAre hajaratanA gharamAM namAjha paDhAtI hoya tyAre tyAre te vAjA ane Dhola vagADate. eka divase jyAre namAjhanA prasaMge ene kolAhala vadhI paDe tyAre hajaratanA ziSya bolyA, "sAheba, Apa A kolAhala zA mATe calAvI le che ?" . " tame lAhala sAMbhaLyo ?" tyAre te tamAruM citta namAjhanI bahAra hevuM joIe." sokreTIsane khUba khUba gALo ApIne paNa enI patnI thAkI nahi tyAre gharamAMthI bahAra nIkaLatA e sAdhu puruSa para teNe bArImAMthI gaMdu pANI reDayuM. sokreTIse hasIne kahyuM, "garjanA pachI varasAda Ave e svAbhAvika che." khalIpha omarane putra gujarI jatAM AkhI rAjasabhA jyAre zokamagna banI gaI tyAre khalIpha eTaluMja bele, "IzvaranI daSTie ApaNe badhA samAna chIe tenuM e te eka nakkara udAharaNa che." kromavelanI kuMvarI vAITa nAme eka svarUpavAna nokaranA premamAM paDI. AkhA yuropamAM jAsUsanI jALa pAtharI denAra kromavelane putrInA A parAkramanI khabara paDatAM vAra na lAgI, teNe tene e samAcAra ApanAra jAsUsane kahyuM, "tuM pUratI dekharekha rAkha. vAITane jeTalI sajA thaze e ja pramANamAM tane inAma maLaze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47ne " suvAsa : mArca 1941 eka prasa Mge kuMvarIne te vAiTane eka ekAnta khaMDamAM beThelAM joI janase tarataja kromavelane e samAcAra padmAMcAyA. kramavela khIjI ja paLe e khaMDamAM doDI gayA te kuMvarInA ghUMTaNe paDelA vAITa para Aga varSAvatI AMkho TheravI teNe pUchyuM: vATa, kumArIne zI vinaMti karI rahyo che ?' "C briTananA rAjavIne paNu dehAntanI sanna karanAra kromavelanA tejasvI svabhAvane vAiTane pUrA paricaya hatA. tenI buddhine acAvatA phakta eka ja upAya sUjhayeA. te ajamAvatAM, dUra UbhelI kuMvarInI tAkaraDI prati AMgaLI cIMdhI te eNye, "deva, huM tene cAhuM chuM, pagu te mAnatI nathI. tene bhalAmaNa karavA huM kumArIne vinaMti karatA hatA." 66 " dhaNuM ja suMdara. " krAmavela krodhane smitamAM pheravI nAMkhatAM ne karaDIne saMkhAdhI khelyo, "tuM ataDI rahe e ThIka na kahevAya. vAITa mArA mitra che. tAre tenA pratye pUratA Adara dAkhavavA joi e." "ApanI AjJA hoya te" nAkaraDIe prasaMga pArakhI jaI vinayapUrvaka mastaka namAvatAM kahyuM, "huM temanI sAthe lagna karavA taiyAra chuM.' "" * krAmavele taka jhaDapI lIdhI. te AsUsane uddezI khelyo, " jA pAdarIte kheAlAvI lAva. lagnanI paLa javA na devAya." ne kumArIneA prema jItavA nIkaLelA vAiTa mahAzaya e ja kumArInI nAkaraDInA briTana-mazahUra pati banyA. X * rAjakumArI merI ne Dayuka ek glAusesTaranA lagnamAM nyAyAdhIza elangare vyavasthA jALavI rahyA hatA. lagna-prasaMge bAjunA khaMDamAMthI kAlAhala saMbhaLAvA lAgyA. tarata ja nyAyAdhIza te khaMDamAM dhasI jaI, tyAM ekaThAM maLelAM strI-puruSAne sodhI khelyA, 66 avAja na karA. have pachI je krAi avAja karaze tenAM lagna paNa atyAre ja UjavI devAmAM Avaze." X .. "huM dAktara chuM. X eka sAkSInI DhaMgadhaDA vagaranI jukhAnIthI kaMTALelA nyAyAdhIza elanakharee sAkSIne pUchyuM: " tame zuM dhaMdheA kare che ? " ,, .. X X saMbhavita che," nyAyAdhIza zAMtithI khelyA, " paraMtu vidyApIThanI DIgrI sivAya khI kAI tamane dAktara tarIke kabUle che kharuM ?" X *x X nAmAMkita lekhaka Avelsa zarIre sthUla hatA. venIsamAM tenI jADAInI mazkarI karatAM eka pAtaLA ane UMcA amerikane kahyuM, "jo huM tamArA jeTaleA jADe| hAu tA ApazrRta karIne marI jAuM.'' (r)k Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat te" hAvelsa zAMtithI khelye, " huM jo ApadhAta karavAnA nirNaya karIza tA tarIke ApanA ja upayAga karIza.'' www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gere saMsAra vidhArthI khristI dharma bhautika vicArazreNI ane nirdoSa prajAonI lUMTamAMthI janmela vaibhavaA traNa pAyA para caNAyelI pAzcAtya-gorI saMskRtie jagatanI zI dazA karI teno nirNaya bhAvi itihAsakAra para choDIe. paraMtu e saMskRtie gorI prajAnA naitika ane sAMsArika jIvana para je asara karI che te kaMIka rasabharI ane jANavA jevI che. ane Arya saMskRti tajIne gerI saMskRti para mohI paDelI prajAone te kaMIka upayogI nIvaDavA paNa saMbhava che. nIti ane sadAcAra pratyenI upekSA ane lagnanI yogya vyavasthAnA abhAve IMglAMDa ane skeTaleMDamAM prativarSe cha lAkha uparAMta garbhahatyAo thAya che. A hatyAo aTakAvavAne 1926mAM, gupta rIte janmelAM saMtAnone saMrakSaNa nIce levAno kAyado (Adoption of Children Act) pasAra karavAmAM Avele. e kAyadAthI je kanyAo ke vidhavAone durAcAranA kAraNe saMtAna jamyAM hoya teo nyAyamaMdirane gupta arajIo kare ane bIjI bAjuethI nyAyamaMdira evAM bALakane saMrakSaNa ApavA IcchatAM saMtAna hina yugalo pAsethI paNa ajIe mAga ane aMtamAM evA cAgya yugalene te saMtAna saipAya. A rIte vArSika 20000 lagabhaga gerakAyadesara saMtAnone saMrakSaNa ApavA chatAM garbhahatyA aTakI nathI. ane AvA gerakAyadesara saMtAnonAM sAcAM mAtApitAnAM nAma bahAra na AvatAM hoI eka ja pitAnAM putra-putrIo paNa lagnathI joDAI jAya che ane prajAne adhaHpatanane mArge dore che. A prakAranA naitika saMyogomAM IglAMDa-keTaluMDamAM dara varSe ATha lAkha vyaktio gupta rogomAM sapaDAya che ane temAM keTalAka pradezo to evA paNa che ke jyAM 6 thI 75 TakA jeTalI prajA gupta rogomAM sapaDAyelI hoya. A sthitine aTakAvavAne sarakAra yuvAna kanyAone bahu ja saMbhALIne rahevAnI ne koinI jaLamAM na phasAvAnI cetavaNI Ape che chatAM saMskRtinAM mULabhUta tomAM khAmInA kAraNe temAM jarA paNa sudhAre nathI jaNAte. jagatamAM prathama naMbaranuM prabaLa sainya dharAvatuM ne peliyananuM phrAMsa eka ja mahinAmAM hITalaranA hAthe hArI gayuM tenuM kAraNa naitika ane sAMsArika adhaHpatana che te to phAMsanA saramukhatyAra mArzala piTAe paNa. kabUlyuM che. amerikAmAM dara varSe viza lAkha garbhahatyAo thAya che ane garbhapAta karAvanArI sInDIkeTe vArSika daza lAkha DolaranI Avaka kare che. te dezanA keTalAya vibhAgomAM 75thI 8 TakA jeTalI praja gupta rogomAM phasAyelI che. - Adhunika gerI saMskRtine apanAvatI prajAomAM kanyAo mAtApitAnI satata dekharekha ke sAmAjika baMdhanamAMthI nAnI vaye ja mukta banI jAya che. pariNAme lepaTa puruSo mATe ene jALamAM sapaDAvavAno mArga mekaLo bane che. atyAre jagatamAM evI hajAro kanyAzALAo hovA saMbhava che ke jenA para saMpattivAna durAcArIeAe pitAne sIdho ke ADakatare kAbu jamAvI dIdhA