Book Title: Sankhyatmaka Kosh
Author(s): Mrugendravijay
Publisher: Shrutratnakar Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/016102/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ elle danIakarma A AyuSyakama AyuSya 8meM mohIama maoNhIcakamaeN maoNhanA AzuSNakarma oll gotra nAmakarma oNtra ra ama nAmaka` esra -4))Q les J da Atma saMkhyAtmaka gaNa les 08c AS }}C/}}Taka munizrI mRgendravijayajI PS8 3/203 sleuze oN(80 2933 Valle Jain Educationa International Rela da(akarma veda 0 980 800 e nAmakarma gotra sul prakAzaka zrutaratnAkara 3} amadAvAda-380014 For Personal and Private Use Only a 7 leslands) Dne 3 re Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza lekhaka pravartaka munizrI mRgendravijayajI prakAzaka zrutaratnAkara 104, sAra5, navajIvana presa sAme, Azrama roDa, amadAvAda-380014 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza lekhaka pravartakamunizrImRgendravijayajI prakAzaka : zrataratnAkara 104, sArapa, navajIvana presa sAme, Azrama roDa, amadAvAda-380014 prathama AvRtti: 2011 prata : 600 kiMmata : rU. 100/ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU.15000/ rU.11000/ rU.11000/ Jain Educationa International Arthika AdhArastaMbha acalagacchAdhipati parama pUjya AcAryadevazrI guNasAgarasUrizvarajI ma.sA.nI 20mI pUNyatIthinI anumodanArthe 5.pU. sAhityapremI munirAjazrI sarvodaya sAgarajI ma.sA.nI zubhapreraNAthI. zrI devakaraNa mUlajI jaina derAsara TrasTa malADa (vesTa), muMbaI AcAryazrI naMdighoSasUrijI ma.nI preraNAthI sva. vilAsabena maNIlAla dozI parivAra juhu skIma, muMbaI-49 haste-darzanAbena dozI For Personal and Private Use Only. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcadhAtumaya zilpa pATaNa (u.gu.) maNIyAtI pADo, gRhajinAlaya vi.saM.1774, jeTha suda-5, pratiSThita Jain Educationa international For Personal and Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya bhAratIya sAhityamAM zabdakoza agatyanuM sthAna bhogave che. vyAkaraNazAstra ane kAvyazAstranI jema ja zabdakozanuM adhyayana paNa Avazyaka manAyuM che. AthI kozonI racanA prAcIna kALathI ja zarU thaI gaI hatI. jainaAgama graMtho ane bauddha pAli-tripiTaka graMthomAM paNa AvA prakAranA graMtho prApta thAya che. koIpaNa zAstranA abhyAsa mATe ane tenA rahasyane pAmavA zabdakozanuM jJAna Avazyaka che. vaLI zabdonA arthomAM kALakrame parivartana AvatuM ja hoya che tethI zabdanA te te kALanA arthane jANavA-samajavA mATe zabdakozanI AvazyakatA rahe che. amarakoza ane abhidhAna ciMtAmaNi koza AnA suprasiddha daSTAMta che. koza mAtra zabdonA artha mATe ja upayogamAM Avato tevuM na hatuM paraMtu eka ja artha dharAvatA anya kayA zabdo che, tenuM jJAna paNa koza dvArA thatuM hatuM temaja zabdo banAvavAnI rIta paNa batAvavAmAM AvatI hatI. zabdonAM liMga Adi paNa koza dvArA ja jANavA maLI jatA. AvI anekavidha vizeSatAo bhAratIya zabdakozomAM jovA maLe che. tethI ja zabdakozanuM jJAna paNa Avazyaka mAnavAmAM AvyuM hatuM. bhAratIya sAhitya jagatamAM jAta jAtanA zabdakozonuM nirmANa thatuM. saMskRtabhASAmAM ekavArthaka ane anekArthaka zabdakozanI temaja judA judA viSayanAM zabdakozonI racanA thaI che. nighaMTu koza, dezyakoza Adi tenAM udAharaNo che. Ama saMskRta bhASAmAM aneka kozonI racanA thaI che ane tenI sUci ghaNI ja lAMbI thAya tethI ahIM ApI nathI. saMkhyAne AdhAre padArthonI gaNanA karavI e paNa eka paddhati hatI. jaina AgamagraMthomAM sthAnAMga ane samavAyAMga A prakAranA AgamagraMtho che. aMguttaranikAya paNa pAlibhASAmAM prApta thAya che. jainadharmamAM gujarAtI bhASAmAM AvA graMthanI UNapa hatI. vaidika paraMparAmAM mULa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marAThImAM ane tyAra bAda tenA ja anuvAdarUpe gujarAtImAM Avo graMtha prakAzita thayo che. jaina paraMparAnA padArtho jANavA samajavA mATe munizrI mRgendravijayajIe A graMtha dvArA suMdara prayAsa karyo che. te mATe temanI A pravRtti prasaMzanIya che. prastuta graMthamAM munizrIe ekathI laIne 1000nI saMkhyA sudhInA padArthone samAvyA che. temAM ghaNA badhA navA padArthono saMgraha thayo che. jijJAsuone upayogI thAya tevA uddezathI ghaNI jagyAe zabdonA artho paNa ApyA che. jaina paraMparAmAM A prakArano prathama koza che. tethI keTalAMka jaina dharmane na sparzatA saMkhyAvAcaka zabdono samAveza karyo che, tenI pAchaLa munizrIno Azaya jijJAsuone lAbhAnvita karavAno ja haze. bhaviSyamAM koI A ja prakAranA samRddha kozanI racanA karaze to tene A koza sahAyaka banaze. zrataratnAkara TrasTa dvArA navAnavA graMtho pragaTa karavAno ane zodhasaMzodhanamAM upayogI graMthonuM prakAzana karavAno upakrama rahyo che. AthI TrasTa dvArA prastuta graMthanuM prakAzana karavAmAM AvI rahyuM che. pU. sAdhvIzrI caMdanabALAzrIjIe pravacanamAM sahayoga karI amArA upara mahatI kRpA karI che. te uparAMta graMtha prakAzananA kAryamAM sahayoga karanAra sarveno huM aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnuM chuM. 2006mAM aSTApadanI zodha mATe eka TukaDInI racanA karavAmAM AvI hatI. A TukaDImAM vaijJAniko, itihAsavido, sAhityakAro ane keTalAMka jijJAsuo maLIne kula 12 jeTalAno samUha hato. judAM judAM dRSTikoNathI aSTApadanI zodhano upakrama hato te samaye munizrI paNa A TukaDImAM sAmela hatA. ame sahu lagabhaga eka mahinA sudhI sAthe rahyA temanI sAthe zAstracarcA paNa thatI ane amArI vacce jJAnamaitrI zarU thaI. thoDA vakhata pahelAM eka divasa munizrIno patra Avyo ane A graMtha aMgenI vAta karI. keTalAka samayathI koIka prakAzana saMsthAmAM prakAzananI rAha joto A graMtha aTavAyo hato. teozrIe mane A graMtha prakAzita karavAnI vAta AgrahapUrvaka karI. meM presakopI joyA pachI nirNaya laI zakAya tema jaNAvyuM paraMtu munizrIe to e vAtane lakSyamAM lIdhA vagara ja presakopI mokalI ApI ane koIpaNa jAtanI AnAkAnI karyA vagara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja graMtha prakAzita karAvI ApavA Adeza karyo. munirAjazrInA Adezane zirodhArya karI graMtha prakAzananuM kArya hAthamAM lIdhuM. Aje A graMtha prakAzita thaI rahyo che tyAre khare ja harSa ane AnaMdanI lAgaNI anubhavuM chuM. pravartaka munirAja zrI mRgendravijayajI sAhityapremI che. graMthonuM paThanapAThana temanA rasano viSaya che. temaNe aneka graMthonuM saMpAdana, anuvAda, lekhanakArya karyuM che. sAdhujIvana bhramaNazIla hoya che, ane eka sthaLethI anya sthaLe jatA AvatA rahevuM e AcAra che, chatAM paNa munizrIe adhyayananI dhArAne kSINa thavA dIdhI nathI. navA graMtho vAMcavA, racavA te temanI rucino viSaya che. vartamAnamAM teozrI umaragAMvamAM vadhu samaya vyatIta kare che. A sthaLane sAdhanAbhUmi banAvIne temaNe vidyAvyAsaMga jALavI rAkhyo che. umaragAMva mahArASTra ane gujarAtanI borDara para Avela che. 'rAmAyaNa'nA zUTIMga mATe jANItuM che. hAla atre be zikharabaMdhI derAsara ane jainonI vasati paNa che. jainayoga phAunDezana ane anya saMsthAo dvArA teozrInA graMtho prakAzita thayA che. tenI sUcI graMthane aMte ApavAmAM AvI che. jitendra zAha tA.20-4-2011 amadAvAda Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya koSa eTale khajAno, bhaMDAra, tijorI. A arthaghaTana lagabhaga dhana, dravya, paisA, saMpattine lAgu paDe che. zabdazAstrIonA mate khajAnAnA paryAyarUpe aMgrejImAM vaparAto Treasure zabda paNa mULe leTina bhASAnA THESAURUS para AdhArita che. jeno artha jJAnano bhaMDAra thAya che ane dhanasaMgrahano artha pAchaLathI temAM umerAyo che. A rIte koSanuM arthaghaTana jJAnanI vadhu najIka che, evuM abhyAsathI phalita thAya che. vidvajano ane kavijanoe paNa sAhityakSetre zabdabhaMDoLane paNa koSa jeTaluM ja mahattva ApyuM che. koSa jeTalo samRddha teTalo ja te bahumUlya gaNAya che. ahIM A bemAM sauthI moTo taphAvata je che te - A pramANe che. eka saMskRta subhASitamAM A vAta spaSTa karI che. apUrvaH kopi koSo'yaM, vidyate tava bhArati ! / vyayato vRddhimAyAti, kSayamAyAti saMcayAt // he mAtA sarasvatI ! tAro A akSara-zabda bhaMDAra koI adbhuta che eTale ke camatkArapUrNa che. teno jema jema vadhu vaparAza thAya che, tema te vadhe che ane tene saMgharI-saMcita rAkhavAthI hrAsa-nAza pAme che. kavie je camatkRti karI che te kalpanAmAtra nathI paNa hakIkatamAM satya caritArtha thAya che. ApaNe joIe to zabdakoSanI duniyA ghaNI vistRta che. Aja sudhImAM vividha aneka zabdakoSa prakAzita che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenI saMbhavita noMdha A pramANe che : amarakoza, abhidhAnaciMtAmaNi (svIpajJa TIkA), nighaMTu zabdakoza, pAIa-lacchInAmamAlA, pAIa-sa6-mahaSNavo, dhanaMjaya nAmamAlA, abhidhAna rAjendrakoza, alpaparicita saiddhAMtika zabdakoza, (devacaMda lAlabhAI sAhitya TrasTa, surata.) jinendra varNIkoza (bhAratIya jJAnapITha, dilhI.), vizvajJAnakoza-sacitra. (samanvaya TrasTa, amadAvAda), gujarAtI vizvakoza (bhAga-21) (gujarAta vizvakoza TrasTa), bhagavadgomaMDala koza, zrI vANI citra zabdakoza, (pArzva pablikezana, amadAvAda) joDaNI koza, (gujarAta vidyApITha), dArzanika koza, (gujarAta varnAkyulara sosAyaTI), pAribhASika zabdAvalI, (pablikezana byuro, sUcanA vibhAga, lakhanau.) prAmANika hindI koza (saMpA. rAmacaMdra vama, yunivarsala IMglIza-gujarAtI zabdakoza (oksaphorDa yunivarsiTI), tribhASA koza (gUrjara prakAzana), "tUrakara yAMcA caubhASI vyAvahArika zabdakoza" (prakAzaka gaNeza otUrakara.) sUryasahasra nAmakoza (jaina vidyA zodha saMsthAna), muktakaratna koza (gujarAta sAhitya akAdamI), samAnArthI kahevata-koza (graMthaloka), jaina yoga pAribhASika zabdakoza (vizvabhAratI, lADanuM), jaina pAribhASika zabdakoza ('prabuddha jIvanamAM pragaTa thatI DaoN. jitendra bI. zAhanI lekhamALA) vagere prakAzano ullekhanIya che. temAM prastuta saMkhyAtmaka zabdakoza" prakAzana eka navI bhAta pADe che. kAraNa temAM saMkhyAne dhyAnamAM rAkhIne tevI zabdasUci kramazaH atre saMkalita karI che. saMkhyAnA krama anusAra je je zabdo maLyA, tene te mujaba kramamAM mUkIne uddhata karyA che. A zabdone koI cokkasa sImAmAM na bAMdhatAM jaina, bauddha ane vaidika paraMparA uparAMta laukika rUDhimAMthI jyAMthI paNa sAMpaDyA te sarveno atre samAveza karavAmAM Avyo che ane sAthe teno saMdarbha maLyo, tenI paNa noMdha lIdhI che. alabatta, sarvatra e zakya banyuM nathI. jaina AgamagraMthomAM sthAnAMga-samavAyAMga sUtra jevA prAcIna graMthomAM paNa A paripATI-paraMparA jovA maLe che. te pachI zramaNa sUtra (pagAmasajhAya) tathA pAkSikasUtramAM paNa tenuM saMkSipta anusaraNa che. sthAnakavAsI paraMparAmAM keTalAMka thokaDA saMgraha paNa prakAzita che. temaja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrI pUrNabhadrasAgarajI taraphathI "kAMThe chIpa, taLIye motI' nAme eka laghuprayatna thayo che. tristutika munizrI jayAnaMdavijayajInuM "gAgaramAM sAgara' prakAzana paNa AMzika pUrtirUpa che. mArA A upakramano uddeza vAcaka tathA abhyAsI skolara, saMzodhaka vargane "saMkhyAtmaka zabdakoSa" dvArA tevo zabdasamUha eka ja jagyAe upalabdha thAya te rahyo che. chellAM ekAda-be varSathI huM A prayatna karato rahyo te pachI prophesara zrI rasikabhAI esa. mehatAe A zabdakoSamAM yogya sudhArA-vadhArA karavA sAthe tenuM parimArjana karIne presakopI taiyAra karI ApI. snehI zrI haribhAI koThArIe temanuM moMgheruM maMtavya" lakhIne mokalyuM te badala temane sAdhuvAda ghaTe che. jaina yoga phAunDezananA sahakAramAM "zrutaratnAkara TrasTa" taraphathI Aje AnuM prakAzana thAya che, tenuM zreya DaoN.jitendrabhAI bI. zAhane jAya che ane saMpAdana kAryamAM sahAyaka thavA mATe temaNe sUcano paNa karyA che. viduSI sAdhvI zrI caMdanabAlAzrIno paNa sahayoga huM bhUlI zake nahi. ahIM graMthamAM prakAzita sahastrakUTanuM prAcIna zilpa je vi.saM.1774. jeTha suda-5 mAM pratiSThita paMcadhAtumaya che. te pATaNa, maNIyAtIpADAnA jinAlayamAM Aje surakSita che - je A graMthanI zobhAmAM abhivRddhi kare che. mudraNamAM avazya vilaMba thayo che paNa Aje vidgadjanonA karakamalamAM A prakAzana AvI zakyuM tenI prasannatA che. prAMte upakArI gurujanomAM sva.gacchAdhipati AcAryazrI cidAnaMdasUrijI ma. tathA sva. sAdhvI-mAtA vinItAzrIjIne aMtaHkaraNathI yAda karIne temanA parokSa AzIrvAdathI mArAmAM samyajJAnano kSayopazama vikasita thAya tevI bhAvanA sAthe A graMtha samarpita karuM chuM. vijayA dazamI li. tA.28-9-2009 pravartaka munizrI umaragAma (da.gujarAta) mRgendravijaya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaividhyasabhara saMkhyAtmaka zabdakoza - sAdhvI caMdanabAlAzrI koza paNa vyAkaraNazAstranI jema ja bhASAzAstranuM eka mahattvapUrNa aMga che. vyAkaraNa phakta yaugika zabdonI siddhi kare che, paraMtu rUDha ane yogarUDha zabdo mATe to kozano ja Azraya levo paDe che. pANinInA samaya sudhInA badhA kozagraMtha gadyamAM prApta thAya che, paraMtu pachInA laukika kozonI anuSTabu, AryA Adi chaMdomAM padyamaya racanAo prApta thAya che. kozomAM mukhyatve be paddhatio jaNAya che ekArthaka koza ane anekArthaka koza. pahelo prakAra eka arthanA aneka zabdonuM sUcana kare che. prAcIna kozakAromAM kAtyAyanI "nAmamAlA" vAcaspatino "zabdArNava vikramAdityano "saMsarAvarta vyApino "utpalinI bhAgarino 'trikANDa' dhanvantarIno nivaTuM AdinA nAmo prasiddha che. upalabdha kozomAM amarasiMhanA "amarakoza'ne sArI prasiddhi prApta thaI che, tyArabAda pUjya AcArya bhagavaMta hemacaMdrasUri mahArAja AdinA kozono sAro pracAra thayo che, tema kAvyagraMthonI TIkAo parathI jANI zakAya che. jaina graMthakAroe pAIyalacchInAmamAlA, dhanaMjayanAmamAlA, anekArthanAmamAlA, abhidhAna ciMtAmaNi nAmamAlA, anekArthasaMgraha, nighaMTuzeSa, dezI zabdasaMgraha, zilocchakoza, nAmakoza, zabdacaMdrikA, suMdaraprakAzamahArNava, zabdabhedanAmamAlA, nAmasaMgraha, zAradIyanAmamAlA, zabdasaMdohasaMgraha, zabdAratnapradIpa, vizvalocanakoza, nAnArthakoza, paMcavargasaMgrahanAmamAlA, apavarganAmamAlA, ekAkSarInAnArthakAMDa, ekAkSaranAmamAlikA, ekAkSarakoza, ekAkSaranAmamAlA, AdhunikaprAkRtakoza, tauruSkInAmamAlA, phArasIkoza, rAjendrakoza, alpaparicita siddhAMtakoza, vagere aneka kozonI racanA karela che ane te te kozo dvArA aneka padArthono bodha karAvela che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta vaividhyasabhara saMkhyAtmaka zabdakozamAM pU. munizrI mRgendramunijIe aneka jainazAstragraMtho, AgamagraMtho ane anya zAstragraMthomAMthI 1 thI 1000 sudhInA aMkonA krame padArthono saMgraha karIne eka navI bhAtano koza taiyAra karela che. chelle 18,000 zIlAMgaratha, coryAzI lAkha jIvayoni, zUnya, binducakra, nAda, biMdu, kalA vagereno paNa nirdeza karela che. kozajJAnanA mAdhyama dvArA vividha padArthonuM jJAna karIne aMtima lakSya tarIke to jIve potAnA zuddha, buddha, AnaMdamaya svarUpanI oLakhANa karavAnI che. je "eka aMkamAM varNavela - 'o meM sAmo maLyAdvArA sUcita thAya che. vyavahAranaya dvArA AtmAnuM jJAna karI zuddha AnaMdaghana svabhAvanI prApti arthe ane vartamAna avasthAmAM rahelI azuddhi TALavA arthe nizcayanaya nirdiSTa potAnA pUrNa zuddha svabhAvane lakSamAM rAkhI satsAdhanarUpa savyavahAranI ArAdhanA kartavya che. nizcayanaye batAvela AtmasvarUpane aMtaramAM dhAraNa karIne te svarUpanA saMpUrNa AvirbhAva arthe sadvyavahAranuM sevana karavA yogya che. japatapAdi satsAdhanono Azraya karI svarUpamAM TharavAno puruSArtha karavA yogya che. pU.munizrI mRgendramunijI ane jitendrabhAI zAhe mane A "saMkhyAtmaka zabdakoza' avalokana karavA mATe je lAbha Apyo te badala baMne pratye kRtajJatA vyakta karuM chuM. prAMte A zabdakozanA mAdhyame padArthono bodha karIne, AtmasvarUpane pichANIne ApaNe sau koI bhavyajano zabdAtIta-vikalpAtIta-dhaMdhAtIta nikaMda avasthAne pAmI svasvarUpanA bhoktA banIe e ja zubhakAmanA !! - sAdhvI candanabAlAzrI epha-2, jeThAbhAI pArka, amadAvAda Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moMgheruM maMtavya - zrI haribhAI koThArI Ajaroja pU.munizrI zrI mRgendravijayajI ma.sA.ne thANA (CbhInAkA) zrI munisuvratasvAmi jaina maMdira, muMbaI mukAme maLavAnuM banyuM. khUba AnaMda thayo. emanI abhyAsa-svAdhyAyaniSThA prazasya che. 1 thI 1000 sudhInA aMka upara emanuM A saMpAdana upayogI temaja manorocaka che. "ekathI daza, jANyA to basa," A ukti caritArtha che. zUnyanI zodha bhArate karI che, ethI jagata para moTo upakAra che. bhaktisabhara bhaktono udghoSa che ke OM pUrNamadaH pUrNamidaM pUrNAt pUrNamudacyate / pUrNasya pUrNamAdAya pUrNamevAvaziSyate // jJAnathI jeo riktatAne pAmyA che temano udgAra paNa AnuM ja samarthana kare che. - , OM zUnyamadaH zUnyamidaM zUnyAt zUnyamudacyate / zUnyasya zUnyamAdAya, zUnyamevAvaziSyate // juo, zUnya ane pUrNa banne samAna rIte gaNitazAstrano A moTo camatkAra gaNAvo joIe. Jain Educationa International munizrI taraphathI AnA anusaMdhAnamAM eka zloka jANavA maLyo te paNa ahIM noMdhuM chuM :- 'jJAnasAra'nA raciyatA pU. upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje graMthanA prAraMbhe A zlokanI prANapratiSThA karI nAma ApyuM che 'pUrNatADm' = 0 = lakhAya che. "pendrazrI sulamanena, bhInAtanamivAhitam / saccidAnandapUrNena, pUrNa jagadavekSyate // " For Personal and Private Use Only - Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyazrIe Ama ApaNane adhyAtmajagatanI eka navI kSitija kholI ApI che. A sAMskRtika zabdakoza sAhitya jagatanI amUlya nidhi che ane munizrIno parizrama prazasya-sArthaka che. - 28-11-2007, mulunDa, muMbaI. mo.9821654300 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka-1 AtmA advaitavAda - brahma satya, gaththiA I (vedAMta) - "je mAyA" (AcArAMga sUtra) mo je sAro pA (saMthArA porisI) no aii nA to saghaM nApha - je eka (AtmAne) jANe che te sarvane jANe che. ekendriya - mAtra sparzanendriya hoya te jIva. " sat vipra - (travRMda) eka dArzanika mAnyatA che. bahudhA vadanti" kAkAzi - kAgaDAne AMkha be paNa kIkI eka ja hoya che. khagni-visANa - eka upamA-alaMkAra. - "vA-visAva nANa" (kalpasUtra) geMDAnA zRMganI jema bhagavAna mahAvIra ekAkI advitIya hatA. kAraNa geMDAne eka ja zRMga hoya che. vinAyaka - ekadaMta, gaNeza zukranetra - zukrAcArya ekAkSi che. (2) dakSiNAyana ayana azvinIkumArI ahorAtra indriya aMka-2 - (1) uttarAyaNa, - dvivacanamAM ja hoya - (1) divasa, - (1) jJAnendriya, (2) rAtra-rAta (2) karmendriya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza kALa(cakra) jIva kija dvijiha dvidala ghAvApRthivI naya pitaro puSpadaMtI pramANa benI joDa - (1) utsarpiNI, (2) avasarpiNI - (1) trasa, (2) sthAvara (1) bhavya, (2) abhavya (1) puruSa, (2) prakRti (1) jIva (2) ziva (saMsArI ane siddha) - (1) janma (2) yajJopavita (janoI) - sarpane be jIbha hoya che evI mAnyatAne kAraNe sarpa dvijiha kahevAya che. - be phADavALuM kaThoLa-dhAnya - (1) svarga, (2) dharatI (pRthvI) - (1) vyavahAranaya, (2) nizcayanaya (1) mAtA, (2) pitA (1) sUrya, (2) caMdra - (1) pratyakSa, (2) parokSa - (1) sItA, (2) rAma (1) rAdhA, (2) kRSNa (1) brAhmI, (2) suMdarI (1) nara, (2) nArI (1) lava, (2) kuza (1) rAma, (2) lakSmaNa (1) bharata, (2) bAhubali (1) sUrya, (2) caMdra (1) savAra, (2) sAMja (1) AkAza, (2) pAtALa (1) prakAza, (2) aMdhakAra tALa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza yugala yugalika artha avasthA agni akSarazruta AnupUrvI uttamapuruSa karaNa karmabhUmi kalahanAM mULa - (1) svarga, (1) caDatI, (1) lAbha, (1) jaya, - (1) yaza, (1) deva. (1) pati, (1) mukhya, (1) AraMbha, (1) vikAsa, strI-puruSanuM joDaluM - strI-puruSanuM joDaluM - utsarpiNInA chellA traNa ArA ane avasarpiNInA pahelA traNa ArAmAM sAthe janme ane sAthe mRtyu pAme tathA sAthe ja devagati prApta kare. Jain Educationa International (2) naka (2) paDatI (2) alAbha (2) parAjaya (2) apayaza (2) dAnava (2) patnI (daMpatI) (2) gauNa (2) aMta (2) vinAza aMka-3 vAcyArtha, lakSyArtha, vyaMgyArtha - bAlya, yuvA, vRddha - bhauma, vaDavAgni, jaTharAgni saMjJAkSara', vyaMjanAkSara', ladhyakSara - pUrvAnupUrvI, pazcimAnupUrvI, anAnupUrvI dharmapuruSa (tIrthaMkara) bhogapuruSa (cakravartI) karmapuruSa (vAsudeva) yathApravRtta, apUrva, anivRtti asi, masi, kRSi ja2, jamIna, joru 3 3 For Personal and Private Use Only. