Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo arihaMtANaM namo sighdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhuNaM eso paMca namukakAro savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvesi paDhamaM havaI maMgalaM
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) :: yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ P SUTRA SHRI K PART : 01 zrI ka95 sutra : bhAga 01
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRtaprAkRtajJa-priyavyAkhyAni-jainAgamaniSNAta-paNDita-munizrI kanhaiyAlAlajImahArAjaviracitayA kalpamaJjarI-vyAkhyayA samalaGkataM hindIgurjarabhASAnuvAdasahitaM pUjyazrIghAsIlAlajImahArAjaviracitaM // kalpasUtram // prakAzakaH ghATakopara-bambaInivAsi-preSThi zrI mANekalAla amUlakharAya mehatApradattadravyasAhAyyena a. bhA. zve. sthA. jainazAstroddhArasamitipramukhaH zreSThizrIzAntilAla maGgaladAsabhAI-mahodayaH mu0 rAjakoTa prathama AvRtti prati 1000 vIra saMvat 2484 vikrama saMvat IsvI san 1958 mUlyam-rU0 25
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ .: prAptisthAna: zrI a. bhA. ve, sthAnakavAsI jana zAstroddhAra samiti grIna loja pAse rAjakeTa pahelI AvRttiH prata 1000 vIra saMvata : 2484 vikrama saMvata : 2014 IsvIsana : 1958 mudraka ane mudraNa sthAnaH jAdavajI mohanalAla zAha nIlakamala prInTarI ghIkAMTA nagarazeTha vaMDA reDa amadAvAda, zrI kalpa sUtra: 01
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA (1) A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAtaHuSAkALa, sandhyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. (3) mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ulkApAta--moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (9) digdAha--koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava--vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta--AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya na thAya. vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. yUpaka--zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene yUpaka kahevAya. A pramANe yUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathamA 1 prahara svAdhyAya na karavo. yakSAdIma--koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa--kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. mahikAzveta--zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddAta--cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) mahikAzveta--zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta--cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya Dha~ka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (9) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya -- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai / (14) (15) (16) mala-mUtra - sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai / I zmazAna -- isa bhUmi ke cAroM tarapha 100 - 100 hAtha taka asvAdhyAya hotA hai / (19) candragrahaNa--jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie | (17) sUryagrahaNa - jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata -- najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / patana -- koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra -- upAzraya ke andara athavA 100 - 100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA - ASAr3hI pUrNimA ( bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA ( skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie /
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie /
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI upasUtre sthavira'dha vissyaanubhshiddaa|| anu. viSaya pAnA naM. TIThAThArasya bhaMgalAyarA, bhaMgalAyarA prayoSNana ni3pAyAM ya / zAstraThArasya bhaMgalAyAm / utpmeghaaH| sAdhu-sAdhvInAM vastrapAtrAhi grahAniyabhaH / mauTeziThAzanapAnajAdhasvAdha-vastrapAtragraharA niSedhaH / zayyAtarapiAra' niSedhaH / / rANapiA'graha niSedhaH / kRtitthviyaarH| mahAvrata utpH| 10 paryAyapayeSThaThatpaH / prtisstthbhaashtthtpH| sAdhUnAM bhAsalapavidhiH / 13 sAdhvInAM bhAsadyapavidhiH / 14 meDaprApThArAhile grAbhAhau sAdhu-sAdhvInAM sabhaThAlanivAsa niSedhaH / 15 sAdhu-sAdhvInAM rAtrau saMdhyAyAM ya bhArgagamana niSedhaH / sAdhu-sAdhvInAM sApavAn agrAhyavastu grahAniSedhaH / sAdhu-sAdhvInAM rAtrAvazanapAnAdi niSedhaH / sAdhu-sAdhvInAM sApavAsaMjaDibhopana niSedhaH / sAdhu-sAdhvInAM paryuSAtpaH / sAdhu-sAdhvInA varSAvAsavihAra niSedhaH / 21 paryuSAzA-hivasa ni3pArAm / 22 proparyuSAvisasthAnantatIrthaTharaparamparA siddhatvapratipAnabh / aparyuSAzAhivase paryuSAzAniSedhaH / paryuSAzAyAM DezasuMyanasyAvazyarttavyatA ni3pArAbh / paryuSAzAtaH pUrva uzasuMyanaThAlA pratipAhanabh / 26 sAdhu-sAdhvInAM tapaso'vazyaurttavyatA / 27 paryuSAzAyAM sarvathA''hArASTiniSedhaH / wa aaWWWWWWWWWWWW PPPPP KaaWOMGmm me aaopmeaPP zrI kalpa sUtra: 01
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ aaaaaaaaaaww adMGM MOM 28 varSAvAse kSetrAvagrahaprabhA thanam / sAdhu-sAdhvInAM bhikSA'vagraharA ni3pArAma / niSaddha bhikSA'vagrahanthana / bhikSAviSaye'nyaniSedhathanam / yatturthalaThitaSThAhi bhiDipAna pra3pAyAm / gRhItAzanAhInAM vivakSitaThAlAnantaram mApanIyatA ni3pAzam / sathitta-ZAlavAhInAbhalapa nIyatvam / upa matApsUpAtrAhiSu azanAghiniSedhaH / pratijanAyAH savidhi ThAsaddhaye urttavyatA / utpanIthAutpanIyavasati ni3pArAbh / gurvAjJayaiva tapaHprabhRtInAM urttavyatA / patralejAnAghiniSedhaH / prazAntaThasahAhInAM puna3tpAhanAniSedhaH / yathArAtri kSabhApAzAhInAM purttavyatA jthanam / ilAhopazabhaThAhInAM sAdhUnAbhArAdhaSThatva ni3pArAm / 43 popasaMhAraH / ||chti sthaviradha viSayAnubhaziDA // ||shrii upasUtre nayasArASTiSAviMzatilavasthAyA vissyaanubhshiddaa|| anu. viSaya pAnA naM. bhaMgalAyarazabha / upodhAtaH / nayasArajthA / nayasAranAbhaSThaH prathabho bhavaH 5 saudharbha ulpivibhavaH / zrI kalpa sUtra : 01
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharIthinAbhastRtIyo bhavaH / brahmaloTavAsi hevanAbhAyaturtho bhavaH / chauzinAbhaH pazvabho bhavaH / puSpabhitranAbhaSThaH SaSTho bhavaH / 10 saudharbhadhvanAbhaH saptabho lavaH / 11 agnipayoti bhaTaH aSTabho bhavaH / 12 zAnadevalo'sammandhI navabho bhavaH / 13 sanaDhuMbhAra devalo'sabhyandhI zabho bhavaH / 14 bhAradvApa-bhAhendraThalpiAvanAbhaSThI meThAhazadvAdazabhavau / 15 sthAvaravipraghrahmalo'sabhandhiTevanAbhaSThau trayodRzayatuzau lavau / vizvabhUtibhahAzuTapaTevanAbhaThI paMthazaSo'zI bhavau / tripUSThanAbhaH saptazo bhavaH / mapratiSThAnanArachanAbhacho'STAhazo bhavaH / siMhanAbhaH meTronaviMzatitabho bhavaH / yaturthanAraTha 3po viMzatitabho bhavaH / priyabhitrayavartinAbhA meDaviMzatitabho bhavaH / 22 poTTinAbhaTho dvAviMzatitabho bhavaH / sarvArthasiddhavibhAnavAsiTevanAbhastroyaviMzatitabho bhavaH / 24 vibhalanAbhanzyatuviMzatitabho bhavaH / 25 nannAbhaH pazyaviMzatitabho bhavaH / prAzatalipaTevanAbhaH SaviMzatitabho bhavaH / 16 0 m ||chti nayasArahiSAviMzatilavaDthAyAH viSayAnubhaziThA // ||shrii upasUtre mahAvIrabhavasthAyA viSayAnubhaziSThA // anu. viSaya pAnA naM. 1 yuvahibhavataH pUrvahasya ya vArzanam / 2 kSatriyahue'grAbhavAyanam / 101 102 zrI kalpa sUtra : 01
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ m x 7 w9v 3 4 4 7 8 8 10 11 12 13 14 TELL 2 2 2 X 2 W 3 16 15 rAS4lavanavanam / 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 siddhArtha rAS4vanam / trizatArAjJIvanam / Azvina mAsAgabhanam / AzvinAbhase sasyasaMpattyA rAjJaH prazanAM yAnandhaH / RSabhattasya devAnandhAyAzca varzanam / lagavato mahAvIrasya hevAnanhagarbhe'va bhaeAm / vAnanAyAzcaturhazamahAsvapnadarzanam / RSabhattatayaturhazamahAsvapnaivanam / zaDendranRtabhagavatstutiH / 30 37 32 33 34 zakendrakRta garbhasaMharAviyAraH / harigabheSieAM prati garbhasaMharaNAya zasyAhezaH / harieaugabheSiDRtagarla saMharAm / svapnavanam / vRSalasvapnavanam / siMhasvapna varSAnam / lakSmI svapna vanam / puSpabhAtAyugala svapna vanam / ndra svapna vanam / sUrya svapna vAnam / dhva svapna vanam / pUra padma sarovara svapna varSAnam / kSIrasAgara svapna varSAnam / heva vimAna svapna vanam / svapna vanam / ratna rAzi svapna varSAnam / ziji svapna varSAnam / trizatayA svapna niveghnaM siddhArthena tatithanaM ya / gaSTha svapnailam / vRSabha svapnailam / siMha svapnailam / lakSmI svapnailam / zrI kalpa sUtra : 01 104 105 107 107 107 108 109 110 111 117 119 119 121 125 126 127 128 130 131 132 134 135 136 137 138 140 141 141 144 145 145 146
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 36 37 38 38 40 41 42 43 44 45 46 47 48 48 50 51 para 53 54 papa pada hai hai paTa 60 61 bhadvi svapnailam / yandra svapnailam / sUrya svapnailam / dhva4 svapnailam / laza svapnailam / padmasarovara svapnailabh / kSIra sAgara svapnailam / heva vibhAna svapnailam / ratna rAzi svapnailam / nirdhUmAgni svapnailam / trizalAyAH svapnailaviSaye vizvAsa praGaTanam / trizatAyAH svapnA'pratidhAtArtha bhagarAeAm / hevathA / guthA / dharmA siddhArthasya Tujilya jAjJApradhAnam / prabhAtavarzanam / siddhArthasya sAsthAnamaeDa pe sabhAgamanam / svapnapAThAnAM trizalAyAzca te ladrAsanasthApanaM, 4vaniSThAvAna, svapnapAThAhATu prati siddhArthasya nihezaH, svapnapAThAhAnaM ya / svapnapAThaDAnAM rA4rzanAya sanam / siddhArthanRtaH svapnapAThAnAM satkAraH / svapnapATha mRtasvapnainiveghnaM, vastrAprinena rASTranRtaH svapna pATha satkAraH / siddhArthatA trizalAghohaha pUrtiH / trizalAyA garbharakSAprayAsaH / hulavRddhastrINAM trizalAM pratyupadezaH / siddhArtha rAS4lavane triSTambhavata nidhAnasabhAharAm / bhagavato vardhamAna tiH nAbhapurakhArthe tanmAtApitroH saMprayaH / lagavato 4nma | zrI kalpa sUtra : 01 // sabhAsa // 146 147 147 148 149 151 152 152 153 154 155 156 157 157 157 157 158 159 160 161 162 165 167 167 169 170 172
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAkArasya maMgalAcaraNa, maMgalAcaraNa prayojana nirUpaNaM ca / jo ke zAstra svaya' maMgalasvarUpa che teA pachI maMgalAcaraNa karavAnuM zu' prayeAjana che ? enA samAdhAna e che ke--zAstranuM ahumAna ane bhakti vadhAravA mATeja 'ma'galAcaraNa' khelavAnI prathA che, tyAre AdhyAtmika zAstro parama zAMti ane parama Ananda upajAvanArA che te tenI mA~galaprathA krama na hoya ? alabata hoyaja. vaLI AmAMthI bIjo bhAva paNa tAravAnA hoya che ke maMgalAcaraNathI ziSyAnA manamAM zAstra pratye ruci utpanna karavAne niyama paNa che. 'ma'galAcaraNu' ekalavAnI rIta traNa vakhata pADavAmAM AvI che, Adi (AraMbha ), madhya ane antya (IMDA). AraMbhanu maMgalAcaraNu kAipaNa jAtanA vighna vinA kArya pUrU karavA mATe hoya che. madhya magalAcaraNa zAstronA bhAve ziSyAmAM sthira karavA mATe che. atanu magalAcaraNa ziSyA praziSyAnI paraMparA cAlu rahe ane zAstranA viccheda na thAya tenA mATe che. sAthe sAthe e paNa bhAvanA A maMgalAcaraNathI pragaTa karavAnI hoya che ke bhagavAna mahAvIranA A preraka sa Mdeza kAlanA aMta sudhI jIvatA jAgatA gaja te rahe, ane bhavabhavAthI thAkelA AtmAone, visAmArUpa banI mukti pathanA sAMgu (sathavArA) bane. kahyuM paNa che-- "taM maMgalamAIe, majjhe pajaMtae ya satthassa / paDhamaM tahi nididUM, nivvigdhapAragamaNAya // 1 // zAstrakArasya maMgalAcaraNam / tasseva ya thejjatthaM, majjhimayaM aMtimaMpi tasseva / avvocchinnanimittaM, sissapasissAivaMsassa " kRti / A pramANe ziSTa puruSAnI paraparAnu` smaraNa karI, zAstranuM 'maMgalAcaraNa' karI, samasta viziSTa bhAvAnA AdhAra-rUpa bhagavAna mahAvIra, temaja jInezvonI vANInA pravAha ne jeNe jhIMlI zAstrarUpe guMthI che evA gaNadhara devAne ane ATha pravacana-mAtA-rUpa anaMta tIrthaMkarAnI vANIne tAdAtmyabhAvathI vaMdana karI, zAstrakAra have zAstrane AraMbha kare che. miLa sthAni zrI kalpa sUtra : 01 1
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanapati bhagavAna mahAvIra, gautamAdi gaNadhara devo ane ananya bhAva pragaTa karanArI evI anaMta jInezvaranI vANune dravya ane bhAre namana karI, jemAM prabhu vIranI AtmakathA varNavAmAM AvI che temaja munionA AcAra vicAra varNavAmAM AvyA che evA "kalpasUtra" nI huM ghAsalAla muni bhavya jIvone hita mATe laghubhAve racanA karuM chuM mahAvIra - "ji" upasarga che ane "ra' dhAtu che, A pramANe "u" upasarga vAlA dhAtuthI "va" zabda banyo che. ' dhAtano artha gati karavI te thAya che. je AtmA vizeSarUpe mokSa tarapha gamana kare che ane anya jene "mukti' tarapha prayANa karAve che temane "vIra' zabdathI saMbedhavAmAM Ave che. vIra' zabdanI bIjI vyutpatti paNa che, jema "vIsa rUti vIraH" arthAt je pitAnA vIya-bala-parAkrama ne phelAvI, AtmAne jeNe nisattva je karI nAkhe che tevA karmone dUra kare che, tene "vIsa" kahevAmAM Ave che. athavA meha, mamatA, rAga, dveSa, vikAra, ajJAna Adi bhAvene jeNe pitAmAMthI hamezane mATe dUra karyA che tene "vIra' kahevAmAM Ave che. "rA' zabdane vadhAre pariTa karavA kahe cheH"vidaaryti yatkarma, tapasA ca viraajte| tapovIryeNa yuktazca, tasmAda vIra iti smRtaH" // 1 // jeNe karmonuM vidAraNa karyuM che ane tapa AdarI pitAnuM 'nirAhAra paNuM pragaTa karyuM che, jeNe pitAnI gupta rahela anaMta zaktione jANyA pachI prabala purUSArtha karI anaMtavIryatA pragaTa karI che tene "vIra " kahevAya che. AvI "vIratA" vAlA sAmAnya jIna paNa hoya che, paraMtu bhagavAna zAsanapravartaka hovAthI mahAna che, mATe mahAvIra kahevAya che. athavA teoe potAnA paganA aMguThAnA sparza mAtrathI merune halAvI dIdhuM ane parISahapasargone sahana karyA, mATe A mahAvIra kahevAya che. zAstra kathana mujaba ema jANavA maLyuM che ke A yugamAM bhagavAna mahAvIra jevAM nibiDa karmo bhAgyeja kaI mokSagAmI jIvane hatAM, bhagavAna mahAvIre upArjana karela azubha karmone neTa jagatamAM zodhyo jaDate nathI temaja AvA aghAra karmone nAza karavAmAM prabala purUSArtha pheDavanAra bhagavAna mahAvIra je bhAgye ja koI jIvAtmA haze, tethIja A, yugapradhAna AtamA bala vIryanI bAbatamAM A lokamAM manAya che, temanA jevA upasargone sahana karavAvALA bhAgye ja haze! zrI kalpa sUtra: 01
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ peAtAnA zAsananI apekSA dharmAMnI Adi karavAvALA evA vamAna nAmanA carama tItha karane pAMce agA namADI namaskAra chuM. ane gautamAdi gaNadharane namaskAra karu chu. tathA nirdoSa prarUpaNAthI yukta hovAne lIdhe zuddha evI jInavANI, tene paNa namaskAra karU chu. A badhAne namakAra karIne huM ghAsIlAla muni jJAnAcAra-daOnAcAra-cAritrAcAra tapaAcAra-vIryAcAra, evA pAMca AcArathI ane jJAnAdi lakSmIthI alaMkRtasuzobhita thayela evA bhagavAna mahAvIranA sattAvIza bhavAnI kathAvALuM, manerama kalpasUtra bhavyeAnA meAkSarUpa hitane mATe banAvuM chuM. bhagavAna mahAvIranA gata bhavA anatA thai gayA paNa jJAnIonA bhavAnI gaNutarI 'samyak dazana' nI prApti pachIja gaNAya che, tema bhagavAna mahAvIrane AtmA nayasAranA bhavamAM sAcu ' AtmabhAna 'pAmyA tethIja temanu jIvanavRttAMta nayasAranA bhavathIja AlekhavAmAM AvyuM che. 'AtmabhAna' eTale 'huM' zuddha, niraMjana ajara, amara, avinAzI, dehAtIta ane indriyAtIta svayaM caitanyasvarUpa chuM, jJAna mArU lakSaNa, che, jaDa dravyA ane jaDa bhAveA, e mArA zuddha svarUpamAM nathI, jaDataraphanI rUcinA lIdheja mArA bhAve! azuddha gaNAyAM, AvA azuddha bhAvAnA pravAha anaMta kAlathI cAlyA Ave che. paNa mArA ajJAnanA lIdhe temaja sadgurUnA nimitta vinA mArA svarUpane ALakhI zakaye nahi. A Atma svarUpa, jJAna ane kriyAthIja pragaTa thAya che. ema samajavAnA mArkA te manuSya bhavamAM ja che. A jAtanuM AtmabhAna' nayasAre karyuM ane te bhavathIja tenI uttarAttara zreNI maMDAI. jenAthI saMyama mArga mAM dRDhIbhUta thavAya che tevA 'bhAvA' ne 'kalpa' kahevAmAM Ave che, AvA anaMta bhAvAne ekI sAthe je zAstramAM vavAmAM AvyA che te 'zAstra' ne 'kalpa sUtra' kahe che. A kathanathI kalpasUtranuM anumadhacatuSTaya dekhADavAmAM Ave che, te A pramANe cheH- (1) jJAnAcAra Adi A zAsranA viSaya che. (2) pratipAgha-pratipAdakabhAva sabaMdha che. (3) meAkSAbhilASI muni Ane adhikArI che ane (4) meAkSa prayeAjana che. zrI kalpa sUtra : 01 3
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpabhedAH | bhagavAna mahAvIre bhedAnabheda sahita je ka95 pradarzita karyo che tene ja ullekha karatAM satrakAra kahe che - 'suvide je' ityAdi bhUlane artha- upara "kalpanI vyAkhyA "bhAvanA rUpamAM lIdhI che, ahIM "ka95ne artha AtmabhAvamAM ramaNa karatAM sAdhuone lagate che. "AtmIyatA anubhavanArA sAdhu jananA be kapa che- (1) jInaka95 (2) sthaviraka5. janakala5" A yugamAM vicacheda gaye che ne sthavira kalpanA be prakAra kahyAM che. (1) sthitakaDha5 (2) asthitaka95. aMtima ane pahelA tIrthakarane 'sthitaka5" hoya che, tyAre vaccenA tIrtha karene "asthitaka95" hoya che. vartamAna kAla aMtima tIrthaMkara mahAvIra svAmIne pravarte che tethI ahiM sthitakapa nuM varNana karavAmAM Ave che. "sthitaka5" nA daza prakAra che (1) acalatA (2) auzika (3) zayyAtarapiMDa (4) rAjapiMDa (5) kRtikarma (6) mahAvrata (7) paryAyaSTha (8) pratikramaNa (9) mAsanivAsa (10) paryuSaNa sAdhu-sAdhvInA AhAra-vihAra-AcAra vicArane "samAcArI kahe che, A samAcArI ne artha ahiM kaha5" tarIke levAmAM Ave che. A ka5" ne ApaNe ApaNI pracalita bhASAmAM "sAdhune kape ke nahi ?' ema uccArIe chIe. upara batAvyA pramANe jInaka95" nuM vivaraNa evuM che.-rAgadveSa-kaSAya-indriya-pariSaha-upasarga tathA ATha karmone jItavuM te "jInaka95' kahevAya, jInakaTapI eTale "jIna" nahiM paNa "jIna" sarIkhA, AvI kakSA athavA gyatA dhAraNa karavI A kaThina kAlamAM sAdhuo mATe duSkara che, kAraNa ke AvI kaThinatA sahana karavA mATe vARSabha nArA saMghayaNa, ugra pariSahAdi sahana karavAnI zakita hovI joIe, paNa A kAlamAM te nahiM hovAne kAraNe "janakalpa' nuM dhAraNa karavuM A paMcama kAlamAM viccheda gayuM che. saMyamayogomAM DagamagatAne A loka ane paraloka saMbaMdhI duHkha samajAvI saMyama mArgamAM je sthira kare che te "sthavira kahevAya che. kahyuM paNa che - "tena vyApAriteSvartheSvanagArAMzca siidtH| sthirIkaroti sacchaktiH sthaviro bhavatIha saH" // 11 // AvA saMte "thavikipI' kahevAya che, teonA ka5 be prakAre zAstrakAroe varNavyAM che (1) sthitakalpa zrI kalpa sUtra : 01
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ra) asthitakalpa ! prathama tIrthaMkaranA samayamAM leke paNa sarala hatAM ane temanA netAo-gurU aAdimAM akhUTa zraddhA ane vizvAsa mUktAM hatAM, temaja "netA' nI AjJAnusAra cAlavAmAM zistabaddha hatA, netA' nI AjJAmAM jarA paNa zaMkA lAvatA nahiM, temaja temanA hukamane bhalata-managamata artha paNa karI zakatA nahiM, ane tema karavAmAM teo mahAna pApa gaNutA, tethI teone zAstrakAroe "jIjaDI buddhinA kahyAM che. te anusAra te vakhatamAM samayane olakhI bhagavAna AdinAthe te vakhatanI "samAcArI" sAdhu-sAdhvIo mATe ghaDI kADhI hatI. A samAcArIne 'sthitakalpakahevAmAM Ave che. AvI suMdara rIte samAcArI ghaDAela hatI, chatAM te "samAcArI nuM jJAna te vakhatanA sAdhujanone vAraMvAra samajAvuM paDatuM hatuM, kAraNa ke te sAdhu-sAdhvIo atyaMta sarala ane bhadrika prakRtinA hovAne kAraNe "zabdArtha ja pakaDatA, ane te "zabdArtha ne vistRta artha nahi samajavAne kAraNe teo bhUle karI vesatAM ne te bhUlo AcArya bhagavAna laghubhAve sudhAratAM. A paMcama kAlamAM sAdhu parU mATe bhagavAna AcAryoe kAlAnusAra gyAyegyatA ne vicAra karI samAcArI" ne zabdArtha ane bhAvArtha vistRta rIte karyo che, keIpaNa prakAranI zaMkAne sthAna ApyuM ja nathI, chatAM AjakAlanA sAdhuoe te zabdArtha ane bhAvArtha ane pitAne managamate artha karI "samAcArI" ne DahoLI nAkhI che tethIja AkAlanA lekane bhagavAne "vakajaDa" kahyAM che. bhagavAne kevala sAdhu-sAdhvIo mATe kahyuM nathI, zrAvaka-zrAvikAo mATe paNa kahevAmAM AvyuM che, sAdhunA peTAmAM zrAvako paNa AvI jAya che ne gRhasthI" nI "samAcAra nyAyanItipUrNa hevI joIe e artha vAcakee jarUra tAravI le. vadhAre samajAvaTa mATe bhagavAna zAstrakAroe jaDa ane vakrajAnA udAharaNe nIce ApyA che te uparathI te samayanA lokenuM mAnasa bahuja suMdara rIte jANI zakAya che. ajAjaDana dRSTAMtaH--AdinAtha bhagavAnanA samayanI A vAta che. te kAlamAM koI eka ziSya Avazyaka kArya mATe bahAra gaye ne ghaNavakhata vyatIta thayAM pachI pAche ke, gurU mahArAje tene prazna pUchI vilaMbanuM kAraNa jaNAvavA kahyuM. ziSya javAbamAM kahyuM ke rastA para cAlatAM keI eka naTanuM nRtya dekhavAmAM rokAya. gurU mahArAje tene samajAvyuM ke naTanuM nRtya jevAthI ApaNA manamAM aneka vikAro utpanna thAya che, tene lIdhe AtmazAMti DaLI jAya che, ApaNe AtmazAMti mATe ATalI ATalI jahemata uThAvIe chIe, AtmazAMti mATe ghaNA kALa sudhI saMsAramAMthI chUTA thaI ekAMta avasthA bhegavIe chIe, mahAmUlya meLavelI zAMti kSaNa ekanA vikArI bhAvathI naSTa thaI jAya che, A mahAna beTane dhaMdhe zA mATe karavo joIe? ziSya saralabuddhinA hovAne kAraNe pharIthI tevuM kArya nahi karavAne nizcayarUpe prAyazcitta laI AtmAne vizuddha karyo. zrI kalpa sUtra: 01
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA kAI prasa`ge te ziSyane bahAra javAnu khanI AvyuM, ne dhAryA karatAM vadhAre samaya pasAra karI upAzrayamAM dAkhala thayA. gurumahArAje jayAre prazna pUchyA tyAre tenA pratyuttaramAM kahevAmAM AvyuM ke rastApara kei eka naTI nAca karatI hatI te jovAmAM rokAyA ane meDuM thayuM. A javAba sAMbhaLI AcArya mahArAje 'naTa'nu` nRtya nahi jovAnA upadeza yAda karAvyeA. ziSye sarala bhAve kahyuM ke he guru mahArAja! Ape te phakata naTanuM nRtya jevAnI nA kahI hatI 'naTI ' tuM nahi, AcAya. mahArAje kyuM. huM bhadra! naTanA nAcane niSedha karyA temAM naTInA nAcanA niSedha paNa AvI jAya che chatAM te naTInA nAca joyA. hAtha joDIne ziSye kahyuM ke naTanA nAcanA niSedhamAM naTInA nAcanA niSedha paNa AvI jAya che te huM samajyuM nahi; mATe naTIne nAca joyA, havethI tema karavAnA bhAva nathI. A prakAre kahI teNe prAyazcitta laine Atmazuddhi karI, Aja viSayamAM anya dRSTAMtaH-- kAMkaNu dezanA eka zeThe vRddhAvasthAmAM dIkSA lIdhI. koi eka samaye kAryAtsaga samApta thayAM bAda guru mahArAje pUchyuM ke ATaleA samaya iriyAvahI' paDImatAM kema thayA? vRddhe javAkha ApyA ke 'jIvadayA'nuM ciMtavana karatAM vakhata ghaNeA lAgI gayA. ' jIvadayA' mAM meM evuM ciMtavyuM ke mArA gRhasthAvAsa daramyAna khetaramAM ugelA cheDavAo ane nakAmuM ghAsa kADhI nAkhI kSetrane vizuddha karI meM suMdara bIja vALyuM hatuM, tenA pariNAme puSkaLa pAka thayA. paNa mArA putra pramAdI hoI kSetrane sApha karyA vinA jo 'bI' rApaze te anAja bilakula pAkaze nahi, ne te ane tenuM kuTuMba duHkhI thaze. ziSyanuM AvuM saraLa hRdaya joI guru prasanna thayAM ane kahyuM ke munine AvuM durdhyAna kalpe nahi, AvA Ata ane raudra pariNAmathI AtmA kaluSita bhAvane pAme che ne gADha karmo upArjana karI mADI gatie jAya che. A zikhAmaNane svIkAra karI vruddha muni lAgela doSanuM prAyazcitta laI pApamAMthI mukta thayA. A dRSTAMte RjutA-ane jaDatA kevI hoya samajAve che. have vatA ane jaDatA kevI hAya tenA be udAraNeA batAvavAmAM Ave che--prathama dRSTAMta---- bhagavAna mahAvIranA zAsanatalenA koi eka muni bahAra gayA. mArgamAM nAcatAM ' naTa' nuM nRtya joi tenuM mana vihvalatAne pAmyuM ne 'mana' vaza nahi rahevAne lIdhe te dRzya jovAmAM etapreta thaI gayA. Ane lIdhe meDuM thatA jhaTa jhaTa upAzraye pahoMcI gayA. gurUjI vicakSaNa hAi vilaMbanuM kAraNa jANI gayA. ThapakA hi ApatAM AvA dRzya. sAdhuthI tema ja AtmabhAvanAe paheAMcelI vyakitathI jovAya nahi ' ema upadeza ApI vizuddha karyo. anya prasaMge vaLI 'naTI' ne nAca jovAmAM mazagula thatAM svasthAnake vakhatasara pahoMcI zakayA nahi, gurUnA samajavAmAM A vAta jyAre AvI tyAre ziSyane bhatcanA karI 'naTI ' dRzya tIvra vikAra bhAva utpanna zrI kalpa sUtra : 01 6
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che ane evA khela na jevA joIe evI zikhAmaNa ApI. A zikhAmaNa grahaNa nahi karatAM gurUjI upara krodhAyamAna thaI temanA para deSAropaNa mUkI kahyuM ke tame mane pahelethI ja kema na kahyuM ke naTa naTInA khela jovA yogya nathI. saralatAthI vAta mAnya karavAne badale upadezaka upara ja deSAropaNa karyuM', A che "varka ane jaDa nA dAkhalAo. bIjuM udAharaNu-kei eka dhanapati pitAnA putrane samajAvatA hatAM ke bAlake vaDIla ane gurUjananI maryAdA ane mAna sAcavavAM joIe. kaI paNa prasaMge temanA savAlane vaLatAM javAba uddhatAI pUrvaka vALa na je kahe te sAMbhaLI laI tene yogya amala kare. temaja temanI sAme thaI kaThera veNa bolavuM na joIe. atre A vAtane manamAM vakratAthI dhAraNa karI rAkhI. keI eka prasaMge pitA parivAra sahita bahAra gayA ane putrane gharamAM ekale rAkhe, putra vicAra karyo ke "mane haMmezAM zakhAmaNa ApanAra pitAne Aje huM zikhAmaNa ApuM? AvuM vicArI daravAjAnI sAMkaLa baMdha karI gharanI aMdara cupacApa besI gaye, pitA pAchAM vaLatAM daravAjA pAse AvI aMdaranI sAMkaLa ughADavA putrane hAka mArI, paNa putra te jANe kAMI sAMbhaLato ja nathI. ema AMkha ADA kAna karI zamazAma besI ja rahayo. bIjA keI upAya na sujhavAthI pitA divAla para caDI aMdara AvyA ne joyuM te putra ArAmathI beTho che. ane pitAne joIne hasavA lAgyo ne kahyuM ke hamaNAM ja tame bodha ApIne gayAM hatAM ke vaDilane sAme pratyuttara vALa nahi, AvI vAto sAMbhaLatAM ja pitA te ThaMDogAra thaI gayo ne putranI vakatA ane jaDatA joI digamUDha banI gayo. pahelAM ane chelalAM tIrthaMkaro sivAya vacalA tIrthakaronA vArAmAM eTale bAvIza tIrthakaronA zAsana talenA sAdhuo "juprANa" (sarala ane samajaNavAlA) gaNAtAM, temanuM kaha5 asthita hatuM, madhyatIrthakaranA zAsana heThaLanA sAdhuo ane mahAvidehakSetramAM rahetA sAdhuonA AcAra bAbatomAM, jevAM ke zayyAtarapiMDa (1), katikarma (2), mahAvrata, (3) paryAyaSTha, (4), eemAM sthitakalapa hoya che, bAkInA cha viSayomAM asthitaka9pa hoya che, kAraNa ke bAkInA cha bAbatonuM sevana hameza hotuM nathI. RjumANanuM dRSTAntabhagavAna ajItanAthanA samayanA koI eka sAdhu raste jatA "naTa' nuM khela joI maDethI upAzrayamAM dAkhala thayA. moDuM thavAnuM kAraNa ziSya je hatuM te kahI dIdhuM. gurue kahyuM bhadra! naTanuM nRtya rAgavRddhinuM kAraNa che mATe munioe te na jovo joIe, e upadezane te hadayamAM sthApita karyo. pharI bIjI kaI vakhate raste cAlatAM " naTI" ne nAcatI jaI gurUdevanI AjJAno amala hadayamAM rI Avyo ne vicAryuM ke je "naTa khela jovAthI rAga vadhe che te " naTI' no khela jevAthI te tIvra rAga vadhe; mATe naTIne nAca paNa dRSTigocara na thavo joIe, A prakAre vicAra karIne naTInuM nRtya joyA vagara ja upAzraye AvI gayo. AvA sAdhuo vacalA tIrthakaronA zAsanamAM hatA, tethI teo RjuprAjJa kahevAyA. ajuprAsa sAdhu, gurUmahArAjanuM vacana, saralarUpamAM grahaNa karI kArya-akAyane khyAla pote ja karI, yegya zrI kalpa sUtra: 01