hoya. kanyAzALAmamAM AvatI bAra varSa uparAMtanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 - suvAsa : mArca 1941 kanyAomAMne nevuM TakA jeTalo varga garbha dhAraNa karI cUkayo che e lAhoranI ArogyakhAtAnI adhiSThAtrIno ahevAla hajI hamaNAM ja pragaTa thayelo. A uparAMta, sAttvika maryAdAnA abhAve, gorA saMsAramAM lagnajIvana paNa bhAgye ja sukhI nIvaDe che. dara mahine chUTAcheDA lenArAM naranArIono e saMsAramAM toTo nathI. ne jeNe eka vakhata paNa chUTAcheDA na lIdhA hoya evAM yugala zodhavAne te tyAM divase paNa dIpaka joIe. chUTAcheDA ghaNI vakhate hAsyAspada kAraNomAMthI ja pariName che. meTebhAge te strI halakaTa zekhane khAtara ja puruSane pajave che [A mATe amerikAmAM to "hAu Tu Torcara hasabaMDa kalaba' paNa cAle che.] ane puruSa paNa ghaNI vakhata kSaNika mojane khAtara strIne pajave che, ane pachI baMne chUTAcheDA levAne nyAyamaMdiramAM doDe che. A pajavaNIonA kissA keTalIka vakhate rasika ane jANavAjoga hoya che? eka patnIe potAne pati mAM hato tyAre te marI jAya to tene daphanAvatI vakhate paherAvavA mATenAM kiMmatI vastro taiyAra karAvyAM. ne te patine hoMzathI batAvyAM. paraMtu kamabakhta pati maravAne badale sAjo thaI gayo. ane sAjA thayA pachI pahelavaheluM kArya teNe te strIne zyAcheDA ApavAnuM karyuM. eka patnIne patinAM vastromAM mAMkaDa-cAMcaDa bharavAnI, tenA bUTamAM ane begamAM uMdaraDA ane deDakAM goThavavAnI ane tenI calamanI pAIpamAM rAkha bharavAnI Teva hatI. patie tene e Teva sudhAravA chuTAcheDA ApyA. eka pati patnI te laI AvyA paNa mA mAMdI hAI haMmezAM tenI najIka savA lAgyA. patnIe chUTAcheDA lIdhA. eka lazkarI amaladArane nitya prabhAte gharamAM li karavAnI ne myugala vagADavAnI Teva paDelI. patnIe nidrA bagaDe che kahI chUTAcheDA lIdhA. patnInA svabhAvathI kaMTALI eka patideva vAraMvAra ApaghAta karavA taiyAra thatA, ne patnIne enA gaLAmAMthI doraDuM kheMcI levuM paDatuM. pariNAme patnIe nyAyamaMdiramAM chUTAcheDA mAgatAM kahyuM, "huM kaMI enA gaLAmAMthI hamezAM deraDuM dUra karavAnI nekarI bajAvavAne nathI paraNI." saMkhyAbaMdha nAmAMkita lekhake, kalAkAra, tattvajJAnIo ane rAjanItijJonI patnIoe pitAnA dhaNa dhUnI che ane pitAnI sAMsArika rasikatAo saMtoSatA nathI ema jaNAvI chUTAcheDA meLavelA che. e gorA saMsAranAM naranArIo arasaparasane pajavavAne avanavA upAyo paNa hamezAM vicAratAM ja rahe che. snAnakhaMDanA naLamAM zAhI bharIne nhAvA mATe AmaMtraNa ApavuM, sugaMdhIdAra sAbuomAM evA pAkA raMga meLavavA ke jethI te vAparatAM ja meM jevA jevuM banI jAya, sUvAne palaMga para mAMkaDanI hAro deDAvavI vagere kriyAo paNa vyavasthita rIte khIlI rahI che. strI-puruSa vaccenAM A saMgharSaNo maratAM maratAM paNa nathI olavAtAM. eka patnIe pitAnI khAnagI milakatanuM vIla karatAM temAM eka Dolara potAnA patine ApavAnuM lakhyuM ne nIce nedha karI ke, "A DolaranuM doraDuM kharIdI tenI madadathI phAMso khAIne rAmazaraNa thavAne mATe. " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTAM phUla AvatA ogasTanI bIjI tArIkhe zrI praphulacandra royanI 81mI janmajayaMtI UjavavAnI taDAmAra