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza kAvya - raghuvaMza, kumArasaMbhava, meghadUta gaNita - (jaina) saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta gAravA - (svAda) rasa, Rddhi, sAtA guNa - sattva, rajas, tamasa guNavrata - dimparimANa, bhogopabhogaviramaNa, anarthadaMDa-viramaNa guti - mana, vacana, kAya cUlikA - navakAramaMtra, dazavaikAlikasUtra, AcArAMgasUtra aMtargata che. - (ema traNeya sUtromAM cUlikA abhipreta che. darekanA be be prakAra che.) caityadravya - (devadravya) pUjAdravya, nirmAlyadravya, kalpitadravya jaghanyapuruSa - dAsa, bhUtaka, bhAgIdAra janmaprakAra - garbhaja, saMmUcchima, upapAta jyotiSacakra - vRSabhacakra, kUrmacakra, kuMbhacakra - bhASya, upAMzu, mAnasa jIvaprakAra - bhavya, abhavya, jAtibhavya tattvatrayI - sudeva, suguru, sudharma traNa chatra - prAtihArya aMtargata trikoNAkAre uparA uparI traNa chatra, (prathama moTuM tenA upara nAnuM ane tenI upara tethI paNa nAnuM) trikaraNa - karaNa, karAvaNa, anumodana trikaTu - sUMTha, marI, pIpara trikadaza - (10 trika) (1) nizIhi trika, (2) pradakSiNA trika, (3) praNAma-aMjalibaddha, ardhAvanata, paMcAMga-praNipAta, (4) pUjA-aMga, agra, bhAva, (5) avasthA-piMDastha, padastha, rUpAtIta (6) pramArjane, (7) dizAtyAga, (8) AlaMbanavarNa, artha, pratimA (9) mudrA-yoga, muktAsukti, kAyotsarga, (10) praNidhAna trikALa - bhUta, bhaviSya, vartamAna jApa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza tritApa - Adhi, vyAdhi, upAdhi, (Adhidaivika, Adhibhautika, AdhyAtmika) tridazA - jAgRti, svama, suSupti trideva - brahmA, viSNu, maheza tridoSa - vAta, pitta, kapha tridaMDa - manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa trinetra - sUrya, caMdra, agni (zivanA saMdarbhe) tripadI - utpAda, vyaya, prauvya (tattvArtha sUtra) tripiTaka - sutta, vinaya, abhidhama (bauddha graMtho) triphalA - haraDe, beDA, AMbaLA trimUrti - brahmA, viSNu, maheza triratna - (ratnatrayI) samyagdarzana, samyajJAna, samyaphacAritra trarAzika - jIva, ajIva, no jIva trisaMdhyA - savAra, bapora, sAMja trisvara - udAtta, anudAtta, svarita (vaidika) hatva, dIrgha, plata (vaiyAkaraNa) dhananI gati - dAna, bhoga, nAza dharmatrayI - ahiMsA, saMyama, tapa (dazavaikAlika sUtra) navatattvanuM - heya, zeya, upAdeya, (navatattvo paikI pApa, vargIkaraNa Azrava tathA baMdha heya che. jIva, ajIva jJeya che. puNya, saMvara, nirjarA, mokSatattva upAdeya che.) - mAlavikAgnimitra, vikramorvazIya, abhijJAna-zAkuMtala padArtha - dravya, guNa, paryAya - pratyakSa, anumAna, Agama pratyupakAra - mAtA-pitA, bhartA (svAmI), dharmAcArya nATaka pramANa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza asaMbhavita (sthAnAMga sUtra) prakAra - (samavasaraNanA gaDha) rajata, suvarNa, ratna. prANAyAma - recaka, pUraka, kuMbhaka brahma - zabda, nAda, parabrahma bhASyatrayama - caityavaMdana, guruvaMdana, pratyAkhyAna mahAzakti - mahAlakSmI, mahAsarasvatI, mahAkAlI matijJAna - upalabdhi, bhAvanA, upayoga munitraya - pANinI, pataMjali, kAtyAyana madhyamapuruSa - ugnakula, bhogakula, rAjyakula maMtraprakAra - bIjamaMtra, maMtra, mAlAmaMtra (1 thI 9 akSara) (10 thI 20 akSara) (20 thI vadhu akSara) anukrame. yoga - manoyoga, vacanayoga, kAyayoga rAga - kAmarAga, sneharAga, dRSTirAga - kuta, madhya, vilaMbita - puliMga, strIliMga, napuMsakaliMga - Urdhva, adho, ticcha vacana - ekavacana, dvivacana, bahuvacana vikasendriya - beIndriya, teIndriya, caurindriya veda - puruSaveda, strIveda, napuMsakaveda vairAgya - jJAnagarbhita, mohagarbhita, duHkhagarbhita zakti - jJAna, kriyA, icchA zabda - rUDha, yaugika, mizra zabdazakti - abhidhA, lakSaNa, vyaMjanA zatakatraya - nIti, zRMgAra, vairAgya zalya - mAyA, nidAna, mithyAtva laya loka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza sakAra - sa (datya), za (tAlavya), Sa (mUrdhanya) samayathI para - suSuti, saMbhoga, samAdhi (ozo) sAmAcArI - ogha, dazavidha cakravAla, padavibhAga sthULa zarIra - liMga, zarIra, jIvAtmA hiMsA - svarUpa, anubaMdha, hetu jJAnavivaphA - zrutamaya, ciMtAmaya, bhAvanAmaya aMka-4 aghAtakarma - vedanIya, AyuSya, nAma, gotra atizaya - jJAnAtizaya, vacanAtizaya, pUjAtizaya, apAyApagamAtizaya anaMtacatuSka - anaMtajJAna, darzana, cAritra, vIrya anubaMdha catuSka - maMgala, abhidheya, saMbaMdha, prayojana anuyoga - dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga, dharmakathAnuyoga anuyogadvAra - upakrama, nikSepa, anugama, naya (sthAnAMga sUtra) abhinaya (1)- AMgika, vAcika, AhArya, sAttvika AMgikaM, bhuvanaM yasya vAcikaM, sarvavAGmayaM / AhAryaM candratArAdi taM nama: sa#i zivam II -(abhidhAna ciMtAmaNi) abhinaya(2) - dASTantika, prAtyaMtika, sAmAnyatoparipAtika, lokamadhyAvasAnika - (sthAnAMga sUtra) alaMkAra anuprAsa, yamaka, upamA, zleSa - prIti, bhakti, vacana, asaMga avasthA - svama, suSupti, jAgRta, turiyA. AkRti - trikoNa, catuSkoNa, SaTkoNa, aSTakoNa ArtadhyAna - aniSTasaMyoga, ISTaviyoga, rogaciMtA, AkAMkSA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 Aryasatya Azrama AhAra upaveda upAMga - dharmazAstra, purANa, mImAMsA, nyAya karmabaMdha - prakRti, sthiti, rasa, pradeza karmabaMdhanAM kAraNa-mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga karmabaMdhanA prakAra-spaSTa, baddha, nidhatta, nikAcita, (zithila, gADha, pragADha, avazyabhAvi) saMkhyAtmaka zabdakoza - duHkha che, duHkhanuM kAraNa che, duHkhano upAya che, upAya zakya che (bauddha.) - brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama, saMnyastAzrama azana, pAna, khAdima, svAdima - (1) Ayurveda, dhanurveda, gAMdharva, sthApatya. (2) saMhitA, brAhmaNa, AraNyaka, upaniSad karmabaMdhano krama - baMdha, udaya, udIraNA, sattA krodha, mAna, mAyA, lobha kAvya kendrasthAna catuti caturbhuvaNa catuHzaraNa kaSAya kaSAyanA bheda - anaMtAnubaMdhI, pratyAkhyAnI, apratyAkhyAnI, saMjvalana - pramANa, nivRtti, maraNa, ahvAkAla kAla gadya, padya, kathya, geya - (sthAnAMga sUtra) - (jyotiSa) 1, 4, 7, 10muM sthAna - deva, manuSya, tiryaMca, nAraka siMdhava, saMcaLa, bIDalUNa, samudralUNa arihaMta, siddha, sAdhu, sarvajJapraNita dharma dazA dikpAla devanikAya dezanA - - nidrA, svapra, jAgrata, ujAgara - soma, yama, varuNa, kubera - - bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika (dharmakathA) AkSepaNI, vikSepaNI, saMveginI, nirvedinI (sthAnAMga sUtra) - - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza dhyAna (1) - Arta, raudra, dharma, zukla, (2) piMDastha, padastha, rUpastha, rUpAtIta ghAtikarma - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya dharmaprakAra - dAna, zIla, tapa, bhAva nikSepa - nAma, sthApanA, dravya, bhAva nIti - sAma, dAma, daMDa, bheda nRtyakaLA - aMcita, ribhita, ArabhaTa, bhasola - (rAjapraznIya sUtra). paramadurlabha - manuSyatva, dharmazravaNa, zraddhA, AcaraNa - (uttarAdhyayana sUtra) paryAvaraNa - jaLa, jamIna, jaMgala, janAvara pudgala - skaMdha, deza, pradeza, paramANu puruSArtha - dharma, artha, kAma, mokSa pUjA - aMga, agra, bhAva, pratipatti putra - abhijAta, anujAta, avinIta, kulAMgAra pauSadha - AhAratyAga, zarIrasatkAratyAga, brahmacarya, avyApAra. pramANa - pratyakSa, anumAna, upamAna, Agama pravezadvAra - vijayadvAra, magaradvAra, kubera, yama buddhi - autpAtikI, vaiyikI, kArmikI, pAriNAmikI bhakti prakAra - sAlokya, sAmIpya, sArUpya, sAyujya mana - vikSipta, yAtAyAta, zliSTa, sulIna(yogazAstra) maMtra prakAra - bIja, bIjamaMtra, maMtra, mAlAmaMtra mahApAtaka - brAhmaNahatyA, bhRNahatyA, strI hatyA, gauhatyA mahAvigaI - madha, mAMsa, mAkhaNa, madirA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 mAlA megha - tulasI, pravAla, rudrAkSa, sphaTika puSkarAvartta, pradyumna, jImUta, nimna maMtrasiddhimAM Asana- smazAnapITha, zavapITha, araNyapITha, zyAmApITha avagraha, ihA, apAya, dhAraNA matijJAna - kRta (sata), tretA, dvApara, kali - gotra, kula, pravRttacakra, siddha - hiMsAnubaMdhI, cauryAnubaMdhI, mRSAnubaMdhI, saMrakSaNAnubaMdhI brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zudra - * tata, vitata, ghana, zuSira yuga yogI raudradhyAna varNa vAjiMtra vANI veda vikathA virAdhanA atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra viziSTa vizeSaNa- mahAgopa, mahAmAhaNa, mahAniryAmaka, mahAsArthavAha (bhagavAna mahAvIra mATe) preta, kAmabhoga, siMha, tathAgata (aMguttara nikAya 4/244) zAzvata tIrthaMkaranAma - RSabha, caMdrAnana, vArikheNa, vardhamAna zukladhyAna zamyA - - vaikharI, madhyamA, pazyannI, parA - Rgveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda - dezakathA, rAjakathA, bhojanakathA, strIkathA - saMkhyAtmaka zabdakoza - (yogazataka) zUravIra arihaMta (kSamAzUra), zramaNa (tapazUra), kubera (dhanara), vAsudeva (yuddhazUra) pRthakksavitarkasavicAra, ekatvavitarkaavicAra, sUkSmakriyAapratipAtI, vyacchinnakriyA anivRtti stutino krama - mukhyajina, sarvajina, Agama, zrutadevatA suvarNaparIkSA - kaSa, cheda, gharSaNa, tApa (dharmabindu) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza strI prakAra saMgha saMpradAya saMjJA - padminI, citriNI, hastinI, zaMkhinI - sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA - zaiva, viSNu, gaNeza, devI - AhAra, bhaya, maithuna, parigraha aMka-5 paMca anuttaradeva- vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita, | sarvArthasiddha - (tattvArthasUtra) paMca anuSThAna - viSa, garala anuSThAna, tahetu, amRta - (dharmabiMdu) paMca anuSThAnano Azaya- zuddhi, praNidhAna, pravRtti, vinaya, viniyoga paMca abhigama- sacittano tyAga, acitta, artha, uttarAsana, aMjali praNidhAna paMca aMtarAya - dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya, vIryaMtarAya paMca AkRti - parimaMDala, vartuLa, trikoNa, catuSkoNa, Ayatta paMca AMgaLI - aMguSTha, tarjanI, madhyama, anAmikA, kaniSThA paMca AzravadvAra(1)- iMdriya, kaSAya, avrata, yoga, kriyA, (2)- mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga paMca indrasabhA- majjana, alaMkAra, jJAna, siddhAyatana, maMtraNA - (kalpasUtra) paMca karmendriya - hAtha, paga, jihA, gudA, upastha paMca kleza - avidyA, asmitA, rAga, dveSa, abhiniveza - (pAtaMjala yogasUtra) paMca kalyANaka - avana, janma, dIkSA, kevaLajJAna, mokSa paMcakarma cikitsA-vamana, virecana, nasya, basti, zirodhArA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 saMkhyAtmaka zabdakoza paMca kAmaguNa - zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza paMca kAraNa - adhiSThAna, kartA, karaNa, ceSTA, daiva paMca kriyA - kAyikI, adhikaraNI, prASikI, paritApanA, prANAtipAtikI paMca koza - annamaya, prANamaya, manomaya, vijJAnamaya, AnaMdamaya (vedAMta) paMcagavya - dUdha, dahIM, ghI, gomUtra, gobara (chANa) paMcacakra - rAjacakra, mahAcakra, devacakra, vIracakra, parazucakra paMcAMga - tithi, vAra, nakSatra, yoga, karaNa paMcAcAra - jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, viryAcAra paMcacAritra - sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAra vizuddhi, sUkSma saMparAya, yathAkhyAta - (tattvArtha sUtra) paMcAMgI - mULasUtra, niryukti, bhASya, cUrNi, vRtti paMca jyotiSacakra-sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArA paMcopacAra (1)-vastra, phUla, dhUpa, dIpa, svarNamudrA, (2)-gaMdha, puSpa, dIpa, naivedya, jala paMcatattva (1)- pRthvI, jaLa, agni, vAyu, AkAza, (2)- gurutattva, maMtra, mana, deva, dhyAna (vaiSNava mata) paMcataru - vaDa, pIpaLo, uduMbara, Amra, azokavRkSa paMcatIrtha - siddhAcala, sametazikhara, Abu, giranAra, aSTApada, (jaina tIrtho) paMcatRNa - kuza, kAza, dAbha, ikha, sarakaDuM paMcatithi -- naMdA, bhadrA, jayA, riktA, pUrNA paMcadAna - abhaya, supAtra, anukaMpA, kIrti, ucita paMcadivya - duMdubhinAda, vaDhavRSTi, gaMdhodakavRSTi, vasudhArA vRSTi, "ahodAna'nA udgAro paMcadRSTivAda - parikarma, sUtra, pUrvAnuyoga, pUrvagata, cUlikA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 13 paMcadhAtu - sonuM, rUpuM, tAMbu, sIsuM, loDhuM paMcadhAnya - cokhA, java, ghauM, tala, maga paMcanigraMtha - pulAka, bakuza, kuzIla, nigraMtha, snAtaka - (tattvArtha sUtra) paMcanidhi - putra, mitra, ziSya, dhana, dhAnya - sthAnAMga sUtra paMcanadI - gaMgA, yamunA, sarayu, IrAvatI, mahI - (sthAnAMga sUtra) paMcanidrA - nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalA pracalA, thiNaddhi - (karmagraMtha) paMcaniSadyA - utkaTukA (ukaDu), godohikA, samapAdaputA, payaMkA, ardhapayaMkA - (sthAnAMga sUtra). paMcaparameSThI - arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu paMcaparyuSaNa kartavya-amAri pravartana, sAdharmivAtsalya, paraspara samApanA, aThThamatapa, caityaparipATI paMcaparvata - javALAmukhI, ghummaTAkAra, irojana, pholTa blokavALA, gheDavALA paMcapramAda - madha, viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA paMcaprANa - prANa, apAna, bAna, udAna, samAna paMcaprasthAna - (sarasvatI, tribhuvana-svAminI, zrIdevI, yakSarAjagaNi, gautama-svAmI-sUrimaMtranI pAMca pIThikA) paMcapAMDava - yudhiSThira, bhIma, arjuna, nakula, sahadeva paMcapratikramaNa - rAIya, devasia, pAkSika, caumAsI, saMvatsarI paMcapratijJA - (bhagavAna mahAvIranI) (1) aprIti thAya tyAM rahevuM nahIM (2) sadaiva dhyAnastha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 saMkhyAtmaka zabdakoza (3) prAyaH mauna (4) karapAtra bhojana (5) gRhasthanI prazaMsA na karavI (vinaya-viveka) paMcapratika maMtra- kSi pa 3OM svA hA (adhiSThAtA-ziva, gaNeza, zakti, sUrya, viSNu) paMcamahAkAvya - zizupAlavadha, naiSadhIyacaritra, kirAtArjunIya, kumArasaMbhava, raghuvaMza paMcamahAbhUta - pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza paMcamahAyajJa(1) - brahmayajJa, devayajJa, pitRyajJa, bhUtayajJa, manuSya-yajJa, (2) - svAdhyAya yajana, tarpaNa, annadAna, atithi satkAra paMcamahAvrata - prANAtipAta viramaNa, mRSAvAdaviramaNa, adattAdAnaviramaNa, maithunaviramaNa, parigraha viramaNa paMcamAtAtulya - rAjJI, gurupatnI, mitrapatnI, sAsu, mAtA paMcamithyAtva - Abhigrahika, anAbhigrahika, sAMzayika, anAbhogika, Abhinivezika paMcamaMtrabIja - tArabIjA railokyabIja hIM kamalAbIja zrI aIbIja ardha praNipAtabIja namaH pAMca meru - jaMbUdvIpa (2), dhAtakIkhaMDa (2), puSkaravaradvIpa (1) = 5 paMcavAyu - nAga, sukara, devadatta, dhanaMjaya, kUrma paMcamahotsava - rIpya (25 varSa), suvarNa 50 varSa), hIraka (60 varSa), amRta (75 varSa), zatAbdI (100 varSa) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 15 paMcAmRta - dUdha, dahIM, ghI, sAkara, pANI paMcamudrA - khecarI, bhUcarI, cAMcarI, agocarI, unmanI paMcamaMtrapadanyAsa-(1) parameSTine nama: (2) ahata namaH Lya nama: (4) sarvajJAya nama: (5) pAraMgatAya namaH paMcAyatanA pUjA- gaNapati, ziva, hari, bhAskara, aMbAzakti paMca yAcaka - atithi, kRpaNa, brAhmaNa, zvAna, zramaNa - - (sthAnAMga sUtra) paMcaratna - kanaka, kulIza, nIla, padmarAga, motI (pAMca nAma) - RSabha (nAbheya) prathama rAjA, prathama vararAjA, (RSabhadevanAM) prathama bhikSu, prathama tIrthaMkara pAMca prakAra - (varNamAlA) kaMThya, tAlavya, mUrdhanya, datya, okya paMcavyavahAra - Agama, zrata, AjJA, dhAraNA, jita paMcazarIra - dArika, vaikriya, AhAraka, taijasa, kArpaNa (pAMca) zivanI saMpatti- pinAka dhanuSya), phaNidhara, bAlendu, bhasma, maMdAkinI (gaMgA) pAMca zauca - pRthvI, apa, neja, maMtra, brahmacarya - (sthAnAMga sUtra) paMcAstikAya - dharmAstikAya, adhamastikAya, jIvAstikAya, pagalAstikAya, AkAzAstikAya paMca skaMdha - rUpa, vedanA, saMjJA, saMskAra, vijJAna paMca sthAvara - pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya paMca svAdhyAya - vAcanA, pRcchanA, parAvartana, anuprekSA, dharmakathA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 6 saMkhyAtmaka zabdakoza paMca sakalIkaraNa-kSi, pa, OM, svA, hA. paMca sajIvasRSTi-jarAyuja, svedaja, aMDaja, ubhija, ayonija paMca samyakatva - kSAyika, lAyopathamika, aupathamika, vedaka, sAsvAdana paMca samyaktanAM lakSaNa- zama, saMvega, nirveda, anukaMpA, Astikya, paMca samavAyIkaraNa- kALa, svabhAva, niyati, prArabdha, puruSArtha paMca samiti - iya, bhASA, eSaNA, AdAnabhaMDanikSepana, pAriSThApanikA paMca saMdhi - svara, vyaMjana, visarga, prakRtibhAva, svAdi paMca sAkSI - arihaMta, siddha, sAdhu (guru), deva, AtmA paMca sUnA (prANI vadhasthAna) - cUlo, ghaMTI, sAvaraNI, khAMDaNiyo, pANIyAruM paMca kSamA - upakAra, apakAra, vipAka, AjJA, dharmakSamA paMca jJAna - matijJAna, zruta, avadhi, mana:paryava, kevaLajJAna aMka-6 SaDU agni - gAIpatya, AhanIya, dakSiNAgni, sabhyAgni, Avasathya, upAsanAgni - (vaidika karmakAMDa) paDu aThThAI - kArtika, phAgaNa, aSADha, paryuSaNa parva, caitrI tathA AsonI oLI SaDu ArA - 1. suSamA suSamA, 2. suSamA 3. suSamA-duHSamA, 4. duHSamA-suSamA 5. duHSamA, avasarpiNI 6. duH5mA-duHSamA 1. duHSamA-duSamA, 2. duHSamA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza - 7 3. duHSamA-suSamAM, 4. suSamA-duHSamA utsarpiNI 5. suSamA, 6. suSamA suSamA - (abhidhAna ciMtAmaNi) SaDU Avazyaka - sAmAyika, caturvizatistava, vaMdana, pratikramaNa, kAyotsarga, pratyAkhyAna SaDU Iti (Apatti)- ativRSTi, anAvRSTi, tIDa, pakSI, uMdara (plega), zatrurAjAnuM AkramaNa Sa upadhAna - (1) paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha - (navakAra maMtra) (2) pratikramaNa zrutaskaMdha (iriyAvahI, tasmauttarI) (3) zakrastava adhyayana - (namutthaNuM) (4) caityastava adhyayana - (arihaMta ceIyANuM) (5) nAmastava adhyayana - (logassa) (6) zrutastava adhyayana - (pukharavara) siddhastava adhyayana - (siddhANaM) SaDU karma - 1. cAraNa, vAraNa, ucATana, saMmohana, staMbhana, vazIkaraNa - (taMtravidyA) 2. dhauti, bastI, neti, nauli, trATaka, kapAlabhAtI - (gheraMDa saMhitA). 