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryane apanAve che ne ayogyane choDI de che. A uparathI prazna upasthita thAya che ke pahelAM ane aMtima tIrthakaronA sAdhuo sajjaDa ane vajaDa hoya che, ane vaccenAM bAvIza tIrthakaronA ziSyo RjuprAjJa hoya che, tyAre te madhyama tIrthakaronA ziSya ja dhamane yogya thaI zake che, kema ke teo RjaprAjJa hoya che, pahelAM tIrthaMkaranA ziSyo ajI hovA chatAM jaDa hevAne kAraNe prAjJa-samajadAra nathI hotA eTale dhamane ayogya che, te chelalAM tIrthakaranA ziSya te vakra ane jaDa hevAne lIdhe dharmane agya ja che. AmAM Azcarya ja zuM? uttara-he bhAI! A tAruM maMtavya barAbara nathI je ke Rju ane prAjJanA apekSAe prathama tIrthakaranA ziSyo utaratA che, ane jaDa hovAne kAraNe be barAbara samajAte nathI. tenA lIdhe dene pAtra thAya che kharA ! paraMtu saraLa hovAthI teonA bhAve vizuddha hoya che, tethI ja dharmane pAtra gaNAya che. chellAM tIrthaMkaranA ziSyo vakra jaDa hovAthI jAprAjJanI apekSAe vadhAre utaratA che chatAM ekAMtika rIte dhamane cogya nathI tema te kahI zakAya ja nahi, paNa dharmane yogya te che ja, kAraNa ke AkAlamAM saMyamI sAdhue che ane paMcama kAlane cheDe paNa TakI raheze tema zAstrakAroe kahela che, mATe A kAlanA badhA prakAranA zikhya dhamane yogya che ema samajI levuM. hAla chelalA tIrthakaranuM zAsana cAle che te teonuM kalpa sthitaka95 che, mATe sthitaka5nuM varNana vistRtapaNe karavAmAM Ave che. "sthitaka95" nA daza prakAra che te nIce mujaba-(1) Alaya-je vasrarahita che te acala kahevAya che. acalanA bhAvane Alakya ke acelatA kahevAmAM Ave che. alatAne abhiprAya che--alpamUlya athavA malina junA ane pramANayukta vastronuM dhAraNa karavuM. zaMkA-apamUlya, malina junA ane parimita vastra paNa cela (vastra) ja kahevAya che to te vastrone rAkhavAvALA sthavira "ala" kema kahI zakAya che? uttara-alpamUlya ane sAMdhelA vastro temaja zarIra DhAMkavA pUratAM kapaDAe je ekA-eka phATI jAya te ApaNe vaNakarane kahIe chIe ke bhAI! huM kapaDA vinA nAgo pharuM chuM, mATe tAbaDatoba mArA kapaDA taiyAra karI Apa. jo ke vAstavika rIte ApaNe nagna hotA nathI, paNa phATayA-tUTayA hovAne pariNAme te kapaDAnI kiMmata jarA paNa ApaNe AMkatA nathI, phakta zarIra DhAMkavA pUratA ja te kapaDAne upayoga karIe chIe. mATe ja sAdhuo kapaDA dhAraNa karatAM hovA chatAM "alaka" kahevAya che, ane AvI " acelatA' mAM koI paNa prakArane virodha Avato nathI, kAM che- zrI kalpa sUtra: 01
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ " taha thovajunnakutthiya,-celehivi bhannae acelotti / nada tura sTiya ! maMya, me patti nA " zAti . arthAta-lokamAM phATelA tunA ane ceDA vahevA chatAM nagna kahevAmAM Ave che, jema kaI vaNakara ne kahe che ke mane dhotI velI Apa, mAre vastra nathI, huM nagna chuM, evA lokavyavahAra hoya che, tema a85mUlya jIrNa ane parimita vastra dhAraNa karela sAdhu paNa acelaja kahevAya che. (2) audezika-je kAMI paNa cIja vastu-AhAra Adi eka sAdhune udezIne banAvyAM hoya te " audezika kahevAya. (3) zayyAtara-ahi 'zayA' ne artha "vasati' eTale upAzraya te thAya che, sAdhu-sAdhvI ne je koI upAzraya Adi Ape te azubha karmonI nija 2 kare che ne AvA zubha nimittA saMsAra sAgara taravAmAM mahAna upakAraka nivaDe che, AvA gRhastha "zayAtara' kahevAya che. (4) rAjapiMDa-cakravatI-Adi rAjAone mATe banAvelA cAre prakArane AhAra rAjapiMDa kahevAya che. (5) kRtikama-vaMdanAne katikarma kahevAmAM Ave che. (6) mahAvrata-mana, vacana, kAyAthI karavuM nahi, mana, vacana-kAyAthI karavivuM nahi, mana vacana, kAyAthI anumodana karavuM nahiM, AvI rIte navanava keTiye jIvahiMsAthI viramavuM, juTha bolavAmAMthI viramavuM, cerI karavAthI nivRtta rahevuM, abrA ( viSayabhoga) thI viramavuM, ane parigraha ke je nava prakAranA che tene sarvathA ane sarvadA tyAga kare A samAcArI ne "mahAvrata' kahe che. (7) paryAyaSTha-dIkSAmAM je moTAM hoya tene "payayayeSTha' kahe che. tenuM bIju nAma "ratnAdhika paNa che. pratikamaNa viSe vizeSa vistAra (8) pratikramaNa-" zubhayogebhyo'zubheSu saMkrAntasya zubheSveva pratipratIpaM-pratikUlaM kramaNaM-punaH smaamanam teMdu svasthAnAdyat parasthAnaM, pramAdasya vazAd gataH tatraiva kramaNaM bhUyaH, pratikramaNamucyate // 1 // kSAyopazamikAd bhAvAdodayikasya vazaM gtH| tatrApi ca sa evArthaH, pratikUlagamAt smRtaH // 2 // iti|" arthA-zubha yogamAMthI azubhamAM pravartatA AtmAnuM pharI "zubhaga" mAM AvavuM tene pratikamaNa" kahe che. kahyuM paNa che.- pramAdane lIdhe A AtmA vAravAra pitAnA zubha sthAna (zabha bhAva) thI parasthAna-( aAbha bhAva) mAM cAlyo jAya che. paNa khyAla jatA te pazcAttApa karate pitAnA zubha bhAvamAM AvI jAya che, tenuM A zubha bhAvamAM AvavuM te pratikramaNa kahevAmAM Ave che. (1) zrI kalpa sUtra: 01
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSAye|pamika bhAvamAMthI nIkaLI auyika bhAvamAM pravartAvuM ane A 'bhAva' ceAgya nathI ema jaNAtAM phrI kSAyeApamika bhAvamAM AvI javuM tene paNa 'pratikramaNa' kahevAmAM Ave che. (2) A 'bhAvA' jaNyA vinA-kayA sArA che ane kayA narasA che temaja dareka 'bhAva'tuM tAtpa zuM che te jANyA vinA 'jJAna' adhurU' rahe ane vAcakavRMda pratikramaNane pUro atha samajI zake nahi; mATe viSayAMtara nahi karatAM jANavA yeAgya 'bhAve' nuM sAmAnya varNana nIce mujaba kahevAmAM Ave che.-- 'bhAvA' pAMca che jevAM ke audayakabhAva (1) aupazamikabhAva (2) kSAyikabhAva (3) kSAye pazamikabhAva (4) pAriNAmikabhAva (5), A 'bhAvA' ne koi 'AtmA' nI dRSTie laI jAya che te koI 'ka` ' nI dRSTie laI jAya che, ahIM pahelAM 'ka'' nI apekSA laI vivaraNa karIzu * auyika bhAva' eTale je kameryAM sattAmAM che te * udaya' mAM kAla pAkaye Ave tene 'auyika bhAve karmo AvyA che' tema kahevAya (1), udaya AvelA karmone tapa, saMyama, vairAgya, jJAna, dhyAna AdithI dabAvavAmAM Ave che tene 'upazama karyo che' ema kahevAya, (2) je karmAne tapa-saMyama AdithI nAza karI nikhI ja banAvyAM che tene ' kSAyikabhAva' kahevAya (3), kSAyeApazamika bhAva eTale jJAna--darzIna cAritra-tapa A catuSTaya " nA sahAro laI udayamAM AvelAM karmonA Aya kare che ane sattAmAM rahelA karmone upazamAve che AvI jAtanA je 'bhAva' tene kSAyeApazamikabhAva kahe che (4), je je chatrAdi padArtho peAtAnA svarUpamAM arthAta teja rUpe pariName te paNamanane pAriNAmika bhAva kahe che (5), AtmAnI apekSAe 'auiyika bhAva 'ne cAritragrahaNanI gaNatarImAM gaNavAmAM AvyuM che, te pakSavAlA kahe che ke- AtmA' jyAre sAdhaka dazAmAM hoya ane svabhAvane lakSe ucca kakSAe javA mAMgatA hoya tyAre tene 'cAritragrahaNa" nA zubha bhAvA auyika bhAve Aveja (1), 'upazamabhAva ' mAM kAdavanI upara jAmelA pANI jevI AtmAnI dazA vate che, jema kAdava nIce paDayA hoya ne uparanuM pANI svaccha hoya che tema AtmAe ujajavala dazA prApta karI che A dazAne 'upazama' bhAva kahyo (2). 'kSAyikabhAva' e te AtmAnI sathA ujavala dazA che (3) 'kSAyeApazamikabhAva ' e AtmAnI gheADI ujjavala dazA che' peAtAnA svabhAve thADA TharyA che ane thADA asthira bhAve che (4) 'pANiAmikabhAva ' eTale jema dareka dravya peAtAnI rIte peAtAne krame dravI rahyuM che tema AtmA paNa eka zuddha draSya cheane 'jJAna' rUpe pariNamI ja rahyo che (5) A che 'bhAvA' nuM sAmAnya varNana, eka chaThThA bhAva ke jene 'sAtttipAtika' kahevAmAM Ave che, A 'bhAva' pAMca bhAvAmAMthI kAi paNa eka e Adi bhAvAnuM mizraNa che. zrI kalpa sUtra : 01 d 10
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) mAsanivAsa-arthAt-eka jagyAe eka mAsa sudhI rahevuM te vyavahArane ' mAsa kalpa'kahe che. eka mAsa sudhI rahevAnA je vyavahAra che te vyavahArane 'mAsinavAsa-sAmAcArI' kahe che. (10) paryuSaNA-' apUva karaNa' avasthAmAM AvavuM' tene ' paryuSaNA' kahe che. jIva sa'sAranA padArtho tathA tenA lagatA bhAvamAM mana tavAra AvyA che, ane hajI paNa Ave che; chatAM keAi paNa vakhata te padArtho ane bhAvAmAM tene kaTALA AvatA nathI. paNa mahAna puNyanA ceAge jo kadApi eka samaya mAtra 'sva-svarUpa 'nA bhAva utpanna thAya ne saMsAra tarapha udAsInatA vate te te 'apUrNAMkaraNa ' kahevAya. A ' apUrNAMkaraNa ' mAM vAravAra AvavAnA prayAsa karavA tene * paryuSaNA' kahe che. bIjo sAmAnya atha e che ke kAma-krodha-mAha-mamatA AdinA bhAvAne zAMta karavA, tene paNa ' paryuSaNA' kahe che. 6 'apUrNAMkaraNa ' mAM muni pUrNa rUpathI rahe te azakaya hAvAthI apUrvakaraNa nahi paNa apUrNAMkaraNa jevI nIcalI kakSAmAM rahI kAniga mana kare te sAmAcArI- kalpa ne paryuSaNA kalpa' kahe che. A 'kapa' ne ' payu pazamanA' paNa kahe che. A ' kalpa' mAM krodhAdi kaSAyA ane indriyajanita vikArAnA vizeSabhAvathI abhAva karI AtmAne zAMta rasamAM jhulAve che. A kalpane 'pasavanA' paNa kahe che, kAraNa ke AmAM dravya, kSetra, kAla ane bhAvasabaMdhI Rtu, mAsa, pakSa, tithi, karaNa Adi vRddhirUpa paryAcAnA tyAga karavAmAM Ave che. eTale ASADha sudi pUrNimA bAda eka mAsa ane visame divase eTale pacAsame divase athavA egaNapacAsame divase paoNMsavanA-saMvatsarI manAvavAmAM Ave che. ' paryuSaNA ane paryAsavanA' ane pAribhASika zabdo nirUktividhithI siddha thayela che. mahAvrata 3, acelakatA vigere daza prakAranA kalpe vidhi-niSedha-svarUpamAM sthita che. A daza kalpamAMthI * acelakatA 1, kRtikama 2, paryAyajayeSTha 4, pratikramaNu 5, mAsanivAsa da ane yu SA 7 'vidhikalpa'mAM gaNAya che, tyAre auddezika 1 zayyAtarapiDa ra ane rAjapiMDa 3, A 'niSedhakalpa ' mAM gaNAya che. 'acelakatA ' Adi daza prakAranA 'kalpe ' vidhi-niSedhanA bhAvamAM varNavAmAM Ave che. vidhi-niSedha eTale amuka jAtanI kriyAe karavI agara na karavI A jAtanuM kmAna agara Adeza zAstrokta hoya che. A zAstrokta 'Adeza ' tuM pAribhASika nAma vidhi-niSedha' che. A daza komAMthI (1) Acelakya (2) kRtika (3) mahAvrata (4) paryAyajayeSTha (5) pratikramaNa (6) mAnivAsa (7) paryuSaNA A sAta sAmAcArIe * vidhikalpa' kahevAya che, eTale A sAta sAmAcArIe AcaravAnI hoya che. (8) audezika (9) zayyAtarapiMDa (10) rAjapiMDa, A traNa ' niSedha kalpa ' kahevAya che; kAraNa ke A traNa sAmAcArIo nahi AdaravAnuM zAstra pharamAna che. (s01) zrI kalpa sUtra : 01 11
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu-sAdhvInAM vastrapAtrAdi grahaNaniyamaH | acelakatA? mUlano artha-sAdhu-sAvione apamUlyavAlA vatro grahaNa karavA, ane bhegavavA kape che, sAdhu sAdhvIone bahumUlyavAlA vastro grahaNa karavA, ane bhegavavA kalpatA nathI. sAdhuone traNa vastro (pacheDI) grahaNa karavA ane bhegavavA kape che. sAdhvIone cAra va ( pacheDI) grahaNa karavA ane bhogavavA kare che. sAdhuone tera hAtha vastra grahaNa karavA ane bhegavavA kape che. sAdhvIone chanu hAtha vastra grahaNa karavA ane bhogavavAnuM kape che. sAdhuone traNa pAtra ane cothu uMdaka levuM ane jogavavuM kape che. sAdhvIone cAra pAtra ane pAMcamuM uMdaka levuM ane bhegavavuM ka9pe che [sU02). TIkAno artha- vastranA be prakAra che-1 a5mUlyavAlA 2 bahumUlyavAlA. je vastranuM mUlya cAlu daza mukhya sikkAmAM eka keDI kama hoya, eTale jema atyAre rupiyA e mukhya sikko che. kaI paNa vastranI kiMmata daza rUpiyAthI jarA paNa ochI hoya te te vastra a85mUlyavALuM kahevAya, paraMtu kaI paNa vastranuM mUlya cAl daza sikkA eTale daza rUpiyA tathA enAthI jarApaNa vadhAre hoya te te vastra bahumUlyavAnuM kahevAya. sAdhusAdhvIone a5mUlyavAlA vastro grahaNa karAya ane bhagavAya, paNa bahumUlyavAlA nahi, A Adeza sUtrakAroe g nizAna" ane "no ghara nikathA' vAlA vAkayathI pragaTa karyo che. "pAritra' ne artha grahaNa kara, ane "datta" no artha bhegavavuM eTale vAraMvAra vAparavuM te thAya che. a65mUlyavAlA vastro keTalA levA ane keTalA vAparavA te praznanA javAbamAM zAstrakAra kahe che ke sAdhuene traNa saMghATI [cAdarI levI ane vAparavI, ane sAdhvIone cAra saMdhATI levI ane vAparavI kape che. "saMghATI zabda ahIM upalakSaNa che tethI sAdhuonI bAbatamAM "calapaTTA" AdinuM ane sAdhvIonI bAbatamAM sADI Adi badhA vastronuM grahaNa karI levuM joIe. sAdhu-sAdhvIonA vastranuM mApa keTalA hAthanuM hovuM joIe tenA prananA javAbamAM kahevAmAM Ave che ke sAdhuonA vastro pitAnA hAthathI mApatAM tera hAthanA hovA joIe, ane sAdhvIonA vastro potAnA hAthathI mApatAM chanuM [6] hAtha hovA joIe. ahiM "hAtha' ne artha covIsa AMgala laMbAI ane covIsa AMgala pahoLAI thAya che. - uparokta pramANa vastranuM kula pramANa lIdhuM che, paNa zarIra DhAMkavA vividha prakAra te kapaDAmAMthI thavA joIe. eTale zAstrakAroe spaSTa khyAla ApavA dareka vastranuM mApa nirmANa karI ApyuM che, sAdhunI dareka saMghATInI laMbAI pAMca hAtha lAMbI ane traNa hAtha pahoLI, A hisAbe eka saMghATI paMdara [15] hAthanI thavA jatAM traNe zrI kalpa sUtra: 01 12
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghATInuM kula mApa pistAlIsa [45] hAtha thAya che. cha hAtha lAMbA ane deDha hAtha pahoLo e eka celapaTTo 9 hAthane thAya, AsananuM kapaDuM sADA traNa hAtha lAMbu ane eka hAtha paheluM hovuM joIe. be hAtha lAMbu ane be hAtha pahoLuM evuM kapaDuM 'bhikSApAtra' rAkhavA mATe vAparavuM. eka hAtha lAMbu ane eka hAtha pahoLa pANI gALavAnuM garaNuM hovuM joIe traNa pAtramAM rAkhavA mATe aneka hAtha lAMbu ane akeka hAtha pahoLuM evA traNa vo joIe. tamAma pAtrone ekI sAthe bAMdhavA mATe traNa hAthanuM eka vastra rAkhavuM joIe. A badhuM maLIne aDasaTha 68 hAtha vastra thAya che. mukha vastrikA, rajoharaNanI DAMDI upara lapeTavAnuM kapaDuM ane mAMDalika vastra A tamAmanuM maLI eka hAtha vastra thAya che. nAka sApha karavAnuM vastra aDadhA hAthanuM, pANInuM vAsaNa DhAMkavA mATe eka hAthanuM vastra, dhaiDila jatI vakhate jalapAtra rAkhavAnuM vastra eka hAtha, ema badhuM maLIne vastranuM pramANa bahotera 72 hAtha hovuM joIe. sAdhvIonuM vastra pramANa cha- 96 hAtha rAkhavAmAM AvyuM che. tenuM vivaraNa A pramANe che - be hAtha pahoLI ane sADA traNa hAtha lAMbI, evI eka saMghATInA sAta hAtha, traNa hAtha pahoLI ane sADA cAra hAtha lAMbI evI be saMghATionuM sattAvIsa hAtha, cAra hAtha pahoLI ane sADA cAra hAtha lAMbI evI eka saMghATInuM aDhAra hAtha, A pramANe cAra saMghATInuM bAvana hAtha kApaDa thayuM, be hAtha pahoLI ane sADA sAta hAtha lAMbI evI sADInA paMdara 15 hAtha, A pramANe cAra saMghATinuM ane eka sADInuM, ema maLI 67 hAtha thayuM. Asana, jholI, garaNuM, pAtrabaMdhana, mukhavastrikA, rajoharaNa, rajoharaNanI DAMDInuM vastra, mAMDalikavastra, nAka sApha karavAnuM vastra, pANI DhAMkavAnuM vastra, sthaDila jatA levAmAM AvatA pAtra rAkhavAnuM vastra, pAtramAM rAkhavAnA aneka hAthanA cAra vastra, tathA avagrahapaTTa (jAMdhiyA), kAMcalI A badhu maLIne cha-nu 96 hAthanA pramANanuM vastra sAdhvIoe rAkhavAnuM hoya che. pustaka bAMdhavAnA vastranI alaga jogavAI rAkhavAmAM AvI che. vastranI mAphaka pAtra paNa sAdhu-sAdhavI e mATe Avazyaka upakaraNa che, mATe tenI saMkhyA A pramANe rAkhavAmAM AvI che. sAdhuo mATe traNa pAtra, ane cothu uMdaka, sAdhvIo mATe cAra pAtra ane pAMcamuM uMdaka rAkhavAmAM AvyuM che. (sU02) audezikAzanapAnakhAdyasvAdha-vaccapAtragrahaNa niSedhaH | Alaya" kalpanuM varNana pUruM karIne have "dezika" nuM dhyAna raju karIe chIe-no jarU" ItyAdi. mUlane artha-koI eka sAdhu-sAdhvIne udezIne banAvela azana, pAna, khAdha, svAdha, vastra, pAtra, rajo zrI kalpa sUtra: 01 13
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ haraNa, ge cho, bAjoTa-pATa, zayA, saMthAra, auSadha, bheSaja vigere kalpa nahi. (sU03) TIkAne artha-kaI eka munine udezIne banAvelI cIja "audezika' kahevAya. jevAM-azana, pAna, khAdha, vAgha, A cAra prakAranA AhAra kahevAya che, kapaDA, kAMbala, pAtra, geche, bAjoTa-pATa, zayA-suvA mATe zarIra pramANa vasAdi, saMthAro-aDhI hAtha pramANu vastrAdi, auSadha (eka dravyanI banelI ), bheSaja (aneka dravyonI banelI ) sAdhu-sAdhvIne levA kape nahi ( sU03) trIjA ka5-zacAtarapiMDa-nuM varNana kare che- no dag' ityAdi. zayAtarapiDa niSedhaH mUlane artha-zayAtarapiMDa sAdhu-sAdhvIone grahaNa kare kalpa nahi (4) TIkAne artha-je koI vyakti sAdhu-sAdhvIne utaravA mATe jagyA agara upAzraya Ape te vyakti zayAtara kahevAya che. tene tyAMthI sAdhu-sAdhvI keI paNa prakArano AhAra grahaNa karI zake nahi, eTalA mATe "ThANAMga" sUtranA bIjA sthAnanA prathama uddezAmAM kahyuM che ke-"zayyAtarane AhAra grahaNa karanAra muni anughAtika-guruprAyazcittane bhAgI gaNAya" zayAtarapiMDa ( zayyAtaranI vastu ) nA aneka prakAra che, temAM je vastu akalpanIya eTale levA yogya nathI te ahiM darzAvavAmAM Ave che-azana 1, pAna 2, khAdya 3, svAda 4, vastra pa, pAtra 6, kAMbala 7, roharaNa 8, derA 9soya 10, kAtara 11, charI 12, nakha kApavAnI neraNI 13, kAna khetaravAnI cATa 14, dAMta sApha karavA nIsalI 15, kAMTo kADhavAne cipiyo 16. kAMTA ane cIpiyA rAkhavAnI kethaLI 17, auSadha 18, bheSaja 19. zatapAka-sahastrapAka Adi tela 20, pAtarA raMgavAne sapheda vArniza vigere 21, pAtramAM kANA pADavAnuM ojAra 22, kAgaLa23, kalama 24. zAhI 25, khaDIye 26, hiMgalo 27 Adi. "zayAtara' nA gherathI kaI kaI vastuo lAvI kape , tenA nAma-(1) ghAsa (2) mATI (3) zilA (4) upara vaMTo (5) rAkha (6) pattharane TukaDo (7) ITa (8) dhUla (9) bAjoTa (10) pATa (11) zayA (12) ghAsane saMthAra (13) chANa (14) vastra-pAtra-upakaraNa sahita ziSya (15) svAdhyAyane mATe pustaka; ziSyane zivAya bIjI badhI vastuo paDihArI pAchI ApavAnI zarate] levI kalpe. zrI kalpa sUtra: 01 14
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ je koi vyakti sAdhune mATe upAzraya bhADe le, agara kaI jagyAnuM bhADuM nakkI kare che te jagyA sAdhune kape nahi. "upAzraya' samAjane hovAthI samAjanI kaI paNa vyakti te upAzrayano mAlika gaNAya mATe sAdhu sAdhvI samAjanA kaI paNa eka mANasanI rajA laI te upAzrayamAM utarI zake che. cAtara-piMDanA cAra bhAga che (1) eka ja jagyAe rAMdhavuM ane jamavuM (2) eka jagyAe rAMdhavuM ane bIjI jagyAe jamavuM. (3) judI judI jagyAe rAMdhavuM ane vadhu rAMdhaNa eka ja jagyAe lAvI tyAM jamavuM (4) alaga-alaga jagyAe rAMdhavuM ane alaga-alaga jagyAe jamavuM, A cAra bhAMgAmAMthI bIje ane cothe bhAMge grahaNa karavA gya che, kAraNa ke A be bhAMgAmAM " zayAtara" no hakka te AhAra uparathI uThI jAya che. ane te AhAra bIjAnI mAlIkIne bane che, tethI e AhArane mAlIka zayAtara karato nathI, paNa bIjI vyakti tene mAlIka banavAthI te AhAra sAdhune ApI zake che, ane sAdhu te laI zake che, emAM kaI bAdha Avate nathI, kAraNa ke bhojana eka jagyAe banyA pachI te bhojananA bhAga pADe che ane bhAga lenAra mANasa sAdhune vaherAvI zake che. A bIjA bhAgano artha spaSTa karavAmAM AvyuM che. ce bhAMge ghaNuM ja spaSTa che, kAraNa ke alaga alaga rAMdhavuM ane alaga alaga jamavuM temAM zayyAtarano hisso pahelethI ja vahecAI jAya che. mATe bIjA bhAMgAne ane cothA bhAMgAne yogya AhAra sAdhu-sAdhvI laI zake che. (sU04) rAjapiDa grahaNa niSedha cothAka5-rAjapiMDanuM varNana karavAmAM Ave che- jo pUrU' ityAdi. mUlano artha-sAdhu-sAdhvIone "rAjapiMDa" levo ane bhogave kape nahi (5) TIkAno artha-rAjapiMDanA cha prakAra che (1) azana, (2) pAna, (3) khAdya, (4) svAgha (5) vastra ane (6) kAMbala tAtparya e che ke A badhI vastuo khAsa rAjAnA upabhogamAM AvavAvAlI nahiM ka9pe. (sU05) zrI kalpa sUtra: 01 15
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtikarmavicAraH / have pAMcamA 'kRtikA~nuM' vyAkhyAna raju karavAmAM Ave che-'vak' ityAdi. mUlanA atha - sAdhu-sAdhvInI dIkSAparyAyanI uttarottara zreNI pramANe 'kRtikama ' (vaMdanA) karavA kalpe che. (1) sAdhu ne sAdhvIonu kRtika (vaMdana) karavu' nahi' kalpe (2) zAstranA pharamAna anusAra sAdhvIo ne sAdhuonuM vadana kavuM ka2e [3] AcAyAM ane upAdhyAyane paNa paryAyajyeSTha ne anyAnya dIkSAnI zreNI anusAra meATAne vaMdana namaskAra karavA ka2e (4) je samudAyamAM sAdhu sAdhvI, AcArya-ane upAdhyAye mATI sakhyAmAM vicaratA hAya tyAM paNa dIkSA-paryAyanI kakSA anusAra eka bIjAne vaMdaNA namaskAra karavA 45 (5) moTI sa MkhyAmAM vicaratA sAdhuone paNa uttarAttara kakSA anusAra vaMdana karavu' kalpe (6) gaNuAvacchedaka paNa jyAre bhegA thAya tyAre paNa teo eka bIjAne uparokta siddhAMta anusAra namaskAra kare che (cha) aneka AcAryAM paNa upara pramANe Acare che (8) upAdhyAyeA paNa teja pramANe kare che (9) A pramANe sthavirA. pravatartIkA, gaNi ane gaNadharo paNa vatavA badhAelAM che. 10 (s06) TIkAnA a--je dIkSAparyAyamAM meTA che tene ' rAtvika' kahevAmAM Ave che. sAdhue sAdhu te ane sAdhvIe sAdhvIone paryAyanI ochI vadhatI kakSA anusAra vaMdana Adi kare, arthAt TUMka samayanI dIkSAvAlA sAdhue adhika samayanI dIkSAvAlA sAdhune vaMdana kare. ochA samayanI dIkSAvAlA sAdhvIe lAMkhA samayanI dIkSAvAlA sAdhvIne vaMdana kare. / kahyu paNa che "" samaNehi ya samaNIhi ya, ahArihaM hoi kAyavvaM " zramaNa zramaNIe yathAyeAgya vaMdana kare| zaMkA-jo ema che te jema sAdhuee sAdhvIne vaMdanA karavI ucita nathI tema sAdhvIee paNa sAdhune vaMdanA nahi karavI joie? A zaMkAne dUra karavA mATe kahe che--' x nithALa ' ityAdi dha sAdhvIe sAdhune vaMdana kare, kahyuM paNa che- " savvAhi saMjaIhi, kiikammaM saMjayANa kAyavvaM / purisuttario dhammo, savvajiNANaM pi titthammi " // iti || arthAt-sAdhvIee sAdhuone vaMdana karavI joie, kAraNa ke tamAma tIthakaronA zAsanamAM purUSapradhAnatAnI mahattA gaNavAmAM AvI che. che ke sAdhu zAstra abhiprAya ane paraMparAnI paripATI sUcana karavAmAM AvI alpakAlanA athavA dIrghakAlanA dIkSita hAya paNa sAdhvIo vaDe te vaMdana karavA ceAgya che. alpa samayanA athavA dIrgha samayanA dIrgha paryAyavAlA AcArya' ke upAdhyAye ratnAdhika munine namaskAra karavAja joie. ane AcAya zrI kalpa sUtra : 01 16
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke upAdhyAya jAte namaskAra kare eTalu ja nahi paNa samudAyanA sAdhuene paNa ratnAdhikaparyAyayeSTha munine namaskAra karavAnuM kahe. kadAca padavInA ahu'bhAva' nI khAtara AcAya ke upAdhyAya vaMdana na kare, agara na karAve te TAlAmAM kalaha utpanna thAya che, ane pariNAme te AcAyanA bahiSkAra karavAmAM Ave che. A prakAranA kalahane lagatI hakIkatane aMguli-nirdeza 'ThANAMga' sUtramAM karavAmAM AvyA che, jemake-AcAryAM, samudAyanI aMdara, paryAya jyeSThatA anusAra, samyak prakAre, vaMdana na kare, AcArya -upAdhyAya, gaNumAM, uttarAntara dIkSAnI kakSA anusAra, bhAvapUrvaka kRtika ane vinaya na kare '' A vAkaya je TAkavAmAM AvyA che te batAve che ke dIkSAnI paryAya pramANe jo vaMdanA Adi vidhi na thAya te pariNAme kalaha ane sAmudAyika bahiSkAra janma pAme che, mATeja AcAya ane upAdhyAye 'ahu bhAva' nahi pASatA sarala ane laghubhAve paryAyajyeSThane vaMdana karavuM joIe ane bIjA pAse karAvavuM joie. jyAre koi evA prasa`ga upasthita thAya ane peAtAnA gaccha ke saMghADAnA athavA anya gaccha saghADAnA sabhegI sAdhu mATA pramANamAM ekatrita thAya tA tyAM paNa "kRtikama" ne zAstra Adeza amalamAM AvavA joie. uparokata carcAne anurUpa zAstramAM kahyuM che- >> " kappai bahUNaM bhikkhUNaM bahUNaM gaNAvaccheiyANaM " ityAdi / bhinna bhinna gacchanA sAMleAgika sAdhune jyAM jyAM ekaThA thavAnA prasaMga upasthita thAya tyAM tyAM paNa uparanA ja krama apanAvavAnA hoya che, sAMbhegika eTale je je sAdhuene sAthe besIne AhAra pANI karavAne sabaMdha hoya te badhA sAdhu 'sAMbhogika' kahevAya. 'sAMbhAgika gaNAvacchedaka' pachI te eka gacchanA hoya agara bhinna gaccha nA hoya, eka athavA bhinna gacchanA sAMlegika AcAryA, upAdhyAya ane sthavirA mATe AgamavANI pharamAve che ke teoe paryAyayeSThaanusAra vaMdanAvidhi amalamAM mUkavI. A 'vANI'nA mUla pATha A pramANe che. (1pha caLuM vaLAva checALa ' phAti, 'kappar3a bahUNaM AyariyANaM ' ityAdi. ber vamULa mutranAyALuM 'sthati, zrI kalpa sUtra : 01 17
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vameva therA' phi. A jAtanI "vaMdanA vidhi dareka sAdhumAM, laghutA ane namratAne guNa bhAre-bhAra khIlave che. kahyuM paNa che- "eyaM kiikammavihi, jujaMtA crnnkrnnmaauttaa| sAhU khavaMti kammaM, aNegabhavasaMciyamaNaMtaM" // 1 // arthAta-vaMdana karatI vakhate caraNakaraNanI kriyAmAM je upaga rAkhavAmAM Ave to sAdhu-sAdhvIe aneka bhavanA saMcita karelA karmono nAza kare che. sAdhu-sAdhvIonA peTAmAM AcArya, upAdhyAya, gaNAve chedaka, sthavira, pravartaka gaNI ane gaNaghareno samAveza thAya che. AcArya, upAdhyAya, gaNAvacachedaka, sthavira, pravartaka, gaNI ane gaNadharanuM svarUpa kahevAmAM Ave che, temAM prathama AcAryanuM svarUpa kahe che - janazAsananA upadezaka, mokSanA abhilASI vinayavaMta ane svArthanA dAtA hoya te AcArya kahevAya che. kahyuM paNa che - "suttatthaviU lakSaNa,-jutto gacchassa meDhibhUyo ya / gaNatattivippamukko, atthaM vAei Ayario" // 1 // bhAvArtha-sUtra ane teno artha, temaja sUtrArthanI aMdara rahelA vItarAga-bhAvanA jANakAra hoya, prazasta lakSaNothI yukata haya, gachanA AdhArabhUta gaNutA haya, gaNanI ciMtA-rahita hoya, arthAta viziSTa kArya sivAya sAmAnya kAryonI ciMtA nahI karanArA hoya, evA AcArya sUtrArthanuM vyAkhyAna kare che. (1) mAna kare che. (1) va upAdhyAyanuM svarUpa GSje sAdhunI samIpamAM ra je sAdhunI samIpamAM rahIne anya sAdhuo zAstrAbhyAsa kare che te sUtra bhaNAvanAra sAdhu jainazAsanamAM upAdhyAya" tarIke oLakhAya che. kahyuM che "bArasaMgo jiNakkhAo, sajjhAo kahio buhe| taM uvaissaMti jamhA, uvajjhAyA teNa vucNti"||3|| jInezvaranI vANI je bAra aMga ane upAgamAM varNavAmAM AvI che te vANIne svAdhyAya karanAra, ane te svAdhyAyane mekSAbhilASIone upadeza denAra, tathA aMga upAMgane abhyAsa karavAvAlA jijJAsuone zikhavanArane ja "upAdhyAya' kahevAmAM Ave che (2) zrI kalpa sUtra: 01 18