taiyArIo cAlI rahI che. te mATe phALo ugharAvavAnA vinaMtipatramAM kavivara ravIndranAtha TAgora jevAe sahI karI che ane mahAtmAjIe pitAnuM geravavatu nAma eLe na jAya e zarate sahI karavAnI hA bhaNI che. zrI. praphulacandra roya eka vijJAnazAstrI tarIke jagavikhyAta che. nAnapaNathI ja temane rasAyaNazAstrane zokha. eDInabaro vidyApIThamAM temaNe batathI abhyAsa karyo, ne 1888mAM DI. esasI. nI padavI meLavI. te pachI teo kalakattAnI presIDensI kelejamAM madadanIza prophesara tarIke nImAyA, ne tyAM temaNe pitAnA jJAnane sadupayeAga karyo. 1896mAM temaNe karyuMrasa nAITreDa' nAmanI zodha karI jagatane cakita karyuM, ane dhIme dhIme evI bIjI paNa saMkhyAbaMdha zodhethI teo prakhara rasAyaNazAstrI tarIke jagavikhyAta banyA. 1911mAM sarakAre temane sara banAvyA. te pachI kalakattA vidyApIThe temane pIeca. DI. nI mAnada padavI ApI ne laMDananI kemIkala sosAyaTIe temane mAnada phelozIpa bakSI. temaNe rasAyaNazAstra para eka meTo grantha pragaTa karyo che. ane dhI begALa kemIkala enDaphArmAsyuTIkala kaMpanInI sthApanA karIne temaNe paradezI davAonA dhodhane pAcho haThAvyA che. eka mAyALu sajajana ane dAnavIra tarIke paNa teo yazasvI che. navA bajeTamAM paradezathI AvatA rezamanA derA ne tenI AMTIo para jakAta vadhAravAmAM AvI che. hiMdamAM evA derA banatA ja nathI. e derA ane banAvaTI rezamI kApaDane moTo bhAga paradezathIja Ave che. dorA maMgAvI kApaDa udyoga khIlavavAnI hiMdane taka hatI tyAreja vadhelo A kara e udyogane mULamAM ja DAMbhI de che. 1938-39mAM derA ane kApaDa baMnenI AyAta 223 lAkhanI hatI; ne 1939-40mAM te 458 lAkhanI thaI. hiMdI udyoganI pAchaLa kula mUDI rU. vIsa abaja lagabhaganI rokAyelI che. hamaNAM ja jAhera thayuM che ke "China Trader" ane "Three Sisters' jevI prakhyAta navalakathAonI lekhikA keneliyA spensara nobela prAijha chatanAra parla bakanI bahene thAya che. paNa pitAnI nAmanA moTI bahenanA vyaktitvane AbhArI na gaNAya, te khAtara teNe A saMbaMdha atyArasudhI gopavI rAkhe. jApAnamAM kula 7180 patromAMthI 1222 dainike, 506 aThavADika, ane pa4para mAsike vagere che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manthaparicaya ApavItI--marAThImAM mULa lekhakaH adhyApaka dharmAnaMda kaiAsaMkhI. anuvAdaka-veNIlAla chaganalAla bUca. prakAzaka--navajIvana prakAzana maMdira, amadAvAda. AvRtti khIjI navembara 1940. kiMmata rU. 1-4-0. eka pachAta gAmaDAmAM janma; na saMpatti, na lAgavaga. chatAM jJAnanI sAcI tarasa kevI jIvanasiddhi apAve che te darzAvatI A AtmakathA Arthika agavaDatAthI mUjhAI jatA dareka vidyArthIe vAMcavA jevI che. sAdA, sIdhA, sAcA mAnavInI A ApavItI che. temAM mahattvAkAMkSI nAyakaneA jvalaMta puruSArtha nathI, kavinuM zabdamA nathI, tattvavettAnuM sUkSma ciMtana nathI. parantu bhAvanAne siddha karavA mathatA sAmAnya chatAM mahAna puruSanuM, ApattinA khaDakAmAMthI mArga karatuM jIvana jharaNu che. anuvAda sugama ane bhAvabharyo banyA che. tenA aMtamAM anuvAdake upasaMhAra rUpe, mULa kRti lakhAyA pachInI kartAnI TUMkI jIvananeAMdha umerI che te A ApavItIne adyatana sthitimAM mUkavAmAM