3. jinendrapUjA, gurubhakti, zAstrazravaNa, saMyama, tapa, supAtradAna (zrAvakanAM cha (6) 4. adhyayana, adhyApana, dAna, pratigraha, yajana, yAjana, (brAhmaNanA 6 kama) SaDU karmagraMtha - karmavipAka, karyastava, baMdhasvAmitva, pazIti zataka, saptatikA pakAraka - (vibhakti) kartA, karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna, adhikaraNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 saMkhyAtmaka zabdakoza SakAvyaprayojana- (cha prayojano) vyaM vAse, arthate, vyavahAra-vire zivatarakSataye, sadyaH paranivRttaye, kAntAsa-mitaupadezayuje (kAvyaprakAza-mammaTa) SaDU zrutakevalI- prabhavasvAmI, zayyabhavasvAmI (sUri) yazobhadrasUri, saMbhUtivijaya, bhadrabAhuvAmI - sthUlibhadrajI SaTu khaMDa - dakSiNArdha bharatakSetra - 3 uttarArdha bharatakSetra - 3 SaDU khaMDAgama - jIvasthAna, kSudrakabaMdha, baMdhasvAmitva, vedanAkhaMDa, vargaNAkhaMDa, mahAbaMdha SaDU geyarAga - bhairava, mAlakauMsa, dIpaka, zrI, meghamalhAra, hiMDola pa4 (sA) - RSabha, gAMdhAra, madhyama, paMcama, paivata, niSAda (pa gAyatte yasmAt = panna) zajIvanikAya - pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya, trasakAya SaDU jIvanA bhAva - audayikabhAva, aupathamika, kSAyika, kSAyopa-zamika, pAriNAmika, sAMnipAtika - (anuyogadvAra sUtra) SaDU dravya - dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAya, kALa SaDU darzana (1)- sAMkhya, yoga, naiyAyika, vaizeSika, pUrvamImAMsA, uttaramImAMsA - (vedAMta) (2)-bauddha, naiyAyika, sAMkhya, jaina, vaizeSika, jaiminIya paDuM pramANa - pratyakSa, anumAna, zabda, upamAna, athapatti, anupalabdhi (vedAMta) SaDU paryApti - AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchavAsa, bhASA, mana (navatattva) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 19 pa puruSa - adhamAdhama, adhama, vimadhyama, madhyama, uttama, uttamottama (tattvArthasUtra kArikA) pa bhASA - prAkRta, saMskRta, mAgadhI, paizAcI, zaurasenI, apabhraMza SaDu mudrA - AhvAhana, sthApana, saMnidhAna, saMnirodha, avaguMThana, aMjali pa mAnAI - AcArya, Rtvija, vaivAhaya, rAjA, priyajana, RtusnAtA strI pasa - madhura, amla, lavaNa, kaTu, kaSAya, tikta paDu rAjyaguNa - saMdhi, vigraha, yAna, Asana, vaidhIbhAva, saMzraya (cANakya) par3a ripu - kAma, krodha, lobha, moha, maMda, matsara (vedAMta) SaDU 'ri (yAtrA)-samyaktadhArI, pAdacArI, ekAzanakArI, sacitta parihArI, brahmacArI, bhUmisaMcArI paDu Rtu - hemaMta, zizira, vasaMta, grISma, varSA, zarada paDuM lakSaNa - jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya, upayoga paDu lezyA - kRSNa, nIla, kApota, teja, padma, zukla paDu vigaI - dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa, kaDA vigaI (taLelI cIjo) paDaMga veda - zikSA, kalpa, vyAkaraNa, niryukti, chaMda, jyotiSa SaDU samyakta -- pathamika, kSAyika, lAyopathamika, mizra, sAsvAdana, mithyAtva par samAsa - dvandra, tapuruSa, karmadhAraya, bahuvrIhi, nagna, alupha (pANinI) par saMghayaNa - vajaRSabhanArAca, RSabhanArAca, nArAca, ardhanArAca , kilikA, chevaTuM (karmagraMtha) SaTu (cha) - mathAmo nityakaroti va sAMsArika sukha - priyA ra mA priyavAdrinI | vazyazca putro'rthakArI ca vidyA SaD jIvalokasya sukhAni rAjan // SaDU saMvedanA - janma, mRtyu, kSudhA, pipAsA, harSa, zoka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 SaD sthAnaka SaD saMsthAna - samacaturasra, nyagrodha parimaMDala, sAdi vAmana, kubja, huMDaka (karmagraMtha) SaD hAsya (SaTka)- hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsA - (karmagraMtha) . saMkhyAtmaka zabdakoza AtmA che, nitya che, karmano kartA che, karmano bhoktA che, mokSa che, upAya che aMka-7 arihaMtanI 7 vyutpatti H- 1 arhanta, 2 arihaMta, 3 aruhaMta, 4 arahontara, 5 arahatta, 6 arahayata, 7, arayAnta - (bhagavatI sUtra vRtti) Agama graMthonuM vargIkaraNa :- (7 prakAre) 1. pUrva - 14 pUrva 2. aMga - 11 3. upAMga - 12 4. prakIrNaka - 10 5. chedasUtra - 6 6. mUlasUtra - 4 7. cUlikA - 2 upakrama :- (AyuSya saMbaMdhita) 1. adhyavasAya, 2. nimitta, 3. AhAra, 4. vedanA, 5. parAghAta, 6. sparza, 7. AnaprANa (zvAsocchvAsa) Urdhvaloka H- bhUH bhuvaH svaH mahat, janaH, tapaH, satya (zaiva mAnyatA) kAla (samaya) - pUrvAla, madhyAhna, aparAddha, sAyaM, saMdhyA, pradoSa, mahArAtri kulakara - vimalavAhana, cakSuSmAna, yazasvI, abhicaMdra, prasenajita, madeva, nAbhi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 21 gocarI - (bhikSA) kSIra, amRta, madhukara, gau, rudra, ajagara, gadabha gotra - kAzyapa, gautama, vatsa, kutsa, kauzika, mAMDavya, vAziSTha - (sthAnAMga sUtra) cakra - azoka, sudarzana, cakraratna, kALa, saMsAra, dharma, siddhacakra cakravartInA ratna (ekendriya) - cakra, chatra, cAmara, daMDa, asi, maNi, kAkiNI cakravartInA ratna (paMcendriya) - senApati, gAthApati, vardhaka, purohita, strI, azva, hasti - (sthAnAMga-558) coghaDiyAM - amRta, lAbha, cala, udvega, roga, zubha, kALa jaMbudvIpanAM kSetra- bharata, haimavata, harivarSa, mahAvideha, ramyapha, hairaNyavata, airAvata dhAtu - rasa, rudhira, mAMsa, meda, asthi, majjA, zukra dhAnya - ghauM, cokhA, aDada, maga, java, tala, kAMga daMDanIti - hakkAra, makkAra, dhikkAra, paribhASaNa, maMDala-baMdha, cAraka (chaMda), chaviccheda - (sthAnAMga sUtra) - naigama saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha, evaMbhUta - (sthAnAMga sUtra) naraka - ratnaprabhA, zarkaraprabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tama:prabhA, tamastamaprabhA niva - jamAli, tiSyagupta, ASADhAcArya, azvamitra, rohagupta, goSThAmAhila (gaMgAcArya), airAzika (SaDulUka) pAtAla - atala, vitala, sutala, talAtala, mahAtala, rasAtala, pAtAla padavI - AcArya, upAdhyAya, sthavira, pravartaka, gaNadhara, gaNi, gaNAvacchedaka - Ihaloka, paraloka, AdAna, akasmAta, AjIvikA, maraNa, apayaza naya bhaya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza saptabhaMgI - (syAdvAda vivakSA :-) 1. yAdasti, 2. syAnnAsti 3. syAd asti nAsti 4. syAd avaktavya 5. syAd asti avaktavya 6. syAd nAsti avaktavya 7. syAd asti-nAsti avaktavya mAtRkA - brAhmI, mAhezvarI, kaumArI, vaiSNavI, vArAhI, IndrANI-cAmuMDA mAMDalI (sAdhunI sabhA-beThaka)- sUtra, artha, bhojana, kALa, Avazyaka, svAdhyAya, saMthAraka, (zapyA, porisI) rAjyAMga - rAjA, maMtrI, suhRda, koza, prajA, durga, sainya zaktikendra - mUlAdhAra, svAdhiSThAna, maNipura, anAhata, vizuddhi, AjJAcakra, sahasrAra zuddhi - aMga, vasana, mana, bhUmi, upakaraNa, nyAyasaMpannadravya, vidhi samudyAta - vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa, AhAraka, kevalI samudyAta - putra, svajana, strI, vidyA, iSTa, zarIra, dhana saptarSi - marIci, atri, aMgIrasa, pulaha, pulasya, kratu, vaziSTha saptasvara - SaDa, RSabha, gAMdhAra, madhyama, paMcama, paivata, niSAda sAta vyasana - zarAba, mAMsa, jugAra, zikAra, corI, parastrI-gamana sAtakSetra - jinapratimA, jinamaMdira, jinAgama, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA sAtapadI (saptapadI)- (lagnanA sAta pherA) sneha thakI maitrI baMdhAtI, cAlI pagalAM sAta sneha zUnya che sAva nakAmo jIvanano saMgAtha saMpatti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza sAta vibhakti - kartA, karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna, saMbaMdha, adhikaraNa sAta vivakSA (vAkya prakAra) AlApa, anAlApa, ullApa, anullApa, saMlApa, pralApa, vipralApa - (sthAnAMga sUtra) sAta hAsya prakAra- smita, hasita, vihasita, aTTahAsya, atihAsa, apahAsa, AchuM smita sthUlibhadranI 7 baheno- yakSA, yakSadatA, bhUtA, bhUtadatA, seNA, veNA reNA - (bha2hesa2-sajjhAya) - sqw aMka-8 aSTa aSTamI - janmASTamI, rAdhASTamI, gopASTamI, durgASTamI, kAlASTamI, yajJASTamI, bhImASTamI, (kAla-bhairavASTamI) aSTa ahikula- zeSanAga, takSaka, vAsukI, anaMta, zaMkhapAla, mahApadma, kaMbala, karkoTaka aSTakarma jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra, aMtarAya Ayurvedika cikitsA- kumArabhRtya (bAlacikitsA), kAya, zAlAkya, zatmahatyA, jaMgolI, bhUtavidyA, kSArataMtra, rasAyana kaLA Avazyaka guNa- ahiMsA, prANImAtra paradayA, zAMti, zama, tapa, dhyAna, satya baMdhana, saMkramaNa, urtanA, apavartanA, udIraNA, upazamana, nidhatta, nikAcanA karaNa kalyANI ghoDo 23 - Jain Educationa International (ATha kaLA evI che te koInI zIkhavAtI zIkhAtI nathI. A ATha aMge nIceno duho jANIto che.) rAga, pAda, pAghaDI, nADI ne vaLI nyAya, taravuM, tAravuM ane taskaravuM e AThe ApakaLAya cAra paga, kapALa, chAtI, khAMdha ane pUMchaDuM - A ATha aMga je ghoDAnA sapheda hoya tene aSTakalyANI kahe che For Personal and Private Use Only. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kRSNanI 8 paTarANIo kRSNarAjI kuMbhaka aSTa gaMdha daMDavratapraNAma aSTAMga praNAma dravyo dizA - rukSmaNI, satyabhAmA, jAMbavatI, mitravindA, kAlindI, bhadrA, nAgnajitI, lakSmaNA chaMdazAstranA 8 gaNa - (yamAtArAja bhAnasalagA) nAma : - kRSNarAjI, megharAjI, maghA, mAgha, vRttaparigha, vAtaparikSobha devaparigha, devaparikSobha (bRhad saMgrahaNI) jIvanI utpattinAM sthAna - Jain Educationa International sUryabhedana, ujjAyinI, sitkArI, zItalI, bhastrikA, bhrAmarI, mUrchA, plAvinI - (haThayoga dvAtriMzikA) - (ATha prakAranAM sugaMdhI dravyo) - kapUra, caMdana, motha, kusuma, devadAru, gorocana, kesara, vALo - ya, ma, ta, 2, ja, bha, na, sa = 8 gaNa saMkhyAtmaka zabdakoza aMDaja = pakSI, sarpa potaja hAthI = rasaja = jarAyuja = gAya, manuSya svedaja = jU, mAMkaDa, maccha2 saMmUrchima = tIDa, dardura, khaMjana udbhija - upapAta = deva, nAraka be hAtha, be paga, be DhIMcaNa, chAtI tathA kapALathI daMDavat karavAmAM Ave che - pANI, dUdha, ghI, madha, dahIM, darbha, cokhA ane tala - (ATha pUjA dravyo) kITa pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa (dizA), izAna, agni, naiRtya, vAyavya (vidizA) For Personal and Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 25 dvIpa - jebUdvIpa, ghAtakIkhaMDa, puSkaravAradvIpa, vArUNIvaradvIpa, kSIravaradvIpa, dhRtavaradvIpa, ikSuvaradvIpa, naMdIzvaradvIpa aSTadhAtu - suvarNa, cAMdI, tAMbu, kAMsu, pittaLa, sIsu, lokhaMDa, jasata aSTAMga nimitta-bhauma, utpAta, svapna, aMtarikSa, aMgaphuraNa, svara, lakSaNa, vyaMjana aSTanAyikA - svAdhInabhartukA, vAsakasajjA, virahotkaMThitA, khaMDitA, kalahAntaritA, vipralambA, proSitabhartRkA, abhisArikA aSTApada - (8 thara) cAkA, zemAM, maTaI, gaNeza bhairava, bairAsakuMDa, choDA devAMgana, baDAdevAMgana aSTapada - karoLiyAne ATha paga hovAthI aSTapada kahe che aSTapadI - ATha kaDIvALA gItane aSTapadI kahe che aSTapradhAna - pradhAna, amAtya, saciva, maMtrI, dharmAdhyakSa, nyAyazAstrI, vaidya ane senApati - (A ATheyanI sArA rAjayavahIvaTa mATe khUba jarUra che) prabhAvaka puruSa - pravacanika, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAmaMtrabalI, tAMtrika aSTakUTa - varNa, vazya, tArA, yoni, grahamaitrI, bhrakuTa, nADI - lagna jovAmAM ATha phUTa jovAmAM Ave che aSTapravacanamAtA - 8 (5 samiti + 3 guNi = 8) IryAsamiti, bhASA, eSaNA, AdAnabhaMDamatta- nikSepanA, pAriSThApanikA, mana, vacana, kAyagati aSTaprakArI pUjA-jaLa, caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa, akSata, naivedya, phaLa (jaina paraMparA) aSTadhA prakRti - pRthvI, jaLa, agni, vAyu, AkAza, mana, buddhi, ahaMkAra - (bhagavad gItA) aSTaprAtihArya - azokavRkSa, puSpavRSTi, divyadhvani, cAmarayugma siMhAsana, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 bhAmaMDala, devaduMdubhi, traNa chatra buddhinA guNa - zuzruSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNa, uhA, apoha, arthanizcaya, tattvajJAna aSTAMgabuddhi ATha bhAvo - (kAvyazAstra mujaba) - saMkhyAtmaka zabdakoza zuzrUSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNa, ciMtana, UhApoha, arthavijJAna, tattvajJAna aSTabhoga anna, pANI, puSpa, tAMbUla, caMdana, vastra, AbhUSaNa, zayyA jAti, kula, rUpa, tapa, aizvarya, zruta, lAbha, baLa aSTama aSTamaMgala svastika, zrIvatsa, naMdyAvarta, vardhamAna, bhadrAsana, kalaza, mInayugala, darpaNa - (aupapAtika sUtra tathA AcAradinakara) aSTAMgamArga samyagdaSTi, sabhyasaMkalpa, samyakvANI, samyakarma, samyajIva, samyagNAyAma, sabhyasmRti, samyaksamAdhi (baudhdha) staMbha, sveda, svarabhaMga, romAMca, kaMpa, vaivarya, azrupAta, pralaya aSTamaMtrasAdhanA- zAMtikarma, pauSTikakarma, vazIkaraNa, AkarSaNa, staMbhana, mAraNa, vidveSaNa, uccATana aSTamAtRkApITha- brAhmI, mAhezvarI, kaumArI, vaiSNavI, vArAhI, nArasiMhI, aindrI, cAmuMDA - aSTamahAsiddhi- aNimA, mahimA, ladhimA, garimA, prApti, prakAmya, izitva, vazitva Jain Educationa International mUrtiprakAra - lauhI (paMcadhAtu nirmita) zailI (pASANa) dArUmayI, leppA, lekhyA, saikatI, maNimayI, manomayI - (bhAgavata) maithuna smaraNa, kIrtana, keli (phora ple) prekSaNa, guhya bhASaNa, saMkalpa, adhyavasAya, kriyAniSpatti (saMbhoga) aSTamUrti (ziva)- pRthvI, jaLa, teja, vAyu, AkAza, sUrya, caMdra, Rtvija For Personal and Private Use Only. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza aSTAMgayoga yogadRSTi yajJanAM dravyo - - vargaNA rasa (mukhya 8)- zRMgAra, hAsya, karuNa, raudra, vIra, bhayAnaka, bibhatsa, adbhuta Tucaka pradeza - nAbhi najIka rahelAM, karmathI aspRSTa ATha Atmapradeza (nAma upalabdha nathI) 27 yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna, samAdhi roga (mahAroga ATha prakAra)- vAta, azIrI, kRccha, meha, uMdara, bhagaMdara, harasa, saMgrahaNI mitrA, tArA, balA, dIprA, sthirA, kAMtA, prabhA, parA pIpaLo, umaro, pIpaLa, khAkharo, vaDanA samidha, ghI, tala ane khIra lagna (8 prakAra) - brAhma, ArSa, prAjApatya, gAMdharva, daiva, Asura, paizAca, rAkSasa aSTa lakSmI(1)-dhanalakSmI, dhAnyalakSmI, zauryalakSmI, saMtAnalakSmI, saubhAgyalakSmI, vidyAlakSmI, rAjyalakSmI, vijayalakSmI (2) - dhanalakSmI, gRhalakSmI, ArogyalakSmI, yazalakSmI, saMskAralakSmI, jJAnalakSmI, adhyAtmalakSmI, AtmalakSmI audArika, vaikriya, AhAraka, taijas, bhASA, zvAsocchvAsa, mana, kArpaNa - aSTa vinAyaka- mayUrezvara, siddhivinAyaka, ballALezvara, varadavinAyaka, ciMtAmaNijI, girijAtmaka, vighnezvara, mahAgaNapati ATha vyaMtaradeva- kinnara, kiMpuruSa, mahoraga, gAMdharva, yakSa, rAkSasa, bhUta, pizAca ATha zivasvarUpa- bhava, ziva, rudra, pazupati, ugra, mahAdeva, bhIma, izAna maMgaLA, zRMgAra, gvAla, rAjabhoga, utthApana, bhoga, AratI, aSTa samA zayana Jain Educationa International sAmAyikanAM ATha nAmo - sAmAyika, samayika, sAmavAda, samAsa, saMkSepa, anavadya, parIkSA, pratyAkhyAna For Personal and Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.8 saMkhyAtmaka zabdakoza siddhanA guNa (8) - anaMtajJAna-darzana, cAritra, virya, avyAbAdha sukha, akSayasthiti, arUpIpaNuM, agurulaghu aSTasaubhAgya - (strInAM saubhAgya cihno) siMdUra, cAMdalo, kAjaLa, nAkanI vALI, karNakuMDala, kaTimekhalA, kaMkaNa, jhAMjhara aSTasaMpadA - navakAra maMtranI ATha saMpadA aSTa sparza - halako, bhAre, komaLa, karkaza, snigdha, lukho, zItala, garama hiMgASTaka cUrNa (ATha auSadhIo) - hIMga, siMdhava, jIrU, sUMTha, marI, pIpara, ajamo, zahAjIrU aSTa jJAnAcAra- kAla, vinaya, bahumAna, upadhAna, anindava, vyaMjana, artha, tadubhAya aSTa jJAnaprAptinAM pravezadvAra- sattA, saMkhyA, kSetra, sparzanA, kALa, aMtara, bhAva, alpabadutva aMka-9 kAnUnanA nava muddA- (Nine points of Law :) puSkaLa paiso, asIma dhIraja, sAmo dAvo, vakIla, sAcI salAha, satyaniSTha sAkSI, taTastha paMca (July) nyAyAdhIza, bhAgya grahonAM pratIka ratno sUrya = mANeka caMdra = motI Pearl maMgaLa = pravAla (paravALo) budha = panno guru = pokharAja zukra = hIro (Diamond) zani = nilama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza rAhu = gomeda ketu = vaiDUrya nava graha - sUrya, caMdra, maMgaLa, budha, guru, zukra, zani, rAhu, ketu nava jAti - govALa, mALI, taMbolI, telI, vaNakara, halavAI, kuMbhAra, luhAra, vALaMda nava tattva - jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa nava devIo - (dugadivInAM nava svarUpa) zailaputrI, brahmacAriNI, caMdraghaMTA, kuSmAMDA, skaMdhamAtA, kAtyAyanI, kALarAtri, mahAgaurI, siddhidAtrI nava devI - kAlI, caMDikA, sAMbhavI, durgA, subhadrA, kumArI, (navarAtrI) trimUrti, kalyANI, rohiNI nava devakanyA - kumArikA, trimUrti, kalyANI, rohiNI, kAlikA, caMDIkA, zAMbhavI, durgA, subhadrA nava dravya - pRthvI, pANI, teja, vAyu, AkAza, kALa, dizA, AtmA, mana nava dvAra - (zarIranAM chidra) : mukha, AMkha, kAna, nAka, gudA, | upastha nava nAga - zeSanAga, anaMta, vAsUkI, padmanAbha, kaMbala, zaMkhamAla, dhRtarASTra, takSaka, phAlIyA nava nADI - iMDA, piMgalA, suSumaNA, gAMdhArI, hastinI, kuhu, sukhA, alaMbuSA nava nAta - dazA, vizA, soraThiyA, kapoLa, moDha, osavAla, poravAla, agravAla, khaMDelavAla nava nAtha - (nAthasaMpradAya) gorakhanAtha, javAlendranAtha, kAriNanAtha, gahinInAtha, capaTanAtha, revaNanAtha, nAganAtha, bhartunAtha, gopIcaMdranAtha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza nava nArada - sudarzana, supratibaddha, suvizAla, manorama, sarvatobhadra, sumanasa, saumanasya, priyaMkara, naMdIkara nava bhava - dhanarAjA, saudharmadeva, citragati vidyAdhara, (neminAtha prabhunA) mAhendra deva, aparAjita rAjA, AraNadeva, zaMkharAjA, aparAjitadeva, neminAtha navanidhi - padha, mahApA, zaMkha, makara, kacchapa, mukuMda, kuMda, nIla, kharva (kuberanA nava bhaMDAra) nava nidhAna - naisarpa, pAMDuka, piMgalaka, sarvaratna, mahApadma, kAla, mahAkAla, mANavaka, zaMkhaka (sthAnAMga sUtra) nava pada - arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, darzana, jJAna, cAritra, tapa nava nipuNatA - saMkhyAna (gaNita), nimitta, kavitva, purANa, samayasUcakatA, vAdavidyA, parapaMDita, bhUtikarma, cikitsA (sthAnAMga sUtra) nava parigraha - dhana, dhAnya, cAMdI, sonuM, kSetra, vAstu, dvipada, catuSpada, kuSya (vaMditu sUtra) nava prativAsudeva-azvagrIva, tAraka, meraka, madhu, nizuMbha, bali, prAda, rAvaNa, jarAsaMgha nava puNya upArjana - anna, pAna, vastra, vasati, zayana, mana, vacana, kAya namaskAra nava brahmacaryanI vADa- (maryAdA) 1. strI-pazu-napuMsaka rahita vasati, 2. strI sAthe ekAMta vajarya 3. strI beThI hoya tyAM puruSa be ghaDI ane puruSanI jagAmAM strI 3 prahara na bese 4. strInAM aMgopAMga na jovAM 5. ekAMtamAM kAmakrIDAnuM nirIkSaNa na karavuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 saMkhyAtmaka zabdakoza 31 6. pUrvakAlIna bhogakriIDAne yAda na karavI 7. snigdha bhojana na levuM 8. ati AhArano tyAga 9. zarIra zobhA na karavI navadhA bhakti - zravaNa, kIrtana, smaraNa, pAdasevana, arcana, vaMdana, dAsya, sakhya, Atmanivedana nava mahAvigaI- dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI, tela, goLa, madhuM, madirA-dArU, mAMsa - (sthAnAMga sUtra) nava mokSatattvanAM dvAra- satpadaprarupaNA, dravyapramANa, kSetrasparzanA, kAla, aMtara, bhAga, bhAva, alpabadutva - (navatattva prakaraNa) navarasa - zRMgAra, hAsya, karuNa, raudra, vIra, bhayAnaka, bibhatsa, adbhuta, zAta navaratna - (vikramAdityanAM) dhanvatarI, kSapaNaka, vaitAlabhaTTa, amarasiMha, zaMku, ghaTakarpara, kAlidAsa, varAhamihIra, vararuci navaratna - muktA, mANeka, vaiDUrya, gomedaka, vidruma, vaja, padmarAga, marakata, nilama navaratna (akabara bAdazAhanAM)- bIrabala, mAnasiMga, ToDaramala, abulaphajala, pheja, tAnasena, khAnakhAna, hakIma mahumAma, mullA dopiyAjha nava lokAMtika deva- (raiveyaka) sudarzana, supratibaddha, manorama, sarvatobhadra, suvizAla, sumanasa, prItikara, Aditya, naMdikara navatrika (logassanA) paramatrika - tirthIyare, jirNa, arihaMte, gAthA-1 pratiSThAnanatrika- nAmanirdeza-gAthA-2-3-4 praNidhAnatrika - abhithuA, vihuyayamalA, pahaNajaramaraNA, gAthA-5 prastutitrika - mae, me, mama, gAthA-pa-7 prasAdatrika - pasIyatu, samAlivaramuttama ditu, siddhA siddhi gAthA-6 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 praNAmatrika kittiya, vaMdiya, mahiyA gAthA-6 caMdesu, AIesu, sAgarava pratIkatrika prabhAva prasAraNatrika- nimmalayarA, payAsarA, sAgaravara (logassa sUtra) gAthA-cha nava-zarIra racanAnA vyUha- kuLa, nAma, jJAna, citta, nAda, biMdu, AtmA, jIva, kALa nava vidveSI (sudhArA tarapha dveSa batAvanAranAM nAmo) prarakSaka, sthitirakSaka, saMrakSaka, prAcInapaMthI, pUrvapakSa, rUDhirakSaka, sthiticusta, pragativirodhI, agatimAna nava (prakAranA) viSa- vatsanAbha, hAridraka, sakatuka, pradIpana, saurASTrika, zRMgaka, kAlakUTa, halAhala, brahmaputra (mAMgalika) namaskAramahAmaMtra, uvasaggahara stotra, saMtikaruM, tijayapahutta, namiNa stotra, ajitazAMti stotra, bhaktAmara, kalyANamaMdira, bRhazAMti nava strInA prakAra- nadI, kApAlikI, vezyA, dhobaNa, vANaMdayANI, brAhmaNI, zudra, govAlaNa, mAlaNa nava zakti (taMtrazAstra) - prabhA, mAyA, jayA, sUkSmA, vizuddhA, naMdinI, suprabhA, vijayA, sarvasiddhA nava smaraNa - - nava TUMka (siddhAcalajI) - Jain Educationa International saMkhyAtmaka zabdakoza (1) dAdA AdizvaranuM - naMdivardhana prAsAda - (2) motIzAnI TuMka (3) bAlAbhAInI TUMka (4) premAbhAI modInI TuMka (5) hemAbhAInI TuMka (6) Ujama phUInI TuMka (7) sAkara vazInI TuMka For Personal and Private Use Only. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza zrutajJAnanA nava paryAyavAcaka zabdo - sUtra, graMtha, siddhAMta, pravacana, AjJA, vacana, upadeza, prajJApanA, Agama (anuyogadvAra) (8) chIpA vazInI TuMka (9) savA somAnI TuMka aMka-10 Azcarya (accherA)- upasarga, garbhApaharaNa, strI tIrtha, abhAvita pariSada, zrIkRSNanuM aparakaMkA gamana, sUrya-caMdranuM mULa vimAne avataraNa, harivaMza kulotpatti, camarotpAta, asaMyata pUjA, 108nuM siddhigamana - (kalpasUtra-TIkA) (sthAnAMga-777) upaniSad-nAma- iza, kena, kaTha, prazna, muMDaka, mAMDukya, vaittariya, aitareya, chAMdogya, bRhadAraNyaka 33 kalpa (AcAra)- acelaka, auddezika, zayyAta, rAjapiMDa, kRtikarma, vrata, jyeSTha, pratikramaNa, mAsa, paryuSaNAkalpa kAmadazA kalpavRkSa mattAMgaka, bhRtAMga, tUrTIMga, dIpAMga, jyotiraMga, citrAMga, citrarasAMga, mahyaMga, gRhakAra, vasrAMga - artha, ciMtana, zraddhA, smaraNa, vikalatA, lajjAnAza, pramAda, unmAda, tAva, maraNa - saMhitA, veda, AraNyaka, zikSA, kalpa, vyAkaraNa, nighaMTu, chaMda, nirukta, upaniSad caMcaLa (asthira)- mana, madhukara, megha, mAninI (strI), madana, maruta, lakSmI, mada, markaTa, matsya graMthazAstra Jain Educationa International daza dikpAla-(lokapAla)- indra, agni, yama, varuNa, vAyu, nirjhati, kubera, izAna, brahmA, anaMta For Personal and Private Use Only. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 saMkhyAtmaka zabdakoza daza nAmI (saMnyAsI)- giri, parvata, tIrtha, Azrama, sAgara, vana, purI, araNya, bhAratI, sarasvatI daza devIo - kAlI, tArA, SoDazI, bhuvanezvarI, ghUmAvatI, chinnamarutA, tripurabhairavI, bagalAmukhI, mAtaMgI, kamalA daza dizA - 4 dizA, 4 vidizA, Urdhva, adho-10 daza vastu viccheda-mana:paryavajJAna, paramAvadhijJAna, pulAka labdhi, AhAraralabdhi, kSapakazreNI, upazamazreNI, jinakalpa, traNa cAritra, kevalajJAna darzana, mokSagamana - (kalpasUtra TIkA) daza viSadhara - (nAgakula), anaMta, vAsukI, takSaka, karkoTaka, padma, mahApaba, zaMkhapAla, kulika, jaya, vijaya dRSTivAdanAM paryAya nAmo- daSTivAda, hetuvAda, bhUtavAda, tathyavAda, samyagvAda, dharmavAda, bhASAvicaya, pUrvagata, anuyogagata, sarvajIvasukhAvaha dazatrika - nisahi, pradakSiNA, praNAma, dizAtyAga, pramArjana, pUjA, avasthA, varNa, mudrA (bhASya) pratyAkhyAna (paccakakhANa)-navakArazI, porisI, sADhaporisI, purimaSTha, ekAsana, nIvi, ekalaThANa, ekadatI, AyaMbila, upavAsa (bhASya-3) trasadazaka - trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira zubha, saubhAgya, susvara, Adeya, yaza (karmagraMtha-1) tiryagurjubhaka - anna, pAna, vastra, leNa, puSpa, phaLa, zayana, vidyA, aviyata, jaibhaka dhvani (Voice)- tAra, candra, madhya kala, siMhanAda, tumula, marmara, kvaNita, kUjana, bhIma napuMsaka (janmajAta)-paMDaka, vAtika, kalaba, kuMbhika, irSALu, zakunI, tatkarmasevI, saugaMdhika, Asakta, pAlikA pAlika - pa-indriya, 3 baLa, AyuSya ane zvAsocchavAsa=10 prANa For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 35 bhavanapati - asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra, vighukumAra, agnikumAra, dIpakumAra, udadhikumAra, dizikumAra, pavanakumAra, meghakumAra manuSyanI jIvana avasthA (jIvanakama) - bAlA, krIDA, maMdA, balA, prajJA, hAyanI, prapaMcA, prAbhArA, mumuhI, zAyanI (sthAnAMga sUtra 10) manuSyabhavanI durlabhatAnA paricAyaka dRSTAMta- bhojana(collaka), pAzaka, dhAnya, dhUta, ratna, svapra, cakra, kUrma, yuga, paramANu - (uttarAdhyayana sUtra - caturaMgIya adhyayana) mahAzrAvaka-zramaNopAsaka - AnaMda, kAmadeva, cUlaNI pitA, surAdeva, zataka, kaMDakaulika, sadAlaputra, mahAzataka, naMdinIpitA, sAlidIpitA - (upAsaka dazAMga sUtra) yogamudrA - mahAmudrA, mahAbaMdha, mahAvedha, khecarI, uDDiyAna, mUlabaMdha, jAlaMdharabaMdha, viparIta-karaNI, vrajolI, zakticAlana - (haThayoga pradIpikA) yatidharma - kSamA, nirlobhatA, Arjava, mRdutA, laghutA, satya, saMyama, tapa, tyAga, brahmacarya rAvaNanAM daza mastaka- mugaTamAM pratibiMbita thatAM 10 rUpo rUpaka-10 - nATaka, prakaraNa, bhANa, prahasana, Dima, vyAyoga, samavakAra, vIthI, aMka, IhAmRga laukika maMgala - bALaka sAthe mAtA, vAcharaDA sAthe gAya, vardhamAna (zakoruM) suzobhita kanyA, mInayugala, phaLa, cAmara, svastika, modaka, dahIM - (suzruta sUtra) vAyu (zarIrastha)- prANa apAna, bAna, samAna, udAna nAga, kUrma, kRkala, devadatta, dhanaMjaya vividha dharma - grAmyadharma, nagaradharma, rASTradharma, kuladharma, saMgharma, gaNadharma, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 saMkhyAtmaka zabdakoza pAkhaMDadharma, mRtadharma, cAritradharma, astikAyadharma (sthAnAMga sUtra) viSNunA avatAra-masya, kUrma, varAha, nRsiMha, vAmana, parazurAma, rAma, kRSNa, buddha, kalki vaiyAvacca=sevAyogya- AcArya, upAdhyAya, tapasvI, sthavira, glAna (zakSa) nUtana dIkSita, kula, gaNa, saMgha, sAdharmika - (tasvArtha sUtra). sadeva jAgRta - zrImaMta, ciMtAtura, cora, dIkarIno pitA, devALiyo, vera rAkhanAra, yogasAdhaka, kuTila bhAryA, rogISTha, cokIdAra, (laukika) samyakatva - (10 ruci) nisaruci, upadezaruci, AjJAruci, sUtraruci, bIjaruci, abhigamaruci, vistAraruci, kriyAruci, saMkSeparuci, dharmaruci saMskAra (vaidika)-garbhAdhAna, puMsavana, sImaMta, jAtakarma, nAmakaraNa, niSkaraNa, annaprAzana, cUDAkaraNa, upanayana, vivAha saMkhyAna (gaNitAnuyoga) - pratikarma (saravALo) vyavahAra, ra (kSetragaNita) rAzi (trirAzi), kalaka, savarNa, guNAkAra, varga, dhana, vargavarga, kAkI - (sthAnAMga sUtra) sAdhunI sAmAcArI- AvarsiTI, naiSadhikI, pRcchA, pratipRcchA, chaMdanA, upasaMpadA, IcchAkAra, micchAkAra, tathAkAra, abhyatthAna- (sthAnAMga sUtra) sukhanAM sthAna - Arogya, dIrdhAyu, dhanADhyatA, kAma, bhoga, saMtoSa, asti, sukhabhoga, niSkramaNa (dIkSA), mokSa (sthAnAMga sUtra) sthAvara dazaka - sthAvara, sUkSma aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, daurbhAgya, duHsvara, anAdeya, apayaza Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 37 sthavira - grAma sthavira, nagara, rASTra, prazAstA, kula, gaNa, saMgha, jAti, zrata, paryAyasthavira - (sthAnAMga sUtra) aMka-11 aMgasUtro-11 - AcArAMga, sUtrakRtAMga, ThANAMga, samavAyAMga, bhagavatI (vivAhaprajJapti), upAsakadazAMga, aMtagaDasUtra, jJAtAdharmakathA, anuttaropapAtika, praznavyAkaraNa, vipAkasUtra gaNadhara-11 - bhagavAna mahAvIranA gaNadharo) indrabhUti - gautama, agnibhUti, vAyubhUti, vyakta, sudharmA, maMDitaputra, mauryaputra, akaMpita, acalabhrAtA, metArya, prabhAsa rudrAvatAra (zivanAM rUpo) - tyaMbaka, zaMbhu, mahezvara, aparAjita, aja (kapAlI), ahirbana, Izvara, ajaikapAda, pinAkIna, mRgavyAdha, vRSa (kapi) (vRSapati) - (vaidika) bhImAvalI, jitazatru, bhadra, vizvAhila, supratiSTha, acala, puMDarika, ajitadhara, ajitanAtha, satyakIsuta, mahAvIra - (jaina) vArSika kartavyo-zrAvakanAM-(jaina) - saMghapUjA, sAdharmikavAtsalya, yAtrAnika, snAtrapUjA, devadravyavRddhi, mahA-pUjana, rAtrijAgaraNa, zrutajJAnapUjA, udyApana, tIrthaprabhAvanA, AlocanA zrAvaka pratima-11-samyakta, vrata, sAmAyika, pauSadha, kAyotsarga, brahmacarya, sacittavarjana, svayaM AraMbhavarjana, zreSyaAraMbhavarjana, udiSTa varjana, zramaNabhUta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 saMkhyAtmaka zabdakoza aMka-12 arihaMtaguNa - prAtihArya-8 + atizaya-4 = 12 anuprekSA-(bhAvanA) 12- anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva, anyatva, azuci, Azrava, saMvara, nirjarA, lokasvabhAva, bodhidurlabha, dharmabhAvanA - (zAMta sudhArasa) upayoga - mati, zruta, avadhi, mana:paryava, kevaLajJAna upayoga=5 cakSu, acalu, avadhi, kevaladarzana = 4 matiajJAna, zrutaajJAna, virbhAgajJAna = 3 = 12 gaNapati - gaNeza, gajakarNa, sumukha, ekadaMta, kapila, laMbodara, vighnahartA, gaNAdhIza, dhUmraketu, gaNAdhyakSa, bhAlacaMdra, gajAnana gRha (kuMDalInA) bhavana-tanu, dhana, parAkrama, mAtA, vidyA, roga, patnI, mRtyu, bhAgya, vyApAra, Avaka, kharca (vyaya) cakravartI-12 - bharata, sagara, subhUma, maghavA, sanatakumAra, zAMtinAtha, kuMthunAtha, aranAtha, mahApadma, hariSeNa, jaya, brahmadatta (triSaSTizalAkA) tA=12 : 6 bAhya, 6 AtyaMtara - bAhya - anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza, saMlInatA AtyaMtara - prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, dhyAna, kAyotsarga devaloka-12 - saudharma, izAna, sanakumAra, mahendra, brahmaloka, lAMtaka, mahAzukra, sahastrAra, Anata, prANata, AraNa, azruta - (tattvArtha sUtra) dvAdaza aNuvrata- (zrAvakanAM 12 vrata) - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza dvAdazAMgI Jain Educationa International sthUla prANAtipAta viramaNa, sthUla mRSAvAda viramaNa, sthUla adattAdAna viramaNa sthUla maithuna viramaNa (parastrIgamana viramaNa), parigraha parimANa dizA parimANa bhogopabhoga parimANa anarthadaMDa viramaNa sAmAyika dezAvakAzika pauSadhopavAsa atithisaMvibhAga traNa guNavrata cAra zikSAvrata - (NipiTaka) AcArAMga, sUyagaDAMga, ThANAMga, samavAyAMga, vivAhapannatti (bhagavatIsUtra), jJAtAdharmakathA, upAsakadazAMga, aMtagaDadazAMga, anuttaropa-pAtika, praznavyAkaraNa, vipAkasUtra, dRSTivAda dvAdazaparSadA tIrthaMkaradevanI - (4x3 = 12) (pUrva) agnidizAmAM - sAdhu, sAdhvI, vaimAnika devInI beThaka (uttara) izAna dizAmAM - vaimAnika devo, zrAvaka, zrAvikA (pazcima) vAyavya dizAmAM - bhavanapati devI, jyotiSI devI, vyaMtara devIo 39 (dakSiNa) (naiRtya dizAmAM) - bhavanapati, jyotiSI, vyaMtara deva For Personal and Private Use Only. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 saMkhyAtmaka zabdakoza dvAdaza skaMdha - adhikAralIlA, jJAnasAdhanalIlA, sargalIlA, visargalIlA, sthAnalIlA, poSaNalIlA, ati (vAsanA)lIlA, manvantaralIlA, izAnucarita, nirodha, mukti, AzrayalIlA - (bhAgavatapurANa) nAda - (dhvani-12) anAhatanAda, ghaMTanAda, zaMkhanAda, duMdubhinAda, siMhanAda, meghanAda, kiMkINInAda, samudradhvani, jhAlaranAda, pakhavAja (nobata) nAda, 3OMkAranAda, sohanAda banArasa - vArANasI, kAzI, AnaMdakAnana, avimukta, mahAsmazAna, rudrAvAsa, kAzikA, tapasthalI, muktibhUmi, kSetrapurI, zivapurI, tripurArI megha (12 meghanAM nAma) - subuddhi, naMdazAlI, kanyada, pRthuzravA, vAsUkI, takSaka, vikartana, sarvada, hemazAlI, jalendra, vajadaSTa, viSakara AzAmAzAM vidyotatAM vAtA vAntu dizodizaM / marudbhiH pracyutA meghAH saMyantu, pRthivI manuH // - (atharvaveda) rAzi-12 - meSa, vRSabha, mithuna, karka, siMha, kanyA, tulA, vRzcika, dhana, makara, kuMbha, mIna zAstrIya nAma-12 mahinAnA - (zrAvaNathI prAraMbha) 1. abhinaMdana (zrAvaNa) 2. supratiSTha (bhAdrapada) 3. vijaya (Aso) 4. prItivardhana (kArataka) 5. zreyAna (mAgasara) 6. ziva (poSa) 7. zizira (mahA) 8. himavAna (phAgaNa) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza sAdhu-bhikSu pratimA (paDimA=pratijJA) - 9. vasaMta (caitra) 10. kusumasaMbhava (vaizAkha) 11. nidAgha (jeTha) 12. vanavirohI (aSADha) sUryanA nAma 1 eka mAsikI bhikSu pratimA 2 be mAsikI bhikSu pratimA 3 traNa mAsikI bhikSu pratimA 4 cA2 mAsikI bhikSu pratimA 5 pAMca mAsikI bhikSu pratimA Jain Educationa International 6 cha mAsikI bhikSu pratimA 7 sAta mAsikI bhikSu pratimA 8 prathama sAta rAtri divasanI 9 bIjI sAta rAtri divasanI 10 trIjI sAta rAtri divasanI mAsa 11 ahorAtrinI mAsa 12 eka rAtrinI siddhazilAnAM nAma- iSat, iSat prAkbhArA, tanu, tanutara, siddhi, siddhAlaya, mukti, muktAlaya, brahma, brahmAvataMsaka, lokapratipUraNa, lokAgacUlikA 41 - (samavAyAMga sUtra) - varuNa, sUrya, vedAMga, bhAnu, indra, ravi, gabhasti, yama, svarNareta, divAkara, mitra, viSNu For Personal and Private Use Only. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 aMka-13 aghoSa (vyaMjana) 13- ka, kha, ca, cha, Ta, Tha, ta, tha, pa, pha, za, Sa, sa kAThiyA-13 abhimAna, avinaya, ALasa, ajJAna, (trAsavAdI) kRpaNatA, krodha, kautuka, pramAda, bhaya, moha, (AtaMkavAdI) vikathA, viSayavRtti, zoka kriyAsthAna-13- (jIvanI vedanArUpa anubhavanuM kAraNa te kriyA. AvA 13 kriyAsthAna A pramANe che :) - saMkhyAtmaka zabdakoza arthadaMDa, anarthadaMDa, hiMsAdaMDa, akasmAtadaMDa, dRSTiviparyAsadaMDa, mRSAvAdadaMDa, adattAdAnadaMDa, AdhyAtmikadaMDa, mAnapratyayadaMDa, midveSa- pratyaya, mAyApratyaya, lobhapratyaya, iryApathika kriyA, - (samavAyAMga sUtra) RSabhadevanA bhava-13- dhannAsArthavAha, yugalika, saudharmadeva, mahAbaLakumAra, izAnadeva, vajajaMgharAjA, yugalika, saudharmadeva, kezava2AjA, acyutadeva, vajranAbhacakravartI, sarvArthasiddhadeva, RSabhadeva vizvadevA-13 - kratu, dakSa, satya, vasu, pururavA, Ardrava, dhuri, locana, kAla, kAma, kuru, nRtya, muni (vaidika) aMka-14 avinIta ziSyanA 14 avaguNa (1) je vAraMvAra krodha kare, (2) krodhane dIrgha samaya sAcavI rAkhe, (3) mitrane tiraskAre, (4) zAstrajJAna prApta karI ahaMkAra kare, (5) koInI paNa niMdA kare, (6) mitro para krodha kare, (7) priya mitrano avarNavAda kare, (8) Agrahayukta bhASA bole, (9) mitradrohI, (10) abhimAnI, (11) rasalolupa, (12) ajitendriya, (13) asaMvibhAgI, (14) aprIti utpAdaka Jain Educationa International - (uttarAdhyayana sUtra-14) khanijadravya-14- soDiyama, poTeziyama, kelziyama, megneziyama, lokhaMDa, tAMbu, For Personal and Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 43 jasata, klorIna, meMgenijha, bromina, AyoDIna, phospharasa, gaMdhaka guNasthAna-14- mithyAtva, sAsvAdana, mizra, avirata- samyagdaSTi, dezavirati, pramattasaMyata, apramattasaMyata, apUrvakaraNa, anivRtti bAdara saMparAya, sUkSmasaMparAya, upazAMtamoha, kSINamoha, sayogIkevalI, ayogI - (karmagraMtha) cakravartInAM ratna-14-senApati, gRhapati, purohita, azva, hasti (gaja) vardhakI, strI, cakra, chatra, carma, maNi, kAkiNI, khaga, daMDaratna -(jaina saMgrahaNI sUtra) lakSmI, kaustubha, pArijAtaka, surA, dhanaMtarI, caMdramA, kAmadudhA, airAvata, raMbhA, uccaH zravA, amRta, zAdhana, pAMcajanya zaMkha, halAhala - (vaidika purANa) hastI, azva, ratha, strI, bANa, bhaMDAra, mALA, vastra, vRkSa, zakti, pAza, maNi, chatra, vimAna - (vaidika paraMparA) niyama-14 (zrAvako mATenA) - sacitta, dravya, vigaI, upAna, taMbola, vastra, kusuma, vAhana, zayana, vilepana, brahmacarya, dizA, snAna, AhAra-pANI - (aticAra sUtra) pUrva - (14) - utpAdapUrva, agrAyaNIya, vIryapravAda, asti-pravAda, jJAnapravAda, satyapravAda, AtmapravAda, karmapravAda, pratyAkhyAnapravAda, vidyApravAda, kalyANapravAda, prANAvAya, kriyAvizAla, lokabiMdusAra - (samavAyAMga sUtra-147) mahAsvapra-(14)- airAvatahAthI, vRSabha, siMha, lakSmIdevI, puSpamALA, caMdra, sUrya, dhvajA, kaLaza, pAsarovara, samudra, devavimAna, ratnarAzi, - nirdhamaagni - (kalpasUtra) mArgaNA-(14)- gati, indriya, kAye, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 saMkhyAtmaka zabdakoza lezyA, bhavya, samyakta, saMjJI, AhAra - uttarabheda-62) maMdironuM zilpavidhAna (vAstuvidyA) - nAgara, drAviDa, latina, vairADha, vimAna, sAvadhAra, mizraka, bhUmija, vimAna nAgara, puSpaka, vallabha, siMhAvalokana=(niSadyA) rathAkAra, phAsanAkAra - ("jaya" zilpa graMtha) ratna-(Precious stones) (14)- gomedaka, rucaka, sphaTika, lohitAkSa, marakata, (masAra gala) bhujamocaka, indranIla, caMdana, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhika, vaiDUrya, caMdraprabha, jalakAMta, sUryakAMta - ("kalpasUtra") rAjaloka-(14)-apoloka, madhyaloka, Urdhvaloka (jaina sUtra mujaba) loka(bhuvana) 14-bhUrloka, bhuvaHloka, svargaloka, mahaloka, janoloka, tapoloka, satyaloka (7), atala, vitala, sutala, talAtala, mahAtala, rasAtala, pAtAla (7) (- vaidika) vidyA-(14)A- veda-4, aMga-6, dharmazAstra-1, mImAMsA, nyAya, purANa B- brahma, cAturI, bala, vAhana, dezanA, bAhu, jalataraNa, rasAyana, gAyana, vAdya, vyAkaraNa, bheda, jayotiSa, vaidyaka aMka-15 karmAdAna-(15) tyAjya-aMgArakarma, vana (vRkSachedana) sADI (zakaTa), bhADI, phoDI (sphoTaka), daMta, lakjha, rasavANijya, keza, viSa, yaMtrapalaNa, nilachana, dava, zoSaNa, asatIpoSaNa - (vaMditu - zrAvakapratikramaNa sUtra) divasamAM vizeSa nAma - (15) - pUrvAga, siddhamanohara, manohara, yazobhadra, yazodhara, sarvakAma samRddha, IndramUrdhAbhiSikta, saumanasa, dhanaMjaya, arthasiddha, abhijita, zataMjaya, tyAzana, agnivezya, upazama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 45 upageTa paramAdhArmika-(15) parama adhArmika) aMba, aMbarISa, zyAma, zabala, raudra, uparaudra, kAla, mahAkAla, asipatra, dhana, kuMbha, vAlukA, vaitaraNI, kharasvara, mahAghoSa manuSyanA 15 prakAranA prayoga - (1) satyamana:prayoga, (2) mRSAmanaHprayoga, (3) satyamRSAmana:prayoga, (4) asatyamRSAmanaHprayoga, (5) satyavacanaprayoga, (6) mRSAvacanaprayoga, (7) satyamRSAvacanaprayoga, (8) asatyamRSAvacanaprayoga, (9) audArikazarIrakAyaprayoga, (10) dArikamizrazarIrakAyaprayoga, (11) vaikriyazarIrakAyaprayoga, (12) vaikriyamizrazarIrakAyaprayoga, (13) AhArakazarIrakAyaprayoga, (14) AhArakamizrazarIrakAyaprayoga, (15) kAmaNazarIrakAyaprayoga - samavAyAMga sUtra) rAtrinAM vizeSa nAma - (15) - uttama, sunakSatrA, elApatyA, yazodharA, saumanasA, zrIsaMbhUtA, vijayA, vaijayantI, jayaMtI, aparAjitA, icchA, samAhArA, tejA, atitejA, devAnaMdA siddha (15bheda) -jina, ajina, tIrtha, atIrtha, gRhiliMga, avaliMga, svaliMga, strIliMga, purUSaliMga, napuMsakaliMga, pratyekabuddha, svayaMbuddha, buddhabodhita, ekasiddha, anekasiddha - (navatattva prakaraNa) aMka-15 suvinIta sAdhakanA 15 guNa (- paMdara guNane dhAraNa karanAra sAdhaka suvinIta kahevAya che.) (1) namra banI rahe, (2) caMcaLatA rahita hoya, (3) mAyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 saMkhyAtmaka zabdakoza daMbha ke chaLathI rahita, (4) anautsuka, (5) koIno tiraskAra na kare, (6) lAMbo samaya krodha na Take, (7) maitrI TakAve, (8) zAstrajJAnI - mada vagarano, (9) alanA chatAM niMdA kare nahIM, (10) mitro para krodha na kare, (11) apriya mitrano ekAMtamAM guNAnuvAda kare, (12) kalaha ane mArAmArIthI dUra rahe, (13) tattvajJAnI, saMskArI, (14) lajjAzIla, (15) indriyanuM gopana kare ane vivekI hoya - (uttarAdhyayanasUtra-15) AgAra. aMka-16 anuprekSA (12+4)=16 (bhAvanA) anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva, anyatva, azuci, Azrava, saMvara, nirjarA, lokasva-bhAva, bodhidurlabha, dharmabhAvanA, maitrI, pramoda, karuNA, mAdhyastha (zAMtasudhArasa graMtha) - UrvazvAsa, adhozvAsa, udharasa, chIMka, bagAsuM, oDakAra, adhovAyu, (vA chUTa), cakarI, mUccha, zarIrakaMpana, zleSma, dRSTiprakaMpa, Aga, rAjabhaya, sarpabhaya, paMcendriyahiMsA (annattha sUtra) kaSAya - anaMtAnubaMdhI-krodha, mAna, mAyA, lobha apratyAkhyAna-krodha, mAna, mAyA, lobha pratyAkhyAnAvaraNa-krodha, mAna, mAyA, lobha saMjavalana-krodha, mAna, mAyA, lobha - (samavAyAMga sUtra-16) caMdranI kaLA (indukaLA) - amRtA, mAnadA, pUSA, tuSTi, puSTi, rati, dhRti, zazinI, caMdrikA, kAnti, jyonjhA, zrI, prIti, aMgadA, pUrNA, pUrNAmRtA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza padArtha - pramANa, prameya, saMzaya, prayojana, dAMta, siddhAMta, avayava, tarka, nirNaya, vAda, jalpa, vitaMDA, hetvAbhAsa, chala, jAti, nigrahasthAna - (naiyAyika) maMdAra parvatanAM 16 nAma - maMdara, meru, manorama, sudarzana, svayaMprabha, girirAja, ratnoccaya, priyadarzana, lokamadhya, lokanAbhi, artha, sUryAvarta, sUryAvaraNa, uttara, dizAdi, avataMsa ratna (16) - karkatana, vaja (hIraka), vaiDUrya, lohitAkSa, masAragala, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhaka, jyotirasa, aMjana, aMjanapulaka, jAtarUpa, subhaga, aMka, sphaTika, rijharatna - (kalpasUtra) Albel (Memory Power) (15) saMjJAna, medhA, manISA, asu, vijJAna, daSTi, smRti, saMkalpa AjJAna, dhRti, jUti, kAma prajJAna, mati, kratu, vaza - (aitareya upaniSada zaNagAra (16) zRMgAra (nArInA) - aMjana (AMjaNa), hAra, bAjubaMdha, zIzaphaLa kaTibaMdha, gaLAbaMdha, muktAhAra, kaMkaNa, cUDo, kuMDala, nUpura (jhAMjhara), ratnArAkhaDI, cUnI viMchuDo, gophaNo, mALA (puSpamALA) SoDazopacAra - AhvAhana, Asana, artha, pAdya, Acamana, madhuparka, snAna, vastrAbharaNa, yajJopavita, sugaMdha, dhUpa, dIpaka, naivedya, tAMbUla, parikramA, vaMdanA satI - brAhmI, suMdarI, caMdanabALA, rAjImatI, draupadI, kauzalyA, mRgAvatI, sulasA, sItA, subhadrA, zivA, kuMtI, zIlavatI, damayaMti, prabhAvatI, padmAvatI (bharaDesara-sajhAya) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 saMkhyAtmaka zabdakeza sUyagaDAMganA 16 adhyayana - samaya, vaitAlika, upasargaparijJA, strIpariNA, narakavibhakti, mahAvIrastuti, kuzIla-paribhASika, vIrya, dharma, samAdhimArga, samavasaraNa, yathAtathya, graMtha, yamakIya, gAthA - (sUyagaDAMga-prathama zrutaskaMdha) soLa saMskAra - garbhAdhAna, puMsavana, sImaMtonnayana, jAtakarma, nAmakaraNa, niSkramaNa, annaprAzana, cUDAkarma, karNavedha, samAvartana, bali, vivAha, gRhasthAzrama, vAnaprastha, saMnyAsa, aMtyeSTi - (manusmRti) vidyAdevI-16 - rohiNI, prajJapti, vajazRMkhalA, vajAMkuzI, apraticakrA (cakrezvarI), puraSadattA, kAlI, mahAkAlI, gaurI, gAMdhArI, mahAvAlA, mAnavI, vairocyA, acchatA, mAnasI, mahAmAnasI - (saMtikara stotra) aMka-17 maraNa prakAra - AvicI, avadhi, AtyaMtika, balAya, vastRta, aMtaHzalya, tabhava, bAla paMDita, mizra, chadmastha, kevaLI, gRddhapRSTha, bhaktaparijJA, iMginI, pAdopagamana, - (aSTaprAbhRta) zatruMjayanA uddhAra - (1) bharata cakravartI, (2) daMDavIrya rAjA, (3) izAnendra, (4) mAhendra, (5) brahmandra, (6) camarendra, (7) sagaracakravartI, (8) vyaMtarendra, (9) caMdrayazA rAjA, (10) cakrAyudha rAjA, (11) rAmacaMdrajI, (12) pAMDava, (13) jAvaDazA (vi.saM. 108), (14) bAhaDamaMtrI (saM.1213), (15) samarAzA osavAla (saM.1371), (16) karmAzA (vi.saM.1580), (17) vimalavAhana rAjA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 48 sattarabhedI pUjA- snAna, vilepana, vastrayugala, vAsapUjA, puSpArohaNa, mAlyArohaNa, vargArohaNa, cUrohaNa, dhvajArohaNa, AbharaNArohaNa, puSpagraha, puSpaprakara, aSTamaMgala, dhUponsepa, gIta, nRtya, vAjiMtra - (sattarabhedI pUjA) sattara prakArano asaMyama ane 17 prakArano saMyama :asaMyama saMyama (1) pRthvIkAya asaMyama pRthvIkAya saMyama (2) apUkAya asaMyama apakAya saMyama (3) teukAya asaMyama teukAya saMyama (4) vAyukAya asaMyama vAyukAya saMyama (5) vanaspatikAya asaMyama vanaspatikAya saMyama (6) beIndriya asaMyama beIndriya saMyama (7) te Indriya asaMyama teIndriya saMyama (8) caurindriya asaMyama caurindriya saMyama (9) paMcendriya asaMyama paMcendriya saMyama (10) ajIvakAya asaMyama ajIvadAya saMyama (11) prekSA asaMyama prekSA saMyama (12) upekSA asaMyama upekSA saMyama (13) apahatyA asaMyama apahatyA saMyama (14) apramArjanA asaMyama apramArjanA saMyama (15) mana asaMyama mana saMyama (16) vacana asaMyama vacana saMyama (17) kAya asaMyama kAya saMyama - (samavAyAMga sUtra) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 saMkhyAtmaka zabdakoza aMka-17 hastalikhitanAM upakaraNo - 1. kuMpI (khaDiyo), 2.kAjaLa(zAhI), 3.keza, 4. kAMbaLa, 5. kuza, 6. kAMbI (AMkaNI), 7. kalama, 8. kRpANikA, 9, kAtara, 10. kASTa (pATI), 11. kAgaLa, 12. kIkI, 13. koTaDI, 14. kalamadAna, 15. kramaNa (beThaka-palAMThI), 16. kaTi, 17. kAMkaro aMka-18 aSTAdaza varNa (jAti): brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zUdra (4 mukhya), kaMdoI, kAchiyA, mALI, vALaMda, (hajAma-nApita), suthAra, bharavADa, kaDiyA, taMbolI, sonI, ghAMcI (chIpA), luhAra, mocI, camAra, kuMbhAra (laukika) abhiSeka-18 - pUjanavidhi 1. suvarNa cUrNa (varakha), 2. paMcaratna cUrNa, 3. kaSAya cUrNa, 4. maMgalamRtikA snAtra, 5. paMcagavya (paMcAmRta), 6. zamUlikA snAna, 7. aSTavarga snAtra (auSadhi), 8. pataMjari aSTavarga snAtra, 9. sadauSadhi snAtra, 10. sahamramUlikA sarvoSadhi snAtra, 11. puSpasnAtra, 12. gaMdhasnAtra, 13. vAyucUrNa snAtra, 14. kSIracaMdana snAtra, 15. kezara-zarkarA snAtra, 16. tIrthodaka snAtra, 17. kapUra snAtra, 18. kesara-kastUri-caMdana snAtra aMkalekhana, (gaNita) : ekama, dazaka, zataka (so), hajAra (sahastra), dazahajAra, lAkha, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza dasalAkha, karoDa, dasakaroDa, abaja, kharva, nikharva, mahApadma, zaMku, jaladhi, aMtya, madhya, parArdha - (bhagavad gomaMDala koza) (doSa na hoya)-18 doSarahita jinezvara H aMtarAyapa, hAsyada, rati7, arati8, bhaya, zoka10, jugupsA11, kAma12, mithyAtva13, ajJAna14, nidrA15, avirati16, rAga17, dveSa18 - (paramAtmastutidvAtriMzikA, abhidhAna ciMtAmaNi kAMDa-1) pApasthAna (tyAjya) - 18 : prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, paizUnya, rati-ati, paraparivAda, mAyAmRSAvAda, mithyAtvazalya - (pratikramaNa sUtra) purANa-18 nAtarA (18) kuberadatta ane kuberadattAnA (jaina kathA mujaba) mokSanA paryAyanAmo (18) - 51 brahma, padma, viSNu, vAyu, bhAgavata, nAradIya, mArkaMDeya, agni, bhaviSya, brahmavaivarta, liMga, varAha, skaMda, vAmana, kurma, matsya, guDa, brahmAMDa (bhAgavata) Jain Educationa International brahmacaryasthAna-18 : mahAnaMda, amRtapada, siddhi, kaivalya, apunarbhava, ziva, niHzreyasa, zreyasa, nirvANa, brahma, nivRtti, mahodaya, sarvaduHkhakSaya, nirvANa, akSara, mukti, mokSa, apavarga - (mahAzakrastava) (zramaNa bhagavAna mahAvIre dareka zramaNane mATe aDhAra sthAna kahyA che -) For Personal and Private Use Only. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza (1) audArika zarIravALA manuSya tiryaMconA kAmabhogonuM manathI sevana kare nahIM (2) anya pAse manathI sevana karAve nahIM (3) manathI sevana karanAranuM anumodana kare nahIM (4) kAmabhogonuM vacanathI sevana kare nahIM (5) vacanathI anya pAse sevana karAve nahIM (6) vacanathI sevana karanAranuM anumodana kare nahIM (7) kAmabhogonuM kAyAthI sevana kare nahIM (8) anya pAse kAyAthI sevana karAve nahIM (9) kAyAthI sevana karanArane anumodana Ape nahIM (10) deva-devIonA kAmabhogo aMge manathI sevana kare nahIM (11) anya pAse manathI sevana karAve nahIM (12) koI manathI sevana karatA hoya to anumode nahIM (13) divya kAmabhoganuM vacanathI sevana kare nahIM (14) anya pAse vacanathI kAmabhogonuM sevana karAve nahIM (15) koI vacanathI sevana karatAM hoya to anumode nahIM (16) divya kAmabhogonuM kAyAthI sevana kare nahIM (17) kAyAthI anya pAse sevana karAve nahIM (18) kAyAthI sevana karanArane anumode nahIM - (samavAyAMga sUtra) lekhavidhAna-18 prakAra :- (namo gaMbhIe lIvie) brAhmI, yAvanI, doSa uparikA, kharoSTrikA, kharazAvikA, prahArAtikA, uccatarikA, akSarapRSTikA, bhogavatikA, vainatikI, nihnavikA, gaNita, mAhezvarI, drAviDI, polindI, phArasI, uDIyA, haMsalipi, lATI, saindhavI, nAgarI - (samavAyAMga, 18). Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza bhagavad gItAnAM 18 adhyAya H aMka-19 ogaNIsa tIrthaMkaro gRhasthavAsamAM rahIne pachI dIkSA svIkAre che - arjunaviSAdayoga, sAMkhyayoga, karmayoga, jJAnakarmasaMnyAsa, karmasaMnyAsa, AtmasaMyama, jJAnavijJAna, akSarabrahmayoga, rAjavidyA-rAjaguhyayoga, vibhUtiyoga, vizvarUpadarzana, bhaktiyoga, kSetra-kSetrajJa vibhAgayoga, guNatraya vibhAgayoga, puruSottama yoga, devAsurasamyak-vibhAga, zraddhAtrayavibhAga, mokSasaMnyAsayoga jJAtAdharmakathA sUtranAM 19 adhyayana : Jain Educationa International RSabhadeva, ajitanAtha, saMbhavanAtha, abhi-naMdana, sumatinAtha, padmaprabhu, supArzvanAtha, caMdraprabhu, suvidhinAtha, zItalanAtha, zreyAMsanAtha, vimalanAtha, anaMtanAtha, dharmanAtha, zAMtinAtha, kuMthunAtha, aranAtha, munisuvrata, naminAtha - (sUyagaDAMga sUtra) asamAdhi sthAna : 53 (A sUtranA prathama zrutaskaMdhanA 19 adhyayana che.) meghakumAra, saMghATa, moranAM IMDA, kAcabo, zailaka, tumba, rohiNI, mallI, mAkaMdI, caMdranI kaLA, dAvadrava, udakajJAta, maMDUka, tetalI, naMdIphaLa, aparakaMkA, okIrNa, azva, susamA, puMDarIka jJAta - (samavAyAMga sUtra) aMka-20 (1) jaldI jaldI cAlavuM, (2) pramArjana karyA vinA cAlavuM (3) avidhie pramArjana karI cAlavuM For Personal and Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 saMkhyAtmaka zabdakoza (4) vadhAre pathArI rAkhavI (5) vaDIla sAdhuono parAbhava karavo (6) sthavira sAdhuonuM apamAna karavuM (7) prANIono nAza karavo (8) haMmezAM roSayukta rahevuM (9) tIvra krodha karavo (10) pITha pAchaLa niMdA karavI (11) vAraMvAra nizcayakArI bhASA bolavI (12) nitya navA kleza utpanna karavA (13) laDAI-jhaghaDA jAgRta karavA (14) saceta dhULayukta hAtha-paga rAkhavA (15) akAlamAM svAdhyAya karavo, kALamAM na karavo (16) kalaha karavo (17) bola bola karavuM (18) kaSAyabhAvathI bolavuM (19) sUryodayathI sUryAsta sudhI khAvuM (20) eSaNA samitinuM pAlana na karavuM ghoSa vyaMjana-20: ga, gha, Gga ja, jha, ga Da, Dha, Na da, dha, na ba, bha, ma ya, 2, la, va = (aMtastha) ha (mahAprANa) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 20 viharamAna bhagavAna (mahAvideha kSetra) :sImaMdhara, yugamaMdhara, bAhu, subAhu, sujAta, svayaMprabha, RSabhAnana, anaMtavIrya, suraprabha, zrIvizAla, vajradhara, caMdrAnana, caMdrabAhu, bhujaMgadeva, Izvara, nemiprabha, vIrasena, mahAbhadra, devayazA, ajitavIrya vItarAgastava (prakAza-20) - (AcArya hemacaMdrAcArya kRta) 1. prastAvanAstava 11. mahimastava 2. sahajAtizayastava 12. vairAgyastava 3. karmakSayajAtizayastava 13. hetunirAsastava 4. surakRAtizayastava 14. yogazuddhistava 5. prAtihAryastava 15. bhaktistava 16. Atmagahastava 6. pratipakSanirAsastava 7. jagatkartRtvanirAsastava 17.zaraNagamanastava 8. ekAMtanirAsastava 18. kaThoroktistava 9. kalistava 10.adbhutastava 19. AjJAstava 20. AzIstava vyAkaraNa (20)-aindra, jainendra, siddhahemacaMdra, cAndra, pANinIya, sArasvata, zAkaTAyana, vAmana, vizrAMta, buddhisAgara, sarasvatIkaMThAbharaNa, vidyAdhara, kalApaka, bhImasena, zaiva, gauDa, naMdi, jayotpala, muSTivyAkaraNa, jayadeva Jain Educationa International 55 vIsasthAnaka pado-arihaMta, siddha, pravacana, AcArya, sthavira, upAdhyAya, sAdhu, jJAna, darzana, vinaya, cAritra, brahmacarya, kriyA, tapa, goyama, jina (bhAvajina), saMyama (samAdhi), abhinavajJAna, zruta, tIrtha (sthAvara tIrtha) For Personal and Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 saMkhyAtmaka zabdakoza aMka-21 mUrcchanA (saMgItazAstra gata) uttaramudrA, uttarAyaNI, rajanI, zuddha pajA, matsarIkrAMtA, azvakrAMtA, abhirudragatA, sauvIrI, hariNAthA, kapolanatA, zuddha madhyA, mArgI, pauravI, maMdAkinI, naMdA, vizAlA, somapI, vicitrA, rohiNI, sukhA, alApI mAtAnAM nAma - mAtA, dharitrI, jananI, dayAAhRdayA, zivA, tribhuvana zreSThA, devI, nirdoSA, sarvaduHkhaharA, parama ArAdhanIyA dayA, zAnti, kSamA, dhRti, svAhA, svadhA, gaurI, padmA, vijayA, jayA, duHkhahaMtrI - (bRhad dharmapurANa-adhyAya-2) zatruMjaya girinAma vimalAcala, zatruMjaya, siddhakSetra, puMDarIkagiri, muktinilaya, siddhizikhara, siddhagiri, tIrtharAja, bAhubali, marudeva, bhagIratha, sahasra-patha, zatapatra, aSTottara zatakUTa, nagAdhirAja, sahastrakamaLa, DhaMkagiri, kapardinivAsa, lohitya, tAladhvaja, kadaMbagiri - (vividha tIrthakalpa) zrAvakanA guNa-21 