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ have gaNAvacchedakanuM svarUpa kahe che 'gaNu'nAM vibhAge pADavAmAM Ave che, kAraNake sa`pradAyanA meATA samudAyamAM ghaNA sAdhue hoya, te sAdhue para sIdhI dekharekha rAkhavAnu ekaja mANasathI azakya bane che tethI meTAmeTA samudAyAnA nAnA vibhAge ane pravibhAgo pADI devAmAM Ave che jethI zista ane praNAlikA jalAi rahe, temaja sAdhuenI kSatie joi teonA doSanuM nivAraNa karI zakAya, temaja jJAna ane cAritra ane vikasAvI zakAya. vibhAgo ane pravibhAgeA upara dhyAna ApavA mATe koI eka cAritravAna-jJAnavata-ane samayane pichANanAra bAhoza sAdhune 'gaNAvacchedaka' tarIke nImavAmAM Ave che. A gaNAvacchedaka' te vibhAgAne sathA ucca kakSA para dore che. kahyuM che-- A " pabhAvazuddhAvaNesu khettovajjhesaNAsu ya / avisAI gaNAvaccheyago suttatthavI mao // artha-jInazAsananI prabhAvanA (mahimA) vadhAre, dUra dezAmAM ke jyAM sAdhu sAdhvI na jatA heAya tevA aNuvikasita grAma AdimAM kaSTo ane pariSahe sahana karI tyAM jAya, ane kSetra-grAma Adi yAgya sthAna tathA upadhi-kalpanIya vastra AdinI gaveSaNAmAM kheda nahi karatA tevA sAdhuone ja jInezvarAe gaNAvacchedaka' kahyAM che . (3) have viranuM svarUpa kahe che-- mokSane tIvra lasalATa hoya, bhadrika ane sarala prakRtivAlA hAya, zAMta rase jhulatAM hoya, samAna dRSTivAlA hoya, dharmAMnA raMga hAhADamAM vyApI gayA hoya, jJAna, darzIna, cAritrathI patita thayela sAdhune ThekANe lAvanAra hoya, patita ane sAdhu mArgImAM hInatA pAmela sAdhu-sAdhvIne katavyanuM bhAna karAvI premAla samajAvaTathI teone ihaleAka ane paraleAkanI hAnio batAvI saMyamayAgamAM sthira karanAra hoya, doSita sAdhune paNa doSa jAheramAM nahIM lAvI tenuM zAMta nirAkaraNu karanAra hAya, sAdhuvane priya hAya, guNagrAhaka hAya jJAne ane thaye pUrNa hoya tevA sAdhue 'sthavira' kahevAya che. kahyuM che--- savino mavino, viSayammo nALa taMttatte / je ahe parihAyai, sAreMto so havai thero " // 4 // 66 a--sa bega ane niveda saMpanna, eTale hRdayanA uMDANamAM vairAgya bhAva nItaratA hAya, temaja saMsAra taranA vega ochA thai gayA hoya, mAva (kemalatA) Adi guNasarhuita hoya, priyadhI hoya, jJAna darzIna cAritra rUpa traNa ratnanuM yathArtha jJAna ApanAra hoya, je sayama mArgomAM zithila thatA hoya teone samyakadarzana ke je AtmAnA nija svabhAva che, temaja meAkSanu prathama pagathIyu che ema samajAvI ThekANe lAvanAra hoya te 'vira' kahevAya (4) have pravRttakanuM svarUpa kahe che 66 je koI yogya sAdhune saMyamamAM pravRtti karAve, tene 'pravataka' tarIke sodhavAmAM Ave che. kahyu che-tvsNjmjogesu joggaM jo u pavaTTae / nivaTTae ajoggaM ca gaNaciMtI go // zrI kalpa sUtra : 01 19
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ atapa ane saMyamanA bhedAnubheda samajAvI tenu' mUlyAMkana samajAve che. sAdhune kharAkhara AcAra vicAramAM sthApita karI vairAgya dhyAna Adi pravRttiomAM ceAgya doravaNI Ape che, AvI rIte gaNI' nu adhUrU rahela kAryo pUrU karavAmAM mazkula rahe che evA sAdhusamudAyanuM kArya karavAvAlAne pravataka' kahe che. (5) have gaNInuM svarUpa kahe che-- ahiM gaNunA a` gheADA sAdhuonA 'samUha' evA thAya che. gaNanA svAmI gaNI kahevAya che. kahyu che-- "sunnatthe nimmAo, piyat dhoLuvattaLAkasaho / jAikulasaMpanno, gaMbhAro ladhimaMto ya // 6 // saMgaryuM--vu--niko, jyALo pavayaLAjIrAnI yA vido ya maLiyo, gaLatAnI niLatihi~" // 7 // je sUtra ane tenA ane jANanAra hoya, jene saiddhAMtika dRSTinI vizAlatA thai hoya, dharmanA raMge raMgAI gayA hoya, maraNAMtakaSTa paNa aDaga rahe tevA priyadhamI ane daDhadhI hoya, vyavahArakuzala hoya, jAti ane kula sa panna hoya, gabhIra ane guNanA bhaMDAra hoya, labdhimAna hoya, upadezAdi dvArA ziSyAne saMgraha karanAra hoya, upagrahanirata-sAdhuone vastrAdithI anugraha karanAra-vaAdi ApanAra hoya, sAdhunA AcAra vicAramAM kuzala hoya, chaTTha aThThama Adi tapazcaryAnA karanAra hoya, jIna zAsananA anurAgI hoya, teneja tIrthaMkara 'gaNI' kahela che. 5 6 / / 7 / have gaNadharanuM svarUpa kahe che-- je AcArya sadeza hoya, ane gurunI AjJAthI sAdhusamUhane sAthe lai pRthak vicaratA hoya tene ' gaNudhara' kahevAmAM Ave che. kahyu paNa che-- " no Ayariyo puLa lo, tAralo ceva hoDyutkrIm / sAhugaNaM gahiUNaM, viyarai so gaNaharo hoi // 1 // AcAya" nahi, paNa buddhithI AcAya'nI kakSAe ubhe rahe tevA hoya, ane gurUnI AjJAthI sAdhunA samUhane lai judo vicaratA hoya, tene 'gaNadhara' kahevAmAM Ave che. ahiM bhagavAna mahAvIra ne je gaNadharo' hatAM tenI vAta nathI. kAraNa ke te gaNadhara devA' kahevAtAM ane mati, zruta, avadhi ane manaH pa ya, e cAra jJAnanA dharavAvAlA hatAM, ahi 'gaNudhara nA atha sAdhuenA nAnA samUhane lai grAmAnugrAma vicare tevA thAya che ! sU. 6 ll zrI kalpa sUtra : 01 20
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvrata kalpa: . cha8 mahAvrata ka9pane kahe che- ItyAdi malAI sAdhu ane sAdevIoe bhAvanAsahita pAMca "mahAvata' nuM pAlana karavuM joIe | sU0 7 | TakAtha-jIvanaparyanta traNa karaNa ane traNa vegathI samasta sAvadya vyApArane tyAga kare tene "mahAvata' kahe che. athavA aNuvratonI apekSA mahAna hovAthI mahAvrata kahevAya che. karaNa eTale karavuM, karAvavuM ane anamedavuM, keTalAka loko kArya jAte kare che keTalAka jAte nahi karatA anya pAse karAve che, keTalAka jAte karavA tathA karAvavA azakta hovAne kAraNe bIjA le te kArya karatA hoya te tene anumodanA Ape che. eTale te kAryane manathI protsAhana ApI vadhAvI le che. A traNe karaNathI 'pApalAge che. ' yoga eTale jega meLava, AvA roga traNa che (1) managa (2) vacanaga (3) kAyayoga, manathI kArya karavuM, vacanathI kArya karavuM, ane zArIrika pravRtti dvArA kArya karavuM, jagatanA koI paNa kArya mana-vacana-kAyA nA yoga dvArA ja thAya che. mahAvrata pAMca che-(1) prANAtipAta viramaNa (2) mRSAvAdaviramaNa (3) adattAdAnaviramaNa (4) maithunaviramaNa (5) parigrahaviramaNa. jema gharane bahAra divAla hoya che ne te divAlathI gharane cAra DAku vigerethI rakSaNa thAya che tema pAMca mahAvrata" pi saMyama gharanI rakSA mATe dareka vratanI pAMca pAMca ema maLI pAMca mahAvratanI pacIsa bhAvanAo che. A "bhAvanA" nuM jo sAdhu-sAdhvIo paripUruM pAlana kare to koI divasa paNa "vata' khaMDana thatAM ja nathI. (1) prANAtipAta-viramaNa-prANane atipAta-jIva ane kAyA judAM karavAM te prANAtipAta kahevAya, tethI nivRtta thavuM tene prANAtipAta-viramaNa kahe che. A vratane nibhAvavA mATe pAMca bhAvanArUpI divAle che jenA nAma A pramANe che. (1) IrSA samiti (2) mana: samiti (3) vacana samiti (4) eSaNasamiti (5) nikSepasamiti (1) IryAsamiti eTale raste jatAM sADA traNa hAthanI bhUmi sudhI AgaLa daSTi rAkhIne cAlavuM. (2) manaHsamiti eTale mananA vicAro upara saMyama. A mana:samitithI aneka prakAranA duSTa vicAro AvatAM baMdha thAya che. (3) vacana samiti eTale vacana upara kAbu-vANIne saMyama. AnAthI vANIthI thatAM aneka prakAranAM sAvadha vyApAra baMdha thAya che. (4) eSaNasamiti AhAra AdinI gaveSaNamAM sAvadhAna rahevuM. (5) nikSepasamiti-bhAMDa upakaraNa AdinA levA mUkavA vigeremAM yAtanA rAkhavI. zrI kalpa sUtra: 01 21
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) mRSAvAdaviramaNavrata-sadaMtara jUThuM bolavAne tyAga. AvA prakAranA "mRSAvAda' ne sAdhu-sAdhvIne va keTIe tyAga hoya che. A vratanA rakhopA mATe pAMca bhAvanAo kahelI che-te A che (1) anuvicityasamiti-coga-bhAvanA-vicAra karI bolavuM te. (2) kronigrahabhAvanA (3) lebhanigrahabhAvanA (4) dharyabhAvanA (5) maunabhAvanA. (3) adattAdAnaviramaNa vrata-eTale nAnI moTI kaMI paNa cIja pUchayA sivAya na levI te. A "vrata' nI pAMca bhAvanAo A che- (1) anujJAtaviviktavasativAsabhAvanA. (AjJA laI strI-pazu napuMsakanA vAsa rahita vasati sevavAnI bhAvanA) (2) anujJAta-(AjJA laIne) saMstAraka-grahaNa- bhAvanA (3) zayA-parikarma-vajanabhAvanA-upAzrayane raMgaripera nahi karavA -karAvavAnI bhAvanA (4) anujJAta-bhaktAdi-bhajana-bhAvanA-guruvaDila AdinI AjJA laI AhAra Adi vAparavAnI bhAvanA (5) vaiyAvRtyazakatyagopanabhAvanA-daza prakArathI vaiyAvRtyasevA karavAnI zaktine na chUpAvavI te bhAvanA. (4) maithunaviramaNavrata- A "vrata" nI pAMca bhAvanAo A pramANe che-(1) asaMsaktavasativAsabhAvanA-strI-pazupaMDaka rahita upAzraya athavA yathAgya jagyAmAM rahevAnI bhAvanA (2) strIkathAviratibhAvanAzrI AdinI kathA-vArtA nahi karavA agara sAMbhaLavAnI zuddha dRSTivAlI bhAvanA (3) strIrUpanirIkSaNavarjanabhAvanAstrInuM 5 vikAraSTithI nahi jovAnI bhAvanA (4) pUrvakIDitamaraviramaNabhAvanA-gRhasthanAsamAM karelA ratibhAnuM vismaraNa karI nAkhavuM, evI bhAvanA (5) praNIta janavarjanabhAvanA-kAraNa vagara nitaprati sarasa bhajana varjavAnI bhAvanA. (5) parigrahaviramaNa vrata, AnI pAMca bhAvanAo A pramANe che-(1) zondriyasaMvarabhAvanA (2) cakSuIndriyasaMvarabhAvanA, (3) dhrANendriyasaMvarabhAvanA. (4) jIvendriyasaMvarabhAvanA, (5) spazendriyasaMvarabhAvanA sUtro sAtamAM paryAyatheSTha ka9pane kahe che-"gs' ityAdi. zrI kalpa sUtra: 01 22
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAyajyakakalpa: mUlArtha-sAdhu-sAdhvIoe kalyANa ane maMgalaspa, dharmadeva. ane jJAna-svarUpa dIkSAparyAyamAM vaDIla evA sAdhu sAdhvIne vaMdana namaskAra satkAra sanmAna ane teonI upAsanA karavI joIe. (8). TIkAne atha-sAdhu-sAdhvIoe ratnAdhika munine vaMdanA namaskAra Adi bhAvapUrvaka karavA tathA AhAra AdinuM nimaMtraNa bhaktibhAvathI karavuM, ane sanmAna karavA ubhA thavuM joIe. kAraNa ke dIkSAmAM vaDila evA sAdhu mokSa prAptinuM kAraNa che. tethI teo kalyANapa che. temanI bhAvapUrvaka upAsanA karavAthI anaMta karmonI keTa khapI jAya che ne pApanA samUha baLIne bhasma thAya che, mATe maMgaLarUpa che, vaLI teo sAkSAtu dharmadevatA che. ane ramaitya-jJAna-svarUpa che. (sU08) pratikramaNakalpaH | AThamAM pratikamaNa kalapane kahe che- jarU' ityAdi mULa ane TIkAne artha-sAdhu-sAdhvIoe ubhayakAla-savAra ane sAMja bane vakhate pratikamaNa karavuM joIe. tAtparya e ke "uttarAdhyayana' sUtramAM kahyuM che ke -" pratikramaNathI jUnA karmo zithila thAya che tema nAza paNa pAme che ane navA baMdhAtA nathI. artha, sAcA dilathI pratikamaNa karanArane lAgU paDe che. pratikramaNa eTale thayela pApa upara daSTipAta karI thayela bhUlane hadayapUrvaka pazcAttApa karo, ane pharI pApa na baMdhAya tenA mATe satata sAvacetI rAkhavI. pratikamaNa phakta sAdhuo mATe nathI. sAdhunA peTALamAM zrAvake paNa AvI jAya che. jethI zrAvaka gaNane paNa pratikramaNa banne vakhata karavAnI sUtra AjJA che. (sU09 ) sAdhUnAM mAsakalpavidhiH . navamA mAsanivAsa kalpane kahe che-#gg' ityAdi. malano artha-nigranthAe, gaDhavAla ane bAharanI vastI vagaranA gAmamAM nagaramAM, kheTa, kabUTa, maDaMkha paTTaNa Akara, droNumukha, nigama, rAjadhAnI, Azrama, sanniveza, saMvAha, ghoSa, aMzikA, puDabhedana vigeremAM, hemanta tathA grISma RtumAM, eka mAsa sudhI rahevuM kape che. sAdhuone keTa sahita ane bahAra vasativAlA pUrvokta sthAnamAM be mAsa sudhI rahevuM kahe che. AvA sthAnomAM eka mahIne gAmanI aMdara ane eka mahIne gAmanI bahAra rahevAnuM sAdhuone ka9pe che. koTanI aMdara rahevAvAlA nirgaLe koTanI aMdara ja bhikSAcarI kare ane bahAra rahevAvAlA bahAra ja bhikSAcarI kare. (sU010) zrI kalpa sUtra: 01 23
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAne artha- je sthaLe aDhAra prakAranA karaverA vasUla karavAmAM AvatA hoya tyAMnA sthaLane grAma kahe che. je sthAnamAM aDhAra prakAranA kara vasula karavAmAM na AvatA hoya tene "nagara' kahe che. je 'gAma' ne ca re bAjI mATIne gaDha hoya tene "kheDa' kahe che. jyAM theDI vastI rahetI hoya tene "kabaDa" athavA " kaITa' kahe che. jyAMthI aDhI aDhI gAdanI dUrI para bIjI vastI hoya tene maDaMba kahe che jyAM badhI vastuo malatI hoya tene "paTTaNa" athavA "pATaNa kahe che. jyAM senA, cAMdI, hIrA, meMgenIja, leDu, kolasA, abarakha vigere dhAtuonI khANa hoya tene Akara kahe che. je zaheramAM, jalamArga ke sthalamArga dvArA jaI zakAya tene "droNa mukha' kahe che. jyAM vyApArIonI vastI ghaNuM hoya tene nigama kahe che. jyAM "rAjA" ne vasavATa rahe tene "rAjadhAnI" kahe che. jyAM tApasa lega rahe tene Azrama kahe che. jyAM sArthavAha lege sAthe laI jatAM rokAtA hoya te jagyAne "saMniveza' kahe che. je sthAne ghaNA vizeSa pramANamAM kheDuta loke rahetAM hoya te sthAna "saMbAha" kahevAya che. athavA bIjA gAmethI AvIne lage dhAnya AdinI rakhavAlI mATe rahe te sthAna ne "saMbAha' kahe che. jyAM gAyonA dhaNa vAle gAyo carAvatA rahetA hoya tene "ghoSa' kahe che. gAmane aradho bhAga trIjo bhAga ke cotho bhAga hoya tene "aMzikA' kahe che. jyAM bIjA gAmethI AvIne vyApArI lega cIjo kharIde che te sthAnane "puTabhedana' kahe che. upara varNavela badhA sthalo prakAra (keTa) sahita hoya ane bahAra vasatI nahi hoyate, sAdhu hemanta ane grISmaRtumAM, eka mAsa sudhI, pitAne vasavATa karI zake che. A pramANe gAma je koTa sahita ane bahAranI vasati sahita hoya te tyAM be mAsanuM arthAt eka mAsa aMdara ane eka mAsa bAhara nivAsa karavo kalpI zake che. AhAra pANI jyAM vasavATa hoya tyAM ne ja kalpI zake. vasavATanA kSetra bahAranA AhAra pANI ka9pI zake nahi. Avo Adeza sUtra dvArA karavAmAM AvyuM che- "g6 nizA aMhi thA" ItyAdi (sU010) sAdhuonA mAsaka9pa kahyA bAda sAdhIonA mAsaka95 viSe sUcana karavAmAM Ave che. "g nAthana' ityAdi. sAdhvInAM mAsakalpavidhiH | malano artha-sAdhvIone, kaTavAlA keTanI bahAranI vastI vagaranA gAma AdimAM hemanta ane grISma nA sudhI rahevAnuM ka9pe che. ane koTavAlA bahAranI vastIvAlA gAma AdimAM cAra mahinA sudhI raheva kare che. temAM gAmamAM be mAsa ane tenI bahAranI vastImAM be mAsa ema hemanta ane zrImatamAM cAra mAsa sudhI sAdhvIone rahevAnuM kahape che. je "bahAra' mAM rahetAM hoya tene "bahAra' mAMthI, ane je gAma" mAM rahetA hoya tene gAma mAMthI ja AhAra levAnuM ka9pe che (sU011) TIkAno artha-sAdhuone mATe keTavAlA ane bAharanI vastIvAlA gAma AdimAM eka mAsa sudhI zrI kalpa sUtra: 01 24
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahevAnuM kahyuM che. paraMtu sAdhvIone mATe te avidha e mAsanI kahevAmAM AvI che. bAharanI vastIvAlA gAma AdimAM sAdhuone mATe e mAsa sudhI nivAsa karavAnI avidha kahela che tyAM sAdhvIone mATe cAra mAsa sudhI rahevAnI avidha kahevAmAM AvI che. (sU011) ekaprAkArAdi ke grAmAau sAdhu-sAdhvInAM samakAlanivAsa niSedhaH / have sUtrakAra sAdhu ane sAdhvIne eka gAmamAM rahevAnA niSedha kahe che. novva' ityAdi. mUlanA a--eka killAvAlA, eka ja daravAjAvAlA, AvavA javAnA ekaja rastAvAlA gAma, nagara, pura, paTTa, sabAha, niveza, droNamukha ane rAjadhAnI vigeremAM eka ja vakhate sAdhu-sAdhvIone nivAsa karavA kalpatA nathI. (s012) TIkAnA aje gAma nagara AdimAM eka akhaDita killA hoya, tenA daravAjo paNa eka ja hoya, temaja javA AvavAnA eka ja rAjamArga hAya evA gAma nagara AdimAM sAdhu-sAdhvIone eka ja samayamAM rahevAnu kalpatuM nathI. (s012) sAdhu-sAdhvIoe rAtre agara saMdhyA samaye tema ja paDhie vihAra karave cegya nathI. Ane mATe sUtrakAra kahe che--'no par'ItyAdi. sAdhu-sAdhvInAM rAtrau saMghyAyAM ca mArgagamana niSedhaH / mUla ane TIkAnA a"--sAdhu-sAtrIee rAtrinA samayamAM, sadhyA samaye agara sUryadaya pahelAM vihAra karavA nahi. uparanA samayeA * vikAla ' kahevAya che. adhvagamananA avihAra karavu evu' thAya che (s013) pAchaLa kahelA samayamAM eTale rAtri, sadhyA samaye ane sUryodayanI pahelAM vihAra karavAno niSedha karIne have te samayamAM sAdhu-sAdhvIone je je vastu nahi levI joie, te apavAdanI sAthe khatAve che--'no par' ityAdi. zrI kalpa sUtra : 01 5
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu-sAdhvInAM sApavAdama agrAhyavastu grahaNaniSedhaH | mUla ane TIkAno artha-sAdhu-sAdhvIoe rAtre, saMdhyA samaye tathA sUryodaya pahelAM, vastra, pAtra, kAmala. pAdaBchana tathA rajoharaNa athavA paMjaNI (cho) grahaNa karavA nahi, paNa kadAca e vastuo corAI gayela hoya te te laI zake che. eja vAta sUtrakAra kahe che-"nI rogir'' iti (sU014). azana Adi paNa rAtre levuM nahi kalpe te batAvavAmAM Ave che-no zag' ItyAdi. sAdhu-sAdhvInAM rAtrAzanapAnAdi niSedhaH . mUlano artha-sAdhu-sAdhvIoe rAtrInA samaye, azana, pAna, khAdya, svAdya padArtho, auSadha, bheSaja-davA tathA lepa' vigere cIje grahaNa karavI nahi (sU015) TIkAne arthe -sAdhu-sAdhvIne azanAdi cAra prakArane AhAra ane auSadha bheSaja vigere tathA evI bIjI cIjo, tema ja "lepa' karavA yogya vastuo grahaNa karavAnuM kalpa nahi ( sU015) je sthaLe samUhabhejana thatuM hoya tyAM paNa bhejana levAnA IrAdAthI sAdhu-sAdhvIoe javuM nahi te kahe che-no vadhu ItyAdi. sAdhu-sAdhvInAM sApavAda saMkhaDibhojana niSedhaH | mUlano artha_eka sthaLethI bIjA sthaLe jatAM hoya te sivAya koI paNa prasaMge sAdhu-sAdhvIone samUhabhejana' mAM AhAra arthe javuM kape nahi (sU016) TIkAne artha-jyAM chae kAyanA jIvonI virAdhanA thatI hoya tene "saMkhaDI" agara "jJAtibhojana" kahe che. jyAM "saMraMbha-AraMbha-samAraMbha" thatAM hoya te "bhojana" ne "saMgha-jJAti kema, paragaNuM, gAmadhUmADAbaMdha jamaNa kahe che. AvA "jamaNavAra' mAM seMkaDo mANaso ekatrita thaI jame che. "saMbha" eTale cIja vastuo yA para ekatra karavI te. 'AraMbha' eTale ekaThI karelI vastuone teDI-phaDI-daLI-cUrNa karI tayAra mAla malIdo kare che. "samAraMbha' eTale uparanI cIjone moTA pAyA para agni teyAra karI pakAvavI tenuM asala svarUpa pheravavuM ne upabhoga mATe lAyaka banAvavuM te che. sAdhu-sAdhvIone jANIjoIne jamaNavAranA prasaMge javuM nahi. kadAca vihAra karatAM "jamaNavAra' nuM sthaLa AvI jAya te yatnApUrvaka javAmAM doSa nathI A Azaya vyakta karavA sUtrakAra kahe che ke- " najanya vidAma " Iti (sU016). zrI kalpa sUtra: 01
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu-sAdhvInAM paryuSaNAkalpaH / have dazame paryuSaNA kalpa kahe che- vpar nisthAnuM iyAdi. mUlana atha`--je sAdhu-sAdhvI 'mAsakalpa ' nA AcArapramANe vicaratAM hoya te sAdhu-sAdhvIne ASADha mAsanI pUrNimAthI 'cAturmAsa ' karavAnuM ka2e che. ahiM e prazna upasthita thAya che ke zA mATe * mAsakalpa ' pramANe cAlatAM sAdhu-sAdhvIne 'cAturmAsa ' karavAnuM kahyuM che ? pratyuttara e che ke 'mAsakalpa' pramANe vihAra karanArA sAdhu-sAdhvI yathArtha niyamenu pAlana kare che, ne tene trasa-sthAvara-hiMsAdinA DhASAmAMthI bacAvavAnu paNa ceAgya lAgavAthI zAstrakAroe aSADhI pUrNi`mA sudhI 'cAturmAsa ' nA sthaLe pahoMcI javAnuM kahyuM che. kAraNa ke varSARtunI zaruAta te pahelAM thaI gaI hovAthI trasa sthAvara ane sUkSma jIvAnI tema ja haritakAya eTale lIlI vanaspatinI zaruAta varasAdanA divaseAmAM thAya che. AthI vanaspatikAya tathA eindriya, tendriya, caurendriya tema ja 'cendriya jIvAnI virAdhanA thaI javA sabhava che. tethI A doSa na thAya te uddezathI 'cAturmAsa' karavAnuM' 'mAsakalpa ' nA sAdhu-sAdhvIne pharamAna che. A varSARtu daramyAna ghaNA khI, jhADA, gulmA, zu, latAe, velaDIe, tRNeA, valaye, hiratA, a'kuro, oSadhiyA, jalavelA, bilADAnA TApa ane snehasUkSma, puSpasUkSma, panakasUkSma, ( lIlaphUla ) bIjasUkSma vigere sUkSma tema ja khAdara vanaspatie ghaNA pramANamAM phUTI nikaLe che. A haritakAyA Adi cAlatI vakhate sAdhu, sAdhvI dvArA kacarAI javAnA saMbhava che. A vanaspatinA jIvA ekendriya jAtinA che. tema ja endriya jIvA-zaMkha, za khanaka, jalauka, nIlagu, gaMDAlaka, zizunAga, vigere; tema ja trIndriya jIvA-kuthuvA, kIDI, kITikA, bahupadI, pUrvara sUkSmaaMDa, sUkSmautti' vigere; ane caurendriya jIvA-mAkha, macchara, pataMga, bhamarA, kauMsArI, vichI, A uparAMta paMcendriya jIvA-deDakA, uMdara, mAchalA, kAchavA vigerenI virAdhanA thavA pUrepUrA sabhava che tethI ja 'caturmAsa' karavAnI spaSTa AjJA che ( sU017 ) TIkAnA a--je sAdhu-sAdhvI zAstranI AjJAmAM rahI vicare che tene ASADhI pUrNimAthI zaru thatAM * caturmAsa ' ne paNa zAstrokta AjJAe aMgIkAra karavAnuM rahe che. ziSya gurumahArAjane prazna pUche ke he bhadanta! zrI kalpa sUtra : 01 27
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAsakalpa pramANe cAlavA vALA sAdhu-sAdhvIone "cAturmAsa' karavAnuM pharamAna che to tenuM prayojana zuM ? guru mahArAja uttara Ape che-he ziSya ! ekendriyathI paMcendriya sudhInA jenuM rakSaNa karavAnuM zAstra pharamAna che. vaLI A "cAturmAsa " kAla 'varSAkAla' che, ne te samaya daramyAna asaMkhya ane anaMta jIvonI pedAza kSaNa ekamAM thAya che, ne tenI virAdhanA thAya che. te pApamAMthI sAdhu-sAdhvIone bacAvavA mATe zAstrakAroe "cAturmAsa nuM nirUpaNa karyuM che. vaLI cAturmAsa sivAya bIjI zeSa hatuomAM sAdhu-sAdhvIne Thera Thera lokasamudAyanA utkarSa mATe vicAravAnuM hoya che. tethI "cAturmAsa' nA nirAMtanA samaya daramyAna sukhe samAdhie "AtmavicAraNa" ekAMtamAM karI zakAya e paNa heta che. te vakhate loko paNa navarAza bhogavatAM hoya che eTale tene vadhAre pramANamAM paramArtha upadeza ApI zakAya temaja jJAna, dhyAna, tapa, japa, vicAraNA, zubhasaMka95bala vadhArI zakAya, e hetuthI A niyama ghaDaLe che. "svadayA ' e mukhya 'dayA' che, 'dayA' nA peTAlamAM 'padayA' AvI jAya che. "svadayA eTale pitAnA "AtmA' nI dayA, "svadayA' eTale pitAnA AtmAne hiMsAdithI bacAva, kSaNe kSaNe uThatAM azubha bhAvamAMthI rakSaNa karavuM, tema ja AgaLa vadhatAM zubha adhyavasAye zuddha Atmaupage rahevuM te che. varSAkAla daramyAna kendriyathI paMcendriya sudhInA jIvonuM dhyAna zAstrakAroe nIce mujaba ApyuM che. (1)-ekendriya jIvo jevAM ke zAli Adi bIja; nIma, Ama, kezamma, zAla, aMkela, pIlu, zalakI vigere eka ThaliyAvAlA-eka goLIvAlA vRkSa, tathA gUlara, kapittha (kaviThakaeNtha), astika, tinduka, bilDa, pasa, dADama, mAtaliMga ( vijerA ) vigere ghaNA bIjavALA vRkSa; tema ja navamAlikA seyika, karaMTaka, badhujIvaka vANa, karavIra sinduvAra, vela Adi gulama; vRttAka, kapAsa, japa, ADhakI, tusalI, kutumbharI, pippalI, nIlI vigere guccha tathA padmanAga, azoka, cappA, vAsantI, atimuktaka, kundalatA vigere latAo; tathA kRSmAMDI (kadUda ) kAliMga (tarabUca) trapuSI (kAkaDI ) tuMbaDI, vAlora, Ala, paTolI vigere velAo; tathA tikA, kuza, darbha parvaka, arjuna, surabhi, kurUvinda vigere ghAsa; tathA tAla, tamAla, tarkalI, zAla, saralA, ketakI, kadalI vigere valaya; tathA tadulIyaka, adhUyAruha, bastu (bathuA ), badaraka, mArapAdikA, cillI, pAlaka vigere lIlotarI tathA bIjamAMthI tatkAla phuTelAM aMkura, zAli, brIhi, ghauM, ja, kalama, cokhA, kada, masUra, tila, maga, aDada, vAla, caNA. kalathI, alasI, makAi, kedarA, kAMgaLI vigere auSadhi tathA panaka (lIlaphUla ) zevAla, pAvaka, kazerU, utpala (kamala), padma, kumuda, nalina, puMDarIka vigere pANImAM utpanna thavAvALI vanarapatio tathA kuhana (jamInamAMthI phATI nIkaLe te ), AyakAya kahaNa, kaMDuka, udehalikA, sarpachatra Adi vanaspatio. * nehasUkama' osa, hima, jhAkaLa, vigere, "puSpasUma' gUlaranA phUla jevA sUkSmajIva, 'panakasUma'- varSARtumAM bhUmi athavA lAkaDA upara utpanna thanArA pAMca varNanA panaka nAmanA cho je lIlaphUla kahevAmAM Ave che te. " bIjasUkSama' jenAthI aMkurA utpanna thAya te dhAna AdinA tuSanA agrabhAga, "haritasUma"-navIna utpanna thanArA bhUmi jevA raMgavALA hovAthI jaladI najaramAM nahi AvanArA cho, e badhA ekendriya jIvo che, enI zrI kalpa sUtra: 01 28
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane evA prakAranA bIjA ekendriya jIveAnI paNa virAdhanA thAya che. jevI rIte ekendriya jIveAnI virAdhanA thAya che tema bendriya Adi jIvAnI paNa virAdhanA thAya che. tenA nAma A pramANe che--zakha nAnAmeTA, jaleA, laTa, giDAlA, kecavA tema AvA prakAranA anya endriya jIvAnI paNa virAdhanA thAya che. ' prANusUkSma'-- eka prakAranA kuMthavA hoya che, jeene chamasthA cAlatI vakhate ja joi zake, jyAre te sthira hoya tyAre jovAmAM nathI AvatA e trIndriya jIvA che, enA viSayamAM kahyu paNa che-- se jita pALavudume" ityAdi, "te prANa sUkSma kevA hoya che ? prANa sUkSma pAMca prakAranAM kahyAM che--kALA, lIlA, lAla, poLA, sapheda. anuddharI nAmanA kathavA che te phakta cAlatI vakhate ja sAdhu-sAdhvIone najare Ave che paNa sthira rahela najare nathI AvatAM. yAvat alpajJa sAdhu sAhniee vAra-vAra sAvadhAnInI sAthe jANavuM ane dekhavu joIe, ane pratilekhana karavu joie. e prANasUkSma che. A anuharI kathavA uparAMta anya prakAranA kathavA, kIDIo, ghaNA pagavALA IndragAya Adi; jalaputarapANImAM rahevAvALA sUkSma kIDA; tathA aMDasUkSma-taddana nAnA kIDA, kIDA vagerenA iMDA. utta gama-kIDiyAruM vigere. AvA prakAranA bIjA paNa trIndriya jIvA che tenI virAdhanA thAya che. evI ja rIte mAkhI, macchara, DAMsa, vIchI vigere ceAndriya jIvAnI ane A uparAMta bIjA paNa cAndriya jIveAnI virAdhanA thAya che, evI ja rIte paMcendriya jIve jevA ke--deDakAM, uMdara, macchI, kAcabA, tathA anya pAMcendriya jIveAnI paNa virAdhanA thAya che. evI rIte ekendriyathI laI paMcendriya sudhInA jIvAnI virAdhanA thavAne kAraNe ema kahevAmAM AvyuM che ke sAdhu sAdhvIoe varSAvAsa-cAmAsuM karavuM joie (s017) sAdhu-sAdhvInA varSAvAsavihAra niSedhaH / varSAkAlamAM ekendriya Adi jIvanI virAdhanAnI saMbhAvanAne lIdhe sAdhu ane sAdhvIone eka ja sthAna para nivAsa karavA ucita che, A kahevAi gayela che, A kathananA phalitA e che ke sAdhu ane sAdhvIne varSAkAlamAM vihAra kavuM nahi kalpe; mATe A Azayane spaSTa karavA mATe sUtrakAra kahe che--' no dara ' ityAdi. mUlanA a--sAdhu-sAdhvIene varSARtunA samaya daramyAna eTale cAra mAsa sudhI vihAra karavA kalpe nahi (s018 ) TIkAnA a-- cAturmAsa' bAbatane spaSTa Adeza uparakta 'sUtra' thI jaNAi Aveche. (sU018 ) varSARtumAM ja paryuSaNa parva nakkI karavAmAM AvyuM che; paNa A pa kayAre ane kayAMthI ujavavu' te batAvavAne mATe kahe che--' para nimaMyALa 'ItyAdi. zrI kalpa sUtra : 01 29