mahattvane phALA nAMdhAve che. sUnuM gAmaDuM--anuvAdaka ane prakAzaka : DaeN. ema. e. suraiyA, dhADa baMdara rADa, jogezvarI. muMbaI. kiMmata rU. 2-0-0. keTalAMka ati leAkapriya kAvyeAe kavi golDasmIthane AMglasAhityamAM mAnavanta sthAna apAvyuM che. temAMnuM eka agragaNya kAnya te ' The Deserted Village '. te kAvyanuM OM!, suraiyAe kareluM A gujarAtI bhASAMtara mULanA bhAva, laya ane jhaLakane saMpUrNataH jALavI rAkhe che ane sahaja rUpAMtarathI te mailika kRti samuM bhISTa ane maneAhara banI rahe che. nayana taNAM, zaramALa kumArI pheka tirachAM premala khANu krAimanArama, zelana zyAmA, aMga kare tAya badhA mAhe enA para, jyAra jagatanAM kula 69 karoDa dvAramAMthI sADA karADa hiMdamAM che, sAta karoDa raziyA pAse che te sAta karADa yunAITeDa sTeTasa pAse che. hiMdI DhArA hiMdane vArSika rU. daza abajanI pedAza karI Ape che. ekavIsa ~ * 1940mAM hiMdamAM kula 162 calacitro taiyAra thayAM. temAMthI 82 muMbai IlAkAne phALe Ave che. temAM zreSTha citromAM anukrame saMta jJAnezvara, aurata, jiMdagI, narasI bhagata, baMdhana, bharAsA te ardhAMgI lekhavAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat nija, sAdA sAja, lagI yAvananAM rAja. * www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha-paricaya - 477 -samI paMktio mULa paMktione paNa ghaDIbhara visarAvI de che.. sAdA-saraLa kAvyane mATe yogya chaMda pasaMda karAve che eTaluM ja nahi, e chaMda parane anuvAdakano kAbu paNa prazaMsApAtra che. bhASAzuddhi paNa noMdhapAtra che. pustakanAM bAhya rUparaMga aMdaranI kavitA sarakhAMja suMdara ne mane hara che. paraMtu gujarAtI. prajAnuM jIvanadhoraNa jotAM kimata kaMIka vizeSa paDatI jaNAya che. candragupta mArya- zrI. sayAjI bAlajJAnamALA-puSpa 162 muM -lekhaka girijAzaMkara vallabhajI AcArya. prakAzaka-cImanalAla kanTrAkaTara, lamI IlekaTrIka presa, vaDodarA. kimata 8-pa-0. eka jANItA itihAsakArane hAthe A rIte aitihAsika mahApuruSonAM caritra lakhAya e AvakArapAtra che, paraMtu jo bAlajJAnamALAno ja vicAra karIe to pustakanI racanA kaMIka kaThIna lAge che. pustakamAM mukhya vyaktinA caritra karatAM tenA samayanI sthiti para vizeSa lakSa ApavAmAM Avela hAI bAlavarganI ruci khIlavavAmAM te pUrato phALo noMdhAvI zake e viSe zaMkA rahe che. navamA pRSTa upara jaNAvAyuM che ke kaliMgAdhipati mahAna khAravelanA vaMzaja vakragrIvanI madadathI caMdragupta magadha upara caDAI karI.' jyAre ItihAsamAM khAravelane samaya caMdraguptanI pachI darzAvavAmAM Ave che. A viSaya para lekhaka vizeSa prakAza pheke evI AzA rAkhIe chIe. pacAsa pRSTha para jaNAvAyuM che ke, "I. sa. pUrve 309 lagabhaga zrutakevalina bhadrabAhu sAthe te (caMdragupta) dakSiNa hiMdamAM gayo." jyAre bhutakevalI zrI bhadrabAhuvAmI i. sa. pUrve 357 mAM svargavAsI thayA te viSe koI paNa kAlagaNanAmAM hajI sudhI te matabheda mAlama nathI pa. prAcIna pATalIputranuM khodakAma karAvanAra zrI. pI. sI. mukarajIe caMdragupta ane pATalIputra viSe ItihAsakAroe bAMdhelA abhiprAya paratve je matabheda darzAvyo che te paNa lakSamAM levA joIne hate. anubhUta siddha prayoga