akSudra, rUpavAna, saumya, lokapriya, akrUra, pApabhIru, azaTha, dAkSiNyavAna, lajjALu, dayALu, madhyastha, guNAnurAgI, satakathAkhya, supayukta, dIrghadarzI, vizeSajJa, vRddhAnuyAyI, vinayI, kRtajJa, parahitArthakArI, labdhalakSya - (dharmaratna prakaraNa) sabala doSa-21-(je doSarUpa kriyA cAritrane DAghavALA ke malina kare, tene sabaladoSa kahe che.) (1) hastamaithuna, (2) strI sAthe maithuna, (3) rAtribhojana, (4) AdhArmika bhojana, (5) sAgArikanA gharanA bhojanapANI grahaNa karavA, (6) dezika-bajAramAMthI vecAtuM laIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 57 Ape - AmaMtrita bhojana, (7) vAraMvAra pratyAkhyAna toDavAM, (8) cha mahinAmAM eka gaNamAMthI bIjA gaNamAM javuM, (9) eka mahinAmAM traNavAra pANImAM praveza kare, (10) eka mahinAmAM traNavAra mAyAnuM sevana kare, (12) rAjapiMDa khAya, (13) jANI joIne pRthvIkAya vagere jIvonI ghAta kare, (14) jANI joIne sacitta pRthvInI najIkamAM Asana zayana vagere kare, (15) jANI joIne koInA dIdhA vinA vastu le, (16) jANI joIne pANIthI snigdha ke sacitta rajabhUmikA Asanazayana vagere kare, (17) jANI joIne sacitta pRthvI, sacitta zIlA, kaMkara, paththara samUha ane lIla-phUga-pANI, mATI, jagyA Asana-zayana kare, (18) jANI joIne sacitta mUlabhojana, kaMdabhojana, chAlabhojana, pravAlabhojana, puSpa-phUlabhojana, harita bhojana kare, (19) eka varSamAM daza vakhata jaLamAM avagAhana moTI nadImAM utaravAnuM, (20) eka varSamAM 10 vakhata mAyAcAranuM sevana, (21) sacitta pANIthI kharaDAyelA hAthathI AhAra-pANI vagere grahaNa kare - (samavAyAMga sUtra) aMka-22 abhakSya (vajya) - madha, madirA, mAMsa, mAkhaNa, uduMbara phaLa, vaDanA TeTA, koThaMbaDA, pIpaLAnA TeTA, pIpaLI, barapha, aphINa, karA, kAcI mATI, rAtri bhojana, bahubIja, bora athANA, dvidaLa, rIMgaNAM, tucchaphaLa, ajJAtaphaLa, calitarasa, anaMtakAya (zrAvakanA aticAra). nigrahasthAna (naiyAyika) - 22 - pratijJAAni, pratijJAntara, pratijJAvirodha, pratijJAsaMnyAsa, hevaMtara, arthAntara, nirarthaka, apArthaka, avijJAtArtha, aprAptakAla, nyUna, adhika, punarukta, ananubhASaNa, ajJAna, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 saMkhyAtmaka zabdakoza apratibhA, vikSepa, matAnuzA, paryanuyojayo-pekSaNa, niranuyojyAnuyoga, apasiddhAMta, hetvAbhAsa pariSaha (sAdhue jItavA yogya) - sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, deza, acalaka, aratistrI, ca, niSadyA, zayyA, Akroza, vadha, yAcanA, alAbha (lAbhAMtarAya), roga, tRNasparza, mala, satkAra, prajJA, ajJAna, samyakta (darzana) (- uttarAdhyayana sUtra-1, tattvArtha sUtra-2, navatattva prakaraNa-3) rAjya (deza-state)- uDisA, (orissA) aMga, baMga, AbhIra, karNATaka, kaliMga, kAzmIra, kauzala, gUrjara, gauDa, cIna, cIDa, jahAla, nepAla, bega, baMgAla, marUsthala, mAlava, mahAcIcI, lATa, siMhala, (zrIlaMkA) saurASTra, sauvIra, zrImAla aMka-23 viSaya-23- indriyanA - varNa-5 - sapheda, kALo, lIlo, pILo, rAto rasa-5 - tikta, kaTu, khATo, madhura, kaSAya sparza-8 - guru, laghu, rukSa, snigdha, suMvALo, karkaza, zIta, uSNa gaMdha-2 surabhi, durgadha zabda-3 (sacitta, acitta, mizra) =23 vikRti - tanmAtrA-5 - zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza jJAnendriya-5 - zrotra, tvagu, akSi, rasanA, prANa karmendriya-5 - vALuM, pANi-pAda-vAyu, upastha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 59 mahAbhUta-pa - pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza, mahat, ahaMkAra-3 mana = 23 (sAMkhya mata) sUtrakRtAMga sUtranA - 23 adhyayana - samaya, vaitAlika, upasargaparajJA, strIparajJA, narakavibhakti, mahAvIrastuti, kuzIlaparibhASita, vIrya, dharma, samAdhi, mArga, samavasaraNa, yathAtathya, graMtha, yamatIta, gAthA, puMDarIka, kriyAsthAna, AhAraparajJA, apratyAkhyAnakriyA, aNagArazruta, AdrIya, nAlaMdIya - (samavAyAMga sUtra) prathama zrutaskaMdhanA- 16 bIjA zrutaskaMdhanA- 07 =23 aMka-24 avatAra-24 (hindu mAnyatA) 1 matsya, 2 kUrma, 3 varAha, 4 nRsiMha, 5 vAmana, 6 parazurAma, 7 rAma, 8 kRSNa, 9 buddha, 10 kalki, 11 sanakAdi yogezvara, 12 yajJa, 13 nArada, 14 dattAtreya, 15 kapila, 16 nara-nArAyaNa, 17 hari (gajendra), 18 pRthu, 19 RSabhadeva, 20 hayagrIva, 21 haMsa, 22 dhavaMtarI, 23 mohita (mohinI rU5), 24 vyAsa atIta covIzI - (jaMbudvIpa-bharatakSetra) - 1 kevalajJAnI, 2 nirvANI, 3 sAgara, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 4 mahAyaza, 5 vimalaprabha, 6 sarvAnubhUti, 7 zrIdhara, 8 zrIdatta, 9 dAmodara, 10 suteja, 11 svAminAtha, 12 munisuvrata, 13 sumati, 14 zivagati, 15 astAga, 16 namIzvara, 17 anilanAtha, 18 yazodhara, 19 kRtArtha, 20 jinezvara, 21 zuddhamati, 22 zivaMkara, 23 svayaMvega, 24 saMprati anAgata covIzI - (bhaviSyanI covIzI) (jaMbudvIpa-bharata) - 1 padmanAbha, 2 sUradeva, 3 supArzva, 4 svayaMprabha, pa sarvAnubhUti, 6 devazruta, 7 udayanAtha, 8 peDhAla, 9 poTila, 10 zatakIrti, 11 munisuvrata, 12 amama, 13 niSkaSAya, 14 nikhulAka, 15 citragupta, 16 nirmama, 17 samAdhinAtha, 18 saMvaranAtha, 19 yazodhara, 20 zrIvijaya, 21 mallicaMdra, 22 devacaMdra, 23 anaMtavIrya, 24 varadatta tIrthakara (vartamAna covIzI) - 1. RSabhadeva, 2.ajitanAtha, 3. saMbhavanAtha, 4. abhinaMdana svAmI, 5. sumatinAtha, 6. padmaprabha, 7. supArzvanAtha, 8. caMdraprabha, 9. suvidhinAtha (puSpadaMta), 10. zItalanAtha, 11. zreyAMsanAtha, 12. vAsupUjyasvAmI, 13. vimalanAtha, 14. anaMtanAtha, 15. dharmanAtha, 16. zAMtinAtha, 17. kuMthunAtha, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 61. 18. aranAtha, 19. mallinAtha, 20. munisuvratasvAmI, 21. naminAtha, 22. neminAtha, 23. pArzvanAtha, 24. mahAvIrasvAmI (12) Adyazakti, brAhmI, vaiSNavI, zAMbhavI, vedamAtA, devamAtA, vizvamAtA, RtaMbharA, maMdAkinI, ajayA, Rddhi, siddhi - vaidikI-12) (12) sAvitrI, sarasvatI, lakSmI, durgA, kuMDalinI, prANAni, bhavAnI, bhuvanezvarI, annapUrNA, mahAmAyA, payasvinI, tripurA (- tAMtrikI-12) dhyAnanA prakAra (nAmo) - dhyAna, paramadhyAna, zUnya, paramazUnya kalA, paramakalA, jyoti, paramajayoti biMdu, paramabiMdu, nAda, paramanAda, tArA, paramatArA, laya, paramalaya, lava, paramalava, mAtrA, paramamAtrA, pada, paramapada, siddhi, paramasiddhi-(dhyAnazataka) dhAnyanAM nAma - java, ghauM, zAli, vrIhi (cokhA), sAThI, kodrava, caNA, vAla, maTha, coLA, lAMga, baraMTI, masUra, tuvera, kaLathI, dhANA, vaTANA, juvAra, kaMgu, rAyala, maga, tala, aDada, atazI=24 yakSa (zAsanadeva)- gomukha, mahAyakSa, trimukha, yaza, tuMbarU, kusuma, mAtaMga, vijaya, ajita, brahma, manuja, surakumAra, Samukha, pAtAla, kinnara, garuDa, gaMdharva, yakSendra, kubera, varuNa, bhUkuTI, gomedha, pArzvayakSa, mAtaMga=24 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 saMkhyAtmaka zabdakoza yakSiNI-24 (zAsanadevI) - cakrezvarI, ajitA, duritArI, kAlI, mahAkAlI, suzyAmA, zAMtA, bhRkuTI, (vAlAmAlinI), sutArikA, azokA, mAnasI (zrIvatsA), caMDA, viditA, aMkuzA, kaMdarpa (prajJapti), nirvANI, balA (ayyatA, dhAraNI, dharaNapriyA (vairocyA), naradattA, gAMdhArI, aMbikA, padmAvatI, siddhAyikA=24 lAMchana (cihna)-24- (vartamAna covIzI) vRSabha, hAthI, azva, kapi, krauMcapakSI, padma, svastika, caMdra, makara, zrIvatsa, geMDo, mahiSa, varAha, siMcANo, vaja, mRga, bakaro, naMdyAvarta, kalaza, kUrma, nIlakamala, zaMkha, sarpa, siMha aMka-25 AcArAMga sUtranAM 25 adhyayana - zastraparIkSA, lokavijaya, zItoSNIya, samyakta, AvaMta, dhUta, vimoha, upadhAnazruta, mahAparIkSA, piMDeSaNA, zayyA, iryA, bhASA, vaseSaNA, pA2SaNA, avagraha pratimA, sarmakaadhyayana sthaLa, niSAdhikA, uccAraprasavaNa, zabda, rUpa, parakriyA, anyonya kriyA, vimukti - (sUyagaDAMga sUtra) kriyA-25 (tyAjya)- kAyikI, adhikaraNIkI, prASika, pAritApanikI, AraMbhikI, parigrahikI, mAyA- pratyayikI, mithyAdarzanapratyayikI, apratyAkhyA-nikI, dRSTikI, smRSTikI, prAhityakI, sAmaMtopatipAnikI, naizastrakI, svastikI, AjJApanikI, vidAriNikI, anAbhogikI, anavakAMkSApratyayakI, prAyogikI, samudAnikI, mAyikI, preSikI, dariyApathikI tattvaprakRti (sAMkhya mata anusAra) - puruSa, prakRti, mahat, ahaMkAra, tanmAtrA-5, mana=pa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza jJAnendriya - 5 karmendriya - pa paMcatattva (bhUta) - 5 =25 pAMca mahAvratanI 25 bhAvanA prANAtipAtaviramaNanI pAMca bhAvanA - - iryAsamiti, manogupti, vacanagupti, Alokita pAnabhojana, AdAnabhAMDamAtra nikSepaNA-samiti, mRSAvAdaviramaNanI pAMca bhAvanA - vicArIne bolavuM, krodha viveka, lobha viveka, bhaya viveka, hAsya viveka adattAdAnaviramaNanI pAMca bhAvanA (1) makAnanI AjJA levI, (2) makAnamAM sImAno khulAso karI AjJA levI, (3) zakrendranI AjJA laI tRNa, kaMkara Adi levAM, (4) sAdharmika sAdhunAM upakaraNonI AjJA laI upayoga karavAM, (5) sAmUhika AhAra hoya tenI AjJA laIne vAparavuM maithunaviramaNanI pAMca bhAvanA - 1. strI, puruSa, napuMsakathI saMsakta zayanaAsanano tyAga karavo 2. srIkathAno parityAga karavo 3. srInAM aMgopAga jovAno tyAga karavo 4. pUrvakrIDAnuM smaraNa na karavuM 5. praNIta AhArano tyAga karavo parigrahaviramaNanI pAMca bhAvanA - Jain Educationa International 63 (1) zrotrendriya - rAgoparita (2) cakSuIndriya - rAgoparita For Personal and Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 saMkhyAtmaka zabdakoza (3) ghrANendriya - rAgoparati (4) rasendriya - rAgoparati (5) sparzendriya - rAgoparati - (samavAyAMga sUtra) mithyAtvanA 25 bheda 1. AbhigrahikamithyAtva, 2. anAbhigrahikamithyAtva, 3. AbhinivezikamithyAtva, 4. sAMzayikamithyAtva, 5. anAbhogikamithyAtva, 6. laukikamithyAtva, 7. lokottaramithyAtva, 8. kubAvacanikamithyAtva, 9. jIvane ajIvarUpa zraddhavuM te mithyAtva, 10. ajIvane jIva svarUpe zraddhavuM te mithyAtva, 11. kusAdhune sAdhu mAnavArUpa mithyAtva, 12. sAdhune asAdhu mAnavArUpa mithyAtva, 13. sanmArganI unmArgarUpe zraddhA karavArUpa mithyAtva, 14. unmArganI unmArgarUpe zraddhA karavArUpa mithyAtva, 15. dharmane adharmarUpe zraddhavo te mithyAtva, 16. adharmane dharma mAnavArUpa mithyAtva, 17. ATha karmathI mukta thayelAne amukta mAnavArUpa mithyAtva, 18. ATha karmathI amuktane mukta mAnavArUpa mithyAtva, 19. jinavANIthI nyUna prarUpaNArUpa mithyAtva, 20. jinavANIthI adhika prarUpaNArUpa mithyAtva, 21. jinavANIthI viparIta prarUpaNArUpa mithyAtva, 22. avinayamithyAtva, 23. akriyAmithyAtva, 24. ajJAnamithyAtva, 25. AzAtanAmithyAtva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 27 nakSatra aMka-27 azvinI, bharaNI, kRtikA, rohiNI, mRgazIrSa, ArdrA, punarvasu, puSya, AzleSA, maghA, pUrvAphAlgunI, uttarAphAlgunI, hasta, citrA, svAti, vizAkhA, anurAdhA, jyeSThA, mULa, pUrvASADhA, uttarASADhA, zravaNa, ghaniSThA, zatabhiSA, pUrvabhAdrapadA, uttarabhAdrapadA, revatI (abhijita) bhagavAna mahAvIranA 27 bhava - 1. nayasAra, 2. saudharmadeva, 3. marIci, 4. brahmadevaloka, pa. brAhmaNa, 6. puSpamitrabrAhmaNa, 7. saudharmadeva, 9. agnidyota brAhmaNa, 9. izAnadeva, 10. agnibhUtivipra, 11. sanatkumAra deva, 12. bhAradvAja vipra, 13. mAhendra deva, 14. thAvara brAhmaNa, 15. brahmadeva, 16. vizvabhUti 17. mahAzukradeva, 18. tripRSThavAsudeva, 19. 7mI nAraka, 20. siMha, 21. 4thI nAraka, 22. narabhava, 23. priyamitracakrI, 24. mahAzukradeva, 25.. naMdana rAjA, 26. prANatadevaloka 27. mahAvIradeva - (kalpasUtra-subodhikA) sAdhunA 27 guNa Jain Educationa International (1) prANAtipAta viramaNa, (2) mRSAvAda viramaNa, (3) adattAdAna viramaNa, (4) maithuna viramaNa, (5) parigraha viramaNa, (6) zrotrendriya nigraha, (7) cakSurindriya nigraha, (8) ghrANendriya nigraha, (9) rasendriya nigraha, (10) sparzendriya nigraha, (11) kroviveka, (12) mAnaviveka, 65 For Personal and Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 (13) mAyAviveka, (14) lobhaviveka, (15) bhAvasatya, (16) karaNasatya, (17) yogasatya, (18) kSamAvaMta, (19) vairAgyavaMta, (20) manaHsamadhAraNatA, (21) vacanasamadhAraNatA, (22) kAyasamadhAraNatA, (23) jJAnasaMpannatA, (24) darzanasaMpannatA, (25) cAritrasaMpannatA, (26) vedanAsahanatA, (27) mAraNAMtikakaSTasahanatA saMkhyAtmaka zabdakoza aMka-28 nAmakarmanI 28 prakRtio - (devagatine bAMdhavAvALo jIva nAmakarmanI 28 uttara prakRtione bAMdhe che.) (1) devagati, (2) paMcendriyajAti, matijJAnanI 28 prakRtio- (Abhinibodhika jJAna) Jain Educationa International - (samavAyAMga sUtra) (3) vaikriyazarIra, (4) taijasazarIra, (5) kAryaNazarIra, (6) samacaturagna saMsthAna, (7) vaikriyaaMgopAMga, (8) varNa, (9) gaMdha, (10) rasa, (11) sparzanAma, (12) devAnupUrvI, (13) agurulaghu, (14) upaghAta, (15) parAghAta, (16) ucchavAsa, (17) prazastavihAyogati, (18) trasa, (19) bAdara, (20) paryApta, (21) pratyeka, (22) sthira, (23) zubha, (24) Adeya, (25) subhaga, (26) susvara, (27) yazakIrti, (28) nirmANa, (1) zrotrendriyaarthAvagraha, (2) cakSurindriyaarthAvagraha, For Personal and Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza (3) ghrANendriyaarthAvagraha, (4) jillendriyaarthAvagraha, (5) sparzendriyaarthAvagraha, (6) noIndriyaarthAvagraha, (7) zrotrendriya vyaMjanAvagraha,(8) ghrANendriyavyaMjanAvagraha, (9) sparzendriyavyaMjanAvagraha,(10) jiddendriyavyaMjanAvagraha, (11) zrotrendriyaihAvagraha, (12) cakSurindriyaihAvagraha,(13) ghrANendriyaihAvagraha, (14) jiddendriyaihAvagraha, (15) sparzendriyaihAvagraha, (16) noIndriyaihAvagraha, (17) zrotrendriyaihAvagraha, (18) cakSurindriyaavAya, (19) ghrANendriyaavAya, (20) jiandriyaavAya, (21) sparzendriyaavAya, (22) noIMdriyaavAya, (23) zrotrendriyaavAya, (24) cakSurindriyaavAya, (25) ghrANendriyadhAraNA, (26) jiandriyadhAraNA, (27) sparzendriyadhAraNA, (28) noIMdriyadhAraNA mohanIya karmanI 28 prakRtio - labdhi Jain Educationa International samyaktvavedanIya, mithyAtvavedanIya ane mizravedanIya, soLa kaSAya ane nava nokaSAya 67 aMka-28 Amo~Sadhi, viSrauSadhi, khelauSadhi jalloSadhi, sarvoSadhi, saMbhinnazrota, avadhijJAna Rjumati, vipulamati, cAraNa, AzIviSa, kevaLajJAna, gaNadhara, pUrvadhara, tIrthaMkara, cakrI, baLadeva, vAsudeva, kSIrAzrava, koSThabuddhi, padAnusAriNI, bIjabuddhi, tejolezyA, zItalezyA, AhAraka, vaikriyalabdhi, akSINamahAnasa, pulAkalabdhi For Personal and Private Use Only. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 saMkhyAtmaka zabdakoza aMka-29 pApakRta - (pAponuM upArjana karanAra zAstronuM zravaNa-sevana 29 prakAranuM varNavela che.) (1) bhUmizAstra, (2) utpAtazAstra, (3) svaprazAstra, (4) aMtarikSazAstra, (5) aMgazAstra, (6) vyaMjanazAstra, (7) svarazAstra, (8) lakSaNazAstra - A darekanA traNa peTAbheda hovAthI 8 x 3 = 24 prakAra thAya che. (25) vikathAnuyoga, (26) vidyAnuyoga, (27) maMtrAnuyoga, (28) yogAnuyoga, (29) anyatIthiMkapravRttAnuyoga 29 rAtri-divasanA 6 mAsa che - kArataka, poSa, phAgaNa, vaizAkha, aSADha, bhAdaravo - (samavAyAMga sUtra-29) aMka-30 mahAmohanIyakarmabaMdhanAM trIsa sthAna - (mohanIya karma bAMdhavAnAM kAraNabhUta trIsa sthAna A mujaba che.) - hiMsAjanya mahAmohabaMdhanA cha sthAno - 1. je vyakti trasa prANIone pANImAM DUbADIne, pANIthI tene AkrAMta karIne mAre che 2. je vyakti traNa prANIono zvAsa rUMdhIne, gaLuM dabAvIne ArtanAda karatAM prANIne mAre che 3. je vyakti aneka prANIone eka gharamAM ke bhavanamAM bAMdhIne ke pUrIne agni peTAvI, dhumADAthI guMgaLAvI mArI nAkhe che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 69 4. je vyakti prANInA mAthA para zastrathI prahAra karI mAre che 5. je vyakti prANInA mAthA para bhInuM cAmaDuM vIMTIne mAre che 6. koI vyaktine mArIne upahAsa kare che. koI vyakti veza badalIne, bIjA koI mAnavIne DaMDAthI mArIne teno ghAta karI, AnaMdathI hase che. va - asatya (kapaTajanya) mahAmoha baMdhanA cAra sthAno - 7. je vyakti chUpI rIte anAcAranuM sevana karIne, mAyA-kapaTa karIne tene chUpAve, asatya bole ane sUtrArthano apalApa kare che. 8. je vyakti nirdoSa vyakti para khoTA AkSepo mUkI, kalaMkita kare, potAnA duSkarmonuM tenA para AropaNa kare che. 9. je vyakti bharI sabhAmAM jANI joIne mizrabhASA bole, asatyabhASaNa dvArA kalahane uttejita kare che. 10.rAjAno vizvAsu amAtya, potAnA rAjAnI rANIno athavA dhana meLavavAnAM dvArono nAza kare, rAjAne adhikAra vagarano karI, kADhI mUke, rAjya para, rANIo para ane rAjyanA dhana para adhikAra jamAve che. - abrahmacarya saMbaMdhita asatyajanya mahAmohabaMdhanA be sthAno 11.je vyakti paraNela hovA chatAM kahe ke "huM kuMvAro chuM" ane strIomAM Asakta thaIne, gupta rIte strInuM sevana kare che. 12.je pote svayaM abrahmacArI che, chatAM "huM brahmacArI chuM" ema khoTuM bolanAra, gAyonI vacce gadheDAnI jema ayogya bakavAsa kare che ane mAyAvI mRSA bolIne strIomAM Asakta rahe che. 3- kRtajJatAjaca mahAmohabaMdhanAM be sthAno - 13.AzrayadAtAnuM dhana paDAvI le - corI le. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 saMkhyAtmaka zabdakoza 14.karelA upakArane bhUlIne kRtajJatA kare, upakAra karanAranA sukhono nAza kare. - vizvAsaghAtathI hiMsAjanya mahAmohabaMdhanAM be sthAno - 15.gRhapati, saMghapati athavA senApati vagere poSaNakartAnI hatyA kare. 16.rASTranetA jevA pratiSThitanI hatyA kare, lokapriya vyaktinI hatyA kare. huM - dharmabhraSTatA tathA dharmaniMdAjanya mahAmohabaMdhanAM cha sthAno - 17.samAjanA AdhArastaMbha viziSTa paropakArI puruSanI hatyA kare. 18.saMyama mATe tatpara mumukSu ane dIkSita sAdhune saMyamabhraSTa kare. 19.anaMtajJAnInI niMdA kare tathA sarvajJatA pratye azraddhA kare. 20.AcArya ane upAdhyAyanI sevAbhakti na kare. 21.ahiMsAdi mokSamArganI niMdA karIne janatAne tenAthI vimukha kare. 22.AcArya ane upAdhyAyanI niMdA kare. temano Adara-satkAra na kare. ka - mithyAbhASaNa, AtmazlAghAjanya mahAmohabaMdhanAza AThasthAno - 23.pote bahuzruta na hovA chatAM svayaMne bahuzruta kahe. 24.tapasvI na hovA chatAM potAne tapasvI kahe. 25.zakti hovA chatAM, rogI, vRddha, azaktanI sevA na kare. 26.jJAna, darzana, cAritravinAzaka ane kAmotpAdaka kathAno vAraMvAra prayoga kare. ra7.potAnA mitro vagere mATe vAraMvAra jAdu, maMtra-taMtra, vazIkaraNa Adino prayoga kare. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 28.aihika, pAralaukika bhogonI niMdA karIne gupta rIte tenuM sevana kare, temAM ati Asakta rahe. 29.devonI Rddhi, ghuti, baLa, vIrya AdinI mazkarI kare. 30.pratyakSa devadarzana thatAM na hoya to paNa "mane devadarzana thAya che" tevuM jUThuM bole. - (dazAzrutaskaMdha ane uttarAdhyayana sUtra - samavAyAMga sUtra) muhUrta trIsa - (ekeka ahorAtri (divasa-rAtri) nA trIza muhUrta kahela che. A trIsa muhUrtanAM trIza nAma.) (1) raudra, (2) zakta, (3) mitra, (4) vAyu, (5) surata, (6) abhicaMdra, (7) mahendra, (8) pralaMba, (9) brahma, (10) satya, (11) AnaMda, (12) vijaya, (13) vizvasena, (14) prAjApatya, (15) upazama, (16) izAna, (17) tajha, (18) bhAvitAtmA, (19) vaizravaNa, (20) varuNa, (21) zatra-RSabha, (22) gAMdharva, (23) agnivaizAyana, (24) Atapa, (25) Avarta, (26) taSTavAna, (27) bhUma, (28) RSabha, (29) sarvArthasiddha, (30) rAkSasa aMka-32 anaMtakAya-32 (vajya) adaraka, amRtavela, AlukaMda, aMkura, kisalaya, komala AMbalI, kuMArapAThuM, kharasaIo, khiloDAkaMda, garamara, gaLo, gAjara, thega, thora, dvidaLanA aMkura, pAkaMda, pAlaka, bhUmikaMda, bhUmiphoDA, mULA, lasaNa, lIlo kacUro, luNInI bhAjI, lIlI motha, lIlI haLadara, luNavRkSanI chAla, vatthalAnI bhAjI, vajakaMda, vAMsakArelA, sattAvALInI velI, suaravallI, sUrajakaMda, sophAlI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 saMkhyAtmaka zabdakoza jIvanA atisaMvedanazIla aMgo (32) - AMgaLI, AMkha, udara, kapALa, kamara, karoDarajaju, kAna, khabhA, gaLuM, gAla, grIvA, ghUMTaNa, cibuka, chAtI, jIbha, jAMgha, DhIMcaNa, tALavuM, dAMta, nakha, nAka, nAbhi, paga, piMDI, pITha, bhujA, dAMta, bhUkuTI, mastaka, stana, hRdaya, hAtha, hoTha devendra-32 - camara, balI, dharaNa, bhUtAnanda, veNudeva, veNudAlI, harikAnta, harissaha, agnizikha, agnimANava, pUrNa, vaziSTha, jalakAtta, jalaprabha, amita ti, amitavAhana, velaMba, prabhaMjana, ghoSa, mahAghoSa, caMdra, sUrya, cakra, IzAna, sanakumAra, mahendra, brahma, lAMtaka, zukra, sahasrAra, prANata, azruta - (samavAyAMga sUtra) 32 dvAtrizikA (- upA. yazovijayajI kRta) - (1) dAnadvatrizikA, (2) dezanAdvAaizikA, (3) mArgaddhAtrizikA, (4) jinamahattvaddhAtrizikA, (5) bhaktikAtrizikA, (6) sAdhusAdhyadvAtrizikA, (7) dharmavyavasthAAtrizikA, () vAdadvAaizikA, (9) kathAtrizikA, (10) yogalakSaNaddhAtrizikA, , (11) pAtaMjalayogalakSavicAraNAtrizikA, (12) pUrvasevAddhAtrizikA, (13) mukyaSaprAdhAnyadvAtrizikA, (14) apunabaMdhakaddhAtrizikA, (15) samyagdaSTikAtrizikA, (16) izAnugrahavicAra-dhAtrizikA, (17) daivapuruSakAradvAtrizikA, (18) yogabhedakAtrizikA, (19) yogavivekAtrizikA, (20) yogAvatAradvAaizikA, (21) mitrAdhAtrizikA, (22) tArAditrayadvAaizikA, (23) kutarkagrahanivRtti-dvAaizikA, (24) saddaSTidvADhizikA, (25) phleza-hAnopAyAjhizikA, (26) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza yogamAyAbhyadvAtrizikA, (27) bhikSuddhAtrizikA, (28) dIkSAdvArnAizikA, (29) vinayadvAtrizikA, (30) kevalibhuktivyavasthApana-dvArnAizikA, (31) muktidvatrizikA, (32) sajjanastuti-dvAtrizikA 32 puruSa lakSaNa-aMkuza, kamaLa, kamaMDala, kaLaza, kUrma, gaja, lakSmI, cakra, cAmara, chatra, toraNa, darpaNa, dhanuSa, patAkA, puSpamALA, parvata, prAsAda, baLada, matsya, mayUra, yava, yUpa, ratha, vaja, vRkSa, vApI, zaMkha, svastika, sUpa, samudra, sarovara, siMha batrIza yogasaMgraha-(mana, vacana, kAyAnA vyApArane yoga kahe che.) (1) AlocanA - gurujana samakSa sva-doSa nivedana, (2) apragaTIkaraNa - koInA doSone ke AlocanAne sAMbhaLIne bIjA sAme nakahevA, (3) saMkaTamAM dharmadaDhatA rAkhavI, (4) Asakti rahita tapa karavuM, (pa) grahaNa zikSA ane Asevana zikSAno abhyAsa, (6) niSkAraNa zarIranI sevA-paricaryA ane upakaraNonA sudhAra-saMskArakAya na karavAM, (7) pUjApratiSThAnA mohane tyAgI gupta tapa karavuM, (8) nilabhatA, (9) titikSA, (10) Arjava, (11) zuci-satya ane saMyamanI pavitratA, (12) samyakta buddhi, (13) samAdhi-cittaprasannatA, (14) mAyArahita AcArapAlana, (15) vinaya, (16) dhairya, (17) saMvega, (18) pravidhi, (19) suvidhi, (20) saMvara, (21) doSazuddhi, (22) sarva kAmabhoga- virakti, (23) mULa guNonuM zuddha pAlana, (24) uttaraguNonuM zuddha pAlana, (25) vyutsarga-kAyotsarga karavo, (ra6) apramAda, (27) saMyamayAtrAmAM sAvadhAnI, (28) zubhadhyAna, (29) mAraNAntika vedanA, samaye dhIraja rAkhavI, (31) saMgaparityAga, (31) grahaNa karela prAyazcittanuM AcaraNa karavuM, (32) aMtima samaye saMlekhanA karIne mAraNAttika ArAdhanA karavI. - (uttarAdhyayana sUtra - caraNavidhi) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 saMkhyAtmaka zabdakoza sAmAyikanA 3ra doSa 10 mananA 10 vacananA 12 kAyAnA = 32 "jJAnasAra'nA 32 aSTako - 1. pUrNatASTaka 17. nirbhayASTaka 2. magnatASTaka 18. anAtmaprazaMsASTaka 3. sthiratASTaka 19. tattvadadyASTaka 4. mohatyAgASTaka 20. sarvasamRdhyASTaka 5. jJAnASTaka 21. karmavipAkacitanASTaka 6. zamASTaka 22. bhavoDhegASTaka 7. indriyajayASTaka 23. lokasaMjJAtyAgASTaka 8. tyAgASTaka 24. zAstradeTyASTaka 9. kriyASTaka 25. parigrahASTaka 10. tRtyaSTaka 26. anubhavASTaka 11. nirlepASTaka 27. yogASTaka 12. niHspRhASTaka 28. niyAgASTaka (yakSa) 13. maunASTaka 29. bhAvapUjAnTaka 14. vidyASTaka 30. dhyAnASTaka 15. vivekASTaka 31. tapASTaka 16. mAdhyasthASTaka 32. sarvanayAzrayASTaka aMka-33 AzAtanA-33- (AzAtanA eTale virAdhanA.) (1) gurubhagavaMtanI AgaLa AgaLa cAle, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza (2) gurubhagavaMtanI barAbara sAthe cAle, (3) gurubhagavaMtanI pAchaLa avinayathI cAle, (4) gurubhagavaMtanI AgaLa Ubho rahe, (5) gurubhagavaMtanI barAbara sAthe hAramAM Ubho rahe, (6) gurubhagavaMtanI pAchaLa aDIne Ubho rahe, (7) gurubhagavaMtanI AgaLa bese, (8) gurubhagavaMtanI haroLamAM bese, (9) gurubhagavaMtanI pAchaLa aDIne bese, (10-11) gurubhagavaMtanI pahelAM zauca nivRtti karI, upAzrayamAM pahelA AvI jAya ane iryAvahIno kAyotsarga gurunA pahelAM kare, (12) gurubhagavaMtanI pahelAM vArtAlApa kare, (13) jAgato hoya chatAM gurune javAba na Ape, (14) bhikSA lAvIne pahelAM nAnA sAdhunI pAse bhikSA saMbaMdhI AlocanA kare pachI guru pAse AlocanA kare, 75 (15) lAvelI bhikSA pahelA nAnA sAdhune batAve, pachI gurune batAve. (16) bhikSA upayogamAM letA pahelAM nAnA sAdhune nimaMtre, pachI gurubhagavaMtone nimaMtre, (17) bhikSA prApta AhAramAMthI gurubhagavaMtane pUchyA vinA icchita AhAra potAnA priya sAdhune Ape, (18) gurubhagavaMtanI sAthe bhojana karatA samaye sarasa AhAra ka2vAnI utAvaLa kare, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza (19) gurubhagavaMta bolAve tyAre potAnI jagyAe beThA beThA ja uttara Ape, (20) gurubhagavaMta bolAve tyAre sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karI de, (21) guruno anAdara karI, "tuM kAre bolAve, (22) gurune anAdarathI "zuM kahI rahyA cho?" - ema kahe, (23) gurune kaThora zabdothI saMbodhita-AmaMtrita kare athavA UMcA avAje bole, (24) guruno koI zabda pakaDI, te zabdano upayoga karI avajJA kare, (25) guru pravacana ApatA hoya te daramiyAna vacamAM bolI UThe ke "A Ama nathI, Ama che', (26) guru pravacana pharamAvI rahyA hoya tyAre "tame bhUlI gayA cho? ema bole, (27) guru pravacana pharamAvI rahyA hoya tyAre anyamanaska rahe, (28) guru vyAkhyAna ApatA hoya tyAre adhavacce pariSadane bhaMga karI de, (29) guru vyAkhyAna ApatA hoya tyAre vacce tathA prakAranuM vartana karIne kathAno vicceda kare, (30) guru vyAkhyAna ApatA hoya tyAre vacce pote vyAkhyAna ApavAno prayatna kare, (31) gurunA upakaraNone paga lAgatA vinayapUrvaka kSamAyAcanA na kare, (32) gurunA pAtharaNA para UbhA rahe, bese athavA sUve, (33) guruthI UMce athavA barAbaranA Asana upara UbhA rahe, bese athavA sUve. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 77 vyaktinI apekSAe 33 AzAtanA - (1) arihaMtonI, (2) siddhonI, (3) AcAryanI, (4) upAdhyAyonI, (5) sAdhunI, (6) sAdhvInI, (7) zrAvakonI, (8) zrAvikAnI, (9) devonI, (10) devIonI, (11) IhalokanI, (12) paralokanI, (13) sarvajJapraNIta dharmanI, (14) sarva prANa, bhUta, jIva, sattvanI, (15) deva, manuSya, asura sAthe samagra lokanI, (16) kALanI, (17) zrutanI, (18) zrutadevatAnI, (19) vAcanAcAryanI, (20) je vAIddha sUtranI, (21) vacyAmeliyaM yogya sthAne na bolyA hoya, (22) hINambara-ochA akSaranI, (23) accambara, (24) payahINa, (25) viNahINa, (26) jogINa, (27) ghoSahaNa, (28) suTuMnni, (29) dudrupaDicchiyuM, (30) akAle kao sajhAyo, (31) kAle na kao sajhAyo, (32) asajhAye sajhAya, (33) sajajhAe na sajajhAya - (uttarAdhyayana sUtra - caraNa vidhi) aMka-34, tIrthakara bhagavAnanA 34 atizaya - janmathI (mULa) 4 ghAtakarmanA kSayathI 11 devakRta 19 = 34 mULa atizaya-4- 1. addabhuta rUpa, gaMdha, rogAbhAva, prasveda ane melano . abhAva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 saMkhyAtmaka zabdakoza 2. rudhira-mAMsa-zvetavarNa (dugdhavata) 3. zvAsocchavAsa-sugaMdhI (kamaLavata) 4. AhAra-nihAra-adazya karmakSayajanya 11 atizaya - 1. sarvAbhimukhyatA (sadeva) manuSyalokane AnaMdadAyI 2. eka yojana pramANa samavasaraNamAM kroDono samAveza 3. sva-svabhASAmAM bodha 4. 125-125 (4 dizA, Urdhva-adho) yojana sudhI roganAza 5. Itino abhAva (upadrava na rahe) 6. vairano abhAva (jAti-vairano tyAga) 7. mArIno abhAva 8. ativRSTi-anAvRSTino abhAva 9. sva-para cakranA AkramaNano abhAva 10. durbhikSano abhAva 11. bhAmaMDala (tejovalaya) athavA AbhAmaMDaLa (AURA) devakRta-19 atizaya 1. AkAzamAM dharmacakra 2. indradhvaja 3. nava suvarNakamaLa upara padanyAsa 4. samavasaraNanA traNa gaDha prAkAra) 5. caturmukha dezanA 6. kaMTaka-adhomukha thAya 7. kezaroma, dADhI-mukha, nakha vadhe nahIM (yathAvat vyavasthita raha) 8. pAMce IndriyonA viSayonI anukULatA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 79 9. cha RtunI yugapad anukULatA 10. sugaMdhI jala-puSpavRSTi 11. pakSIo pradakSiNA kare 12. vAyunI anukULatA 13. vRkSo namana kare (nIcA vaLa) 14. jaghanyathI koTi devonuM saMnidhAna (caturvidha nikAyanA) 15. azokavRkSa (caityavRkSa) 16. puSpavRSTi 17. divyadhvani 18. cAmarayugma 19. siMhAsana pAdapITha sahita) - (vItarAgastotra (stavaprakAza-2 thI 5) aMka-35 tIrthakaronI vANI 35 guNayukta - (vAguatizaya) 1. susaMskRta-saMskArayukta 2. uccasvarayukta 3. agrAmya 4. meghanI jema gaMbhIradhvani 5. pratidhvanithI yukta 6. saraLa 7. mAlakauMsa rAgamaya (HARMONIOUS TONE) 8. arthagAMbhIrya 9. ziSTa 10. pUrvApara avirodhI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8O saMkhyAtmaka zabdakoza 11. saMzayarahita 12. samAdhAna karanArI 13. hRdayagrAhI (marmasparzI) 14. sApekSa 15. prAstAvika (prastuta saMbaMdhavALI) 16. vivakSita sAragrAhI 17. susaMbaddha 18. sva prazaMsA ane paraniMdAthI rahita 19. spaSTa vaktavyavALI 20. miSTa padArtha karatAM paNa madhura-mIThI 21. zlAghanIya 22. vyaMga-kaTAkSathI rahita 23. audArya 24. dharmArtha sApekSA 25. vyAkaraNa parizuddha vANI 26. karNapriya svara 27. jijJAsAvardhaka 28. adbhuta 29. dIrghasUtratAdi doSa rahita 30. vivakSita padArthanA bodhavALI 31. varNa-vAkya-artha-padane pRthaka rIte spaSTa karanArI 32. sattvapradhAna 33. akSubdha vAr-pravAha 34. zabdArthane spaSTa karanArI 35. azrAnta (parizrama rahita prAdurbhata) - (abhidhAna ciMtAmaNi kAMDa-1) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 81 mArgAnusArInA 35 guNa - (zrAvaka jIvananI pUrvabhUmikA) - 1. nyAyasaMpannavibhava 2. ziSTAcAraprazaMsaka 3. samAnakula, gotra sAthe vivAha-lagna saMbaMdha 4. pApabhIrutA 5. dezAcAranuM pAlana 6. nidA-avarNavAda na karavA 7. suyogya sthAnamAM vasavATa (ghara-atigupta ke jAheramAM nahIM) 8. ziSTa puruSonI saMgata 9. mAtA-pitAnI AjJA mAnanAra 10. upadravavALA sthAnano tyAga karanAra 11. nidita kAryomAM pravRtti kare nahIM 12. Avaka mujaba kharca karanAra 13. ubhaTa veSanuM paridhAna na kare 14. buddhinA ATha guNane anusare 15. dainika dharmazravaNa 16. ajIrNamAM bhojana tyAga (niSedha) 17. svAdano tyAga karI svAthyanI rIte khAya 18. cAra puruSArthane paraspara bAdhA na pahoMce tema jIvavuM 19. supAtradAna, anukaMpAdAna kare 20. kadAgrahano tyAga 21. sadgaNono pakSapAta kare 22. deza-kALane anusare 23. yathAzakti kArya kare Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 saMkhyAtmaka zabdakoza 24. sadAcArInI sevA kare 25. madhyama-sAdhAraNa parivAranuM poSaNa kare 26. dIrghadarzI 27. vizeSajJa 28. kRtajJa 29, lokapriya 30. lajjALu 31. dayALu 32. saumya vadana 33. paropakArI 34. aMtaraMga SaDU zatru uparano vijaya 35. jitendriya - (yogazAstra) aMka-36 (1) uttarAdhyayana sUtranAM 36 adhyayana - 1. vinayasUtra, 2. pariSahapravibhakti, 3. caturaMgIya, 4. asaMskRta, 5. akAma maraNIya, 6. nigranthIya, 7. aurabrIya, 8. kApilIya, 9. nami-pravrayA, 10. kumapatraka, 11. bahuzrutapUjA, 12. harikezIya, 13. citra-saMbhUtIya, 14. iSakArIya, 15. sabhikSuka, 16. brahmacaryasamAdhisthAna, 17. pApazramaNIya, 18. saMjayAya, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 19. mRgAputrIya, 20. mahAnirgathIya, 21. samudrapAlIya, 22. rathanemIya, 23. kezI gautamaya, 24. pravacanamAtA, 25. yajJIya, 26. sAmAcArI, 27. khaluMkIya, 28. mokSamArgagati, 29. samyaktaparAkrama, 30. tapomArgagati, 31. caraNavidhi, 32. pramAdasthAna, 33. karmaprakRti, 34. vezyA, 35. aNagAramArgagati, 36. jIvAjIvavibhakti guru guNasthApanA (36 guNayukta) - 5 indriyanigraha, 9 brahmacaryagupti, 4 kaSAya tyAga, 5 mahAvratadhArI, 5 paMcAcAra saMpanna, 5 samiti, 3 gupti (AraMbhanA 18 nivRttirUpa che. pachInA 18 pravRttirUpa che.) - (paMciMdiya-gurusthApanA sUtra) 36 rAgiNI - mULa geya rAga 6, te darekanI 6 rAgiNI eTale 6 x 6 = 36 aMka-42 nAmakarmanA 42 prakAra - (1) gatinAma, (2) jAtinAma, (3) zarIranAma, (4) zarIraaMgopAMga nAma, (5) zarIra-baMdhananAma, (6) zarIra saMghAtananAma, (7) saMvanananAma, (8) saMsthAnanAma, (9) varNanAma, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 saMkhyAtmaka zabdakoza (10) gaMdhanAma, (11) rasanAma, (12) sparzanAma, (13) agurulaghunAma, (14) upaghAtanAma, (15) parAghAta, (16) AnupUrvI, (17) ucchavAsa, (18) Atapa, (19) udyota, (20) vihAyogati, (21) trasa, (22) sthAvara, (23) sUkSma, (24) bAdara, (25) paryApta, (26) aparyApta, (27) sAdhAraNazarIra, (28) pratyeka zarIra, (29) sthira, (30) asthira, (31) zubha, (32) azubha, (33) subhaga, (34) durbhaga, (35) susvara, (36) dusvara, (37) Adeya, (38) anAdeya, (39) yazakIrti, (40) apayazakIrti, (41) nirmANa, (42) tIrthaMkaranAma - (samavAyAMga sUtra) aMka-45 jinAgama=Agama graMtho kula = 45 - 11 aMga - AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, vyAkhyAprajJapti (bhagavatIsUtra), jJAtAdharmakathAga, upAsakadazAMga, aMtakRtadazAMga, anuttaropapAti-dazAMga, praznavyAkaraNa, vipAkasUtra 12 upAMga - aupapAtika, rAjapraznIya, jIvAjIvAbhigama, prajJApanA, sUryaprajJapti, jaMbudvIpaprajJapti, caMdraprajJapti, nirayAvalikA, kalpAvataMsikA, puSmikA, puSpacUlikA, vRNidazA 6 chedasUtra - nizIthasUtra, bRhakkalpa, vyavahArasUtra, dazAzrutaskaMdha, jitakalpa, mahAnizIthasUtra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 85 4 mULasUtra - AvazyakasUtra, dazavaikAlikasUtra, oghaniyukti sUtra, uttarAdhyayanasUtra 10 prakIrNaka - (pannA) catu zaraNa,AripaccakakhANa, mahApratyAkhyAna, bhaktaparijJA, taMdulavaicArika, saMstAraka, gacchAcAra, gaNividyA, devendrastava, maraNasamAdhi 2 cUlikAsUtra - naMdIsUtra, anuyogadvArasUtra. (11+12+6+4+10+2=45) aMka-46 mAtRkA akSara - 12 svara 25 vargIya sparza vyaMjana 04 (yu, 2, 6, ) aMtastha 03 (2, 6, sU) uSmAkSara 02 (ha, kSa) mahAprANa - (samavAyAMga sUtra) aMka-51 jJAnanA 51 bheda - (28+14+6+2+1 = 51) matijJAnanA 28 bheda vyaMjanAvagraha - 4 (mana ane cakSu sivAya) arthAvagraha - 6 (pa Indriya+1 mana=6) IhA apAya dhAraNA zrutajJAnanA 14 bheda - 1 akSaradyuta, 2 anarazruta, 3 saMjJi, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 saMkhyAtmaka zabdakoza 4 asaMkSi, 5 mithyA, 6 samyapha, 7 sAdi, 8 anAdi, 9 saparyavasita, 10 aparyavasita, 11 gamika, 12 agamika, 13 aMgapraviSTa, 14 aMgabAhya avadhijJAnanA 6 bheda - 1 anugAmI, 2 ananugAmI, 3 vardhamAna, 4 hIyamAna, 5 pratipAti, 6 apratipAti, mana:paryavajJAna - ra bheda 1 Rjumati, 2 vipulamati kevalajJAna - 1 bheda - kSAvikabhAva aMka-para mohanIya karmanAM para nAma - (1) krodha, (2) kopa, (3) roSa, (4) dveSa, (5) akSamA, (6) saMjavalana, (7) kalaha, (8) cAMDikya, (9) laMDana, (10) vivAda (- A 10 nAma krodhakaSAyanAM che) (11) mAna, (12) mada, (13) darpa, (14) sthaMbha, (15) AtmotkarSa, (16) garva, (17) paraparivAda, (18) apakarma, (19) paribhava, (20) unnata, (21) unnAma (- A 11 nAma mAnakaSAyanAM che) (22) mAyA, (23) upadhi, (24) nikRti, (25) valaya, (26) gahana, (27) cavama, (28) kalka, (29) kuruka, (30) daMbha, (31) kUTa, (32) jihna, (33) kilziSa, (34) anAcaraNatA, (35) gUhaNatA, (36) vacanatA, (37) palikuMcanatA, (38) sAtiyoga (- A 17 nAma mAyAkaSAyanAM che.) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 87. (39) lobha, (40) icchA, (41) mUccha, (42) kAMkSA, (43) gRddhi, (44) tRSNA, (45) bhiLA, (46) abhivyA, (47) kAmAzA, (48) bhogAzA, (49) jIvitAzA, (50) maraNAzA, (51) naMdI, (para) rAga (- A 14 nAma lobhakaSAyanAM che.) (10+11+17+13=para)- (samavAyAMga sUtra) aMka-16 pa6 - aMtarlIpa 5 - (saMgrahaNI sUtra) pa6 - dikakumArI aMka-6ra mArgaNA - pravezadvAra) - 4 gati, 5 Indriya, 6 kAya, 3 yoga, 3 veda, 4 kaSAya, 8 jJAna (pa-3), 7 saMyama, 4 darzanA, 6 vezyA, 2 bhavya, 6 samyakta, 2 saMjJi, 2 AhAra 62 aMka-63 63 zalAkA puruSa- (24+1+9+9+9+9 = 63) 24 tIrthakaro = vartamAna covIzI 12 cakravartI - bharata, sagara, maghavA, sanatakumAra, zAMtinAtha, kuMthunAtha, aranAtha, subhUma, mahApA, hariSeNa, jaya, brahmadatta 9 vAsudeva - tripRi, dvipRi, svayaMbhU, puruSottama, puruSasiMha, puMDarika, datta, - nArAyaNa (lakSmaNa), zrIkRSNa 9 prativAsudeva- azvagrIva, tAraka, meraka, madhu, nikuMbha, balIndra, prahmAda, rAvaNa, jarAsaMgha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 9 baLadeva - acala, vijaya, subhadra, suprabha, sudarzana, AnaMda, naMdana, rAma, baLadeva - (triSaSTizalAkA puruSa caritra) aMka-94 64 indro - 20 bhavanapati 10 vaimAnika 16 vyaMtaranikAya 16 vANavyaMtara 02 jyotiSka = 64 64 yoginI - 64 kaLAo (strInI) 1. abhidhAnajJAna (nAmakaraNa), 2. aSTAdaza lipijJAna, 3. AbharaNa paridhAna (alaMkAra-zaNagAra),4. aMkavicAra (gaNitanuM jJAna), 5. aMjanayoga, 6. IndrajALa (jAdu, mirekala), 7. utsAhana (vividha upacAra), 8. kathAkaZ (kathApArAyaNa), 9. karNapatrabhaMga (karNacheda), 10. kAmakrIDA (ratikrIDA), 11. kAvyagAna,12. kAvyazakti, 13. kriyAkalpana (vividha khAdyapadArthanuM jJAna), 14. kezabaMdhana (kezakalA), 15. gajaturagaparIkSA, 16. gRhAcAra(Atithya), 17. gItagAna (gItaspadhI), 18. citra (Painting), Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 19. cUrNayoga (mukhavAsa), 20. jalakarma (zuddhapeya), 21. taMtra, 22. tAlavAdana (tabalAvAdana), 23. dazanavacana (aMgarAga, mekaapa), 24. dharmanIti (lagna, vivAha, prasUtimAM viveka), 25. nRtya (Choreographer), 26 nATya (abhinaya, digdarzana), 27. nepathya-naipuNya, 28. paTTikA, (hAthakArIgarI), 29. puSpagrathana (mALA guMthavI, phalAvara Dekorezana), 30. puSpAvataraNa, 31. pustakavAcana, 32. praznaprahelikA (aMtAkSarI, kvijha), 33. peyanI banAvaTa, 34. prAsAdarIti (sthApatya vidyA), 35. ArAma AropaNa (bagIco), 36. bALakrIDA karma (bALa uchera, saMskAra, narsarI), 37. maMtra (vidhividhAna), 38. maNibhUmikA karma (gRhaprAMgaNa, TAIlsanI sajAvaTa), 39. mAlyagrathana, 40. mukhamaMDana (byuTI pArlara), 41. meghavRSTi, 42. yaMtra, 43. rAMdhana (rAMdhavuM, pAkazAstra), 44. rupyaratna, 45. lIlAsaMcaraNa (ramyagati), 46. lokavyavahAra (vyavahArakuzaLatA), 47. vasuvarNabhedaparIkSA 48. vAgha (gIta, saMgIta), 49. vAstuzAna, 50. vANijayavidyA, 51. vAritaraNa (taravAnI kaLA), para. vividha bhASA parijJAna, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9O saMkhyAtmaka zabdakoza 53. vizeSa kacchagha (chUMdaNAM), 54. vaidyaka cikitsA (DozIvaiduM), 55. vaijayikI vidyA (yUharacanA, karATe, jUDo), 26. zakunasAra (zakuna zAstra), 57. zayanakhaMDa racanA, 58. saMskRta jalpana, 59. sAraveSa (vezabhUSA), 60. strI-puruSalakSaNazAstra, 61. surabhitailakaraNa, 62. sUcikarma, 63. sUtrakarma (gUMthaNa, embroIDarI), 64. hastalAghava (hAtha cAlAkInI vidyA) aMka-67 samyagdarzana (samakita)nA bola-67 - 4 saduhaNA (zraddhAna) - 1 tattva (navatattva) zraddhA 2 gItArtha gurunI sevA 3 guNarahita zithilono paricayatyAga 4 anya darzanIono saMga na karavo 3 liMga (lakSaNa) utkaTa icchA 1 zruta-abhilASA, 2 dharmano daDharAga 3 vaiyAvRtya-bhakti 10 vinaya - 1. arihaMta 2. siddha , 3. jinabiMba-maMdirano vinaya 4. jinAgamano Adara pa. daza prakAranA munidharmano vinaya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 6. muni-mahAtmAno vinaya 7. AcAryano vinaya 8. upAdhyAyano vinaya 9. caturvidha saMghano vinaya 10. guNa-guNIno vinaya 3 zuddhi - 1 manazuddhi, 2 vacanazuddhi 3 kAyAzuddhi 5 dUSaNa - 1 zaMkA, 2 AkAMkSA, 3 vicikitsA, 4 mithyAtvI guNavarNana pa miththAmati paricaya 8 prabhAvaka - 1 prAvacanika 2 dharmakathI 3 vAdI janaimittika 5 tapasvI 6 vidyAmaMtrabalI 7 tAMtrika 8 mahAkavi 5 bhUSaNa - (AbhUSaNa) 1 dharmAnuSThAnamAM kauzalya, ra tIrthasevA 3 dharmamAM daDhatA, 4 deva-guru bhakti 5 zAsanaprabhAvanA pa lakSaNa - 1 upazama, 2 saMvega 3 nirveda, 4 anukaMpA 5 AstikatA, 6 jayaNA - 1 hAtha joDI page paDavuM nahIM ra mAthuM namAvI namana na karavuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 6 AgAro 6 bhAvanA samyaktva 6 sthAnaka - = 3 anupradAna na karavuM 4 AlApa (vArtAlApa) na karavo 5 saMlApa na karavo (apavAda) 1 rAjAbhiyoga 2 gaNAbhiyoga (prajA, samAja) 3 balAbhiyoga 4 devAbhiyoga 5 gurunigrahAbhiyoga 6 bhISaNa-kAntAravRttiyoga (Apasthiti) (anuprekSAtmaka ciMtana) - 1 dharmanuM mULa che Jain Educationa International 2 dharma nagaranuM pravezadvAra che 3 pAyo che 4 bhaMDAra che 5 AdhAra che 6 pAtra che (SaD sthAnaka, pada, SaD sopAna) 1. AtmA che 2. AtmA nitya che 3. AtmA karmano kartA che 4. AtmA bhoktA che 5. AtmAno mokSa che 6. mokSano upAya-sAdhana che saMkhyAtmaka zabdakoza For Personal and Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza aMka-72 72 kaLAo (puruSanI) 20. prahelikA 21. mAgadhika 1. lekhana 2. aMkagaNita 3. rUpa 4. nRtya (nATya) 5. gIta 6. vAjiMtra 7. svaragata 8. puSkaragata 9. samatAla 10. dyUta 11. janavAda 12. pAsAnI ramata 13. aSTApada (") 14. degamRttikA 15. avividha 16. pAvividha 17. vastravidhi 18. zayanavidhi 19. AryA 39. maNilakSaNa 40. kANiIlakSaNa 41. carmalakSaNa 42. caMdralakSaNa 43. sUryalakSaNa 44. rAhucarita 45. grahacarita Jain Educationa International * 22. gAthA 23. zloka 24. gaMdhayukti 25. madhusikza 26. AbharaNavidhi 27. taruNIpratikarma 28. strIlakSaNa 29. puruSalakSaNa 30. hayalakSaNa 31. gajalakSaNa 32. kukkuTalakSaNa 33. gaulakSaNa 34. miMDhalakSaNa 35. cakralakSaNa 36. chatralakSaNa 37. daMDalakSaNa 38. asikalakSaNa 57. nagaramAna 58. vastumAna 59. izastha 60. tyarUpravAda 61. azvazikSA 62. hastizikSA 63. dhanurveda For Personal and Private Use Only 93 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 saMkhyAtmaka zabdakoza 46. saubhAgyakara 64. hiraNyapAka 47. daurbhAgyakara 65. suvarNapAka 48. vidyAgata 66. maNipAka 49. maMtragata 67. dhAtupAka 50. rahasyagata 68. bAhuyuddha-yuddha, 51. sabhAsa muSTiyuddha, yaSTiyuddha para: cAra niyuddhayuddha 53. praticAra - 69. sUtrakhela, 54. bRha nAlikAkhela, carmakhela 55. pratibRha 70. patrachedya, kaTakachedya pa6. aMdhAvAra 71. ajIva, nirjIva (chAvaNI) 7ra. zakunaruta - (samavAyAMga sUtra, 72) aMka-73 samyapha parAkramanA 73 bola = ArAdhanAo - (samyapha parAkramathI mokSanI ArAdhanA thAya che.) (1) saMvega, (2) nirveda, (3) dharmazraddhA, (4) guru ane sAdharmikonI sevA, (5) AlocanA, (6) svadoSaniMdA, (7) gaI, (8) sAmAyika, (9) caturvizatistava, (10) vaMdanA, (11) pratikramaNa, (12) kAyotsarga, (13) pratyAkhyAna, (14) stava-stuti maMgala, (15) pratilekhanA, (16) prAyazcittakaraNa, (17) kSamApanA, (18) svAdhyAya, (19) vAcanA, (20) pratipucchanA, (21) parivartana, (22) anuprekSA, (23) dharmakathA, (24) zratanI ArAdhanA, (25) mananI ekAgratA, (26) saMyama (27) tapa, (28) vyavadAnakarmonI nirjarA, (29) sukhazAtA vaiSayika sukhothI nivRtti, (30) apratibaddhatA, (31) vivikta zayana-Asa-sevana, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 95 (32) pApakarmothI nivRtti, (33) saMbhogapratyAkhyAna,(34) upadhi-pratyAkhyAna, (35) AhArapratyAkhyAna, (36) kaSAya pratyAkhyAna,(37) yogapratyAkhyAna, (38) zarIra pratyAkhyAna, (39) sahAya pratyAkhyAna,(40) bhaktapratyAkhyAna (saMthAro), (41) sadbhAvapratyAkhyAna, (42) pratirUpatA-veza ane bhAvanI ekarUpatA, (43) vaiyAvRtya-sevA, (44) sarvaguNasaMpannatA, (45) vItarAgatA, (46) kSamA, (47) nirlobhatA, (48) Arjava, (49) mArdava, (50) bhAvasatya, (51) karaNasatya, (52) yogasatya, (53) managupti, (54) vacanagupti, (55) kAyamuti, (56) manaHsamAdhAraNatA, (57) vacanasamAdhAraNatA, (58) kAyasamAdhAraNatA, (59) jJAnasaMpannatA, (60) darzanasaMpannatA, (61) cAritrasaMpannatA, (62) zrotrendriyasaMpannatA, (63) cahyuindriyanigraha, (64) ghrANendriyanigraha, (65) jihendriyanigraha, (66) mAnavijaya, (67) krodhavijaya, (68) mAnavijaya, (69) mAyAvijaya, (70) lobhavijaya,(71) rAga-dveSa-mithyAdarzana Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza vijaya, (72) zaileSI avasthA, (73) akarmatA - (zrI uttarAdhyayana sUtra) aMka-88 88 - graha (sUryaprajJapti prAbhRta-20) aMgAraka, vikAlaka, lohitAkSa, zanaizcara, Adhunika, prAdhunika, kaNa, kaNaka, kaNa-kaNaka, kaNa-vitAna, kaNa-saMtAnaka, soma, sahita, AzvAsana, kabraka, ajakaraka, duMdubha, zaMkha, zaMkhanAbha, zaMkhavaSNubha, kaMsa, kasanAbha, nIla, nIlAvabhAsa, rUpI, rUpAvabhAsa, bhasma, bhasmarAzi, tila, tilapuSpavarNa, daka, dakavarNa, kArya, viSNu, indrAgni, dhUmaketu, hari, piMgala, budha, zukra, bRhaspati, rAhu, agasti, mANavaka, kAma-sparza, dhura, pramukha, vikaTa, visaMdhikalpa, prakalpa, jaTAla, aruNa, agni, kAla, mahAkAla, svastika, sauvastika, vardhamAnaka, pralamba, nityAloka, nityodyota, svayaMprabha, prabhAsa, zreyaskara, kSemakara, AzaMkara, prabhaMkara, arajA, virajA, azoka, vItazoka, vitata, vivastra, vizAla, zAla, suvrata, ativRtti, ekajaTI, dvijaTI, kara, karaka, rAja, argala, puSpa, bhAva, ketu. ' aMka-91 vaiyAvRtya karmapratimAo - 91 : (bIjA rogI sAdhu ane AcArya AdinA bhaktapAna, sevA, zuzruSA ane vinaya vagere karavAnA vizeSa saMkalpane 'pratimA kahe che. tenA ekANuM prakAro che.) zuzruSA vinaya = (10 prakAra) (1) darzana, jJAna, cAritra vagerethI guNAdhika puruSono satkAra karavo. (2) tenA AgamanathI ubhA thavuM. (3) vastrAdithI sanmAna karavuM. (4) Asana lAvI tene besavA mATe prArthanA karavI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza (5) teonuM Asana eka sthAna uparathI bIjA sthAne laI javuM. (6) kRtikarma karavuM (vaMdana karavuM). (7) aMjila joDavI. (8) gurujanonA AvavA para temanI sAme jaIne svAgata karavuM. (9) gurujanonA javA para thoDuMka temanI pAchaLa javuM. (10) teo bese pachI besavuM. (1) tIrthaMkara, (2) kevaLI prajJapta dharma, (3) AcArya, (4) upAdhyAya, (5) sthavira, (6) kula, (7) gaNa, (8) saMdha, (9) sAMbhogika, (10) AcAravAna (11) viziSTa matijJAnI, (12) zrutajJAnI, (13) avadhijJAnI, (14) mana:paryavajJAnI, (15) kevaLajJAnI. A paMdara viziSTa mahApuruSonI (1) AzAtanA na karavI, (2) bhakti karavI, (3) bahumAna karavuM, (4) guNagAna karavA. tethI (15 x 4 = 60) bheda thAya. aupacArika vinaya :- (7 prakAra) (1) abhyAsana-vaiyAvRtya yogya guru AdinI pAse besavuM. (2) chaMdAnuvartana - tenA abhiprAya anusAra kAma karavuM. (3) kRtapratikRti - prasanna thayela AcArya mane bodha Apaze, e bhAvathI tene AhArAdi devA. (4) kAritanimittakAraNa - zAstrajJAna maLavAthI bhaNAvanArano vizeSarUpamAM vinaya karavo. (5) duHkhathI pIDitane zodhavA athavA tenA duHkhone samajavA. (6) dezakALane jANIne tenI anukULa sevA karavI. (7) rogIne potAnA svAsthyanI AjJA ApavI. 97 pAMca prakAranA AcAronuM AcaraNa karAvanAra- AcArya pAMca prakAranA hoya che. uparAMta upAdhyAya, tapasvI, raudra, glAna, gaNa, kula, saMgha, sAdhu sArA sAdhu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 saMkhyAtmaka zabdakoza - tenI veyAvacca karavAthI veyAvaccanA 14 bheda thAya che. = 14 (10+60+7+14 = 91 bheda thAya che.) aMka-100 (1) kaurava - dhRtarASTranA 100 putro (kauravo 100 hatA) zatakratu - Indra pUrvabhavamAM 100 vAra zrAvakanI pratimAnuM ArAdhana kareluM hovAthI zatakatu-zatamakha nAma che. (Indra=kArtika zeThe) zatabhiSA - zatatArakA-A nakSatramAM 100 tArAono samUha che. (2) rAganAM 100 nAma 1. aDANo 17. caMdrakasa 2. ahIrabhairava 18. caMpAkalI 3. AnaMdabhairava 19. chAyAnaTa 4. AnaMdabhairavI 20. jayajayavaMtI 5. AzAvarI ra1. jogiyA 6. AzAvarI thATa 22. janapurI 7. kAphI 23. jaMgalo 8. kAphI thATa 24. jhAMjhoTI 9. kAmoda 25. tilaka kAmoda 10. kAliMgaDo 26. tilaMga 11. kedAra 27. toDI 12. khamAja 28. darabArI kAnaDA 13. khaMbAvatI 29. durgA 14. gurjarI toDI - 30. devagaMdhAra 15. gauDa malhAra 31. deza 16. gauDa sAraMga . 32. dezI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 99 33. dezakAra 34. dhanAzrI 35. dhAnI 36. naTa 37. naTa malhAra 38. nAyakI kanhaDa 39. paTa dIpakI 40. paTa bihAga 41. pahADI 42. pIlu 43. puriyA dhanAzrI 44. pUriyA 45. pUrvI 46. paMcama 47. basaMta 48. bahAra 49, bAgezrI 50. bilAvala pa1. bihAga para. bhImapalAsI 53. bhairavI 54. bhUpAlI 55. madhuvaMtI pa6. mAravA pa7. mAlakauMsa 58. mAlaguMjI 59. mAru bihAga 60. mAru malhAra 61. miyAMkI malhAra 62. miyAMkI sAraMga 63. mIrA malhAra 64. megha malhAra 65. maMjarI 66. mAMDa 67. yamana . 68. yamana kalyANa 69. rAmakalI 70. rAjezvarI 71. rAgezvarI 72. lalita 73. zuddha kalyANa 74. zuddha sAraMga Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 saMkhyAtmaka zabdakoza 75. zyAma kalyANa 85. soraTha 76. zaMkarA 86. sohanI 77. zrI rAga 87. siMdurA 78. zrI kalyANa 88. siMdhubhairava 79. sAjana 89. hamIra 80. sAjaginI 90. hema kalyANa 81. sAmakA hiMDoLa 91. hiMDoLa 82. sAraMga 92. haMsadhvani 83. sAvanI kalyANa 93. haMsa 84. sUra malhAra 94. haMsa kaMkaNI (noMdha :- rAganAM 100 nAma che, paraMtu badhA maLI zakyA nathI.) RSabhadeva bhagavAnanAM 100 putronAM nAma 1. ajayamAna 13. kAzyapa 2. amara 14. kIrtikara 3. amala 15. kuru 4. aparAjita 16. kauzala 5. AnaMda 17. kuMjarabaLa 6. AnaMdana 18. khAtakIrti 7. arijaya 19. gaMbhIra 8. aridamana 20. cittahara 9. aMga 21. citrAMga 10. kapila 22. caMdrasena 11. kaliMga 23. jaya : 12. kAmadeva 24. jayadeva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 25. dRDharatha 26. dazArNa 27. dIrghabAhu 28. durjaya 29. durdhara 30. dharmasena 31. dhIra 32. dhruva 33. naradeva 34. narottama 35. nAgadatta 36. nAgadatta 37. naMda 38. padmanAbha 39. puruSottama 40. puSpadyuta 41. prabhAkara 42. prabhaMjana 43. baLa 44. bAgezrI 45. bAhubali 46. brahmasena 47. bharata cakravartI 48. bhAnu 49. mahAbAhu 50. mahAsena Jain Educationa International 51. mAgadha para. mAna 53. megha 54. yazakIrti 55. yazodhara 56. yazaskara 57. thavara 58. rASTra 59. vatsa 60. varadatta 61. varAha 62. vasu 63. vasuvarmA 64. vikrAnta 65. vijaya 66. vijayaMta 67. videha 68. vimaLa 69. vRddhikara 70. vividhakara 71. vizva 72. vizvakarmA 73. vizvasena 74. vIra 75. vaMga 76. zubhamati For Personal and Private Use Only 101 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 saMkhyAtmaka zabdakoza 77. zailavihAra 78. zaMkha 79. zrIdhara 80. sAgara, 81. siMha 82. sukAnta 83. sughoSa 84. sujAti 85. sumati 86. sudharmA 87. sunAbha 88. suyaza 89. surASTra 90. suvarmA 91. sunaMda 92. susaNa 93. susena 94. susumAra 5. sUraNa 96. saMgama 97. sulakSaNa 98. saMjaya 99. susAra 10). hariNa aMka-108 paMca parameSThInA guNa-108 arihaMta bhagavAnanA - 12 guNa siddha bhagavAnanA - 08 guNa AcAryanA - 36 guNa upAdhyAyanA - 25 guNa sAdhunA - 27 guNa 108 aMka-124 zrAvakAticAra (12 vratanA kula-124 aticAra) - samyatvanA 05 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 103 24 15. jJAna-darzana-cAritranA 12 vratanA karmAdAna tapAcAra varyAcAra saMlekhanA O. 124 aMka-158 karmaprakRti jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya vaMdanIya mohanIya AyuSya nAma gotra aMtarAya 103 02 05 158 aMka-170 saptatizata - utkRSTa kALe 170 tIrthakara devo vidyamAna hoya che. 170 jinanI stuti : varakanaka-zaMkha-viduma, marakata-dhana-sazirbha vigata mohaM | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 saMkhyAtmaka zabdakoza saptatizata jinAnAM, sarvAmara pUjita vaMde . (stuti) aMka-pa63 jIvonA bheda - (jIvavicAra prakaraNa) nAraka 14 101 202 ekendriyanA vikasendriya paMcendriya tiryaMca saMmU7ima manuSya garbhaja manuSya bhavanapati vyaMtara jyotiSa kalpopapanna vaimAnikadeva 48 kalpAtIta vaimAnikadeva 28 563 5O aMka-1000 jinasahasranAma stotra - - vi.saM.1731mAM upAdhyAyazrI vinayavijayajI viracita saMskRta stotra jemAM 1000 vividha vizeSaNothI jinezvarane namaskAra karyA che. sahasrakUTa (1024) tIrthakara jinapratimAnuM prAcIna zilpa - (juo phoTo) sahastrAra cakra - (zaktikendra) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 105 sahastrAkSa - (indranetra) sahastrabAhu - (arjuna) 145ra vartamAna covIzInAM gaNadharo 18,000 zIlAMgarathI coryAsI lAkha jIvayoni (jIvonA utpatti sthAnane yoni kahe che. te janmano AdhAra che. 84 lAkha che.) (1) pRthvI, pANI, agni, vAyu e cAreyanI sAta sAta lAkha yonio che. = 28,00,000 (2) pratyeka ane sAdhAraNa vanaspatikAyanI kramazaH daza lAkha ane cauda lAkha yonio che. 24,00,000 (3) beIndriya, teIndriya ane caurindriyamAM pratyekanI be lAkha yonio che. - 6,00,000 (4) devonI cAra lAkha yoni che. 4,00,000 (5) nArakonI cAra lAkha yonio che. 4,00,000 (6) tiryaMca, paMcendriyanI cAra lAkha yonio che. 4,00,000 (7) manuSyanI cauda lAkha yonio che. 14,00,000 84,,000 - (samavAyAMga sUtra) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 0 - zUnya - bindu 0 - zUnya - bindunI dArzanika paribhASA yat zUnyavAdinAM zUnyaM, brahma brahmavidAM ca yat // advaitavAdI jene brahma kahe che tene bauddhadarzana zUnya (kSaNika) kahIne saMbodhe che. - zUnyanA paryAyavAcI zabdo - - binducakra - OM maMtrabIja - aprameya, anirvacanIya, atarksa, ameya, akSaya, duravagAha zrIyaMtramAM nava cakro paikI eka cakra. - svastikanuM cihna maMtra AmnAyamAM upayukta nAda, bindu ane kalA. te A pramANe che. (AkRtimAM). nAda-trikoNa, bindu kalA saMkhyAtmaka zabdakoza - anusvAra tathA visarganI saMjJA - Jain Educationa International jJAna, darzana, cAritranA pratIkarUpe traNa biMdu. - saMskRta vagere bhASAomAM vaparAya che. - aMkagaNitamAM dazaka, zataka, hajAra vageremAM zUnya=0 uttarottara mUlyavRddhi kare che. For Personal and Private Use Only. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAtmaka zabdakoza 107 munizrInA prakAzita graMtho 1. prabandha paMcazatI (saMskRta) (Do. harivallabha bhAyANI, tathA pU. puNya vijayajI ma.sA.nI prastAvanA) 2. zrI mohanalAlajI ardhazatAbdI smAraka graMtha 3. bhagavAna mahAvIra jIvana darzana (dvitIya saMskaraNa sana 1997) 4. hRdaya-pradIpa SatrizikA, (The Light of the Soul 2000) 5. zRMgAra-vairAgya taraMgiNI (sana 2006) (Imeja pablikezansa prA. li.) EUR. Stories From Jainism (1994) 7. prasaMga-paMcAmRta. (sana 1995) 8. zrI ajita-zAMtistava vaMdanA (oNDiyo sI.DI.) 9. jina bhaktisudhA. (oNDiyo sI.DI.) 10. zrI jinabhaktizatakam (mudraNamAM) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Stola solellisoi che dao(ahI de 2180i Sony gAyaka bisdi all so(28 pll 21821 11 c della Sllorca prakAzaka zrataratnAkara 104, sArapa, navajIvana presa sAme, Azrama roDa, amadAvAda-380014 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only