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSaNA-divasa nirUpaNam aa mUlano artha-sAdhu-sAdhvIoe, varSAkAlanA eka mAsa ane vIsa divasa vyatIta thayAM bAda, "paryuSaNa para' ujavavuM joIe. A parvane aMtima divasa bhAdaravA suda pAMcama rAkhavAmAM Avela che. zakala paMcamInI rAtrinuM ullaMghI javI na joIe. (sU019) TIkAne artha-sAdhu-sAdhvIo mATe je "paryuSaNa' ne kAla nakakI karela che. te kAla aSADha suda pUnamanA pratikramaNathI mAMDI eka mAsa ane vIsa divasa pasAra thayAM bAda batAvyo che. sAdhu-sAdhvInA peTAmAM zrAvaka zrAvikAno paNa samAveza thaI jAya che. paryuSaNa parvano chello divasa zukala paMcamIne che. ne te divasa sahita eka aThavADiyuM A "parva' mATe nirmANa karela che. eTale "parvAdhirAja paryuSaNa' zrAvaNa vada 13 thI bhAdaravA suda 5 sudhI nirmANa thayAM che. zukala paMcamInI rAtrinuM ullaMghavI nahi ka9pe. paryuSaNa parva sarva parvomAM zreSTha gaNAyuM che; kAraNa ke anya pamAM te " jaDa" (pudgala) neja AnaMda luMTavAno hoya che. tyAre A parva ' mAM zAzvata Atmika AnaMda lUMTavAno hoya che. pudgala ne AnaMda A " jIva' anaMtA kAlathI lUMTate ja Ave che. paNa keI kAla e nathI gayo ke je kAlamAM te pudgalAnaMdathI virAma pAmyo hoya, agara te tarapha udAsInatA dAkhavI hoya. aneka janme vyatIta thayAM paNa kaI divase * AtmA' e potAnI jAtane yAda karI nathI, eTalA mATe ja jJAnIoe A "paryuSaNa" e nirdhAryA che. je parva mAM jIva' kadAca savAla thAya te pitAnI bhUlI gayela "jAtane saMbhArI zake. pari' no artha pUrNa rUpathI ane "uSaNa" ne artha nivAsa kare te thAya che, ne A ka5mAM munijana pUrNa rIte "yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa' vicAra kare che. A traNe "karaNa' zuM che? tenI sAmAnya samajaNa sAthe ApaNe cAlIe te ThIka ! "zAradA'-jIva sukhanI kalpanAe-kalpanAe ane "jaDa" mAMthI ja AnaMda meLavavAnI lAlace jaDa" jevo thaI gayo. ghaNe kAla bhramaNa karatAM keI puNyAnubaMdhI puNyanA ge sadavicAre cAlatA cAlate pUrNAnaMda meLavavAnI icchAe. aneka prakAranI ajJAnatApUrvaka kriyAo karate "AthIja huM mekSa meLavIza" ema daDhapaNe mAnate svaccha vicaryo. pachI sadbhAgye tene sadUgurudevane saMvega maLyo. A sadUgurudeva, jema bALakane AMgaLIthI "caMdramA' batAvAya che tema te mokSAthIne "Atma darzana karAve che. pachI te mekSAthI potAnA svavicAra bale Agala vadhI "apUva karaze" zrI kalpa sUtra: 01 30
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahoMce che, chatAM ahiM A "karaNa" vakhate "Atmadarzana" nI jhAMkhI thAya che. nijAnaMda ne AbhAsa thAya che, pudgala taraphanI rUci uDI jAya che. A che apUrva karaNane mahimA. AvA "apUrva karaNe" pahoMcavAvAlA ja a5 hoya che ne ghaNA kharA to "yathApravRtti karatAM karatAM" apUrvakaraNanA daravAje thIja pAchA vaLe che, ane pharI pAchA caturgatinI copATa khelavI zarU kare che. " apUrvakaraNa" e AMtarika viSaya che bahAranA kSaNika ane vinAzI sAdhano dvArA temaja buddhi dvArA tenuM varNana thavuM azakaya che. "apUrvakaraNa" ane "anivRttikaraNa ' e * svAnubhava' nA viSaya che. A saMbaMdhI jJAnanI tAlAvelI jAge tyAreja AtmasvarUpanuM bhAna thAya che. AvA " karaNa ) nI parama upAsanA karavA mATeja paryuSaNa" che. bhagavAna mahAvIra nA zAsanakAla mAM A niyama pravattI rahyo che. paryuSaNa parvanA chelA divasane "saMvatsarI' kahe che A parvane samAroha zrAvaNa vada trayodazI thI zarU thAya che. A parva daramyAna viziSTa prakAre, pitAnI yogyatA anusAra, saMyego pramANe, sAdhu-sAdhvI zrAvaka-zrAvikAe tapa saMyamanI ArAdhanAmAM otaprota thavuM joIe. uparanA "karaNe' ne vicAra kare ghaNuM kaThina che; mATe sAdhu-sAdhvIoe svAdhyAya, kAtsarga, dhyAna, bAra prakAranA tapa, sattara prakAranA saMyama, sattAvIsa prakAranA aNugAranA guNonI ArAdhanA karavI. A "ArAdhanA" nI sAthe sAthe dUdha Adi viSayano tyAga karavo ghaTe. nIrasa AhAranuM sevana karavuM, "maunavrata' dhAraNuM karavuM, upazama ane kSepaka zreNIno vicAra kare, AcArya, upAdhyAya, bAla, vRddha, glAna munijanenI sevAcAkarI karavI. e upara gaNAvela kriyAo sAdhu-sAdhvInA dainika jIvanamAM varNAelI che paraMtu "payuSaNa parvamAM te kriyAomAM je kAMI kSatio rahI gaI hoya te tene pUrNa vicAra karI temAM sudhAro kare, temaja prAyazcitta laI AgAmI kAle Agala vadhavAno nizcaya kare, "A niyamo phakata sAdhu-sAdhvIo mATeja che ema rakhe ke mAnavAmAM bhUla na kare. je niyamAvali paraMparAthI cAlI Ave che te niyamAvali zrAvakagaNane paNa baMdhana kartA che. nityaprati dhArmika kriyA karavAvAlA zrAvakone paNa paryuSaNa parvamAM viziSTa prakAre dhArmika kriyA karavAnuM kahela che. A "e chava' daramyAna gRhasthoe hamezA muni mahArAjanA darzana karavA, nitya niyama karavA, dAna, zAla, tapa, ane bhAvanI ArAdhanA vadhAravI, rAtribhejanane sadaMtara tyAga kare, svadhamI jano upara vatsalabhAva rAkho, dIna duHkhI anAthanI rakSA karavI, abhayadAna, svAdhyAya, tapa Adi AcaravuM, tapasvI sAdhamIo mATe pAraNuM ataravAraNuM Adino prabaMdha karavo, mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane azubha gapI Azra chAMDavA, abhayadAna karavuM eTale kasAIkhAnethI jIvone mukta karAvavA, sAmAyika karavuM, umayakAla pratikamaNa karavuM, guptadAna, AyaMbila, tapa vigere karavAM, sarvathA kuzIlane tyAga kare, vyAkhyAna zravaNa karavuM, prabhAvanA karavI, hajAmata nahi karavI, nahi karAvavI, zarIrazuzruSA nahi karavI, brahmacarya pAlavuM, zakti-anusAra aThThamathI mAMDI ATha divasanA upavAsa karavA ane "saMvatsarI nA divase ATha praharane piSe Adara, A jAtanI kriyAothI dehAdhyAsa ocho thaI "AtmA' tarapha dRSTi kelavAya che. A parvamAM caturvidha saMghanuM kartavya e che ke-gAmogAma, dezadeza amArI zeSaNA karAve, ane janazAsanane mahimA vadhAre, dIkSA samAroha kare, aMtagasUtra agara zrI kalpa sUtra: 01 31
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpa-sUtra sAMbhaLe saMbhaLAve, vizuddha maneAbhAvathI kSamA yAcanA kare ane vizuddha maneAbhAvathIja kSamApradAna kare; tAtparya e che ke A paryuOSaNa pa.mAM je je kriyAe ane AcarAthI saMvaranI vRddhi thAya te te prakAre prayatna karavuM joie. (sU019) protsaparyuSaNAdivasasyAnantatIrthakaraparamparA siddhatvapratipAdanam / cAmAsI pratikramaNathI eka mahInA ane vIsa divasa vItyA pachI paryuSaNa karavAM joie. A kathana kAI svayaMnI *lpanAnuM nathI; paraMtu ananta tItha karAnI paraMparAthI cAlI Ave che. e sUcita karavA kahe che-- 'che La>=La'' ityAdi, mUla ane TIkAnA atha--ziSya pUche che ke he bhadanta ! Apa kayA hetu khaDe kaheA che ke cAmAsAnA mIsa divasa sahita eka mAsa vyatIta thayAM bAda sAdhu-sAdhvIoe 'paryuSaNa' karavu ? gurU uttara Ape che ke he ziSya ! je hetuthI atIta kAlamAM ananta bhagavanta tIrthaMkarAe eka mAsa vIsadivasa vyatIta thayAM pachI paryuSaNa karyA hatA, vata mAna cauvIsImAM RSabhadeva bhagavAnathI mAMDI mahAvIradeva sudhInA sa` tIthaMkarAnA vArAmAM vIsa divasa sahita cAmAsAnA eka mAsa gayA bAda 'paryuSaNu' karavAmAM AvyA che. AvA 'paryuSaNA' sava gaNadhara devA, AcAryo, upAdhyAya, sthavira, pravata ke, gaNI, gaNAvacchedaka ane caturvidha sa`ghAe paNa AdaryA che. ane paraMparAthI AdarAtAM Ave che. A hetuthI AvuM kahevAmAM AvyuM che ke sarva sAdhu-sAdhvIee cAmAsAnA vIsa divasa sahita ekamAsa pUrNa thaye paryuSaNa karavA joIe (s020) aparyuSaNAdivase paryuSaNAniSedhaH / pUrvokta zukala pakSanA pAMcama ' nA divaseja 'sa'vatsarI' karavI, bIjA koi divase-catuthI athavA kadAca e paMcamI Ave te pahelI pAMcamane mukIne bIjA pAMcame kadApi savatsarI nahi karavI joie. A vAta pradarzita karavA mATe kahe che--no para ' ityAdi. mULanA a"--sAdhu-sAdhvoee apa`SaNAmAM paryuSaNanA divaseAne TALIne pa`SaNA na karavI joie. (sU021) TIkAnA avyAkhyA spaSTa che. polavira' nA atha 'karavu" thAya che. (sU021) zrI kalpa sUtra : 01 32
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSaNAyAM kezaluMcanasyAvazyakakartavyatA nirUpaNam / sAdhuo ane sAdhvIee paryuSaNamAM avazya kezaluMcana karavu' joIe. e kezaluMcana paryuM`SaNAnA pratikramaNu pUrve eTalA divasa pahelAM karavu` ke jethI pratikramaNa samaye gAyanA rAma pramANu athavA tethI vadhAre lAMbA keza ugyA na hoya; e zAstramaryAdA che. te zAstrakAra batAve cheH 'no ' ityAdi. mULanA a--sAdhu-sAdhvIone paryuSaNAnA avasara para gAyanA rezama kharAkhara paNa vALanuM ullaMdhana kalpatu nathI. (sU022) TIkAnA avyAkhyA spaSTa che. 'suvALavita' nA atha 'atikramaNa karavu" evA thAya che. arthAt paryuSaNanA pratikramaNa samaye gAyanA rAma pramANa paNa kaeNza rahevA joie nahi. (s022) paryuSaNAtaH pUrva kezaluMcanakAla pratipAdanam / pUrva sUtrane abhiprAya e che ke payu SaNu pahelAM avazya kezalaoNMcana karavu' joIe. e kezaluMcana sAdhuoe kayAre kayAre karavu' joIe, te have darzAve cheH ' ItyAdi. mULanA a--sAdhue ane sAdhvIone jaghanya be mAsamAM yA traNa mAsamAM tathA utkRSTa cha mAsamAM lAca karavA ka2e che. (s023) TIkAnA atha--sAdhue ane sAdhvIone jaghanya be mAsa yA traNa mAsa pachI ane utkRSTa cha mAsamAM leAca karavA ka2e che. (sU023) sAdhu-sAdhvInAM tapasovazyakarttavyatA / paryuSaNamAM sAdhu-sAdhvIoe tapazcaraNa avazya karavu joie, tethI je je tapa, karavA ceAgya che te darzAve cheH 'ttvaka' ItyAdi. mULane atha--sAdhuo ane sAdhvIoe paryuSaNAmAM aDhAi (ATha upavAsa) yAvat caturthAM bhakata (upavAsa) nuM tapa karavuM joie. (sU024) TIkAnA atha--vyAkhyA spaSTa che. 'yAvat' zabdathI kheADaza bhakata (sAta divasane upavAsa), catuza bhakata, dvAdaza bhakata, dazama bhakata, aSTama bhakata, SaSTha bhakata, grahaNa karavAnuM che. Azaya e che ke pAtapeAtAnI zakita anusAra tapa karavAnuM che, paNa echAmAM ochA catutha bhakata (upavAsa) karavu' teA ucitaja che. (sU024) paryuSaNAne dine AhArAdinA sathA niSedha kare cheH no var' ityAdi. zrI kalpa sUtra : 01 33
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSaNAmAM sarvathA'hArAdiniSedhaH / mULanA a--sAdhu-sAdhvIone sa'vatsarI-5ne dine thADA paNa cAra prakAranA AhAra, auSadha, hauSaya, yA vilepana grahaNa karavAM kalpatAM nathI. (sU025) TIkAnA a--vyAkhyA spaSTa che. (sU025) varSAvAse kSetrAvagrahapramANa kathanam / sAdhu-sAdhvIe cAturmAsa kALamAM kSetranA avagraha karIne rahe che. te avagraha arthAta AjJA keTalA kSetranI levI joie te kahe che: '' ityAdi. mULanA a-varSAvAsamAM rahelA sAdhu-sAdhvIoe grAmamAM yAvat nivezamAM cAre bAjue eka kesa sahita yAjana arthAt pAMca kaiAsanI AjJA laIne rahevu joie. (s026) TIkAnA a-grAmamAM ane yAvat' zabdathI nagaramAM, gAmaDAmAM, kadegTamAM, maDa bamAM, paTTaNamAM, Akara,droNumukha, nigamamAM vArAjadhAnImAM athavA AzramamAM varSAvAsamAM nivAsa karanArA sAdhue ane sAdhvIone e grAma AdinI cAre mAjIe-pUrva, pazcima, dakSiNa tathA uttaramAM-pratyeka dizAmAM pAMca pAMca gAunI AjJA laIne rahevu ka2e che. grAma AdinA atha agAu dasamA sUtranI vyAkhyAmAM khatAveaA che. (s026) sAdhu-sAdhvInAM bhikSAvagrahaNa nirUpaNam / grAma AdimAM cAre tarapha pAMca gAu kSetranI AjJA laIne sAdhu-sAdhvIoe varSAkAlIna nivAsa-cAmAsu` karavu' joie ema kahyuM. e pAMca gAunI AjJAmAM pUrvathI pazcimamAM tathA dakSiNathI uttaramAM cAra gAunI je AjJA che te bhikSAviSayaka samajavo. arthAt cAmAsAnA gAmamAM be gAu pUrva dizAmAM, be gAu pazcima dizAmAM e rIte dakSiNa uttaramAM geAcarI mATe jaI zake. ethI AgaLa pratyeka dizAmAM ardho arthA gAunI AjJA stha`Dila javAnI jANavI. eTale zAstrakAra bhikSAsabaMdhI avagraha batAvavAne mATe kahe che: -'ug' ItyAdi. mULanA a-sAdhue-sAdhvIone grAma yAvat sanivezamAM cAre dizAmAM eka ceAjana sudhI bhikSAne mATe gamanAgamana karavuM ka2e che. (s027) TIkAnA a--sAdhu-sAdhvIene grAma yAvat sanivezamAM, grAma AdinI dhArathI lai chae dizAomAM eka-eka ceAjana sudhI, arthAt pU'dizAmAM e gAu, pazcimamAM be gAu, evI eka ceAjananI maryAdA samajavI. zrI kalpa sUtra : 01 34
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ e pramANe dakSiNa-uttaramAM tathA upara nIce paNa ekaeka jana samajavuM. e maryAdAmAM bhikSAne mATe javuM ane bhikSA laIne pAchA AvavuM kape che. tAtparya e che ke grAma AdinA daravAjAthI pUrvamAM be gAu ane pazcimamAM be gAu, ema cAra gAunA aMtara sudhI sAdhu-sAdhvIone javuM ka9pe che. e vidhAna dakSiNa-uttara tathA Urva-adha dizAnA viSayamAM paNa jANavuM. (sU027) niSaddha bhikSAvagraha kathanam e pramANe bhikSAviSayaka avagraha batAvIne have e viSayamAM niSedha batAve che - no ItyAdi. mULano artha grAma yAvatu saMnivezamAM je nadI hoya, jemAM hamezAM jaLa rahetuM hoya, ne hamezAM vahetI rahetI hoya ane jenI upara pula na hoya, te tyAM sAdhu-sAdhvIone eka jana sudhI bhikSA mATe javuM ane AvavuM kalpatuM nathI. (sU028) TIkAne artha-grAma yAvata saMnivezamAM varSAvAsamAM rahelA zramaNa ane zramaNIone, e grAma AdimAM marI ane sadA vahetI tathA pula vinAnI nadI hoya te bhikSAcaryA mATe eka jana sudhI gamanAgamana karavuM ka95tuM nathI. je pula hoya yA nadImAM pANI na rahetuM hoya te javuM kalpa che. (sU028). bhikSAcaryAmAM niSedhanuM prakaraNa hovAthI pharI paNa niSedha kahe che-"no dagg' ityAdi. bhikSAviSayeDa niSedhakathanamAM mULano artha -varasAda varasI rahyo hoya te sAdhu-sAdhvIone gRhasthane ghera AhAra-pANIne mATe javuM yA praveza kare kalpata nathI. (sU029) TIkAno artha-vyAkhyA spaSTa che. (29). pUrva sUtramAM je varasAda varasI rahyo hoya te sAdhu-sAdhvIone gRhasthanA gharamAM AhAra-pANIne mATe praveza karavAno niSedha karyo je sAdhu gRhasthanA gharamAM praveza karI cUkyA hoya ane jyAre bhikSA laI rahyA hoya tyAre varasAda varasavA lAge te zuM karavuM ? e have kahe che - ' ityAdi. zrI kalpa sUtra: 01 35
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULanA a-gRhasthanA gharamAM AhAra-pANInA uddezyathI praveza karelA hoya tevA sAdhu-sAdhvIone, varasAda varasI rahyo hoya te| upAzrayamAM pAchuM AvavuM kalpe che. tyAM gRhasthanA gharamAM samaya vyatIta karavA kalpatA nathI. (s030) TIkAnA agRhasthanA gharamAM AhAra AdinI bhikSA meLavavAnA hetuthI dAkhala thai cUkelA sAdhu-sAdhvIene, bhikSA maLI hoya ke na maLI hoya, paNa praveza karyA bAda varasAda paDavA lAge te paNa upAzrayamAM Avavu kalpe che. niSedharUpe e vAta kahe che. gRhasthanA gharamAM praveza karyA pachI varasAda varasavA lAge ane thoDI vAra te adha thayAnI rAha joyA pachI baMdha na thAya te cAhe bhikSA maLI hoya ke na maLI hoya, paNa tyAM sAdhu-sAdhvIAe samaya vyatIta karavo ucita nathI. varasAda paDavA lAgyA pahelAM bhikSA maLI gai hoya te pazu ane na maLI hoya te paNa temaNe peAtAnA sthAna para AvI javuM joIe (s030) catturthabhakitakAdi bhigrahyapAna prarUpaNam / AhAra-pANInu" prakaraNa hovAthI upavAsa Adi karanAra sAdhue je prakAranuM pANI levu joie, te have kahe che-'ra' ityAdi. mULanA atha--upavAsamAM sAdhu-sAdhvIne traNa prakAranuM pANI levu ka2e che. te prakAra A pramANe-uOdima, sasekama ane taMduladhAvanA padmabhakata (ela) karanAra sAdhu-sAdhvIne traNa prakAranuM pANI levuM kahyuM che, te A pramANetileAdaka, tuSAdaka ane yavAdaka. aSTamabhakta (teluM ) karanAra sAdhu-sAdhvIne traNa prakAranuM pANI ka2e che, te A pramANe-AcAmaka, sauvIraka tathA zuddhavikaTa. (s031) TIkAnA atha----ATalI khanI gayA bAda katharoTa dheAvAnuM je pANI hoya che te urvedima pANI kahevAya che. araNika AdinI bhAjI khAphIne je ThaMDA pANIthI dhAvAmAM Ave che te sa Msekrama kahevAya che. ceAkhAne dhovAnu pANI taMduladhAvana kahevAya che. talanA dhAvaNu tileAdaka, dhAnyanu dhAvaNa tuSAdaka, ane javanuM dhAvaNa ja vAdaka kahevAya che. zAka AdinuM esAmaNa AcAmaka, kAMjInuM dhAvaNu sauvIraka, ane UnuM pANI zuddhavikaTa kahevAya che. (sU031) mULa ane TIkAnA atha 'rs' ityAdi. cauluM karanAra sAdhu-sAdhvIne ekavIsa prakAranA pANImAMthI kAIpaNu pANI levu ka2e che, te A pramANe-- (1) uvedima, (2) saMsekima, (3) taMduaAika, (4) tiaAdaka, (5) tuSAdaka, (6) yavedaka, (7) AcAma, (8) sauvIraka, (9) zuddha vikaTa. e badhAne atha pUrva sUtramAM kahevAmAM AvyeA che. te uparAMta (10) AmrapAnaka AmraphaLa-kerInA dhAvaNunu' jaLa, (11) AmrAtaka-AmaDA nAmanAM kaLAnuM dhAvaNu, (12) kavITha-kAThAMnuM dhAvaNu, zrI kalpa sUtra : 01 36
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) bIrAMnuM dhAvaNa, (14) drAkSanuM dhAvaNa, (15) dADamanuM dhAvaNa, (16) khajUranuM dhAvaNa, (17) nAriyeLanuM dhavaNa, (18) kerenuM dhAvaNa, (19) bera-bAranuM dhAvaNa, (20) AMbaLAnuM dhAvaNa, (21) AMbalInuM vaNa. A pANI uparAMta e prakAranAM paNa pANI hoya je paryApta samaya pahelAM maracAM tathA chAza AdinAM vAsaNo dhevAnAM upayogamAM levAmAM AvyAM heya, arthAt e pANI amla thaI cUkyAM heya, paryAya badalAI gaI hoya, je zastrapariNata thaI cUkyAM hoya ane acitta banI gayAM hoya, e rIte prAsuka tathA eSaNIya-AdhAkarmAdi dezothI rahita hoya, te paNa grahaNa karI zakAya che. ahIM dazamabhakata (cauluM) za da upalakSaNa che, eTale caulAnI uparanI cha mAsa sudhInI tapasyAmAM paNa e badhAM pAnaka laI zakAya che ema samajavuM. (sU032) gRhItAzanAdInAM vivakSitakAlAntaram ANakalpanIyatA nirUpaNamAM pUrvokta prAsuka (citta) ane eSaNIya azana pAna Adi keTalA kALa pachI amuka5tAM thaI jAya che te batAve che to tacgg' ityAdi. maLano arthI--sAdhu-sAdhvIone pahelA pahoramAM grahaNa kareluM cothA pahoramAM upaga karavuM ka5tuM nathI, te A pramANe-azana pAna, khAdya, vAgha, bhaiSajya, vilepana tathA bIjAM kaI bhejana, pAna, auSadha, bhaiSajya athavA vilepana karavAnAM dravyo (sU033) TIkAne artha-vyAkhyA spaSTa che. ahIM eTaluM samajavAnuM ke sAdhuoe je prAsuka ane eSaNIya azana Adi lIdhAM hoya te levAnA samayathI trIjA pahora sudhI upayogamAM levAM ka9pe che, tethI AgaLa nahi. bIjA pahoramAM lIdhelAM cethA pahoramAM to kape che. (sU033) sacitta-kRSagalavANAdInAmakalpa nIyam akalpavAno prasaMga hoya bIjA aNuka5tA padArtho paNa kahe cheH "no jasup' ItyAdi. mULano artha-sAdhu-sAdhvIone saceta kALuM namaka, saceta dariyAInamaka (mIThuM), tathA e prakAranI bIjI koIpaNa sacitta vastu grahaNa karavI athavA bhegavavI ka9patI nathI. kadAca bhUlya-cUkaye sacitta vastu levAI hoya te tene paraThavI devI, tene upabhega karo ka5te nathI. (sU034). zrI kalpa sUtra: 01 37
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAne artha-vyAkhyA spaSTa che. viDa lavaNane artha kALuM namaka-mIThuM ane ubhid lavaNane artha dariyAI mIThuM thAya che. (sU034). mULa artha -"no jaw6" ItyAdi. sAdhu-sAdhvIone gRhasthanA tuMbaDAnAM pAtromAM, mATInAM pAtromAM, kASThanAM pAtromAM, loDhAnAM pAtromAM, tAMbAnAM pAtromAM, kalAInAM pAtromAM kAcanA pAtromAM, kAMsAnAM pAtromAM, cAMdInAM athavA senAnAM pAtromAM tathA evAM bIjAM pAtromAM azana, pAna, khAdya ane svAdano pariga kare ka95 nathI, tathA temAM vastra vagere devuM paNa kahapatuM nathI. alAbUpAtrAdiSu azanAdiniSedhaH prazna-he bhadanta? kayA kAraNathI evuM kahyuM che? uttara e prakAranAM pAtromAM azanAdino paribhega karanAra ane vastrAdi denAra nigrantha-nigranthI AcArathI bhraSTa thaI jAya che. (sU035) TIkAne atha--sAdhu-sAdhvIone gRhasthanAM tuMbaDAthI mAMDI suvarNa sudhInAM kaIpaNu pAtromAM tathA sUtramAM lakhelAM pAtro uparAMta bIjA paNa keI prakAranAM kuMDAM AdimAM azanAdine upabhoga kare tathA vastrAdi devAM kahapatAM nathI. ahIM ziSya prazna kare che-"bhagavad ! kayA kAraNathI gRhasthanAM tuMbaDA AdinAM pAtromAM azanAdinA paribhegana tathA vastrAdi devAne niSedha karavAmAM Avyo che?" guru uttara Ape che-"he ziSya ! kAraNa e che ke e prakAranAM pAtromAM azanAdino pariga karanAra tathA vastrAdi denAra zramaNa-zramaNI cAritrathI patana pAme che. dazavaikAlikasUtranA adhyayana 6, gAthA 51 mAM kahyuM che "kaMsesu kaMsapAesu, kuMDamoesu vA punno| bhuMjato asaNapANAI, AyArA paribhassai" // 1 // gRhasthanAM vATakA Adi, tathA kAMsAnAM, upalakSaNathI senA-cAMdI-pItaLa Adina ane mATInAM vAsaNomAM bhajana karanAra sAdhu cAritrathI bhraSTa thaI jAya che. ahIM "mujha' pada upalakSaNa che. AthI gRhasthAnA pAtramAM kapaDAM dhovAnuM ane garama pANIne ThaMDuM karavAnuM paNa niSedha thaI jAya che. (sU035) zrI kalpa sUtra: 01 38
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratilekhanAyAH savidhi kAladdhaye kartavyatA sAdhu-sAdhvIoe beu kALa vidhipUrvaka pratilekhanA karavI joIe, e sUcita karavAne kahe che-"vadagg' ityAdi. malano artha-nigrantha-nigraMthIone pITha, phalaka (pATo), zavyA, saMstAraka, vastra, pAtra, kaMbala, daMDa, rajoharaNa, cAlapaTTa, dorA sAthe sukhavastrikA, pAdapechaNa, tathA evAM bIjAM badhAM upakaraNanI tathA upAzrayanI beu kALa pratilekhanA tathA pramAjanA karavI ka9pe che. (sU36) TIkAno artha-vyAkhyA spaSTa che. pratilekhanAnA viSayamAM vizeSa jANavAnI abhilASAvALAe uttarAdhyayanasUtranI chavIsamA adhyayananI priyadarzinI TIkA jovI. (sU036) kalpanIyAkalpanIyavasati nirUpaNam pUrva sUtramAM sAdhuone mATe vasati (sthAnaka-upAzraya) nI pratilekhanA ane pramArjanA karavAnuM kahyuM che. have sAdhuone kevI vasati kape che ane kevI nahi. te kahe che- "pa' ityAdi mULane artha-sAdhu-sAdhvIone aDhAra prakAranA upAzrayo tathA enA jevA bIjA upAzrayamAM nivAsa kare kape che. te prakAra A pramANe (1) devagRha (2) sabhA, (3) prapA, (4) Avasatha, (5) vRkSamUla, (6) ArAma, (7) kaMdarA, (8) Akara, (9) giriguphA, (10) karma, (11) udyAna, (12) pAnIyazALA, (13) kuSyazALA, (14) yajJamaMDapa, (15) zUnyagRha, (16) zamazAna, (17) layana, (18) ApaNu, e uparAMta eja prakAranA sacitta jaLa. mATI, bIja, vanaspati, tema ja trasa jIvonA saMsargathI rahita, gRhasthAe pitAne arthe banAvelA, prAsaka. eSaNya, ekAnta, strI-pazu-paMDaka (napuMsaka) thI varjita ane prazasta-nirdoSa upAzrayamAM rahevuM ka9pe che. je upAzraya AdhAkamathI vyApta hoya tathA siMcana, samAjanIthI kacarA vALa, jALAM dUra karavAM, ghAsa bichAvavuM, putAI karavI, lepana karavuM, suMdaratAne mATe vAraMvAra chANa vagerethI lIMpavuM, zaradI dUra karavAne agni saLagAva, vAsaNa-kuzaNa ahIMthI tyAM mUkavAM, vagere sAvadha kiyAethI yukta hoya ane jyAM aMdara-bahAra asaMyamanI vRddhi thAya, evA upAzrayamAM nivAsa kare ka9pato nathI. (sU037). TIkAno atha-sAdhu-sAdhvIone aDhAra prakAranA upAzrayamAM tathA e prakAranAM bIjA upAzrayamAM nivAsa zrI kalpa sUtra: 01 39
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavA ka2e che, te A pramANe--devakula-jyaMtara Adi devonAM gRha, sabhA-jyAM vastInA leAkeA vicAra vimarza karavAne ekaThA thatA hoya, praSA-paraba, Avasatha-paritrAjakAnuM nivAsasthAna, vRkSanI nIce, ArAma-mAdhavI Adi latAethI yukata udyAna, guphA (jamInamAMnI guphA) Akara-leADhA vagerenI khANu, paryaMtanI guphA, luhAra vagerenI zALA-keDa, upavana, ratha Adi rAkhavAnu` sthAna, gharanA sAmAna rAkhavAnI zALA, ma'Dapa (vizrAmasthAna), sunu ghara zmazAna sAmAnyaghara, dukAna-hArTa. e aDhAra uparAMta khetaramAM banAvelA mAMcA ke kube| je sacitta mATI, zAli AdinAM bIja, DAbha Adi lIlI vanaspati tathA dvIndriyAdi trasa jIvothI rahita heya, gRhasthe potAnA upayAgane mATe banAvelA hoya, jIvathI varjita hoya, nirdoSa hoya, ekAMta hAya, strI-pazu-paDakathI rahita hoya, tathA e kAraNe sAdhue rahevAne ceAgya hoya, temAM paNa sAdhu-sAdhvIne rahevu ka2e che. je upAzraya AdhAkamI hoya, arthAta sAdhune mATe chakAyanA jIvAnI virAdhanArUpa kriyAthI yukta hoya, jemAM pANI chAMTavu' paDe, sAvaraNIthI kacarA vALavA paDe, dIvAla vagere upara khAjhelAM jALAM dUra karI saphAI karavI paDe, DAbha vagerebichAvavuM paDe jemAM pAtAMthI saphAi karavI paDe, chANu-mATIthI dara pUravAM paDe, suMdaratAne mATe vAravAra lI paNa karavAM paDe, zaradI dUra karavAne mATe Aga saLagAvI garamAvA karavA paDe, ane gharanAM vAsaNuAsaNayA bIjo sAmAna ahI'thI tahI' pheravavA paDe, tema ja jemAM rahevAthI aMdara-bahAranA bhAgamAM sAdhune nimitte asayamanI vRddhi thAya evA doSayukta upAzrayamAM nivAsa karavA sAdhuene ka MpatA nathI. (sU37) gurvAjJayaiva tapaHprabhRtInAM kartavyatA / mUlanA a sAdhuone je tapasyA Adi kriyA karavI hoya, te gurune pUchIne karavI joIe, e sUcita karavAne kahe che "C C'' ityAdi. sAdhu-sAdhvIne AcAya, upAdhyAya, yAvat gaNAvacchedaka athavA ratnAdhika-paryAyayeSThane pUchIne ane emanI AjJA meLavIne khAra prakAranA tAmAMthI kAi paNa udAra (pradhAna), kalyANamaya, zivasvarUpa, dhanya, mAMgalika, sazrIka, mahAprabhAvajanaka, kaSAyarUpI kIcaDanuM prakSAlana karanAra, ka`maLanI vizuddhi karanAra tapane aMgIkAra karIne vicaravuM ka2e che; eja rIte azana, pAna, khAdya, svAghane levAM tathA temanA paribhAga karavA kalpe che; e ja pramANe uccAra-prasavaNu (maLa-mUtra) ne tyAga karavA, svAdhyAya karavA, kAryAtsaga karavA, athavA dharma-jAgaraNa karavuM tathA e prakAranAM bIjAM koipaNa kArya AcAya AdinI AjJAthI karavu ka2e che (s038) TIkAnA a--AcArya, upAdhyAya yAvat gaNAvacchedaka yA ratnAdhikamAMthI pUrva-pUrvanA abhAve uttarauttarane, arthAt AcAya na hoya teA upAdhyAyane, upAdhyAyane abhAve gaNAvaodakane, ane gaNAvacchedakane abhAve ratnAdhikane pUchIne ane emanI AjJA prApta karIne anazana Adi khAra prakAranAM tapazcaraNamAMthI kAI paNa tapakarmInA svIkAra karIne sAdhu-sAdhvIe vicaravu ka2e che. e tapakamAM kayA prakAranu che? e praznanA uttara Ape che. te udAra arthAt sva-meAkSanA sukhanI prAptinu' kAraNu hovAthI pradhAna, siddhi-vizeSarUpa kalyANanuM janaka hovAthI zubha, badhA upadravanI upazAntinu zrI kalpa sUtra : 01 40