saMgraha ane leha-pravega saMgraha--lekhaka ane prakAzaka vaidya harilAla goradhana pAThaka, harihara auSadhAlaya, bAlAsinora. kimata rU. 1-4-0. sevAnI bhAvanAthI ochAmAM ochuM vaLatara lai bAlAsinoramAM dezI davAkhAnuM calAvatA vaidyarAje A pustakamAM lehanA prayogo uparAMta rogonI oLakha, upacAra ane aneka auSadhio banAvavAnI rIta ane pramANa darzAvyAM che. vimAnI gItAbAI-[ strI zakti graMthamALA-6] lekhaka ane prakAzaka-izvaralAla vImAvALA, keLAM pITha, surata. kiMmata 0-2-0. 1920 mAM janmanArI bALAnI 1941 mAM jIvanakathA pragaTa thAya e prasaMgane abhuta tarIke oLakhAvI zakAya, gItAbAInuM jIvana vaheNuM paNa evuM ja addabhuta che. bAlapaNathI ja vimAnane zekha. 1935 mAM meTrikanI parIkSA pasAra karI. pachI pati tarIke vimAnI gADagIlane dhyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 - suvAsa : mArca 1941 lagna pachI paNa abhyAsa jArI rAkhyo. ne 1939 mAM bI. e. ne abhyAsa mulatavI rAkhI vimAnI abhyAsamAM jhaMpalAvyuM ke vimAna calAvavA mATenuM "e" lAyasansa meLavyuM. mahattvAkAMkSI bALAone gItAbAInI A TUMkI jIvanakathA preraNAdAyI nIvaDaze. jelanA kAyadA | kiMmata 1-4-0 ) jika ane prakAzakagumAstA dhAra 0-2-0 ? lavaNuprasAda zAha relavenA musApharo mATe upayogI dhArAdhoraNa , 0-2-0 ) 36, bhAMgavADI, muMbaI naM. 2 nAma pramANe guNa dharAvatAM A pustake te te viSayamAM rasa lenArAo, athavA te te kSetramAM viharanArAo ke vicaravA IcchanArAo mATe mahatvanI mAhitIbharyA nIvaDe tema che. zikArikA-[bhAga trIjo-gAMDIva kumAramALAH 16 ]-mULa lekhaka-viliyama cArlsa bAlDavIna; anuvAdaka bAlakRSNa cUnIlAla jozI, prakAzaka-gAMDIva sAhityamaMdira, havADiye cakale, surata. kimata 0-12-0. mULa lekhake AphrikAmAM khelelA jIva saTosaTanA zikAra-prasaMgonI seMdharUpe aMgrejImAM pustaka pragaTa kareluM. te parathI thayele A anuvAda saraLa ne prasaMgacita banyo che. citro prasagAne tAdaza banAvavAmAM madadagAra thAya che. bakera paTela guccha 1 bhAga 15 kimata 04-0 | prakAzakache " , 2 ,, 1 , 05-0 ) gAMDIva sAhityamaMdira, havADiye cakale, surata "paTela' zabda sAthe ja ApaNuM mana para eka bhaluM, bheLuM, saraLa ajJAnatAthI ramUjI ke vicakSaNa prasaMge janmAvatuM, deDhaDAhyAothI banI jatuM ke kArastAnIonA pajAmAM phasAI jatuM ne aMte hAsya preratuM eka pAtra tarI Ave che. evA pAtrane pradhAnapade rAkhI lakhAtI A sacitra-ramUjI vArtAmALA bALakone, zikSaNamaMdiranAM navAM pravAsIone ne haLavA vAMcana tarIke meTerAMone paNa rUcI jAya tema che. svIkAra- bhAratIya vidyAbhavana [aMdherI, muMbaI ] ne 1940 ne ahevAla jotAM jaNAya che ke zikSaNa ane sAhityanA viSayamAM bhavane svIkArelA Adarzane anurUpa pragati dareka kSetramAM thaI zakI che. vaDedarA prAMta harijana sevakasaMgha-AThamA varSano ahevAla [1939-40 ] zrI kizora mitra maMDaLa [mAMDavI ]-vArSika nivedana. ahiMsA : saMskRtimAM tenuM sthAna mAtuzrInI mAMdagI ane tAtkAlika agatyanA bIjA vyavasAyamAM rokAyela hoI zrI. ramaNalAla va. desAI A lekhamALAno AgaLano bhAga lakhI zakela nathI paNa AvatA mahine te lakhavAnI cakkasa gaNatarI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA-sAhitya-kavivara nhAnAlAla "dvArikA pralaya' nAme raudrarasapradhAna mahAkAvya taiyAra karI rahyA che. temanuM 'gopikA' nATaka bhajavavA mATe muMbaImAM taiyArIo, muMbaI vidyApIThanA Azraye apAnArAM zrI. ramaNalAla desAInAM pAMca vyAkhyAmAM eka vyAkhyAna kavi nhAnAlAla viSe raheze.