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa hovAthI zivarUpa, tIrthakare ane gaNadharothI prazaMsita hovAthI prazasta, pAnA upazamarUpa maMgaLanuM janaka hovAthI maMgalamaya, kevaLa jJAnarUpI lakSamInuM janaka hovAthI sazrIka, AmaSaSadhi Adi labdhiorUpa mahAna prabhAvanuM janaka hovAthI e ta5 mahAnubhAva che; tathA krodha, mAna, mAyA, lobha, kaSAyarUpI kIcaDane dhanAra tathA karmamaLane dUra karanAra che. e rIte AcAryAdine pUchIne tathA emanI anumati laIne azana, pAna, khAdha, svAdya AhArane grahaNa karavo ane tene upabhoga kare kape che, tathA e prakAranuM bIjuM koIpaNa kAma karavuM ka9pe che. Azaya e che ke gurunI AjJA laIne ja badhAM kAryo karavA joIe. (sU038) patralekhAnAdiniSedhaH . sAdhuoe patra kadi lakha ja na joIe, eTale e bAbatamAM AcAryAdine pUchavAno prazna ja UThata nathI. ahIM patralekhanane niSedha karatAM kahe che-"no jawityAdi. mULane artha-sAdhu-sAdhvIone jAte patra lakhavAnuM kalpatuM nathI. (sU039) TIkAno atha-sAdhu-sAdhvIone kai sAdhu, sAdhvI, zrAvaka yA zrAvikAne mATe athavA saMghane mATe patra lakha ka9pa nathI. (sU039) niSedhane prasaMga hovAthI bIjAM niSiddha kAryo kahe che-"jo #g" ItyAdi. prazAntakalAdInAM punarUtpAdanAniSedhaH | mULane artha-sAdhu-sAdhvIone na anutpanna kalaha utpanna kare kalpa nathI. tathA je kalaha ne thayo hoya, jene mATe kSamApanA thaI cukI hoya ane je zAMta thaI gayo hoya tenI udIraNA karavI kalpatI nathI. (sU040) TIkAno artha je jIvane naraka ane nigoda AdinA anaMta janma-jarA-maraNanAM duHkhane adhikArI banAve che te vAcanika kalaha Adi adhikaraNa kahevAya che. je adhikaraNa utpanna thayuM nathI tene navesarathI utpanna karavuM sAdhu-sAdhvIne ka5tuM nathI. tathA je adhikaraNa jUnuM thaI cukayuM che, jene mATe paraspara kSamAnI Apa-le thaI cukI che ane te kAraNathI je zAnta thaI gayuM che, tene pharI utpanna karavuM ka5tuM nathI. (sU040) zrI kalpa sUtra: 01 41
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathArAtrikaM kSamApaNAdInAM karttavyatA kathanam / pAchalA sUtramAM 'lAmiya' pada Apyu che. sAdhu sAdhvIoe paryAyajyeSThatAne anusarI kSamAyAcanA karavI joie, e sUcita karavAne sUtrakAra kahe che--" para ' ityAdi. mULanA a.--sAdhu-sAdhvIoe yathArAtmika arthAt nAnA--meATAnA kramAnusAra khamatakhAmaNAM karavAM joIe. (sU041) TIkAnA a"--sAdhu-sAdhvIoe saMyama-paryAyanI jyeSThatAne anusarI bIjAnA karAyelA aparAdhAne kSamA ApavI joie, arthAt hRdayamAMthI dUra karavA joie, tathA pAtAthI thayelA aparAdhAne mATe kSamA yAcanA karavI joIe, khIjAnA hRdayamAMthI dUra karavAnA prayatna karavA joIe. (sU041 ) kalahopazamakAdInAM sAdhUnAmArAdhakatva nirUpaNam / je sAdhu utpanna thayelA kalahane pAte zAnta kare che ane khIjAe vaDe zAnta karAve che, pote kSamA kare che ane bIjAnI kSamA yAcanA kare che, te ArAdhaka ane che, e sUcita karavAne kahe che--" par " ityAdi. mULanA a--upazama-kaSAyAnI maMdatA-ja sAdhutvaneA sAra che, tethI sAdhuoe tathA sAdhvIoe parasparanA kalahane zAMta karavA joie, tathA zAMta karAvavA joie, kSamA karavI joie, ane kSamA karAvavI joie. je upazAnta kare che te ArAdhaka ane che, je upazAMta karatA nathI te ArAdhaka banatA nathI. (sU042) TIkAnA a--zrAmaNya arthAt cAritramAM upazama ja pradhAna che. e tathya manamAM rAkhIne sAdhu-sAdhvIone adhikaraNane parasparamAM pote zAMta karavuM ane bIjAethI zAMta karAvavu, pAte kSamA karavI ane bIjAthI kSamA karAvavI kalpe che. sUtrakAra tenu kAraNa matAve che--je zramaNa utpanna thayelA kalahane zAMta kare che, te ArAdhaka thAya che. ane je zAMta nathI karatA te ArAdhaka thatA nathI arthAt viAdhaka thAya che. (sU04ra) zrI kalpa sUtra : 01 42
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpo pasaMhAra: 2 have kalpane upasaMhAra karatAM sUtrakAra kahe che- maLano artha A sthavira kalpane, sUtrane anusAra, ka95ne anusAra, mArgane anusAra, taravane anusAra, samabhAvapUrvaka zarIrane sparza karIne, pAlana karIne, zodhana karIne, pAra karIne, enI prazaMsA karIne ArAdhanA karIne tathA jina bhagavAnanA Adezane anusarI krame karI pAlana karI sAdhu ane sAdhvI keTalAka A bhavamAM, keTalAka bIjA bhavamAM, keTalAka trIjA bhavamAM siddha thAya che, buddha thAya che, mukta thAya che, parinirvANa pAme che, ane badhAM duHkhono aMta kare che. sAta ATha bhanuM ullaMghana te karatA ja nathI. zAzvata siddha thAya che. (sU043) TIkAne artha A sthavira ka5ne sUtrokta vidhine anusAra, kalpane anusAra, jJAna-darzana-cAritrarUpa mokSamArgane anusAra yA kSapazamabhAvane anusAra, tattvane anusAra yA satyane anusAra, samabhAvapUrvaka, samyaka prakAre, karmanija rAnI bhAvanAthI, kevaLa abhilASA karIne ja nahi paraMtu ucita avasare vidhipUrvaka zarIrathI sparza karIne, vAraMvAra upaga sAthe tatparatApUrvaka pAlana karIne, aticArarUpI kAdavanA prakSAlana rUpa zuddhi karIne, yAjajIvana pUrNatA para pahoMcADIne, tathA "A sthavirakalpa niMdrakathita che, bhava duHkhone haraNa karanAra che, mokSanAM sukhAne kartA che" ItyAdi rUpe enI prazaMsA karIne, ArAdhanA karIne, jinadevanI AjJAnusAra krame karIne pAlana karIne keTalAka sAdhu yA sAdhvI "viSyati'--A bhavamAM siddha-kRtakRtya thaI jAya che, "kure' nirmaLa kevaLa jJAnathI samasta padArtha ne jANavA lAge che, "a"--badhAM karmothI mukta thaI jAya che, "verinivati' kamajanita samasta vikArothI rahita thaI javAne kAraNe AtmasvarUpamAM sthita thaI jAya che, "sarvadullAnAmAM joti' saMpUrNa zArIrika ane mAnasika kalezane aMta kare che, arthAt avyAbAdha sukhanA bhAgI thAya che ane zAzvata siddha thAya che. keTalAka bIjA bhavamAM zAzvata siddha thAya che, ane keTalAka trIjA bhAvamAM zAzvata siddha thAya che. A sthavira kalpanA keI ArAdhaka sAta ATha bhavanuM ullaMghana te karate ja nathI, arthAta sAta-ATha bhavamAM te avazya A sthavirakalpanA badhA ArAdhakone mukti prApta thaI jAya che. (sU043) iti sthavira-kalpa saMpUrNa. (Iti prathama vAcanA ) zrI kalpa sUtra: 01 43
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgalAcaraNam / nayasArAdi chavvIsa bhavAnI kathA. maMgalAcaraNanA a-- saMsAra-sAgaramAM DUbatA jIvAnu` rakSaNa karavAmAM asAdhAraNa rIte samatha, peAtAnA sukharUpI caMdramAthI ( bhavya jIvAnA) hRdayamAM peselA aMdhakArane naSTa karanAra, devA tathA mAnavA dvArA sadaiva vaMdanIya, sakaLa guNeAnA nidhAna evA zrI varkIMmAna bhagavAnane huM namaskAra karU chuM. (1) TIkAnA aM--vighnAnA vinAza karavA mATe potAnA iSTadevane namaskArarUpa je maMgaLa karavAmAM AvyuM che, te ziSyAne 'graMthanA AdimAM moMgalAcaraNa karavu joie ' e zikhavavA mATe zabdarUpe nibaddha karavAmAM Ave che. dustara hovAne kAraNe saMsAra samudranA jevA che, emAM DUbatA jIvAnu` rakSaNa karavAmAM asAdhAraNa nipuNu, potAnA mukharUpI caMdramAnAM kiraNeAthI bhavya jIveAnA hRdayamAM rahelA aMdhakAranA samUhane naSTa karanAra, arthAta anAdi kALanA mithyAtva-timiranA aMta karanAra, devA, manuSyA tathA munione mATe sadA vaMdanIya-stavanIya, sarva guNAnA nidhAna ane traNe leAkeAmAM prasiddha zrI vamAna nAme carama tIrthaMkarane huM munitratI ghAsIlAla namaskAra karU chuM. (1) bhagavAnanA ciratranuM mAhAtmya--samasta pAparUpI aTavI (vana) ne mATe dAvAnaLa samAna, vizALa-udAtta bhAvAthI paripUrNa, Ana MdarUpa vRkSanA mULa, badhAM sukha-saMpattinI vRSTi karanAra, badhAM kamarUpa idhaNAMne mATe pracaMDa agni samAna; (2) cintAmaNinI peThe sa` manAvAMchitane pUrNa karanAra, meAkSamAga mAM advitIya ane mahAna sahAyaka, ghAra mithyAtvarUpI gADha aMdhakAranA nAza karanAra, kaSAyAdi AMtarika mela-vikArane dUra karanAra; (3) aMtaHkaraNamAM prazasta dhyAnanI vRddhi karanAra, mahA-aTavIthI AraMbha thanAra, mahAprabhu trizalAnaMdananA naya. sAra bhavathI AraMbha thanAra caritranuM varNana karU chuM. (4) TIkAnA a-bhagavAnanA caritranA mahimA--trizalAsuta bhagavAna mahAvIranuM A caritra prANAtipAtAdi aDhAra prakAranAM pAparUpI aTavIne bhasma karavAmAM dAvAnaLa samAna che. vizALa arthAt jJAnAdi guNAthI zreSTha che. svarga ane meAkSanA sukharUpI vRkSanu mULa che. paThana-pAThana-zravaNa-manana karanAra prANIonA IhaleAka-paraleAka samadhI sukha tathA soMpattinuM vaka che. jJAnAvaraNa Adi savaka rUpI dhanane bhasmIbhUta karavA mATe pracaMDa agni samAna che. (2). ciMtAmaNinI peThe abhISTa vastuonI pUrtti karanAra che, mekSamAmAM sarvottama sahAyaka che. gADha mithyAtvarUpI ghAra a MdhatAnuM vinAzaka che, AtmAnA guNAmAM malinatA utpanna karavAne kAraNe maLarUpa krodha-mAna-mAyA leAbha-kaSAya tathA avirati ane pramAdAdine apaharaNa karanAra che. (3) aMtaHkaraNamAM prazasta dhyAnanI vizeSarUpe vRddhi karanAra, trizalAnaMdana zrI mahAvIra bhagavAnanA nayasAranA janmathI prasiddhimAM AvelA sattAvIsa bhava-saMbadhI utkRSTa caritranuM huM varNana karu chu... (4) zrI kalpa sUtra : 01 44
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ (jo ke dareka AtmA anAdi kALathI bhavabhramaNa karI rahyo che ane anaMta-anaMta bhava karI cUkele che; te pramANe bhagavAna mahAvIranA jIve paNa anAdi kALamAM anaMta bha karelA che, te paNa) aMtima tIrthakare nayasAra bhavamAM jinendra bhagavAna dvArA kahelA tattva-samakita-nI prApti karI hatI, eTale nayasAranA bhAvathI AraMbha karIne ja e caritranI racanA karuM chu . (5) TIkAne artha-vIsamA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIrenayasAra nAmanA koTavALanA janmamAM jinabhASita tatva-samyakatvane prApta karyuM hatuM. e kAraNe bhagavAnanuM caritra nayasAranA bhavathI ja prasiddhimAM AvyuM che. eTale huM ghAsIlAla vatI A caritranI racanA karuM chuM. (5) A rIte graMthakAra svaracita zlokathI maMgalAcaraNa karIne have guruparaMparAgata maMgalanuM AcaraNa kare che? namo arihRtA' ItyAdi. mULane artha--arihaMtane namaskAra ho, siddhone namasakAra ho, AcAryone namaskAra ho, upAdhyAyane namaskAra che, ane lokamAM vidyamAna badhA sAdhuone namaskAra che. A pAMca namaskAra sarva pApane vinAza karanAra che ane sarva maMgalamAM pradhAna maMgala che. (1) TIkAno artha-jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mehanIya ane aMtarAyarUpa cAra ghAtikarmarUpI zatruone haNanAra arihaMta kahevAya che, emane namaskAra ho. "namaH" za dano artha saMkecapUrvaka namaskAra karavuM che. eTale dravyathI hAtha-paga vagere pAMce AMgane saMkeca karIne tathA bhAvathI mAna Adine saMkeca-tyAga karIne zuddha mananA saMniveza sAthe namaskAra che, evo artha thAya che. siddha karavA gya badhAM kAryone siddha karI cukanAra siddha kahevAya che, temane namaskAra ho. jJAnAcAra, nAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, ane vIryAcArane svayaM pALanAra ane pitAnA ziSyo pAse paLAvanAra AcAne namaskAra che. jemanI samIpe AvIne ziSya adhyayana kare che, e upAdhyAyane namaskAra che. ahIdvIparUpa lokamAM nirvANa-sAdhaka gonI sAdhanA karanAra sAdhuone namaskAra che. arihaMta, siddha, AcArya upAdhyAya, ane sarva sAdhu-e pAMca parameSThIone karelA anaMtarokta namaskAra sarva-jJAnAvaraNIyAdi AThe-kamane vinAza karanAra che, ane sarva dravyamaMgale tathA bhAvamaMgalamAM mukhya maMgala che. (1) upoddhAtaH | bhagavAna vartamAna svAmInA sattAvIsa bhavenuM varNana karavAnI IcchAvALA graMthakAra upodaghAtasahita prathama sUtrane prAraMbha kare che- zrI kalpa sUtra: 01 45
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULanA atha--dazAzrutaskaMdha zAstranA sAtamA adhyayanamAM bhikSuenI bAra pratimAonuM vaNaeNna karelu che. pratimAonI samApti pachI varSAkALa Ave che. varSAkALa vyatIta karavAne munione vasavA cegya kSetranu anveSaNa (zeAdhana) karavu joie. ucita kSetra meLavIne cAra mAsanA pUrA varSAkALa munijanAe temAM vyatIta karavA joie. e varSAkALanA cAra mAsanA prAraMbhanA divasathI eka mAsa ane vIsa divasa vItyA pachI sudI pAMcamane divase saMvatsarI parvanI ArAdhanA karavAnI hoya che. tyAra pachI sittera rAtri-dina vItyA bAda varSAvAsa samApta thAya che. eka divasa saMvatsarI parvane ane sAta divasa tenI pahelAMnA, ema ATha divasa thAya che. e ATha divasa paryuSaNApa kahevAya che. A paryuSaNApaCnA ATha divasamAM muni aMtakRtadazAMganuM vAcana kare che ane bhagavAna zrI vardhamAna svAmInu` caritra paNa saMbhaLAve che. A rIte pUrvAMta sAtamA adhyayananI sAthe eneA saMbadha che. paryuSaNa nAmanA A AThamA adhyayanamAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA hasteAttA ( uttaraphAlgunI ) mAM thaelA cyavana vagere pAMce kalyANA kathita che. prajJApita, prarUpita, darzita, nidarzita ane upadarzita che. ene mATe sUtra A che-"teza zAheLa" ityAdi. " e kALe ane e samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranAM pAMca (kalyANA) uttaraphAlgunImAM thayAM, te A pramANe:-(1) bhagavAne uttaraphAlgunI nakSatramAM cyavana karIne garbhamAM praveza karyAM. (2) uttaraphAlgunImAM garbhAtaramAM saharaNa thayuM. (3) uttaraphAlgunImAM janma thayeA. (4) uttaraphAlgunImAM muMDita thaI gRha tyajI dIkSA dhAraNa karI. (5) uttaraphAlgunImAM anuttara, apratihata, nirAvaraNa, saMpUrNa ane anaMta kevala jJAna, kevala darzInanI prApti thaI svAtinakSatramAM bhagavAnane parinirvANanI prApti thaI yAvat punaH punaH gautama svAmIe batAvyu che. (301) TIkAnA aM--AnuthabaMdhaR" ItyAdi sUtranI vyAkhyA sugama che. kevaLa sAmAnyarUpe yA vizeSarUpe kahevuM AkhyApita che. ekavacana, bahuvacana, AdinA bhede athavA mahAvIra, vamAna, zramaNa Adi nAmeAnA bhede karIne bhavya jIvane je samajAvavuM te prajJApita che. svarUpakathana-pUrNAMka je vivecana karavuM te prarUpita che. upamAna-upameya-bhAva AdithI je prakaTa karavuM te darzita che. svAnukaMpAthI ane parAtuka'pAthI athavA bhavya jIveAnA kalyANanI apekSA rAkhIne je hetu tathA dRSTAMtAdithI punaH punaH prakaTa karavu te nidarzita che. upanaya ane nigamanathI athavA badhA nayenI apekSAthI je bhavya jIvAnI khuddhimAM asadigdharUpe jamAvI devu. te upadarzita che. je divase cAturmAsane mATe AvelA munie sAMje cAturmAsika pratikramaNa karatA hAya, te cAturmAsika divasa kahevAya che. te divasa ASADhI pUrNimAnA hoya che. e cAturmAsika divasa arthAt ASADhI pUrNi`mAnA sAMjanA pratikramaNa kAlathI AraMbhIne eka mAsa ne vIsa divasa vItatAM-pacAsa divasa vItI jatAM arthAt pacAsame divase, ane jo tithine kSaya thAya te AgaNapacAsame divase, sudI pAMcame saMvatsarIpanI ArAdhanA karavI joie. ahIM eTaluM dhyAnamAM rAkhavu ke tithine kSaya thavA chatAM paNa pacAsa divasanA vyavahAra lekAnurodhathI thAya che. "nako nati"--e sudI pAMcamanA sAMjanA pratikramaNa samayathI AraMbhIne sittera divasa pUrA thatAM varSoM zrI kalpa sUtra : 01 46
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsa samApta thAya che. bhagavAne paNa ema ja karyuM hatuM. 'samavAyAMga" sUtramAM kahyuM cheH "samaNe bhagavaM mahAvIre vAsAvAsANaM savIsairAe mAse vaikaMte sattariehi rAiMdiehiM sesehiM vAsAvAsa pajjosavei" iti. zramaNa bhagavAna mahAvIre vIsa divasa sahita eka mAsa vItatAM ane varSAvAsanA sittera divasa zeSa rahetAM paSaNa karyA. temAM saMvatsarIne eka divasa ane sAta enI pahelAMnA divasa maLIne ATha divasa thAya che. e ATha divasane kALa paryuSaNa parva kahevAya che. zaMkA- abhivardhita saMvatsaramAM, varSAvAsamAM zrAvaNa Adi adhika mAsa Ave te varSAvAsa 150 divasane thAya che. evI sthitimAM varSAvAsathI pacAsame divase saMvatsarI parva ane sittera divasa pachI varSAvAsanI samApti kevI rIte baMdha bese che? dhAna-ema thatuM hoya to bhale thAya, ethI ApaNuM zuM bagaDavAnuM che! saMvatsarI parvanI te bhagavAnanI AjJA mujaba pacAsame dine ja ArAdhanA karavI joIe. vastutaH jaina paraMparAmAM varSAvAsamAM adhika mAsane svIkAra karavAmAM AvatuM nathI. yuganI madhyamAM pauSa ane yuganA aMtamAM aSADha ja adhika mAsa rUpe AvatA jANItA che. ema na hota to bhagavAne e viSayamAM vidhi yA niSedha rUpe kAMI ne kAMI kahyuM hatuM. laukika vyavahAranuM anusaraNa karIne ja muni varSAvAsamAM adhika mAsa AvatAM paNa kAtikI pUrNimAne divasa vaSavAsa samApta kare che. e chatavyavahAra che. * rana ja " ityAdi-hIyamAna svarUpavALA cothA ArAmAM zramaNa bhagavAna mahAvIranAM pAMca uttara phAlyunI thayAM, arthAt pAMca kalyANa uttaraphAgunI nakSatramAM thayAM, te A pramANe - hastettarA arthAtu uttaraphAgunI nakSatramAM bhagavAnanuM cyavana thayuM, arthAt bAvIsa sAgaropamanA svarganA Ayuno upabhoga karIne dazamAM prANutA devalokathI cyavana karIne aSADha suda chaThane divase garbhamAM padhAryA 1. uttaraphALunI nakSatramAM ja tyAsIme divase Aso vada terase devAnaMdAnA garbhamAMthI bIjA garbhamAM-mAtA trizalAnA garbhamAM deve saMharaNa karyuM 2. uttaraphAlyunI nakSatramAM ja catra sudI terase janma thaye 3. uttaraphAlganImAM ja muMDita thaI gRhatyAga karI mAgasara vadI dazame munidIkSA aMgIkAra karI 4. uttaraphAgunI nakSatramAM ja anaMta-asIma, sarvekRSTa, vya (caTAI), kaTa (ghaTa) ane kuDaya (dIvAla) vagerethI niruddha na thanAruM, AvaraNurahita, arthAt saMpUrNa rUpe bhAsamAna, saMpUrNa ane sarvavyApI kevala vara jJAna ane darzana vaizAkha suda dazame prApta thayuM. (5) kevala-avara" nAmathI prasiddha, athavA "kevala"ne artha che "eka mAtra', jenI sAthe bIjuM kaI jJAna hoya nahi, tathA "vara ne artha che mati-zrata Adi bIjAM jJAnanI apekSAe zreSTha. kevala darzananI vyAkhyA paNa e ja pramANe samajavI. bhagavAnanuM nirvANa svAti nakSatramAM kAtikI amAse thayu. mULamAM je vAta zabda che, tethI bhagavAnanAM vihAra Adi grahaNa karavAM. e kathana gautama svAmIe punaH punaH karyuM. "tti ni' sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne kahe che-he jaMbU! jevuM meM sAMLavyuM che tevuM ja tane kahuM chuM. (sU01) zrI kalpa sUtra: 01
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ e viSaya sUtrakAra sUcita kare che--rgr ' ityAdi. mULane artha-A sUtrathI bhagavAna zrI viddhamAna svAmInuM samasta, niravazeSa, kRtna ane paripUrNa caritra jANI levuM. te A prakAre (1) prathama hastattarA (uttaraphADyunI)thI devakathI garbhavAsamAM Agamana ane garbhanuM pAlana-poSaNa Adi. (2) bIjI hastattarAthI iMdra dvArA karAyeluM garbhasaMharaNa Adi. (3) trIjI hastattarAthI IdrakRta janmamahotsava tathA bAlakrIDA Adi. (4) cothI hastattarAthI dIkSA sudhInuM jIvanavRttAMta. (5) pAMcamI hastattarAthI zramaNa-paryAyanuM varNana, kevala jJAnanI utpatti ane vihAra caryA Adi. tArA gAllura-arthAt svAti nakSatramAM mokSe padhAryA, ethI kevala jJAna pachI mokSagamana sudhInuM badhuM caritra varNita thAya che. (sU02) TIkAne artha-vyAkhyA sarala che. (sU02) mULane artha-saMva ItyAdi A pUrvokta kathanathI bhagavAna zrI vardhamAna svAmInuM samasta jIvana-caritra saMkSepamAM varNita thAya che. bhagavAna mahAvIra tIrthakara hatA, eTale bhagavAne tIrthaMkara-nAma-gotrakarmano baMdha kayA kAraNathI karyo ane keve prakAre bhava-bhavAMtaramAM bhramaNa karyuM, e vRttAMtathI saMbaMdhita aneka prakAranI kathAo kamanI vicitratAne pradarzita kare che. ethI, muzkelIthI pAra pAmavA gya saMsArarUpI araNyanI pAra javAnI IrachA rAkhanAre. "zraddhA ja jenuM dhana che evA zrAvakAdie AMtarika maLanuM prakSALana karavAne jarUra A kathAonuM zravaNa karavuM joIe A kAraNathI asIma anukaMpAnA sAgara bhagavAnanuM, samyakatva-prAptinuM tathA mukti pAna para ArUDha thavA AdinuM vRttAMta-caritra vistArapUrvaka nirUpaNa karavAmAM Ave che. (sU03) TIkAne artha-vyAkhyA spaSTa che. (sU03) nayasArakathA | nayasAranI kathA mULane artha-madhya jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM, nararatnanA gRharUpa, pazcima mahAvideha kSetrane prakAzita karanAra mahAvajha nAmanA vijayamAM A pRthvInI vijayavaijantI-jayapatAkAnA jevI jayantI nAmanI nagarI che. e nagarImAM pitAnA prabala bAhubalathI zatruonA samUhane naSTa karanAra, zUra puruSomAM ziromaNi, pitAnA ja parAkramathI zrI kalpa sUtra: 01 48
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ rakSita, virAdhI rAjAone namra banAvanAra, vAsudevanI peThe mahAvaibhavathI saMpanna, 'pRthivI che jenuM dhana' evA, yathA nAmavALA zatrumana nAmanA rAjA pRthivInuM zAsana karatA hatA. zatrumana rAjAthI zAsita pRthvIpratiSTha nAmanA nagaramAM, svAmInI (rAjAnI) sevAmAM tatpara nayasAra nAmanA koTavALa (nagararakSaka) rahetA hatA. te viSanI peThe bIjAnA apakAra ane doSadanathI vimukha rahetA hatA; daNu jema pratibiMbanuM grahaNa kare che tema bIjAnA guNAnuM grahaNa karavAmAM te unmukha hatA, vivekI janeAmAM uttama hatA, jema haMsa pANImAMthI dUdhane juduM pADI le che tema te paNa dASAmAMthI guNa grahaNa karatA hatA. nayasAra ekavAra rAjAnA Adezane jarAe kaleza vinA zire dhAraNa karIne, vanabhUminu' rakhavALu' karavAne pakiAnu sahAyaka evuM pAtheya (bhAtu) laine tathA sahAyatA karavAmAM upayAgI evA keTalAka puruSone sAthe laIne, khaLavAna baLado joDelA ratha para savAra thaIne gahana vanamAM jaI paheAcyA. (sU04) TIkAnA a--je kSetramAM mahAna guNA ane saMkhyAnI dRSTithI uttama puruSa nira'tara videha arthAt mukta thAya che, te kSetra mahAvideha kahevAya che. madhya ja bUDhIpa nAmanA dvIpanI pazcima dizAe AvelA mahAvideha kSetrane peAtAnA maNimaya prAsAde AdithI suzeAbhita karanAra mahAvapra nAmanA eka vijaya che. te ja bUma dara paryaMtanI pazcimamAM ane zIteAdA mahAnadInI uttaramAM trIjo vijaya che. e mahAvapra vijayamAM pRthvInI vijayapatAkA jevI jayantI nAmanI nagarI che. jayantI nagarImAM zatrumana nAmanA rAjA hatA. teNe peAtAnI bhujAnA baLathI zatru-samUhane nAza karyA hatA, te ceAddhAomAM zreSTha hatA, athavA raNamAM nipuNa hatA. te potAnA ja parAkramanA prabhAve karI rakSita hatA. teNe pAtAnA virodhI rAjAone namAvyA hatA, arthAt temane peAtAne adhIna karI lIdhA hatA. te vAsudevanI jema vizALa vaibhavathI vibhUSita hatA. te nAma pramANe guNavALA hatA. bhU eTale bhUmi jenuM dhana che evA dhana te zatrumana rAjA jayantI nagarImAM pRthvInuM pAlana karatA hatA. zatrumana rAjAnA adhikAra heThaLanA pRthvIpratiSTha nAme nagaramAM, rAjAnI sevAmAM tatpara evA nayasAra nAme eka kATavALa arthAt nagararakSaka hatA. te khIjAone apakAra karavAmAM tathA dASAne grahaNa karavAmAM evA vimukha hatA ke jema leAkeA viSathI vimukha rahe che. jema daONu khIjAnA pratibiMbane grahaNa kare che, tema te parAyA guNAne grahaNa karavAmAM unmukha rahetA hatA. vivekI janeAmAM te uttama hatA. jema huMsa dUdhamAM maLelA pANImAMthI dUdhane juduM karI le che ane pANIne choDI de che, tema nayasAra doSamAMthI paNa guNA grahaNa karI letA hatA. eka vAra nayasAre, rAjA zatrumananA vananI dekharekharUpa Adezane AdarapUrvaka svIkArIne, pravAsIone mATe sahAyaka evuM bhAtuM sAthe rAkhIne ane sahAyatA karavAmAM atisamatha evA thADA puruSAne laIne, baLavAna baLada joDelA rathamAM savAra thaine vanabhUminI dekharekhane mATe gahana vanamAM pravekha karyAM, (s04) zrI kalpa sUtra : 01 49
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULane artha-' f saghaLa' ityAdi. tyAra pachI gADha vananuM nirIkSaNa karatAM karatAM bampara thaI gaI. nayasArane bhUkha satAvI rahI. baLatI AganI peThe pracaMDa sUrya tejathI tapI rahyo hate. eve samaye vanabhUmimAM ahIM-tahIM pharatAM pharatAM nayasArane subhAgye eka muni dRSTie paDayA. te tapa tapI rahyA hatAM. tapasyAnI dIptithI agninI peThe te dedIpyamAna hatAM. sAgaranI peThe gaMbhIra hatA. kamaLanI pAMdaDIonI peThe nilepa hatA. caMdramAM jevI saumyakAntivALA hatA. pravInI jema sahanazIla hatA. sUryanI peThe ta5-tejathI bhAsamAna hatA. dhyAnarUpI agnithI karmarUpa IdhaNane bALI rahyA hatA. kAcabAnI peThe IdriyonuM gepana karanArA hatA. sphaTikaratnanA jevA vizuddha, AsavathI rahita ane nirmaLa hatA. maMDapanA AkAranA zItaLa vRkSanI heThaLa te virAjamAna hatA. prazasta dhyAnamAM magna hatA. munijanemAM uttama hatA. kalyANakArI jinadhamane sUcita karanArI dorA sAthenI mukhatrikAne mukhapara evI rIte dhAraNa karI hatI ke jema caMdramA cAMdanIne dhAraNa kare che. AtmAthI karmonA saMcayane dUra karavAmAM tatpara hatA. emanuM vadana zaradU-RtunA caMdramAnI peThe prasanna hatuM. zvetavastro paheryA hatAM. jJAnanA nidhAna hatA, paraMtu akiMcana-aparigraha hatA. (sU05) TIkAno artha-gADha vananI dekharekha karatAM ane bhUkhathI pIDAtA nayasArane vanamAM ja madhyAhana thaI gayo. e vakhate atitIvra kiraNovALe sUya, bhabhUkatI AganI peThe ugra tejathI tapavA lAgyA. e samaye vananA viSama pradezamAM Ama-tema bhramaNa karatA nayasArane pUrvopArjita puNyanA prabhAvathI eka muni najare paDayA. e muni kevA hatA, te kahe cheH-te tapasyA karI rahyA hatA. tapanA tejathI te agni samA dedIpyamAna hatA. samudra jevA gaMbhIra hatA. kamaLapatra jevA nirlepa hatA, arthAt jema kamaLanI pAMdaDIone pANuM ke kIcaDano sparza thato nathI, tema te muni kaSAyAdi vikArothI askRSTa-nahi sparzAvelA hatA. caMdramA jevI zItala kAntithI suzobhita hatA. pRthvInI peThe badhA parISaha ane upasargo sahana karanArA hatA. sUryanI peThe tapasyAnA tejathI dIpta hatA. dhyAnarUpI agnithI kamarUpI IMdhaNane bhasmIbhUta karavAmAM maMDayA hatA. kAcabAnI peThe Idriyone gopavIne svavaza karanAre hatA. sphaTikaratna jevuM nirmaLa hadaya dharAvanArA hatA. Asava tathA kaSAya-malathI varjita hatA. maMDapanA AkAranA vRkSanI ThaMDI chAyAmAM te virAjyA hatA. prazasta dhyAnamAM magna ane muniomAM zreSTha hatA. jinendronA dharmamAM je svasti arthAtu kalyANa che ene sUcita karanArI thenI mukhavastrikAne mukha para e prakAre dhAraNa karI rahyA hatA ke jema caMdramA cAMdanIne dhAraNa kare che. cAMdanI zveta ane mukhavastrikA paNa veta hoya che, tethI beumAM samAnatA che. e muni karma samUhane kSINa karavAmAM tatpara hatA. emanuM mukha zaradanA caMdra peThe nirmaLa hatuM. veta vastra paheryA hatAM. jJAnanA nidhAna ane parigraha rahita hatA. malane artha-" " ItyAdi. munirAjane joyA pachI udAra vaMdanAnI vidhine jANanAra, ane jeNe pitAnA pAMce aMgene pRthvI upara TakAvI dIdhAM che evA nayasAre guNa samUhanA dhAraka te munivarane udAra bhAvathI vadana namaskAra karyA. vaMdana namaskAra karIne bhaviSyamAM thanAra kalyANanA bhAgI te nayasAra, nidarzananA AnaMdathI zrI kalpa sUtra: 01 50
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSTa thaI gayA. pitAnA janmane ane jIvanane saphala mAnata, paramabhakitabhAvane kAraNe ullAsayuktacittavAlo te nayasAra, munirAjanI upAsanA karate, nahiM ghaNuM dUra ke nahiM ghaNuM najIka arthAt ucita sthAna para besI gaye. (sU06). TIkAne atha--'ttag ityAdi muninA darzana thayAM pachI,te udAra,vaMdanAnI vidhine jANanAra nayasAre eka mastaka, be DhIMcaNa, be hAtha, ema pAce aMgene bhUmi upara namADIne, kSamA Adi guNonI rAzine dhAraNa karavAvAlA te munirAjane udAra bhAvathI vaMdana ane namaskAra karyo. te samaye AgAmI bhavamAM thanAra paramakalyANane bhAjana te nayasAra, munirAjanA darzanathI utpanna thayela pramoda vaDe phulI gaye. bhAvI bhavamAM thavAvALA paramakalyANanA aMkuranA kaMdavALA, arthAt parama kalyANanA bhAjana te nayasAra, utkRSTa bhakitabhAvathI ulasita mana sAthe te munirAjanI upAsanA karatAM tyAM munirAjanI pAse ja, arthAta nahiM adhika dUra ke nahiM adhika najIka eTale ucita sthAnapara, vinayapUrvaka besI gaye(sU06) have muni tene upadeza Ape che-ttA ItyAdi. mUlane artha-tyAra pachI SajjavanikAnA nAtha, tapa ane saMyamathI sanAtha (sahita) muninAthe, apUrva vAtsalya sAthe madha mizrita drAkSanI mIThAzane paNa mahAta karanArI ghaNI ja madhura vANIthI pudagalaparAvartananA svarUpane tathA daza udAharaNe batAvIne mAnava-janmanI dulabhatAne tathA deva,guru ane dharma svarUpane aneka prakAre upadeza karyo. sAdhujana svabhAvathI ja bIjAno uddhAra karavA mATe tatpara hoya che, tethI temanA upadezanA prabhAvathI, sUryanA udayathI jema jagatanA aMdhakArane nAza thAya tema nayasAranA hRdayamAM anAdikAlathI rahela mithyAtvarUpI ghADo aMdhakAra tarata ja nAza pAmyo. tyAra pachI udAratara pariNAmone dhAraNa karanAra te nayasAra, mahAvratathI saMpanna evA e munirAjanI judA judA prakAranA vAkayasamUhathI stuti karIne potAne sthAne cAlyo gayo tyArabAda bhajananA samaye gocarI mATe nIkaLelA te munirAjane teNe vinaMtI karI ke he paropakAranI dhurAne dhAraNa karanArA munivara ! mArI vinaMtI para dhyAna ApIne ApanA caraNa kamaLonI dhULathI mArAM AMgaNAMne pAvana kare. (sU07) TakAne artha-batae ItyAdi. nayasAra besI gayA pachI, kRta, kArita ane anumodanI e traNa karaNa tathA mana, vacana ane kAyA e traNa yogathI rakSaNa karanAra hovAnA kAraNe ja jIvanikAnA svAmI, ane tapa tathA saMyamathI saMpanna te muninAthe alaukika prIti sAthe, madha mizrita drAkSanI mIThAzane paNa caDI jAya evI, eTale ke ghaNI ja mIThI vANIthI pudgalaparAvartananA svarUpane ane collaka, pAsaka vagere daza udAharaNa AdithI manuSya bhavanI dulabhatA tathA deva gurU dharmanA svarUpane aneka prakAre samajAvyuM. AhAraka dravya sivAya sarva rUpI dravya -pudaMgale-ne dArika zarIra vagerenA rUpathI grahaNa karatAM eka jIvanI apekSAe je parivartana eTale ke samasta zrI kalpa sUtra: 01 51
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpathI je sparza thAya che te pudgalaparAvartana kahevAya che. A pudgalaparAvartana anaMta utsarpiNIo tathA avasarpiNuonA pasAra thayA pachI thAya che. A kALane pagalaparAvartana kahe che. pudgalaparAvartananuM vistRta svarUpa "zanarourutA tra" nI mArA pUjya AcAryazrIe banAvelI artha bAdhinI TIkAmAM tathA daza udAharaNonA svarUpa uttarANa na sUtra nI mArA gurujIe racelI priyadarzinI TakAnA trIjA adhyayanamAM jovI joIe. munie kayA hetuthI upadeza Ape ? A praznanuM samAdhAna karatAM zAstrakAra kahe che - munijana svabhAvathI ja anya jIvono uddhAra karavAmAM tatpara hoya che. A ja kAraNathI te munie nayasArane dharmane upadeza dIdhe. muninA upadezanI asarathI nayasAra para zI asara thaI ? te have kahe che- muninA upadezanI asarathI nayasAranA hadayamAM anAdi kALathI rahela mithyAtvarUpI pragADha aMdhakAra sUryodaya thatAM jema jagatane aMdhakAra nAza pAme che tema tarata ja nAza pAmyo. eTale ke nayasAranA AtmA samyakatvarUpI rananA alaukika prakAzathI prakAzamAna banyo. nayasAranAmaka: prathamo bhava: nayasAra pahelethI ja udAra te hate. samyakatva prApta thatAM te udAratara eTale ke vadhAre udAra bhAvathI pUrNa banyo. teNe paMcamahAvratadhArI muninI aneka prakAranA vAkayasamUhathI stuti karI, jevAM ke-"bhagavAna ! Ape ApanA amRta jevAM vacanathI janma, jarA ane maraNanA duHkhothI bhayabhIta evA mane AzvAsana ApyuM che. jema saryanA tINa kiraNothI sArI rIte tapela saMsArane candramAnI cAMdanI ThaMDaka de che, e ja rIte rAga-dveSanI javALA onA samUhathI vyAkula banelA mArA aMtaHkaraNane ApanI kalyANakArI vANI zItaLa banAve che. he muni ! samasta AgamanA sArarUpa ApanI vANI mArAM cittane jeTaluM sukhI kare che eTaluM sukha te kalpavRkSanI maMjarIo daI zakatI nathI, ke amRtanA samudranI lahere paNa daI zakatI nathI. te vizvavanta! ApanA vacanarUpI sUryanAM kiraNonA samUhe mArAM hadayarUpI guphAmAM anAdi kALathI bharelA aMdhakArane dUra karI dIdhuM che. jema sUryanA kiraNonA tejathI jhAkaLanAM nAnAM nAnAM binduo nAza pAme che te ja rIte ApanA vacanAthI utpanna thayela tatvajJAnathI mAruM ajJAna nAza pAmyuM che. he bhagavAna ! jema methI chavAyelAM AkAzamAM candranI candrikA zobhatI nathI, e ja rIte ApanA upadeza vinA guNe zobhatA nathI. he guNenA bhaMDAra ! Apane upadeza sAMbhaLyA vinA mohanI madirAthI masta banelAM tathA viSaya rUpI khADAmAM paDelA jIva temAMthI pitAne uddhAra kadI karI zakatAM nathI. Apano upadeza bhava-bhavathI cAlI AvatI ajJAnanI nidrAthI tadana mUDha banelA jIvone jAgRta karIne kSamA vagere guNothI vibhUSita zrI kalpa sUtra: 01 52
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che. jema candramAnAM karaNA kamaLa-vanane vikasita karavAne samatha heAtAM nathI, pASANu madhura gIta gAvAne samartha nathI ane citramAM citarelA rAjA yuddha karavAne samatha nathI, e ja rIte jemaNe ApanA upadeza grahaNa karyAM nathI te jIvA A apAra saMsAra-sAgarane eLaMgavAne kadI paNa zaktimAna banI zakatA nathI. huM amRtaupadezanI varSA karanArA munirAja ! jema varSARtumAM pANIthI paripUrNa dAmAMthI sApa nikaLIne bhAgI jAya che, e ja pramANe ApanA upadezarUpI jaLathI pUrNa AtmArUpI daramAMthI kamarUpI sarpa bhAgI jAya che. dhanya che ApanA upadezanA mAhAtmyane ke jenA abhAvathI viSayajanita sukhane sAra samajanAra manuSya jarUra du`tinA khADAmAM paDe che, jema lAlAM majAnAM ghAsathI AkarSAyeluM haraNu lIlAM ghAsathI DhaMkAyelA khADAmAM paDe che. he mahAtman! ApanA upadezarUpI pUrNa candranA udaya thatA prANIonA hRdayarUpI marubhUmimAM zubha-azubha kama rUpI uchaLatI laherAthI caMcaLa viSayavAsanA rUpI mRgatRSNA tarataja nAza pAme che." nayasAra e prakAranA zabdothI muninI stuti karIne peAtAne sthAne cAhyA gayA. pachI nayasAre bheAjanane vakhate gAcarI karavA nikaLelA te munine vinatI karI ke huM paropakArapurandhara munivara! mArAM prAnAvacane para dhyAna daine ApanA caraNa kamaLAnI raja pADIne mArAM AMgaNAMne pAvana karo. AhAra vaheAravA mATe mAre tyAM padhAre| sUNA zrI kalpa sUtra : 01 53
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla ane TIkAne arthatA '' ItyAdi. tyAra pachI bhakitabhAvathI AkRSTa muni mahArAja nayasAranA nivAsa sthAne padhAryA. munine jotAM ja nayasAra harSonmatta thaye ne vinayapUrvaka hAtha joDI saMtane saMbodhI ne kahevA lAgyuM-he bhagavanta! akAle vRkSa phaLe, akAle megha garjanA kare, daridrInA gharamAM sonAno varasAda varase, AMdhaLAne AMkho Ave, tema Ape mArA AMgaNe AvI mArI bhUmine pavitra banAvI che. jema marate mANasa amRta pIvAthI, sajIvana thAya che tema, anaMtakAlathI bhAvamaNe marate e huM ApanA darzanathI, sajIvana thayo chuM. AvA prakAranA utkRSTa bhAvavALI bhakitathI prerAyelA nayasAre, munivarane nirdoSa ane vipula AhAra pANI vahorAvI, yogya satkAra sanmAna karI, visarjita karyA. tyArabAda vanathI nagara tarapha javAnI IcchAthI AgaLa cAlata munirAjanI pAchaLa-pAchaLa cAlata, munidarzanane abhilASI, samyakatvasArane prApta karanAra nayasAra te munine nIce pramANe bolavA lAgyo gaMtavvaM jai NAma Nicchiyamaho ! gaMtAsi keyaM tarA ? duttANNeva payANi ciTThau bhavaM, pAsAmi jAvaM muhaM / saMsAre ghaDiyApaNAlavigalavvArovame jIvie, ko jANAi puNo tae saha mamaM hojjA na vA saMgamo" // 1 // iti / arthAta-Ape ahiMthI upaDavAno nizcaya karyo che, eTale javAnA to jarUra! paNa he nAtha! tame be traNa kadama ubhA raho, te ApanA vadanakamalanuM darzana karI lauM. pharI kone khabara che ke malIzuM ke kema ? kAraNa A saMsAramAM manuSyanuM jIvana ahaMTa (reMTa) nA pANInA pravAhanI mAphaka caMcala che, arthAta vinazvara che. 1 - nayasArane, A muni mahArAjanI vANIne kaI alokika prabhAva jaNAya ne sarpa jema kAMcaLIne tajIne cAlyo jAya, tema nayasAra paNa AMtarika rIte aMtaradRSTi karI saMsAranuM jhera okavA lAgyo. nayasAre. thoDA ja vakhatanA A saMtanA samAgame, mithyAtvanuM jhera vamI nAkhI, samyakatvarUpa amRtane grahaNa karyuM. "samyakatva" eTale "AtmAnI sAcI oLakhANa; jyAM sudhI muni dRSTi-gocara thatAM rahyAM tyAM sudhI animeSaSTie nayasAra jete rahyo. mani dRSTimaryAdA bahAra nIkaLI gayA bAda nayasAra sajaLanetra pAcho pharyo. jIvananI asAratA tene samajAvAthI tana, dhana ane yauvana badhuM tuccha jaNAvA lAgyuM. "A tana raMga pataMga sarIkho, jatAM vAra na lAge jI, asaMkhya gayA dhana saMpati meLI tArI najaro AgejI / zrI kalpa sUtra: 01 54
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjakAlamAM huM tuM karatAM, jamaDA pakaDI brahmAnaMda kahe ceta ajJAnI, aMte phajetI uparanI paMkitaone ra'ga 'nayasAra' ne lAgyA ne jIvana dRSTipAta karatAM ghaNA pastAvA thavA lAgyA, ne A dehane mATe 'AtmA' ne mATe tapasa'yamathI dehane gaLAya teA kevuM sAruM ?? samajaNu ne dRDha nizcaya sAthe, svasthAne pAcho karyAM. sU08) saudharma kalpika devabhavaH / jAze jI, thAze jI // DAmADola thavA lAgyuM. AjasudhInA bhavA para AtmAne ana tIvAra gAlyA paNa eka ja vakhata A sUtra tenA magajamAM ramI rahyuM. ne sAcI mUla ane TIkAnA aM--tapaLa ' ityAdi. tyAra pachI keTalAka varSo pasAra thayAM bAda, vizuddha dhyAna rUpo jalamAM hamezA snAna karatA thakA, duSTa bhAvAne dUra karatA thA, sadUbhAvAthI prerita thatA gRhasthAvAsamAM sAdhu nahi paNa sAdhu-sarIkhu jIvana gAlate thake nayasAra, kAla Avye kAla karIne maraNu vakhate samAdhie rahIne, vizuddha AhAra pANInA dAnanA prabhAve, bIjA bhavamAM saudhama devalAkamAM patyeApamanI sthitivALA devanA AyuSya utpanna thayA. (sU09) bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA nayasAra ane saudharmIkalpikadevarUpa e bhavAnuM vaSa~na. 1-2 zrI kalpa sUtra : 01 marIcinAmakastRtIyo bhavaH / bhagavAna mahAvIranA trIjA marIci bhavanuM varNana kare che-- mUla ane TIkAnA aM-- savaLa, ityAdi. nayasArane jIva, devanA AyuSya, bhava ane sthitinA kSaya karI vanItA nAmanI nagarImAM prathama tIrthaMkara bhagavAna RSabhadevanA pautra tarIke, bharata cakravatInA putrapaNe utpanna thayA. mAtApitAe temanuM nAma 'marIci' rAkhyuM. khAlyAvasthA vitADI yuvAvasthAne prApta thayA, bhagavAna RSabhadevanA vacanAmRta rUpa rasanuM ke je rasa mAhasamUha, jAtikula ala Adi ATha prakAranA mada, kattavyAkatttavyavivekazUnyatArUpa pramAdarUpI madirAnA prabhAvane naSTa karavAvALA che tenu peAtAnA zrotrapuTAthI pAna karI, sa Mvega ane nivedathI 55
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ cukata thaI gayA. teNe potAnA vivekarUpI AleAka-prakAzathI meAkSanA mAga joi lIdhA. tethI temaNe asAra saMsAranuM paribhramaNa maTADavAmAM samatha evI dIkSA grahaNa karI vicaravA lAgyA. bhAvA-samakita prApta thayAM pachI jo AyuSyanA aMdha paDe te te aMdha devagati ane manuSyagatine ja hoya, bIjo kAI badha hoya ja nahi. AvatAM AyuSyane khadha, vartamAna AyuSyanA trIjA, navamA, satAvIza, ekAzI agara khase tetAlIsamAM bhAgamAM paDe che, tyAM sudhImAM paNa jo na paDI gayA hoya teA maraNu velAnA vacalA samayamAM jarUra paDI jAya che. te pramANe nayasAranA jIva devaleAkanA sukhA bhAgavI, RSabhadeva bhagavAnanA putra bharata mahArAjAne tyAM putrapaNe ANyeA. bhagavAnanI amegha vANIe temanA jIvanamAM palaTo ANyA ne sa'sAranA kSaNika sukhAne tyAga karI zAzvata sukhanA mArgone apanAvyeA. bhagavAna AgaLa dIkSAparyAya dhAraNa karI pUrNa saMyamI ane savarita thayA. (sU.10) mUlanA aM--zayA' ityAdi. dravya ane bhAve muDita thayAM pachI pramAdarahita te 'AtmagaveSaNA' mAM peAtAneA vakhata vitAvavA lAgyA. kAIka samaya azubhakarmonA udaya nimitte 'AtmabhAva' pharyA, zIta-uSNu AdinA pariSahe sahana karI zakayA nahi, sa MyamIjIvana AkaruM lAgyuM, pudgala taraphanI ruci vadhavA lAgI, saMyamamAge zithila thaye ne pramAdI jIvana tarapha dRSTi maMDANI, eTale te saMyamabhAvathI mu MjhAine sayamanA tyAga karI tridaMDI tApasa thai gayA. teNe hathelImAM AvelA ciMtAmaNine vecI kAca kharIdyo, meAtInA hAra choDI caNuAThInA hAra svIkAryAM, kalpatarune mUkI keDAneA Azraya lIdhA, hAthI vecI gadheDA lIdhA, naMdanavananI avagaNunA karI eraMDAnA vananA svIkAra karyAM. vadhAre zuM kahiye ? teNe bhavabhramaNanA upAya getI kADhayA. kharI vAta che ke je kharI vastunA mahattva samajatA nathI te hAthamAM AvelI uttama vastune paNa taNukhalAnI mAphaka cheADI de che. A prakAre teNe saMyamamAga ne tyAga karyAM. 'AtmabhAva' TALI anAmabhAvane vaLagyA. Akhu jIvana-sukAna pharI gayuM. te vakhate nakakI karela sAdhumAOnI carcAne paDatI mUkI, svasthApita carcAmAM vicaravA lAgyA. RSabhadeva bhagavAnathI nakakI thayela sAdhuveSa AcAra Adino tyAga karI tridaMDI"nA veSa dhAraNa karyo. te paNa te pUrNarUpathI mithyAtvanA dharAtala para pahoMcyuM nahIM. tenAM hRdayamAM tI...kara dvArA upadezelA dharmanA sa`skA acelA hatA. te cAritrarUpo mahelanA kSamA, mukita (nibhitA) Adi pagathIyAethI skhalita thai cUkayeA hateA, te paNa RSabhadevanA guNa-samUhanA gAnanI dorIne AdhAra lIdheleA hatA, kAraNa ke tenA hRdayamAMthI anukaMpA rUpI amRtanI dhArA uchaLI rahI hatI. te-- bhavyajanAne jinaprarUpita cAritra dharmAMnA krI karIne upadeza daIne pravajyAne mATe prabhunI pAse mekalatA hatA. sAcu` che ke sAmAnya rIte manuSyanA hRdayamAMthI pUnA saMskAra kRmikaraMganI ( pAkA raMganI) jema dUra thatAM nathI. bhAvA--A teA khAlI veSa palaTo ja thayA hatA. hRdayamAM rahela 'AtmapariNati jarA paNa khastI zrI kalpa sUtra : 01 56
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ na hatI. khAdyaveSa Atmadhama' TakAvI rAkhavAnuM pramala sAdhana che. marIcie veSa palaTo karI nAkhyA eTale sarvAMge dharmAMthI patita thayA hatA ' ema na hatuM, bhagavAnanI vANI upara pUrNa zraddhA hatI. bhagavAnanI bhaktinA te parama upAsaka hatA. jina bhagavaMtAe kahela jJAna darzana cAritranI bhAvanAnA akurA, temanA manamAM ramI rahyAM hatAM. je keI navIna dIkSAthI temanI pAse AvatA te tene dIkSAgrahaNu mATe bhagavAna RSabha devanuM ja nAma sUcavatA. ane khullekhullA ekarAra karatA ke bhagavAnanuM upadezeluM cAritra mArAthI pALI zakAyuM nahi tethI ja meM A ' triRRMDI" nA veSane dhAraNa karyA che. tAtparyaMmAM eke temanAM hRdayamAMthI pUnA sa MskAra bhasmIbhUta thayAM na hatAM, paNa karmAMsayeAge AcAra-vicAranuM pAlana karavAmAM DhIlAza AvI gai hatI. (sU011 ) mUlanA a-- ta yA ' ityAdi. kAI eka samaye saMsAranA satApa samUhanA nAza karanArA nAbhinandana zrIRSabhadeva bhagavAna vihAra karatA karatA vinItA nagarImAM padhAryAM. devAe samavasaraNanI racanA karI. khAra jAtanI paSidA (zrotAgaNa) a*i bhagavAnanI vANI sAMbhaLavA ekAgratApUrvaka vese che, bhagavAnanI vANI dareka jIvAne pAtapeAtAnI bhASAmAM pariNata thaI jAya che. bhagavAnanI ameAghavANI pUrI thayAM bAda bharatacakravatI bhagavAnane prazna karyA ke huM maMgalamaya bhagavan ! ApanA samavasaraNamAM kAI evA jIva che ke je AgAmI kAle baladeva, vAsudeva, cakravatI ke tIthaMkara thAya ? bhagavAna pratyuttara ApatAM khelyAM ke he bharata! sameAsaraNamAM kai evA jIva nathI. paraMtu pariSadanI bahAra tArA putra marIci 'trida'DI.' paNe raheleA che. te kAlAnusAra A avasarpiNImAM A ja bharatakSetranA patana pura nagaramAM 'tripRSTha' nAmaneA prathama vAsudeva thaze, tyAra bAda pazcima mahAvidehamAM, mUkAnagarImAM 'priyavrata ' nAmanA cakravatI thaze, aMtamAM Aja bharata kSetramAM mahAvIra nAmaneA atima tIrthaMkara thaze. A pramANe sAMbhaLI bharata mahArAjA sameAsaraNathI bahAra nIkaLI marIcinI samIpa jai khelavA lAgyA--'he tridaMDI parivrAjaka ! tamArA AvA prakAranA veSane vaMdana karavu' mAre nathI kalpatu', paNa tame A ja avasarpiNImAM A ja bharata kSetramAM pAtanapura nAmanA nagaramAM tripRSTha nAmanA vAsudeva thavAnA che. pachI apavidehamAM mUkA nAmanI nagarImAM priyamitra nAmanA cakravatI thavAnA che ane A ja bharata kSetramAM mahAvIra nAmanA a Mtima tItha"kara paNa thavAnA che. mATe bhAvI tIthaMkaranA rUpamAM tamane vaMdana karuM chuM. pitAnA AvA vacana sAMbhaLatAM marIcinA hRdayamAM pApane samUharUpa kulamada praveza karyo. jema pakSI potAnA mALAmAM praveza kare che tema ja kula AdinA mada, avasara pAmIne manuSyamAM praveza karI auya che. marIcine kulamada ubheA thaye te saMsArarUpI aTavImAM paribhramaNa karAvavA vALuM samasta duHkhanuM utpAdaka evuM 'abhimAna'rUpI viSapAna marIcie karyuM. te Sita thaI nAcavA-kudavA lAgyA ne khelavA lAgyA ke ahe ! mAruM kula kevuM uttama che! jemAM mahAna RddhivALA, mahAn dyutivALA, mahAn prabhAvavALA, mahAn balavALA ane mahAna yazavALA, tathA cAMsaTha keMdro dvArA tathA anya devA ane devIo dvArA vadita, traNa leAkanA nAtha, dharmAMrUpI zreSTha cAturatacakranA pravarttaka RSabhajina mArA pitAmaha che, ane je kulamAM pradhAna cakraratnavALA, samudrasahita zrI kalpa sUtra : 01 57
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvI upara ekachatra zAsana karavAvALA, navanidhiothI bharapUra evA kaSa (khajAnA) vALA, badhAne saMtoSa ApanAra, SaTakhaMDanA adhipati, manuSyamAM siMhasamAna bharatacakravatImArA pitA che. ane huM zatruonuM mardana karanAra. siMhanI samAna gajavAvALa, ati baLavAna, priya darzanavALe, vimalakulamAM janmela, ajeya, rAjasamAjamAM zreSTha, zrIvatsanA cihnathI yukta, traNa khaMDane svAmI, puruSomAM uttama e tripRSTha nAmane prathama vAsadeva pitanapuramAM thaIza. ane pharI huM aparavidehanI mUka nagarImAM prakhara dinakara (sUrya) nI samAna pratApavALo, pUrve kIdhela tapanA prabhAvathI saMpanna, pUrvasaMcita sukhane pAmanAra, manuSyamAM vRSabha samAna, vipula vikhyAta kItivALa, zaradawtanA navIna meghanI samAna madhura gaMbhIra ane snigdha gajenAvALA, badhA manuSyone saMtoSa ApanAra, mArA pitAne sakraza pricamitra nAmano cakravatI thaIza. vadhAre zuM kahuM ! A ja avasarpiNIkAlamAM purUSasiMha, purUSavarapuMDarIka, nirmalakulamAM utpanna, mahAsatvazALI, svayaMbhUramaNa sAgaranI samAna gaMbhIra, caMdramAMthI paNa adhika nirmala, sUryathI paNa adhika prakAza karavAvALo mahAvIra nAmano aMtima tIrthaMkara thaIza. mArA pitAmaha tIrthaMkamAM prathama tIrtha kare che, mArA pitA cakravartIomAM prathama cakravartI che ane huM vAsudevomAM prathama vAsudeva thaIza. huM bharatakSetranI apekSAe A avasarpiNIkAlamAM aparavidehanI sUkA nagarImAM chaha khaDano nAtha jagapriya "priya mitra' nAmano cakravatI thaIza. pharI huM A vIsImAM vIsanI saMkhyAne pUrI karanAra carama tIrthaMkara thaIza. A prakAre bhujAone phaTakArI-phaTakArIne jora jorathI siMhanAda karato ane vAra vAra nAcate te marIcie jAtila AdinA madane prabhAve nIcatra upArjana karyuM. heya ane upAdeyane viveka jenAmAMthI adrazya thayA che. te "tatva' no nizcaya karI zako nathI. ahaMtA rUpI vATikamAM jJAnaguNarUpI navapalalava pragaTa thatAM nathI. abhimAnarUpI viSama viSanI vAlAethI grasela manarUpI vRkSamAM nAnano pallava ugatuM nathI. jIvanA mane gaganarUpa AMgaNAmAM thoDo paNa mAnarUpI meghano udaya thAya te hadayarUpa bhUmimAM tRNAnI viSavela tatkAla ugI jAya che. te tRSNA jJAnAdi guNone AvA prakAre naSTa karI de che jema hima kamaLone naSTa karI nAkhe che. te tRSNA madirAnI mAphaka duryaja mohane utpanna kare che, ane apAra saMsArane vadhAre che. A prakAre ahaMkArane vazIbhUta ane vivekane bhUlI gayela marIcie pitAnA AtmAne te ja prakAre duHkhajanaka saMsAramAM phasAvI lIdhe, jema yAdha pakSIne jALamAM phasAvI le che. A prakAre anarthono bhaMDAra, vizAla kulamAM janma levAnA madane Azraya laI marIcie te ja samaye nIca gotrane baMdha karI lIdhA. (sU012) zrI kalpa sUtra: 01 58
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAnA a--koi eka samaye grAmAnugrAma vicaratAM, taraNatAraNa, duHkha samUhanA vinAzaka evA bhagavAna RSabhadeva, adhyA nagarImAM saparivAra padhAryA. deva, devI, manuSya, manuSyaNI, tiya iMca, tiya "caNIe peAtapeAtAnI bhASAnA zabdomAM, bhagavAnane upadeza sAMbhaLyeA. tIvravairAgyamaya ane paramazItaLatAvALI vItarAgavANI sAMbhaLI bharatacakravatI atiprasanna thai 'svaAtmArtha'' AdinAtha bhagavAnanI pa`pAsanA karavA lAgyAM te bhagavAnane prazna pUchyA ke he bhagavan! A samavasaraNamAM evA keAI jIva che ke je AgAmIkAle baladeva, vAsudeva cakravatI ke tItha Mkara rUpe utpanna thaze. bhavya jIvAne tAravAmAM koi mAdana Ape tevA prabhAvika AtmA jagatanA paDa para Avaze ke kema ? zrI bhagavAne kahyu` ke-he bharata ! A samavasaraNamAM te nahi paNa samavasaraNanI bahAra trida'DInA veSa dhAraNa karanAra tArA putra marIci che. te vAsudeva, cakravatI ane tIrthaMkara. A traNe padavIne dhAraka banI A cAvIsImAM carama tIrthaMkara tarIke pUjAze. bhagavAnanA AvA vacanA sAMbhaLI bharatacakravatIe samavasaraNanI bahAra jai 'trida'DI' ne bhAvI tIrthaMkara tarIke namaskAra karI sava. hakIkatanI tene jANa karI. jANa thatAM ja tridaMDInA AtmA 'mada' thI gherAi gaye| ne 'jagatanI zreSTha padavIo bhAvIkAlamAM meLavaze te sAMbhaLI jAti ane kulamadanA aMkure tenAmAM phUTavA lAgyAM, je AtmAnnati meLavI hatI te kSaNavAramAM ahaMbhAva' ne lIdhe kheAi beTho ne catutinI ceApATa khelavAnI bAjI zarU karI dIdhI, 'ahaMkAra-abhimAna-ahu bhAva-arhatA-mamatva bhAva' A saghaLA paryAyavAcaka zabdo che. tamAmanA a` eka ja che, A mukhya durguNu tamAma nAnA moTA durguNane nAtare che, ne ' ahaMbhAva ne madhyabindu mAM rAkhI AtmAne sarvAze pheAlI khAya che. AtmAthI puruSane samaye samaye potAnA sUkSma upayoga rAkhI A dugu NamAMthI chuTavAne prayatnazIla rahevu ceAgya che. jagatanA sarvAMtkRSTa padAtheAMthI mAMDI deDha sudhInA padArthAne A jIve ahaMbhAve ke mamatvabhAve pakaDayAM che, mATe jJAnIonuM kathana e ja che ke 'huMpaNu ' nI bhAvanAne cheDe, eTale tamAma kalpanAo ane kAlpanika sukhA icchAe chuTI jaze. bhagavAna RSabhadeva 'cAturantacakravartI ' kahevAtAM, kAraNa ke cAregatineA aMta lAvavAnu sAdhana temane meAjIda hatu, dAna, zIla, tapa ane bhAva rUpI cAra dharmanA dvArA temaNe ughADayAM hatAM, cAra kaSAyAnI cAkaDIne temaNe nikhIja karI nAkhI hatI, cAra dizAe sudhI prasarelA lekanA paramANue paramANu temanA jJAnamAM prakAzatAM hatAM tethI teo svaparaprakAzaka tarIke rahI te STie paNa 'cAturanta ' kahevAtAM. dAna-zIla-tapa ane bhAva jenAmAM ekAkArarUpe pariNamI rahyAM hatA, jemA uparanAM catuSTaye svAbhAvika guNa tarIke tarI AvatAM hatAM. jethI paNa teo 'cAturanta ' kahevAtAM. janma-jarA-maraNane je dvArA nAza thAya che tene 'cakra' kahe che. A pramANe cAra gatine aMta karavAvALA, cAra kaSAyAthI rahita ane cAra avayava ( kSAyikabhAva kSAyikacAritra-kevalajJAna-kevaladAna ) vAlA hovAthI prabhune 'cakravartI' tarIke sa bAdhavAmAM Ave che. ' cAturantacakravatI ' tA kadAca vAgajAlIyA ane mithyAvAdIe paNa ghaNI vakhata banI zake che, eTale bhagavAnane ' dharma varacAturantacakravattI ' kahyAM che. ' dharma ' zabda lagADavAthI jagatamAM vataMtA mithyA dharmo nahi paraMtu zrI kalpa sUtra : 01 59
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ je 'dharma' anaMta apekSAvAdI ane nayavAdI hoya tema ja saghaLA dharmo temAM apekSApUrvaka samAI jatAM hAya te 'syAdvAdapaNA' ne ' dharmAM ' kahevAmAM Ave che. ane bhagavAne A apekSAyukta dharmanI gheASaNA karI che; mATe temane dha varacAturantacakrattI' kahyAM che. ' chakhaMDa pRthvI para jenuM zAsana cAlatuM hoya, jenA khajAnAmAM nave nidhi hAjara hoya, jene sa` duzma nAne nAza karavAvALuM cakra maLyuM hoya, chae khaMDa ApabaLe prApta karyo. hAya, vidyAdharAe jene, maraNa sudhI jarA paNa karamAya nahi tema ja jIvana paryaMnta yuvAvasthA, lAvaNyatA sAthe TakI rahe tevuM strIratna ApyuM hAya. te ja ' cakravatI ' kahevAya. evA cakravatI mArA pitA che. pharI huM patanapuramAM siMha samAna gajavA vALA, mahAbalI, suMdara svastika cihnavALe, traNa khaMDanA adhipati 'tripRSTha ' nAmano vAsudeva thaiza. ATaluM ja nahi, tyAra bAda huM apara videhanI mUkA nagarImAM cakravatI paNa thaIza. keza ane daMDa AdinA prabhAvathI mArA pratApa atyaMta prakhara sUryanA pratApanI samAna thaze. pU bhavamAM kIdhela tapanA prabhAva mane prApta thaze. huM pU.janmanA saMcita sukhAne prApta karIza. manuSyAmAM uttama gaNAIza. daze dizAomAM mArA yaza phelAze. zaratkAlanA meghanI samAna madhura gaMbhIra ane snigdha mArI dhvani thaze. badhA leAkeAne mArAthI saMteASa prApta thaze. huM potAnA pitAnI samAna ja priyamitra nAmanA cakravatI banIza. vadhAre zuM! A ja bharata kSetramAM, A ja avasarpiNI kAlamAM, rAgadveSa rahita zubha azubha malinatAe sivAyanA, adbhuta AtmaparAkramI, mahAna vairAgyavAn kevala-jJAna-darzana upayegavALA, carama tI kara paNa thaiza. satI karAmAM mArA dAdA prathama tIthaMkara che, sava` cakravatI emAM mArA pitA prathama cakravatI che, ane huM vAsudevAmAM prathama vAsudeva banIza. A pachI huM pazcima mahAvidehanI mUkA nagarImAM cha kha`Dano nAtha, jagatamAM AnaMda karavAvALA priyamitra nAmanA cakravatI' thaiza. ATalu ja nahi, pazu tyAra pachI huM kAlakramathI A ja cAvIsInI pUrtti karavAvALA eTale cAvIsamI sakhyAne pUrNa karavAvALA carama tIrthaMkara thaIza, A pramANe kahetA, tathA bhujAe phaTakAratA, tathA jora jorathI siMhanAda karatA evA marIcie nIca gAtranuM upArjana karyuM, bhagavAna RSabhadevane pautra, cakravatI bharatanA putra ane pAte jaina dharmAMmAM niSThA dharAvanAra hovA chatAM paNa marIcie nIcageAtrakama nA baMdha bAMdhI lIdhe. emAM AzcayanI koi vAta nathI. kAraNa ke je mANasa haiya ane upAdeyanA vivekathI vikala heAya che te vAstavika vAtane nirNaya karatA nathI, karI zakatA nathI. jAti, kula vagerenu' abhimAna bhAre ugra viSa che. jyAre manarUpI vRkSa e abhimAnanI javALAthI jaLavA lAge che tyAre e manarUpI vRkSamAM jJAnanI kuMpaNA phUTI zakatI nathI. tene sAra e che ke abhimAna jJAnanA pUrepUrI rIte nAza karI nAkhe che. abhimAnanuM kharAba pariNAma zAstrakAra pharIthI batAve cheH--jIvAnAM manegagana rUpI AMgaNAmAM eTale ke hRdayarUpI kSetramAM saheja paNa abhimAnarUpI meghanA udaya thAya te te hRdaya kSetramAM turata ja tRSNArUpI viSanI zrI kalpa sUtra : 01 60