-te vyAkhyAne julAI-okaTobara para mulatavI rahela che. muMbaImAM kavivara nhAnAlAle "gRhastha saMnyAsa ' viSaya para ApeluM vyAkhyAna. nAmAMkita hiMdI vaijJAnika sara sI. vI. ramaNa gujarAtanI mulAkAta ane vaDodarA temaja amadAvAdamAM temaNe ApelAM pravacane. vaDodarAmAM saMskAra-maMDaLanA Azraye zrI manubhAI vaidya vardhA janA' para ApeluM vyAkhyAna. meDama sophiyA vADiyA vaDodarA AvI gayA pachI thiyosophIsTonA gujarAtamAMnA pracAra-kendra tarIke vaDodarAne apAyela pasaMdagI. mahAtmAjInA haste alhAbAdamAM kamalA naherU smAraka liyanI udadhATana-kriyA; te prasaMge mahAtmAjIe samajAvela sevAno Adarza. kolhApuramAM jenone bhavya aMjanazalAka ane pratiSThAvidhi-mahotsava. vaDodarAmAM prasiddha rAsakavi ane jIvanAcArya zrI upendrAcAryajInI mUrtinuM dabadabAbharyuM anAvaraNa. vaDodarA kolejamAM kavi zrI sneharazmIe mArI kavitA' e viSaya para ApeluM rasajharatuM vyAkhyAna; sAhityasabhAnA Azraye Adhunika kavitA para temanuM suMdara pravacana. kelhiApura-kelejanA makAnane lAgelI Aga. prasiddha hiMdI sAhityakAra zrI. rAmacandra zukalanuM avasAna. IsyulIna IjekazananA zodhaka ne nobelaprAIjha vijetA sara reDarika beMTIMganuM avasAna. dezahidamAM TheraThera satyAgraha, daMDane dharapakaDIne vadhatA juvALa. atyArasudhImAM poNA pAMca hajAra lagabhaganI dharapakaDa ne rU. be lAkha uparAMtane daMDa. 'TAImsa opha inDiyA'nA eka lekhanA javAbamAM mahAtmAjIe karelI satyAgrahanI cokhavaTa. zrI. subhASa bejha adazya thatAM pahelAM mahAtmAjIne caraNe potAnI sevAo dharavAnI tatparatA dAkhavelI paNa siddhAMtabhedanA kAraNe tene asvIkAra thayelo. hiMdanA gRhamaMtrI hiMdanA rAjadvArI kedIone cAritradinanI upamA ApI jarmana-ITAliyana kedIonI zreSThatA varNave che: [ jarmana-ITAliyana kedIonI cAmaDI gArI che.] zrI. rAjagopAlAcArya ane emanA be ahiMsaka sAthIoe jelamAM eka sApane mAravAnuM parAkrama karyuM che. paMjAbanA Arogya khAtAnA ahevAlamAM jaNAvAyuM che ke 1939mAM e prAMtamAM daza lAkha udara mAravAmAM AvelAH hiMdanI Adhunika saMgrAmamaMmi para duzmana tarIke uMdara, sApa, cAMcaDa, vAMdarAM, kUtarAM ane bilADAMnI pasaMdagI karavAmAM AvI che.] hiMdI sarakAranuM kareDanI khaTa darzAvatuM navuM aMdAjapatraka. navA karaverA. navA varSe 10639 lAkhanI Avaka, 12685 lAkhanuM kharca-temAM 8413 lAkhanuM lazkarI kharca. hiMdI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 suvAsa : mArca 1941 relaveoe karele karaDene gaMjAvara napho. sonAnI AyAta-nikAsa sAme mukAyale pratibaMdha. muMbaI sarakAre telanA bhaMDAro, voTaravarkasa ne pAvara sTezanane rakSita vistAra tarIke jAhera karela che. kalakattAmAM 21 lAkhanA kharce traNa hajAra navA kUvAo khodAze; ne hamezanA cha lAkha sikkA pADavAnI zakti dharAvatI navI TaMkazALa goThavAze. muMbaI ane parAomAM khUlanArI 250 