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ vela ugI nIkaLe che. eTale ke abhimAna tRSNano janaka che. jevI rIte himasamUha kamalavanane nAza karI nAkhe che. tevI rIte te tRSNA jJAnAdiguNonA samudAyane mULamAMthI ja nAza karI nAkhe che. tene Azaya e che ke jevI rIte himanA samUhathI kamaLanAM vanane nAza thAya che tevI ja rIte abhimAnathI jJAna vagere guNa-samUhane nAza thAya che. taduparAMta te tRNa madirAnI jema aparihAya mehanA samUhanI jananI che, ane apAra saMsAranI vRddhi karanAra che. sArAMza e che ke jema surApAna karavAthI manuSya mehamaya tathA cAra gatirUpa saMsAramAM bhramaNa karanAra bane che te ja pramANe tRSNAthI paNa bane che. A rIte kula-madano Azraya laIne heya-upAdeyanA viveka hita marIcie pitAnA AtmAne duHkha-janaka saMsAramAM evI rIte phasAvyA ke jevI rIte pAradhI potAnI jALamAM pakSIone phasAvI le che. A rIte cAra gati35 saMsAra-bhramaNa vagere anarthonA bhaMDArarUpa ucca kuLamAM janma levAna abhimAnane Azraya laIne marIcie bhAratanA mukhathI bhaviSyamAM pote vAsudeva vagere thaze, evI vAta sAMbhaLavAne samaye ja nIca gotrane baMdha bAMdhyuM. (sU012) nIca gotra bAMdhyA pachI marIcinuM zuM thayuM ? te kahe che. "g ' ityAdi. mULane artha-RSabhadeva bhagavAna mekSa padhAryA bAda paNa marIci bhavyajIne pratibaMdha ApIne avAra-navAra dIkSAne mATe bhagavAnanA sAdhuo pAse mokalato. koI ekaveLA marIcinA zarIramAM khAMsI 1, zvAsa -dama 2, javara 3, dAha 4, kukSizula 5. bhagaMdara 6, harasa-masA 7, ajIrNa 8, netraraMga 9, mastakavedanA 10, aruci 11, AMkhanI vedanA 12, kAnanI vedanA 13, kaMThanI vedanA 14, udara-peTanI vedanA 15, koDha16 A sele roga phATI nIkaLyAM, AthI temanA manamAM vicAra Avyo ke vyAdhithI mukta thayA bAda keIeka ne ziSya banAvuM te ThIka ! je mArI sevA-cAkarI kare ne vRddhAvasthAmAM sAra-saMbhALa rAkhe. A prakAre vicArato hato tevA samayamAM koI eka dhama-abhilASI kapila nAmano puruSa AvI caDho. marIcie tene jainadharmanuM yathArtha varNana karI tenI sArthakatA samajAvI. upadeza sAMbhaLI kapile prazna karyo, ke je jainadharma sarvottama che, te tenuM AcaraNa tame kema nathI karatAM ? javAbamAM marIcie kahyuM, ke he kapila! AhaMta dharmanuM upadezeluM AcaraNa mArAthI amalamAM mUkI zakAtuM nathI, te AcaraNu ghaNuM kaThina che ne mArI kAyaratAne lIdhe tema banI zakAtuM nathI. tyAre kapile bIjo prazna karyo ke zuM tamArA paMthamAM "dhama" nathI ke tamAre jainadharmanA upadezane Azraya levo paDe che? marIci ziSya banAvavAnI lAlasAne rokI zakaze nahi. tethI teNe avaLI rajuAta karI kahyuM ke he kapila ! jenA mArgamAM je "dhama che te dharma mArA paMthamAM paNa che. A sAMbhaLI kapila marIcine ziSya banyo, "jana dharmanA mArgamAM ane mArA mArgamAM banemAM samAnatA che' A prakAranI mithyA prarUpaNA ane upadezanuM Alocana, pazcAttApanuM prAyazcitta athavA pratikramaNa nahiM karavAthI marIcie dIrdhasaMsAranuM upArjana karyuM, marIci cerAsI lAkha pUrvanuM AyuSya pUruM karI, mRtyusamaye aNazaNa karI, cothA bhavamAM pAMcamAM devaloke dazasAgaropamanI sthitivALA deva tarIke utpanna thaye. (sU013) TIkAno artha marIci vyavahAramAM sAdhu tarIke ja6 AcaraNa AcarI rahyo hato, chatAM temanI zraddhA, zrI kalpa sUtra: 01 61
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ niha~ya ane jJAna kevaLi bhASita ane prakRpita hatuM. bhagavAna nirvANu padhAryA bAda paNa dIkSAparyAya mATe kAI paNa AgaMtukane prabhunA ziSyA pAse ja meAkalatA, kAika samaye peAtAne sele rAga phATI nIkaLyA che ne kAI sevAcAkarI karanAra ziSya hAya tA ThIka ema bhAva thavAthI kapila nAmanA vyaktine dIkSA ApI ziSya tarIke aMgIkAra karyAM. kapile dIkSA grahaNa karyA. pahelAM jaina patha ane marIcinA paMtha vacceno bheda samajavA prayAsa karyAM. marIcie evI yukti-prayuktithI samajAvyuM ke jaina dharmI ane amArA mAnelA dhanA upadeza vacce koi aMtara nathI. phakta bahAranA AcAravicArA pUratA ja krUka jaNAya che, tethI mAre paMtha svIkArI ziSya thavAmAM koI paNa prakArane mekSamA mAM madha AvatA nathI, A samajAvaTanA piraNAme kapila temaneA AjJAMkita cele banI zuzruSA karavA lAgyA. ne tyAra bAda marIci kALakarI pAMcamA brahmadevalekamAM utpanna thayA. (sU013) brahmalokavAsi devanAmaka caturtho bhavaH / / kauzikanAmakaH pazcamo bhavaH / have pAMcame bhava kahevAmAM Ave che-- mUlA--' supa La che' EtyAdi. tyAra bAda dhruvanA bhava-AyuSya-sthiti pUrNa thayA bAda pAMcamAM bhavamAM temano jIva pRthvInA ratnamaya AbhUSaNunI samAna kAllAka nAmanA sannivezamAM brAhmaNane ghera putrapaNe utpanna thayA. A putranuM AyuSya ceArAsI (84) lAkha pUrvanuM hatuM. mAtA-pitAe temanu nAma 'kauzika ' rAkhyuM. bAlyAvasthA vyatIta thayAM bAda yuvAvasthA prApta thai. te yuvAvasthAmAM ghaNA tIvra buddhivALA ane mahAna tejasvI hatA. tenI buddhi ane caturatA ghaNI hatI. A buddhimattAnA upayega teNe anyAyI rIte dhana upArjana karavAmAM karyAM. aneka prakAranI yukti-prayuktiomAM jema jema kAbela thatA gayA, tema tema dhRvidyAmAM pAraMgata banavA lAgyA. samasta jIvana AvI rIte nIkaLI gayu, temaja temAM ota-prota rahyo chatAM te AvA duSTakanI AlecanA ane prati kramaNa karyA vinA mUDha dazAmAM maraNa pAmI kITa-pataMga Adi aneka halakI jAtinI tiya ca ceAniyAmAM bhava-bhramaNa karavA lAgyA. AvA kSudra bhavA aneka thayA, tenI gaNatrI zAstroe lIdhI nathI. ema ja AgaLanA kSudra bhavA paNa samajI levA. (sU014) TIkAnA a'--'saha na le' ityAdi. AgAmI AyuSyamAM jIva, gatijAti-sthiti-avagAhanA-anubhAga ne pradeza e chae eleA bAMdhe che.te anusAra nayasAranA jIva devaleAkamAM chae khela bAMdhIne avataryA hatA. tyAMnA dIrgha kAlanA sukhAnA rasAsvAda laI ahiM mRtyu leAkamAM bharatakhaMDamAM pRthvInI zAbhArUpa evA kallAka nAmanA sannivezamAM brAhmaNane ghera eMsI lAkha pUrvanI AyuSyavALA thaIne te janmyA hatA. tenuM nAma getra-anusAre 'kauzika 'rAkhavAmA Avyu. agAu brAhmaNAmAM getrane nAme jyeSTha putranu nAma pADavAneA rivAja hatA. A bALakanuM AyuSya eMsI lAkha pUrvInuM hatu. ceArAsI lAkha varSane ceArAsI lAkhathI guNeA te je guNAkAra Ave te pUrvAMga kahevAya, evA ceArAsI lAkha pUrvAMganA eka pUrvI thAya, ema cArAsI lAkha pUrvAnu tenu AyuSya hatuM. kauzike potAnI buddhinA upayega leAkeAne chetarI pAMca indriyAnA viSaye bheLavavAmAM ja karyAM. je jAtanu dhana Avyu' hoya te ja raste te dhana kharacAI jAya che. jIvanadhana paNa teNe kheATI rIte kharacI nAkhyu. amulakha zrI kalpa sUtra : 01 62
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnavajIvana eLe gayuM, ne maraNa veLAe paNa jIvana sudhArI levAnI sadbuddhi tene na sUjhI. jene jIvanakALa chevaTa sudhare te ja khATI gayo kahevAya; paNa kaI bhAgyazALIne ja gharanA mANaso saMskArI maLe che ke maraNapathArIe tenuM jIvana sudhArI Ape. bAkI ajJAnIo te, maranAra pAse aneka prakAranI pasAsaMbaMdhI kAkaludIbIla-rodaNa vigere reI, maranArane potAnA kSullaka svArtha khAtara durgatimAM ghaseDI laI jAya che. saMskArI kuTuMba tenI pAse kaI jAtanI sAMsArika vAta nahi karatAM, tenA bhUtakALanA jIvana para dRSTipAta karAve che, ne thayela bhUlonuM smaraNa karAvI pazcAttApa ane prAyazcittarUpI amRtanA ghUMTaDA pAya che, ne kaI paNa prakAranI vAsanA-rahita banAvI prabhusmaraNamAM tenuM mana joDI tenuM samAdhimaraNa karAve che. dhanya che AvA saMskArI kuTuMbane ane tenA sabhyo ne ! atyAre te lAkha mAMthI koIka ja AvA nikaLatA haze. tadanusAra kauzikane paNa jIvana sudhAranAra aMtimakALe paNa koI malyuM nahi, ne tyAgavata paNa kAMI thaI zakayuM nahi, tenA pariNAme te pazu-pakSI-kIDA-pataMga Adi halakI gatiomAM jaI bhramaNa karavA lAge. AvA allaka bhavo eTalA badhA thAya che ke je gaNyA gaNAya nahi, mATe te paribhramaNa agaNya che, tethI gaNanApAtra bhavo ke je sattAvIza che tenuM niyojana zAabaddha thayuM che. (sU014) puSpamitranAmaka: SaSTho bhavaH | have chaThThA bhavane kahe che - mUlane artha---"pvaM' ityAdi. aneka niyomAM janma-maraNa karyA bAda, akAma-nijerAe azubha karmonA dhasArA thayA pachI, zubha karmonA udaye chaTThA bhavamAM, sthAnapura nagara maLe, brAhmaNa kuLanI aMdara, puSpamitrazarmA nAme bAMtera lAkha pUrvanuM AyuSya bAMdhI brAhmaNa tarIke nayasArane jIva avataryo. A bhavamAM savicAra, vANI, vartana ane yamaniyama yukta te pu5mitrazarmA jinamanI anumodanA dvArA pitAnuM jIvana nyAya ane nIti ahiMthI mArIne sAtamA bhAvamAM saudharmadevArka madhyamasthitinA deva tarIke utpanna tha. (sU015) zrI kalpa sUtra: 01 63
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ saudharmadevanAmakaH saptamo bhavaH / TIkAnA aM--'a' ityAdi. kIDI-kITaka AdinA halakI koTInA tiyacanA AyuSyeAmAM akAmanizAe azubha karmonA samUha ghaNA vistAre eche thAya che, tethI haLavA thatA thatA uMcA Ave che. te anusAra nayasArane AtmA ghaNI ceniyAmAMthI pasAra thayA bAda kaThora jIvanAnA kaDavA anubhavA ane nIca koTInuM sthUla vAtAvaraNa chADayA pachI pUnA zubhapariNAmeAnA udaye gaNanAlAyaka paca bhavA pUrA karyA pachI, chaThA bhavamAM sthAnapuranagara brAhmaNa-kuLamAM khetera lAkha varSanAM AyuSyane joga meLavI, brAhmaNa tarIke te janmyA. tyAM tenuM nAma kula ane jAti apekSAe 'puSpamitrazarmA ' rAkhyuM. A ' jIvana ' mAnavajIvana hatuM. ane sugurunI saMgate te jIvanane savAnionA jIvana karatAM zreSTha mAnavA lAgyA, kAraNa ke A jIvananA khATA-mIThA anubhavA jJAna dvArA AtmAne maLe che. ane jJAna e tenA svabhAva che, eTale svabhAva dvArA nakkI karelAM niyA AtmAmAM bIjarUpe rahe che. tAtvika dRSTie jIva, ajIva, puNya, pApa Adi jInabhASita nava tatva yathAya che. ane pAriNAmika-dRSTie sama-saMvega Adi bhAvAe AtmAnA guNA che. te banne dRSTinA sumeLa karI, buddhipUrvaka tenuM zraddhAna karI, '* jainadharma saMsAranA kaTuka ane tIvra duHkhAmAMthI cheDAvanAra che. ' ema jANI tenI praza'sA karavA lAgyA, maraNaveLAe paNa e bhAvAnu manana ane pariNamana karatA marIne sAtame bhave saudhama devalAkamAM madhyamasthitivALA eTale palyeApamathI upara ane e sAgarApamathI ochI sthitivALA deva thayA. (sU015) agnijyotirnAmakaH aSTamo bhavaH / have AThamA bhava batAvavAmAM Ave che mUla ane TIkAnA atha` -- tapa n che ' ityAdi. sAtamA bhavanu deva-AyuSya bhAgavyuM. devanA bheAgeA jIvana sudhI aNukaramAyelA rahevAvALA hoya che, ne devA temAM rAtadivasa magna rahe che, jyAre cavavAnA sADhA che mahinA bAkI rahe che tyAre tene tamAma jhAMkhu ane zuSka lAge che, vAtAvaraNa nIrasa jevuM jaNAya che, mana AkulavyAkulatAthI ugra rahe che, kayAMya cena paDatuM nathI. tyAre te deva peAtAnA bhavapratyayI adhijJAnathI jue che ane tene jaNAya che ke mAruM mRtyu niHzaMkapaNe jhapATAbaMdha AvI rahyuM che. AthI AdhAta anubhave che. 'mRtyu lokamAM mane mAtA-pitAnA saDelAM, gaMdhAi gayelAM, kaiAhAi gayelAM, zukra ane zANitanA AhAra karavA paDaze ne ganA adhAra kATaDImAM nava nava mAsa sudhInuM jIvana nirAdhAra paNe sahana karavu paDaze. e tIvra AMcakAthI tenuM jIvana bhramita ane rasa vinAnuM thaI jAya che. chevaTa peAtAnI AyuSyanA aMdha pUro karI devaleAkamAMthI Ave che. A pramANe nayasAranA jIva paNa devanuM AyuSya vitADI AThame bhave vicitra-nAmanA sannivezamAM cAMsaTha 64 lAkha pUrvanuM AyuSya laI agnijyeti brAhmaNa tarIke janmyA. A jIvanamAM saMsAra kaDavA jaNAvAthI trida'DI paritrAjaka' thayA (s016) agnijyeAti brAhmaNa kALa karIne kayAM utpanna thayA, te kahe che- 'navame' ItyAdi, zrI kalpa sUtra : 01 64
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ IzAnadevalokasambandhI navamo bhavaH. mUla ane TIkAne artha-tyAMnuM AyuSya puru thaye kAla karI navame bhave IzAna devalokamAM deva tarIke nayasArane jIva utpanna thaye. A devanuM madhyama atu kAMIka adhika be sAgaropamathI ochuM ane kAMIka adhika eka palyopamathI adhika AyuSya hatuM (sU017) sanakumAra devaloka sambandhI dazamo bhavaH. IzAna devakathI cyavI suMdara nAmanA nagaramAM agnibhUti brAhmaNa tarIke janme. ahiMnuM AyuSya chappana pa6 lAkha pUrvanuM hatuM. A tridaMDI thaI kAlamasimAM kola karI sanakumAra devakamAM utpanna thaye. agnibhUtinA bhavanI gaNatarI karavAmAM nathI AvI. tethI sanaskumAra devalokana bhava ja dazamo bhava gaNavAmAM Avyo che, mATe dazame bhava kahe che-tA of ' ityAdi. mUla ane TIkAno atha-IzAna devalokathI bIne agnibhUtinA bhavane pUruM karI pachI te nayasArane jIva dazame bhave trIjA sanamAra devalokamAM madhyama sthiti-sAta sAgaropamathI ochI ane be sAgaropamathI adhika sthiti-vALA deva-paNe utpanna thayo. (sU018) bhAradvAja-mahendrakalpika devanAmakI ekAdazadvAdazabhAvo . tyAra bAda je thayuM te kahe che-"to juo" ItyAdi. mUla ane TIkAne artha-sanakumAra devakanI Ayu bhava ane sthitine kSaya thaye tyAMthI cavIne nayasArane jIva agIyAramAM bhave *vatAMbikAnagarImAM vidyAsaMpanna bhAradvAja nAmanA brAhmaNa tarIke AvyA, enuM Ayu ahiM cumAlIza 44 lAkha pUrvanuM hatuM. A badho Ayu eNe tridaMDI tApasa avasthAmAM rahIne ja pUruM karyuM. tyAMthI yathAsamaye marIne bArameM bhave mAhendra-nAmanA cothA ka95mAM madhyamasthitikAM Ika adhika sAta sAgaropamathI ochuM kAMIka adhika be sAgaropamathI vadhAre sthiti-vALe deva thayo. (sU019) have terame ane caudame bhava kahevAmAM Ave che-"to subo' ityAdi. zrI kalpa sUtra: 01 65
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAvaraviprabrahmaloka sambandhidevanAmakI trayodazacaturdazI bhavau . mUlano artha-tyAMne janma pUro karIne aneka niyomAM vAraMvAra bhramaNa karIne teramA bhave rAjagRha nagarImAM sthAvara nAmano brAhmaNa thayo. ahiM paNa parivrAjaka thayo. covIza lAkha pUrvanuM AyuSya pUruM karI kALa Avye kALa karI caudamAM bhavamAM pAMcamAM brahmaloka nAmanA devalekamAM madhyamasthitivALA devapaNe utpanna thaye. (sU020) TIkAno artha_zo ' ityAdi. mAhendra devalokamAMthI cavIne nayasArano jIva kIDA pataMga Adi aneka nAnI-moTI yoniomAM janma dhAraNa karate teramA bhave rAjagRhanAmanI vikhyAta nagarImAM sthAvara nAmane vipra thayo. ahi paNa tridaMDIpaNuM svIkAryuM. covIsa lAkha pUrvanuM AyuSya bhogavI tyAMthI marIne caudame bhave pAMcamA kapamAM devapaNe ja. A devanuM AyuSya madhyamasthitivALuM eTale sAta sAgaropamathI adhika ane daza sAgaropamathI ochuM hatuM. (sU020) vizvabhUtimahAzukrakalpadevanAmakI paMcadazaSoDazI bhavI. teramAM caudamAM bhavane kahIne have gaNavA gya parame bhava kahevAmAM Ave che--"to 4ttA' ItyAdi. mUla ane TIkAne artha-devI sukhAne rasAsvAda laI pachI aneka bhavamAM bhramaNa karatAM pannarameM bhave rAgRha nagarImAM vizvanaMdI rAjAnA nAnA bhAI vizAkhajUti yuvarAjanI dhAraNa nAmanI devInI kukSimAM putrarUpe jo. mAtApitAe tenuM nAma "vizvabhUti' rAkhyuM. tenA janmathI mAtApitA ghaNA AnaMdita thayAM. yuvAvasthAmAM te pitAnA aMtaHpuranI sAthe pupakaraMDaka nAmanA udyAnamAM krIDA karavA lAgyo. vizvanaMdI rAjAne vizAkhanaMdI nAmane putra thaye. A putrane janma, vizAkhabhUtine yuvarAja banyA pachI thayo. koI eka divase yuvarAjanA putra vizvabhUtine bAgamAM svecchAe kIDA karate vizAkhanaMdInI mAtAe je. jotAMja haiyAmAM ISyane agni prajavalita thayo. kopAyamAna thaI kepagRhamAM gaI. rAjAe tene prasanna karavA ghaNe prayAsa karyo paNa sarva prayAsa vyartha gayA. te gussAmAM ne gussAmAM bhabhukI uThI ke AvA meTA rAjya ane lAvalazkarathI amane zuM phAyado? AvuM sAmrAjya astitvamAM che. chatAM paNa mAro putra vizAkhanaMdI, yuvarAjanA putra jeTalAM paNa sukhAsvAda laI zakatuM nathI. jyAre A5nI hayAtimAM je AvI amArI dazA hoya te ApanI kAyamI gerahAjarImAM amArI dazA kevI ka2vI? tame te tenA putranA hAthamAM che. zrI kalpa sUtra: 01
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvuM sAMbhaLI rAjAe pradhAnane belA ne kahyuM ke "amArA vaMzamAM e rivAja che ke keIthI abhigata udyAnamAM bIje kaI tene sukhAnubhava karI zake nahi. A udyAnamAM yuvarAjane putra vAsa karI rahela che te tene kevI rIte khAlI karAvavo?" amAtye upAya sUjhADa ke "huM ahiMthI e banAvaTI patra ravAnA karuM chuM, ke rAjyanA sImADe ApaNe kaI dumana rAjA caDI AvyuM che tene mahAta karavA rAjA jAte sainya laI jAya che" A patra vizvabhUtine pahoMcADavAmAM AvyuM ne teNe mane maMthana karI vicAryuM ke huM yuvAna ane zaktizALI chuM chatAM mahArAjA vRddhapaNe yuddha caDe te vyAjabI nathI. tethI vizvabhUti pate mahArAjAne jatAM aTakAvI sinyanA mokhare cAlI nIkaLyo. (sU021) tyArabAda je thayuM te kahe che-tapa of vidinI' ityAdi. mUlane artha_vizAkhanaMdI rAjakumAra, te udyAnane khAlI joI tyAM kIDA karavA lAgyA. yuddhe caDela vizvabhUti keIpaNa duzmanane na jovAthI pAcho Avya, ne pAchA AvatAM puSpakaraMDaka udyAnamAM je te pravezadvAre Avyo ke tarata ja tyAM ubhA rahela dvArapAlae tene dAkhala thatAM aTakAvya ne samAcAra ApyA ke "he svAmina! jakamAra vizAkhanadI AnaMdamahotsava mANavA mATe AvyA che ane teno upayoga temanA mATe abAdhitapaNe sthApita thayela che. A mAyAvI belavuM sAMbhaLI vizvabhUti badhI vAtane pAmI gaye, ne manamAM samajI gayo ke mane dagA-phaTakAthI dUra karavAmAM Avyo che. A dAvapeca tenI sAme ajamAvavAmAM AvyA tethI te bahu duHkhI thaye ne kepita thaI udhAnanA kinArAmAM rahelA kapittha (kaThA ) nA jhADone muThI mArI mArIne halAvyA tethI kapittha-phaLa (kaThAo tUTI tUTIne bagIcAmAM paDavA lAgyA tethI te bagIca bharAI gayo. AvI rIte pitAne parAkrama batAvIne kahevA lAgyA ke jevI rIte huM kapittha-phalAne (kaThAe) ne pADyA che tevI ja rIte tamArA mastakane paNa pADI nAkhavAnuM mArAmAM sAmarthya che paNa moTA pitAjI eTale mArA pitAnA moTA bhAI rAjA vizvanaMdInA moTApaNAno vicAra karIne huM evuM nathI karate; nahitara he rAjakumAra ! jarUra tane batAvI Apata ke A udyAnamAM kevuM rahevAya che? kheda sAthe valApa kADhavA lAgyo ke tame lokee kapaTa karIne mane udhAnamAMthI bahAra kADhe che. ghaNA AzcaryanI vAta te e che ke svajano paNa potAnA kSudra svAthane vaza thaI juTho vyavahAra Acare che. dhikkAra che AvA kAmagone! zAstrakAre dAMDI pITIne kahe che zrI kalpa sUtra: 01 che
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ "sallaM kAmA visaM kAmA, kAmA aasiivisovmaa| vAge rathayama ya, mAmA naMti kumAruM" .. kAmaga zalyasamAna che, kAmaga AzIviSa-sarpa samAna che, kAmone sevavAvALA durgatimAM jAya che, eTaluM ja nathI paNa tene vicAra karanAra paNa mAThI gatine prApta kare che (1) mATe kAmaga vRthA che, nIca gationuM mUla che,' AvA prakAre vacane uccArI bagIcAnA pravezadvAre thI ja pAcho vaLyo. A durghaTanAne niraMtara vicAra AvavAthI tenuM mana cakaDoLe caDayuM. saMsAranI asAratAnI tene samajaNa paDI. te vicAravA lAgyuM ke kAmaganI lAlasAe mAnava, pitA-putrane saMbaMdha paNa bhUlI jaI eka bIjAnI garadana mAratAM pAchuM vaLI jete nathI. kevI jagatanI vicitratA ?' uparokta vicAra-vamaLe caDatAM, saMsAra uparathI moha-paDala ochuM paDatAM, varAgyane pApe. virakti-bhAva jAgavAthI AryasaMbhUta sthavira pAse dIkSA grahaNa karI tyAgI thaye. A vizvabhUti aNagAra pAMca samiti ane traNa guptinA dhAraka banI, cha ama Adi tapazcaryAne AdaratAM vicaravAM lAgyAM. (sU022). TIkAne arthaag on vinaMtI ItyAdi vizvatinA yuddhane mATe cAlyA gayA pachI vizAkhanandI rAjakumAra te 55kaDaka udyAnane khAlI mAnIne tyAM kIDA karavA lAgyA. tyAM yuddhane mATe gayelA vizvabhUti virodhI rAjAne na joyo tyAre te pupakaraMDaka udhAnamAM pAchA pharyo. tyAM daMDadhArI daravAnoe vizvabhUtine Ama kahIne rokyAH "svAmI! aMdara praveza karazo mA; kAraNa ke A udyAnamAM vizAkhanandI rAjakumAra kIDA kare che. daravAnanA rokavAnA vacana sAMbhaLIne vizvabhUti samajI gayo ke mane kapaTathI puSpakaraMDaka udyAnamAMthI bahAra kADhavAmAM Avyo che. ahIMthI mane kADhavAne mATe ja rAjAe yuddhanA samAcAra mokalyA hatA. kharekhara te sImADA najIkanA koI paNa rAjA icchato na hato, tyAre svajane dvArA karAyela aniSTanA kAraNe ke pAyamAna thayelA vizvabhUtie bagIcAnI bAjunAM ghaNA phaLonA bhArathI jhukI paDelAM kaThAnAM vRkSane muThIo mArI mArIne teDI nAkhyAM. mUThIonA prahAra lAgavAthI vRkSo halavA lAgyAM ane temanA phaLa tUTI tUTIne nIce paDavA lAgyAM. kaThAnAM phaLethI udyAnanI jamIna chavAI gaI. A pramANe pitAnuM parAkrama batAvIne vizvatie kahyuM, "je rIte meM A koThAnAM kaLAne nIce pADayA te ja rIte tamArAM zIse pADavAnI tAkAta paNa mArAmAM che. paNa dAdAjI-pitAjInA moTAbhAI-rAjA vizvanandInI mahattAne vicAra karIne ema karato nathI. tame lokee kapaTa karIne mane udyAnamAMthI bahAra kADhe che. ghaNAM ja AzcaryanI vAta che ke svajana paNa svAthanA kAdavamAM phasAIne AvuM ayogya vartana kare che. athavA emAM Azcarya paNa zuM che? kAma-bhegamAM Asakta manuSya badhuM ja karI zake che. e kAma-bhegone zrI kalpa sUtra: 01 68
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhikkAra che. anekavAra dhikkAra che. A kAma-bhAga ja sarvAM muzkelIonuM mULa che. tethI ja kahyuM che keH-- "salaM kAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisovamA / kAme patthayamANA ya, akAmA jaMti duggaiM // 1 // A kamabhAga eTale ke indriyenAM viSaya, zabda vagere zalyA che. jema zarIranI aMdara ghUsI gayelI khANunI aNI dareka paLe pIDA pahoMcADe che, ema A kAmabhAga paNa pIDAkArI che. tathA ekAmabheAga viSanAM jevAM che. jema khAdheluM jhera jIvananA anta lAve che. e ja pramANe kAmabhAga dha jIvananA nAza kare che. vaLI e kAmabhAga sApa jevAM che. jema sApa karaDe te manuSya maraNane zaraNu pAme che eja rIte kAmabheAgathI sAyela manuSya paNa mAtanA mahemAna bane che. e kAmaleAgAnI bhayaMkaratA teA ethI sAkhIta thAya che ke kAmeAnI abhilASA karanArA, kAmabhAga prApta na thavAM chatAM paNu, phakta abhilASA karavA mAtrathI ja durgati pAme che. AvI sthitimAM kAmabhoganA upAna, rakSaNa ane upaseAganuM te kahevu ja zuM? tene Azaya e che ke kAmaleAganI abhilASA vagere rAga-dveSanuM mULa hovAthI tathA kaSAya-vardhaka hevAne kAraNe pApamaya che. tethI e kAmabhoga bhya che. A rIte kAmale geAnI niMdA karIne tathA " kAmabhoga narakAddhi-dutiyAnu kAraNu che. " evA manamAM nizcaya karIne vizvabhuti tyAMthI nIkaLI gayAM. temanAmAM saMvega pedA thai gayA-muktinI abhilASA utpanna thai gai. tee kaSAyanI kaluSatArahita bhAvanA sAthe A sa MbhUta nAmanA sthavira muninI pAse dIkSita thayAM. dIkSA lIdhAM pachI vizvabhUti aNugAra IryAsamitithI yukta thayAM. eTale ke jIvAnI rakSAne mATe yugyapramANu (dhUMsarInA mApanI) bhUmi upara najara rAkhIne cAlanAra thayAM. mULamAM vaparAyela "yAvat" zabdathI bhASAsamitisahita, eSaNAsamitisahita, dAnabhAMDamAtranikSepaNAsamitisahita, pariSThApanAsamitisahita, manaHsamita, vacanasamita, kAyasamita tathA maneAgupti, vacanagupti, ane kAyaguptithI yukta tathA indriyAne geApana karanArA' ATaluM' vadhAre grahaNa karavuM joie. hita, mita, pathya ane satya bhASA khelanArane bhASA-samita kahevAya che. AdhAkama vagere deSAthI rahita bhikSAnI gaveSaNA karanAra eSaNAsamitithI yukta kahevAya che. vastra vagere upakaraNa tathA pAtrane uThAvavA tathA rAkhavAmAM je yatanAvALA hoya che te AdAnabhAMDamAtranikSepaNAsamita kahevAya che. ahI madhyamaNui-nyAyathI vaccenA zabdane AgaLa ane pAchaLa banne jagyAe saMbadha thaI jAya che, e viSaya pramANe "bhAMDa-mAtra" zabdonA AdAna ( grahaNa karavu -uThAvavuM) nI sAthe paNa sabaMdha che, ane nikSepaNA( mUkavuM) nI sAthe paNa saMbaMdha che. paripanAsamitinuM pUrUM nAma "uccAra-prastravaNa-zrleSma-zi dhANujalla-parijApanikA-samiti" che. uccAra eTale ke maLa, prasravaNa eTale ke mUtra, zleSma eTale ke kapha, jalla eTale ke pasInAnA mela, zighrANu ( nAkanA mela) e badhAMne paDhavAmAM yatanAvALAne pariSThApanikAsamita kahevAya che. teo manaHsamita eTale ke zubha mananI pravRtti karanArA, vacanasamita eTale ke satya, madhura ane niravadya vacana khelanArA, tathA kAyasamita eTale jIvahiMsA vagere daSe thI bacIne kAyAnI pravRtti karanArA thayAM. vizvabhUti aNagAra maneguptimAna paNa thayAM. maneAgupti traNa prakAranI che; (1) ArttadhyAna ane raudradhyAna utpanna karanAra kalpanAonA samUhanA viyeAtra hAve te pahelI manegupti che. (2) zAstrane anusaranArI, paraleAkanI zrI kalpa sUtra : 01 69
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhi karanArI madhyasthatArUpa pariNati bIjI mane gupti che. (3) zubha ane azubha ane prakAranA mAnasika vyApAranA nirAdhathI cirakALa sudhI abhyAsa karAyela yAgathI utpanna thanArI, viziSTa avasthAmAM prApta thanArI AtmasvarUpamAM ramaNurUpa pariNati trIjI maneAgupti che. yogazAstramAM kahyuM che; 66 'vimulpanAnAruM, samatve supratiSThitam / AtmArAma manAtai,-meno,siddhAtA zA" badhA prakAranI kalpanAethI mukta thaIne samatvamAM ( samatA-avasthAmAM ) sArI rIte rahelAM mananu` AtmAmAM ramaNa karavu e manegupti che. te muni vacanagupta eTale ke maunanu avalambana rAkhanArA tathA kAyagupta eTale zarIranI gamana (javu) Agamana (Avavu') pracalana, spandana-halanacalana vagere kriyAonA niradha karanArA paNa thayAM. kAyagupti e prakAranI che. (1) ceSTAnivRtti (2) yathAgama ceSTAniyamanarUpa. kAceAtsaga vagere karIne paraMSaheA sahana karatAM karatAM kAyAne nizcala karI levI e ceSTAnivRttirUpa kAyagupti che. guru mahArAjanI AjJA laine zarIra ane saMstArakanI pratilekhanA, pramAnA vagere samayeAcita kriyAenuM sa`pAdana karatAM zayana, Asana vagere karavu' joie. tethI ja gurunI AjJAthI zayana, Asana, nikSepa, AdAna vageremAM svataMtra ceSTAnA tyAga karavA te khIjI kAyagupti che. kahyu paNa che-- "sapasavrata,Si, vAyotsavonuSo muneH / sthirIbhAvaH zarIrasya, kAyatirnigadyate // 1 // zayanAsananikSepA''dAnasaMkramaNeSu ca / sthAneSu ceSTAniyamaH, kAyaguptistu sA smRtA // 2 // " upasarganA avasare paNu kAyAtsanu sevana karanArA muninAM zarIranI sthiratA kAyagupti kahevAya che. (1) zayana, Asana, nikSepa, AdAna ane saMkramaNa--cAlavuM.pharavu vagere kriyAomAM ceSTA eTale ke pravRttinuM niyamana e bIjI krAyagupti kahevAi che. (2) tathA te muni mana, vacana, kAyanI guptithI yukta hovAne kAraNe gupta hatAM. eTale ke mAnasika, vAcika, ane kAyika asaMyamanAM sthAnAthI rakSita hatAM. temaNe indriyAne pAta-peAtAnA viSAmAM pravRtti karatI rAkI dIdhI hatI tethI te guptendriya hatAM, guptaprAcArI hatAM eTale ke jIvana paryaMnta maithunanA tyAgI hatAM-pUNaeN brahmacArI hatAM. e badhAM guNeAthI saMpanna banIne te muni chaThTha, aThama vagerenI gheAra tapazcaryAthI AtmAne bhAvita karatAM vicaratAM hatAM. (sU022) te pachI je banyuM te kahe che--to' ityAdi. zrI kalpa sUtra : 01 70