carakhA-kalaba. dilhImAM bharAyalI muslIma lIganI kAunsIla pAkIstAnano Agraha darzAve che ane mI. jhINuM e udezane anusarI briTiza pArlAmenTanA sabhyone lAMbe paripatra mekalAve che. dhroLa-ThAkare pitAnA rAjyamAM dArU ane pazudhanI baMdhI pharamAvI che; muslImoe dhroLa sAme pokAra uThAvatAM tapAsane prabaMdha. kalakattA ane madurAmAM keTalAka muslIma guMDAoe calAveluM tephAna. baMgALAnA zikSaNamAM muslIma saMskRtie Adarelo jhaDapI praveza. siMdhamAM arAjakatA, pradhAnamaMDaLanuM rAjInAmuM. maMjhIlagAha Akhare muslImene soMpAya che. sakkara-berejanA pradezamAM traNa lAkha ekaranA vistAramAM rUnuM vAvetara thatuM te cAlu sAle vadhArIne daza lAkha ekaranuM karavAmAM AvyuM che. IndoranA mahArAjAe rAjyAbhiSeka-dine 25 lAkhanI caDelI vasUlAta mApha karI che. sIlona hiMdIo sAme sUga dAkhave che; brahmadeza pitAnAM ja vyApArI hita vicAre che. berIsTara sAvarakara kahe che: "kogresa gAjaranI tatUDI che; vAgaze tyAM sudhI vagADIzuM, nahi vAge tyAre karaDI khAIzuM": [ hiMdamAM kANuM gAjaranI tatUDI nathI eja eka mahA prazna che. ] gujarAtamAM mAvaThAe khelelI tAMDavalIlA. paradeza-pI. emarInuM hiMdI mahAsabhA para prahAro varSAvatuM vyAkhyAna, siyAma upara jAmatuM jApAnanuM prabhutva. aMgrejo ane amerikanasiyAmamAMthI vidAya le che. siyAma ane phenya hiMdI cInanA jhagaDAmAM madhyastha banelA jApAnanI makkama valaNaH [rAjanItimAM pacAvI pADavAnI vRttino amala haMmezAM eja prakAre thato Avyo che.] jApAnamAM saMkhyAbaMdha amaladArenI pherabadalI. yuddha vistAravAne jApAna eMzI karaDa pAuMDa kharcaze. sIMgApara, bhUmadhya ne DAnasa vistAramAM patharAyelI suraMga. sIMgAporanA bacAvanuM bIDuM oNsTreliyA jhaDape che. amerikA 200 vimAne sIMgApara mokalAve che. amerikana pratinidhi sabhAe saMrakSaNa aMge deDha abaja DolaranuM bIla pasAra karyuM che. amerikAmAM briTanane madada karavA aMgenA dhIrANa ane padAbIla'ne seneTanI maMjUrI phenya pradhAnamaMDaLamAM pheraphAra. TUka sAthe binaAkramaNanA karAra karI babberiyA jarmanI-iTalI-jApAnanA tripakSI lazkarI karAramAM bhaLe che, ne jarmanI bahegeriyAno kabaje laI grIsa sAme AgaLa vadhe che. briTiza paradezamaMtrI enthanI iDana ne senApati sara jahona DIle mIsara ane tUkanI mulAkAte. hITalara, musolinI ane carcAlanAM svasvapakSane uttejaka bhASaNa. hITalara navA vasaMta-yuddhanI dhamakI Ape che. iTalI amerikAne ITalomAMnAM elacI khAtAM haThAvI levAnI sUcanA kare che ne biTana pahoMcavA mathatI koI paNa naikAne kubADavAnI dhamakI Ape che. AphrikAmAM parAjita bananAra iTAliyana senApati mArzala grejhIyAne romamAM najarakeda. AphrikAmAM aMgrejone TheraThera maLelo vijaya. bena gAjhI ane gADIzuM samAM mahattvanAM iTAliyana kendronuM patana. jarmana lazkara AphrikAmAM Utare che. musalinI-kAMke mulAkAta ne spenIza AMtaravigraha prasaMge karelI madadanuM cha karoDa pAuMDanuM bIla musalinI phAMke samakSa dhare che. spenamAM bhayaMkara Aga, grIsamAM dharatIkaMpa, DAnyubamAM pura ne IglAMDamAM baraphana bhayAnaka varasAda, spenanA mAjI rAjI phAstrInuM avasAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com