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla arthata5" nA prabhAve telabdhi Adi aneka prakAranI labdhio prApta thaI. AvA labdhisaMpanna vizvabhUti aNagAra ekavAra AcAryanI AjJA laI ekAkI vicaratAM mathurAnagarImAM pahoMcI gayAM. te samaye rAjakamAra vizAkhanaMdI koIeka rAjakanyAnuM pANigrahaNa mATe tyAM AvyA hatA. rAjamArga upara taMbunA DerA ubhA karavAmAM AvyAM hatAM. mAsakhamaNunA pAraNe bhikSArthe te rAjamArgo upara vizvabhUti aNagAranuM AvavuM thayuM. vizvabhati aNagArane tenA pUrva paricita mANasoe oLakhI lIdhAM, ne pitAnA svAmI vizAkhanaMdIne paNa oLakhAvyAM vizvabhUtine dekhatAM ja vizAkhanaMdImAM zatrutAne bhAva pragaTa thaye. A vakhate kaI nava prasavavAlI gAye munine dhakako mAryo ne muni dharatI para gabaDI paDyAM. A dazya joI vizAkhanadI khaDakhaDATa hasI paDayo ne mazkarI karavA lAgya, kalabalatAM aNagAra uThayAM ne caMgamAM vizAkhanaMdIe kahyuM ke-are bhikSuka ! mahAna kAThAnA phaLAne pADanAra tAruM baLa kayAM gayuM ke AvI durbaLa gAyanA dhakkA mAtrathI tuM udhe paDI gaye ?' manie AMkha ughADI joyuM te vizAkhanaMdI jaNAve. tene pitAnuM baLa dAkhavavA krodhita thaI gAyane, tenA be ziMgaDA pakaDI, uMcI karI nAkhI. siha game teTale dubaLa bane te paNa tenI zakti chAnI rahetI nathI. kyAM siMha ne kayAM ziALIyuM ! kayAM meghalI rAtane gADha aMdhakAra ane kayAM sahasrarami sUrya ! zuM Agiyo sUrya samAna prakAza karI zake ? A joI vizAkhanaMdI zaramAyo. vizvabhUti munine nizcaya thayo ke huM saMsAra choDI sAdhu thaye chatAM A duSTa mArA uparanI veravRttine bhUlyA nathI. AvuM vicArI manamAM niyANuM karyuM ke meM je kaI tapa-niyama-saMyamabrahmacarya vigere sevana karyuM hoya te te badhA sutronuM phala A duzmanane vidArI nAkhavAmAM AgAmIbhave maLe tema IcchuM chuM, A nidAnano pazcAttApa ke AlocanA agara pratikramaNa karyA vinA eka mAsanuM aNazaNa karI, kAla AvyuM kAla karI, vizvabhUti soLamAM bhavamAM "mahAzukra nAmanA svargamAM utkRSTa sthitivALA deva thayAM. (sU023) TIkAne artha-"ra ityAdi. tapasyA karyA pachI tapanA prabhAvathI AmazauSadhI-vagere tathA tejovezyA vagere aneka prakAranI labdhiothI yukta vizvabhUti aNagAra kaI vakhate AcaryanI AjJA laIne ekAki-vihAra-pratimAthI vicAratAM vicaratAM mathurA nagaramAM pahecyA. e ja avasare rAjakumArInuM pANigrahaNa karavA mATe rAjakumAra vizAkhanandI paNa tyAM Avela hatuM. vizAkhanandA rAjamArganI najIkanA mahelamAM nivAsa karyo hate. vizvabhUti aNagAra pAraNAne divase mathurA nagarImAM bhikSAne mATe pharatAM pharatAM e ja rAjamArga parathI jaI rahyAM hatAM. vizvabhUti aNagArane jaIne vizAkhanandInA mANae pitAnA mAlika eTale ke vizAkhanandIne temane paricaya karAvI dIdho. temaNe zrI kalpa sUtra: 01 71
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahyuM, "A bhikSAne mATe pharanArA vizvabhUti aNagAra che." A paricaya meLavIne vizAkhanandI temane pitAnA zatranI jema jevA lAge. evAmAM eka turata viyAyelI gAye muni vizvabhUtine dhakake mArIne bhUmi para che muni paDatAM ja vizAkhanandI tathA tenA mANaso moTethI khaDakhaDATa hasI paDayAM. uThIne muni javA lAgyA te vizAkhanandIe maheNuM mAratAM kahyuM: "he bhikSaka, kaThAnAM phaLane nIce pADI nAkhanArUM tArUM peluM baLa kayAM gayuM?" bhAvArtha e ke AvI nirbaLa gAyanA sAmAnya dhakkAthI tuM paDI gaye. dhikkAra che tArA baLane ! - jyAre vizAkhanandIe A rIte AkSepabharyA vacane kahyAM tyAre munie tenI tarapha joyuM. teo oLakhI gayAM ke A vizAkhanandI che. vizvabhUti muni tenA AkSepane sahana karI zakyAM nahIM. tethI ja temaNe potAnA banne hAthathI te gAyane ziMgaDAnA agrabhAgathI pakaDIne UMcI upADI lIdhI. temAM navAI pAmavAnI koI vAta nathI. vicAra karo siMha game teTalo nirbaLa tha hoya chatAM zuM ziyALa tenA karatAM vadhAre baLavAna hoI zake che? zuM aMdhakAra prakAzane oLaMgI zake che? zuM khadyota-AgiyuM sUryanI barAbarI karI zake che? nA, kadIpaNa evuM banI zakatuM nathI. vizAkhanandI vizvabhUti anagAranuM gAyane uMcakI levAnuM parAkrama joIne zaraminda thayo. "A duSTa svabhAvavALe vizAkhanandI ATalo badho samaya pasAra thavA chatAM paNa mArA tarapha vera-vRtti rAkhe che." A jAtano vicAra AvatAM ja munie niyANuM bAMdhyuM : "je mArAM tapa, niyama, ane brahmacaryapAlananuM kaI paNa phaLa mane maLavAnuM hoya te bhaviSyakALamAM huM vizAkhanandIne ghAtaka banuM!" tyArabAda vizvabhUti munie sthAnanI AcanA, pratikramaNa karyA vinA ja sATha bhakta anazanathI chedIne eTale ke eka mahinAnA anazana karIne mRtyu samaya AvatAM kALa pAmyAM ane soLamAM bhAvamAM mahAzuka nAmanA devalokamAM sattara sAgaropamanI utkRSTa sthitivALAM devarUpe utpanna thayAM. (sU023) tripUchanAmakaH saptadazo bhavaH | have sattaramA bhava kahevAmAM Ave che.--tA je ItyAdi.' mUlane artha-devakano Ayu, bhava ane sthiti pUrI karI sattaramA bhave, bharatakhaMDamAM potanapura nagara maLe prajApati nAmanA rAjAnI rANuM mRgAvatInI kukSimAM putrapaNe nayasArane jIva utpanna thayo. A jIva garbhasthAne pravezatAM mAtAe sAta svapnAo anubhavyAM. sAta svapnAM je mAtAne nidrAvasthAmAM dekhAya che, te mAtAnA udaramAM Avela chava vAsadeva'ne padavIdhAraka hoya che ema nizcayapaNe zAstrokta kathana che. vAsudevanA moTA bhAI "acala' nAmanA baladeva hatA. utpanna thatAM ja te bALakane pAchaLanA bhAgamAM eTale pIThamAM traNa pAMsaLI hatI eTale temanA mAtApitAe temanuM nAma "tripRSTha' rAkhyuM. mAtApitAne A bALaka ghaNuM lADakeDavALuM hatuM, 'triyke' bAlyAvasthA pasAra karI yuvAvasthAmAM praveza karyo. have ahiM pUrvabhavane vairI vizAkhanandIno jIva aneka nAnI moTI niyAmAMthI pasAra thaI zaMkhapura nAmanA gAma pAse AvelAM taMgagirimALAnAM tuMga pahADamAM siMhapaNe utpanna thayo. A siMha zaMkhapura zaherane upadrava karavA lAgyuM. AthI tripRSTha bAhuyuddha karIne te siMhane vidArI nAkhe. zaMkhapura zahera ane rAjyanA zrI kalpa sUtra : 01
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhaNI azvagrIva sAthe tene yuddhamAM utaravu paDayu. adhIve tripRSThane mArI nAkhavA tenA upara cakra phekayuM, paNa te ja cakravaDe tripRSTha azvagrIvanuM mAthuM uDAvI dIdhu. te samaye devaduMdubhI sAthe devaghASaNA thai ke 'tripRSTha prathama vAsudeva tarIke jAhera thayAM che. ' vAsudeve traNa khaMDa jItI tenA para peAtAnuM AdhipatyapaNuM sthApita karyuM. temanAmAM atulakhaLa hatu. jenA AdhAre eka karADa maNunI zIlAne paNa hAtha vaDe jamIna parathI UMcakI lIdhI. (sU024) TIkAnA atha'--'tattva I' ityAdi. tyAre devasa kha dhI AyuSya, bhava ane sthitine kSaya thatAM mahAzukra nAmanA daivalekamAMthI AvIne sattaramA bhavamAM nayasArane jIva bharatakSetranI aMdara petanapura nAmanAM nagaramAM prajApati rAjAnI mRgAvatI nAmanI rANInA udaramAM putrarUpe utpanna thayA. cauda mahAsvapnAmAMthI mAtAne sAta svapnAM AvyAM. tethI sUcanA maLI gaI ke te vAsudeva thaze. nava mAsa upara keTalAka vadhu divaso pUrA thatAM tenA janma thayo. tenA mATA bhAI acala nAmanA baLadeva hatAM. janma vakhate vAsudevane traNa pRSThakaraDaka hatAM eTale ke pIThanA bhAgamAM traNa UMcAM asthibhAga (hADakAM) hatAM. kAraNe mAtA-pitAe tenuM nAma tripRSTha rAkhyu. te mA-bApane ghaNA vahAlA hatA. dhIme dhIme bAlyAvasthA pUrI karIne te yauvanAvasthAe pahoMcyA. tripRSThanA janma pachI tenA pUrva*bhavanA zatru vizAkhanandIne jIva kITa, pataMga vagere aneka caiAnImAM bhamI-bhIne zaMkhapuranI pAse AvelA tuMgirimAM siMharUpe utpanna thaIne za khapuramAM upadrava karatA hatA. eka vakhata te siMhane tripRSTha pUrvabhavanA nayANAnA prabhAvathI mADu-yuddhamAM mArI nAkhyA. tyArabAda ekavAra azvatrIva nAmanA prativAsudevanI sAthe tripRSThane yuddha thayuM te yuddhamAM tripRSThe adhagrIvanuM mAthuM teNe ja phekelA cakrathI chedI nAkhyuM. tyAre devAe gheSaNA karI ke " A tripRSTha prathama vAsudeva thayA. ' A ghASaNA pachI badhA rAjA tene adhIna thaI gayAM. tripRSTha ardhA bharatakSetranuM rAjya prApta karyuM. vAsudeva tripRSTha eka kADa maNanA vajananI keTa zilA peAtAnI bhujAo vaDe upADI lIdhI. (sU024 ) tyArabAda tripRSThanuM zuM thayuM te kahe che--talana' ityAdi. mUlanA akAI eka samaye tripRSTha vAsudevanA zayanabhavanamAM rAtrInA vakhate nATyaprayegA cAlI rahyAM hatAM. vAsudeve zayyApAlakane AjJA karI hatI ke 'mane UMdha Ave ke tarataja tamAre nATyaprayogo baMdha karI devA ' A prakAranA hukama ApI nidrAvaza thaI gayAM. nATaca prayAgamAM cAlatuM saMgIta ghaNu rasamaya banavAthI zayyApAlaka te zravaNu karavAmAM ekAkAra thaI gayA ne AsaktapaNAne lIdhe svAmInI AjJA cUkI gayA. svAmo nidrAdhIna thai javAthI pote nirbhIya thayA ane ma`DaLIne rukAvaTa nahi karatAM pretsAhana ApI jalasAnA kAryakrama cAlu rakhAvye. indriyAnuM gRddhipaNuM thavAthI jIva sUcchita thAya che ne bhAna bhUlI nahi karavAnuM karI bese che. saMgItanA zrI kalpa sUtra : 01 73
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAjane kAraNe vAsudevanI UMdha uDI gaI ne nATakamaMDaLIne pUchayuM ke "kenI AjJAthI hajusudhI tamAre kema calAvye jAo cho ?' nAyake pratyuttara Ape ke "he svAmina ! zavyApAlakanI AjJA anusAra ame vartIe chIe.' A sAMbhaLI tripRSTha krodhathI dhamadhamI uTha ne ukaLatA zIzAne rasa zayApAlakanA kAnamAM reDA. vAsudevanA bhave pracaMDa pApa karI, corAsI lAkha varSanuM AyuSya pUruM karI, aDhAramA bhave sAtamInarakamAM tetrIsa [33] sAgaropamanI sthiti prApta karI nayasArane jIva nArakIpaNe utpanna thayo. (sU025) 1 TakAne artha- 'ta ' ityAdi. vAsudevane AjJA paLAvavAne "huMkAra' hoya che. je kaI tenI AjJA na mAne tene tIvra daMDanI zikSA kare che. IndriyanuM atigRddhi paNuM pariNAme duHkhadAyaka che. teno dAkhala zayyApAlakamAMthI ApaNane maLI Ave che. zravaNa indriyanA sukhane ati vahAlu na karyuM hota to tenI A dazA na thAta ! ekeka indriyanA sukhanA aMte duHkha ja bhAse che te pAMca indriyanA sukha mATe rAta divasa talasatA mAnavI, kayA kayA du:khane anubhavaze tenI kalpanA karatAM paNa thatharATa chUTe che! mATe bhagavAne kahyuM che ke "he mAnava! tArI pAMca indriyenI zakti parArthe veDaphI nahi nAkhatAM, tArI pravRttine AcaraNa tarapha vALa, ane svarUpAthe tene upayoga kara." vaLI spaSTatAthI jJAnIoe kahyuM che ke "jevA jevA rase sukhAsvAda meLavaze tevA tevA rase ja duHkhAsvAda prApta karaze.' zayyApAlakane paNa tevuM ja thayuM. zayyApAlaka vAjIMtronI vanimAM ane abhinetrIonA nAcamAM tarUpa thaI javAthI svAmInI AjJAnuM tene vismaraNa thaI gayuM. pite vAsudevane zayyApAlaka che evuM padavInuM abhimAna paNa te anubhavavA lAgyA. svAmInI gerahAjarImAM pote svAmI che evuM rUpa darzAvI nATakamaMDaLIne AgaLa cAlavA Adeza Ape. moTA mANasonA saMbaMdhamAM AvanArAone AvI ja jAtanuM "huMpaNuM AvI jAya che, ne tethI anya para damAma ane dara calAvavA maMDI jAya che. paNa jyAre bhAMDo phUTe ne moTA mANase tenA saMbaMdhamAM AvanArAo sAthe kevA AdarabhAva rAkhe che te samaya jatAM jaNAI Ave tyAre ja kharI sthitinuM bhAna thAya che. zavyApAlakanI bAbatamAM paNa tema banyuM ne AjJAnuM ullaMghana thatAM tenA svAmIe tenA anAdarapaNunA gunhAnI zikSA kAnamAM zIzuM reDIne karI. mATe uparI adhikArIne geralAbha nahi letAM, pitA upara AvelI pharaja adA karavI te ja zreyaskara che. zapyApAlaka jANa hatuM ke traNa khaMDanA adhipatinI AjJAnuM ullaMghana karatAM zuM pariNAma Avaze? chatAM pudagaLAnandI jIva pitAnI vAsanAne rokI zako nahi! AvI dazA dareka pudagaLAnandI jInI hoya che. indriyAdhIna jIva viSama sthitine prApta kare che. ekeka indriya sukhamAM rAcate jIva, jemake haraNa, pataMga bhramara, mAchalI ane hAthI kevA duHkhada pariNAme seve che! te pAMce IndriyonA sukhamAM rAcate jIva kaI dazA anubhavaze? mukhya kAraNa e che ke jIva bahAra sukha zodhe che paNa kasturI mRganI jema aMdara paDelAM sukhane zodhato nathI. kasturI mRga kasturInI gaMdhe gaMdhe kasturI meLavavA ThekaThekANe AthaDe che. chevaTa kasturInI lAlasAe pAradhInA hAthe pakaDAya che ne mAryo jAya che, paNa potAnA DuMTAmAM rahelI kasturIne zodhato nathI. zrI kalpa sUtra: 01 74
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pramANe ja jIvamAtra sukhanI zeSamAM ne zeAdhamAM ja rakhaDatA rahyo che ne bhavebhavamAM pugaLanA sukhA pachavADe AthaDI rahI, anaMta du:khane vedI rahyo che. chatAM potAnA aMtaramAM rahelAM sukhane ALakhatA nathI. jJAnIee kahyu` che ke " he jIva! bhUla mA, tane satya kahu chuM. sukha ataramAM che. te bahAra zeAdhavAthI nahi maLe. aMtaranu sukha aMtaranI sthitimAM che, sthiti thavA mATe khAhya padArthI saMbaMdhInuM Azcaya bhUla, sthiti rahevI bahu muzkela che, nimittAdhIna pharI pharI vRtti calita thaI jAya che. enA dRDha upayAga rAkhavA joIe. e krama yathAyeAgya cAlu rAkhIza te tuM muMjhAiza nahi. nirbhIya thaiza.'' he jIva! tuM bhUlamAM vakhate vakhate upayega mukI kAIne raMjana karavAmAM, kAithI raMjana thavAmAM, athavA mananI nikha`LatAne lIdhe anya pAse mada thaI jAya che, e bhUla thAya che te na kara." madhura svara sAMbhaLavAnI lAlacamAM haraNu pAdhio vaDe pakaDAya che (1). rUpanA mehamAM taNAI javAthI pataMgIU AgamAM jhaMpalAve che, ane maLIne khAkha thAya che (ra). gaMdha meLavavAnI icchAe, bhamarA phUla tarapha AkarSAya che ane pariNAme sadhyAkAe khIDAI jaI hAthInA kALIyA thaI jAya che (3). jIbhane vaza thanArI mAchalI aADhAnA saLIyA para, vIMTALelA mAMsanI geALIone khAvA jatAM kAMTA mADhAmAM le che ne aMte marI jAya che ane mAchImArA tene laI jAya che (4). hAthI hAthaNIne sparze karavA doDe che paNa hAthaNIne badale khADA upara pATIyA gAThavI tenA upara rAkhelI lAkaDAnI kRtrima hAthaNIne aDavA jatAM, svayaM potAnA bhAra vaDe lAkaDAM tuTI jatAM, khADAmAM paDI marI jAya che, ne mArA phakata eka ja indriyane pASavA jatAM A hAlatane pAme che te jenI pAMce zuM sthiti kalpavI ? apratiSThAnanAraka nAmakoSTAdazo bhavaH / tenA jaMtuzaLA kADhI le che. A jIvA indriyA mukta rIte vahe che tenI te zayyApAlakanA krameAtanA vicAra karI, vivekI janAe indriyAdhIna sukhAthI pAchA haTavu joie. vAsudeva tripRSThe paNa mahAna krodhanA pariNAme ane paudgalika sukhanI tIvra lAlasAe, aneka pApAcAra karyA jenA pariNAme adhamamAM-adhama evA sAtame narake jaine paDayA. mATe krodhanA pariNAmeAnA vicAra karI kaSAyamAMthI haTI javA yatnazIla rahevu joie. jagatanA koIpaNa sukhanA pratyAghAtarUpe duHkha ja che. evA anubhava jJAne samajAya che. AvI samajaNu ajJAnIne teA hAtI ja nathI paNa vicAravaMta mANase peAtAnA jIvanakALa daramyAna jarUra anubhavyu haze. sAmAnya duHkha bhAgavavuM Akaru` thai paDe che, tA sAtamI narakanuM duHkha kevuM haze? tenA vicAra mAtra ja ApaNane akaLAvI mUke che. je mAnava duHkhanA sAcA svarUpane eLakhI gayA haze, te ja tenA mULabhUta kAraNeAnI tapAsa karI pApamAM jatAM jarUra aTakaze. (sU025) zrI kalpa sUtra : 01 75
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ siMhanAmakaH ekonaviMzatitamo bhavaH / ' tyAra pachI te kaI paryAyamAM gayA te kahe che- tala nuM 'ItyAdi. ane TIkAnA a--sAtamI narakanuM AyuSya khatama karI nayasAranA jIva ogaNIsame bhave koI eka gADha aTavImAM sihu tarIke utpanna thayA. (s029) mUla caturthanAraka rUpo viMzatitamo bhavaH / mUlanA a--'tad ga ityAdi. siMha marIne vIzamAM bhave ceAthI narakamAM nArakIpaNe utpanna thayA. (sU027) TIkAnA atha-- vyAkhyA spaSTa che. ahI' eTalu' samajavu joIe ke si'ha,pazuomAM zreSTha ane sauthI vadhAre kara prANI gaNAya che. te nikRSTabhAve vartatA ceAthI nArakI sudhI jai zake che. tenA ghAtakI pariNAmeAnA pratyAghAtarUpe utpanna thatuM duHkha ceAthI nArakI jeTaluM ja hoya che. 4 puNya ane pApa banne jIva ane ajIvanA 'sUkSma reDhIe ekaTIva bhAvA' 'vikRta pariNamana' che. A bhAvA (tejomaya dazA ) mAM evA prakAranI zakti rahelI che ke pragaTapaNe utpanna thatAM puNyarUpI bhAvA navIna rucikara sRSTi pedA kare che. ane pApabhAvA arucikara sRSTine pedA kare che. jema eTamamAMba phuTatAM reDIo ekaTIva rajakaNA chuTA paDI, kAMika vastuone khALI bhasma karI nAkhe che. te je ThekANe AgarUpe vasyA hoya, te bhUminA kharAba padArthAne vijaLIkhaLe khALI kALe karI te bhUmine drUpa banAve che. tevI rIte pApanA phalarUpa duHkha bheAgavI AtmA peAtAnAM nikRSTa svabhAvane pherave che. tenuM udAharaNa e che ke nigeAdamAMthI cAlyA AvatA jIva duHkhanA anubhave karIne peAtAnA svabhAva manuSya paryAyane maLatA ghaDI nAkhe che. siMhanA nikRSTa pAzthiAmika bhAvAnuM phaLa ceAthI naraka sudhInA duHkhA jeTaluM ja hoya che. ema zAstrakAroe A vAkya ' fno nAd asthi' uparathI atAvyuM che. (sU027) zrI kalpa sUtra : 01 76
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ priyamitracakravartinAmaka ekaviMzatitamo bhavaH / have gaNanAlAyaka ekavIsamA bhavanuM' kathana karavAmAM Ave che.sUpa `' ityAdi. mUlanA akS--ceAthI narakamAMthI chuTI, tiyaMca manuSya AdinA bhava bhramaNa karI pharI narakamAM utpanna thayA. tyAMthI nIkaLI ekavIsamA bhave aparivadeha kSetranI sUkA nAmanI rAjadhAnImAM, dhana'jaya rAjAnI dhAraNI rANInI kuzne, nayasAranA jIvaputrapaNe utpanna thayeA. garbhAmAM AvatAM mAtAne zreSTha cauda svapte lAkhyAM. janmabAda, vividha prakAranA utsavA ujavavAmAM AvyAM. sUtikama ane jAtakanI saMskAravidhi karavAmAM AvI. bAramA divase mAtApitAe temanuM nAma 'priyamitra' pADayuM. tenA pAlana mATe pAMca dhAvamAtAe rAkhavAmAM AvI. bAlyAvasthA vyatIta thayAM bAda, yuvAvasthAmAM AvyA pachI, te svakhale chakhaMDanuM rAjya meLavI, cakravatI anyAM. (sU028) TIkAnA atha--'tad na ItyAdI. A nArakInuM AyuSya pUruM' karI aneka bhava bhramaNeAmAM nArakIne lAyaka karmo bAMdhI, pharI te karmo bhegavavAne nArakImAM utpanna thayA. te nayasAranA jIva pApabhAve AdarI, tenA mukate hisAbe badalA ( deNA) ApI, narakamAMthI chuTI, ekavIsamA bhave pazcima videhakSetramAM, pUrvagata bhavAmAM Adarela puNya bhAvAnA phUla cAkhavA mUkA nAmanI nagarImAM dhana...jaya rAjAne tyAM putrapaNe utpanna thayA. ekalA puNyanA kaLAnA bhAgavaTA karavArUpa ' cakravartI ' pada hAthamAM Avyu' jema traNakhaMDa upara vasva dhAraNa karI kAIpaNa jIva vAsudeva ane che tema chakhaMDa uparanuM Adhipatya mesADI cakravartI bane che. cakravartInuM sukha saMsAra apekSAe asIma hoya che. ga'mAM AvatAM ja vividha prakAranA sukhAnI sAmagrI ekaThI thatI jAya che. puNyavatA jIva jyAre Ave che, tyAre sukhAnI sAmagrI laIneja Ave che. te A pramANe "khettaM vatthaM hiraNNaM ca pasavo dAsaporusaM / tara kAmakhaMdhANi tattha se uvavajjhai // 1 // mittavaM nAyavaM hoi, uccAgoe ya vaNNavaM / ampAyare mahApanna, aminAd naso vahe " ArA (uttatta. 2. 4-11. z7-28 ) arthAt--samakitIdeva, peAtAnA sthAnake rahetAM thakAM, AyuSya kSaya thaethI cavIne manuSyanI ceAni pratye, daza aMge saMpUrNa janme che. kSetra-jamIna, vAstu-dhara-mahela (1), hiraNya-sAnuM-rupuM (2), pazu-gheADA hAthI (3), dAsa-dAsadAsI, pauruSa-pAyadala (4), e cAra prakAranA lAvalazkara-A vadhu jyAM hoya tyAM janme che, A badhA maLIne eka aMga thayuM. 1, mitravata 2, svajanavata 3, uccageAtranA dhaNI 4, rUpavaMta 5, nIrAga 6, mahAprajJAvaMta 7, vinayavaMta 8, yazavaMta 9, balavaMta eTale kArya karavAmAM sAmarthyavALA tadanusAra nayasAranA jIve ahIM AvIne janma lIdhA, sarvatra pitAe tenu nAma 'priyamitra' rAkhyu', zrI kalpa sUtra : 01 10, hoya che. (ra) khuza-khuzAlIbharyo dRzya jovAthI mAtA 66
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanavaMta ane zAsanapatine tyAM bALakane vividha rIte poSavA ane vividha prakAranA ucca saskAra pADavA, upamAtAe rAkhavAmAM Ave che. A upamAtAe ' dhAva-mAtAe ' tarIke oLakhAya che. A mAtAe peAtAne sAMpAela bALakeAnI mAtA tarIke ja tamAma rIte vartana kare che. tenA mAna-maratakhA paNa te gharamAM sArA ane AdaraNIya hAya che. pAMca dhAva mAtAonA kanya A pramANe hoya che--(1) majajanadhAtrI-A mAtA bALakane sArI rIte navarAve-dhAvarAve che. (2) maDanadhAtrI A mAtA bALakane zaNagAra Adi dhAraNa karAve che. (3) krIDAdhAtrI-A mAtA khALakane aneka rIte ramADI hasatuM ramatuM rAkhe che. (4) aMkadhAtrI-A mAtA bALakane peAtAnA kheALAmAM laI raDatuM chAnuM rAkhe che. (5) kSIradhAtrI-A dhAvamAtA bALakane dhavarAve che. A mAtAenA jevA saMskArI hoya tevA sauMskAro A bALakamAM utare che. ema mAnasazAstra kahe che. A prakAre te pAMca dhAvamAtAe vaDe paLAtA te * priyamitra ' bIjanA caMdramAnI mAphaka vadhavA lAgyA, ane mAlyAvasthAne oLaMgI yuvAvasthAmAM AvyA. tyArabAda te SaTakhaDanA adhipati cakravartI thayA. (s028) have bAvIsamA bhava batAve che--tala nuM hai' ityAdi, poTTilanAmako dvAviMzatitamo bhavaH / mUlanA a---sa sattAdhIza cakravattI anI, nayasAranA jIva priyamitra, peAtAnI prajAnuM pAlana yeAgya rIte karate vicare che. sAthe sAthe cakravattInA anupama bhega pazu bheAgavata vacarI rahyo che. kaMi eka samaye sUkA nagarInA udyAnamAM pATTilAcAya 'nA dharmopadeza zravaNu karI rAjAne vairAgya prApta thaye. dRDhavicAratA hovAne kAraNe peAtAnA putrane rAjagAdI para besADI, te AcArya nI samIpe dIkSA dhAraNa karI sAdhu banyA. A priyamitra muni, eka karoDa varSo sudhI dIkSA paryAya pALI, utkRSTa tapanI ArAdhanA karI, ceArAsI [84] lAkha pUrvanuM AyuSya pUruM karI, kALa Avye kALa karI, sAtamA zukra devalAkamAM devarupe avataryAM. dhruvaleAkanuM AyuSya, bhava ane sthitine kSaya thayA bAda aneka bhavAmAM 'nayasAra 'nA jIva utpanna thaye. gaNatrI yAgya bAvIsamA bhave vatsa nAmanA dezamAM, kaiAzAmbI nagarInI aMdara, peTTa nAmanA rAjAnI rANI padmAvatI devInA peTe putrarupe avataryAM. jyAre garbhamAM hatA tyAre mAtApitAe duSkAla prasaMge bhUkhe maratI janatAnA peTa bharyo tethI tenu nAma mAtA-pitAe ' pATTila' rAkhyuM. khAlavaya pUrNa thayA bAda, yauvana avasthA prApta thaye, khetera kalAmAM pravINa thayA. yuvAnInA Are paheAMcelA A 'poTTila ' khArImAM beThe beThe nagaranI zeAbhA joi rahyo hatA. tevAmAM, rAjamArga para jatAM, dorA sahita mukha vastrikA dhAraNa karelAM evA koI eka munine naiyAM. A munine dekhAva evA hatA ke jANe jJAnanA nidhAna hoya, ane saumya prakRtivALA tathA tapazcaryA Adi kaDaka kriyAnA pALavAvAlA hAya ! muninu` saumya ane zAMta mukhAraviMda joi peTTilane vairAgya Avye, ane viSayA taraphanI rucI uDI gaI. zrI kalpa sUtra : 01 78
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ te muninI pachavADe udyAnamAM gayA, dhama dezanA sAMbhaLI, A sudana nAmanA muni pAse, pravrajyA grahaNa karI. (s029) TIkAnA a--tara i' ityAdi. tyArabAda priyamitra peAtAnI prajAnuM sArI rIte pAlana karatA tathA cakra virtanI lakSmInA upabhoga karatAM ekavAra mUkA nagarInAM khAgamAM Avela peTTilAcAryanI dha dezanA sAMbhaLIne sa MvegavAna thaIne mekSanA abhilASI thayA. putrane rAjagAdI para besADIne peTTilAcAyanI pAse teNe dIkSA lIdhI. pachI te priyamitra muni karoDa varSo sudhI AkarAM tapa karIne cAryAsI lAkha pUrvanuM AyuSya bhogavIne kAla mAsamAM (mRtyu avasara) kALa pAmIne zukra nAmanAM sAtamAM devaleAkamAM devarUpe utpanna thaye|. AyuSya, bhava ane sthitinA kSaya thatAM devaleAkathI cyavIne teNe agaNita (aneka ) bhava karyA. pachI ( gaNatrIne cegya ) bAvIsamAM bhavamAM te vatsa dezanI kauzAmbI nagarImAM pATTa nAmanA rAjAnI padmAvatI nAmanI rANInI kUkhe putrarUpe utpanna thayA. navamAsa para keTalAMka divase pasAra thatAM tenA janma thaye. ahI' mahAzukra devalAkanA bhava ane e sivAyanAM bIjA aneka bhavA avivakSita che eTale ke gaNatrImAM levAyAM nathI. jyAre A bALaka garbha"mAM hatA tyAre teNe sukALa vagere dvArA badhI prajAnuM pASaNa karyuM hatuM. eTale ke tenA rAjyamAM koi bhUkhyu` rahetuM na hatu, te kAraNe mAtA-pitAe tenuM nAma " peTTila" rAkhyuM peTTila rAjakumAra bAlyAvasthA pasAra karIne yuvAvasthAe pahoMcyA, ane khetera kaLAemAM nipuNa banyA. te eka vAra peAtAnA mahelanA jharUkhAmAM besIne zaheranI zAbhAnu nirIkSaNa karatA hatA, tyAre teNe eka munine joyAM. tee rAjamAga para jatAM hatAM. temanA mukha para deArA sAthe muhapatI bAMdhelI hatI. tee jJAnanA bhaMDAra hatAM, ane anazana vagere bAra prakAranAM tapa tathA cAritranI khANu hatA. munine joine rAjakumArane sa Mvega pedA thayA. pAMce IndriyAnA zabda vagere viSayAmAM tene je mAnasika vega hatA te dUra thai gayA. eTale ke te viSayeAthI vimukha banI gayeA. tyArabAda udyAnamAM jaine ane dhazravaNu karIne te dIkSita thayA. (s029) tyAra bAda temaNe je karyuM' te kahe che--sapa na le ' ityAdi. mULanA a--tyAra bAda peTTila munie AkaruM tapa, ane saMyamanI ArAdhanA vaDe tathA vAra vAra vIsa sthAnakanuM sevana karIne sthAnakavAsitvanI (sthAnakavAsIpaNAnI ArAdhanA karIne, nira'tara mAsakhamaNunI tapasyA karIne, eka karoDa varSa sudhI ugra tapa karyuM ! ceAryAsI lAkha pUrvAMtu samagra AyuSya bhogavIne, zubha dhyAna ane prazasta adhyavasAya sAthe kALa-mAsamAM kALa pAmIne, tevIsamAM bhavamAM sahasrAra nAmanAM devalAkanAM sarvAtha nAmanAM vimAnamAM ogaNIsa sAgaropamanI sthitivALAM devarUpe utpanna thayAM (s030) zrI kalpa sUtra : 01 79
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvArthasiddhavimAnavAsidevanAmakasroyaviMzatitamo bhavaH .. TIkAne arthatag ' ItyAdi. dIkSA lIdhA pachI piTila munie anazana Adi bAra prakAranAM ghora tapanI ArAdhanA karI. saMyama-tapanI ArAdhanA karatAM, ahaMdu-bhakti, siddhabhakti, pravacanabhakti Adi vIsa sthAnanI paNa ArAdhanA karI. e rIte sthAnakavAsitvanI ArAdhanA karIne dIkSAnA divasathI zarU karIne niraMtara mA khamaNanI tapasyAthI karoDa varSa sudhI ghera tapazcaryA karIne, dharmadhyAna ane prazasta Ama-pariNAma sAthe kALa-mAsamAM kALa pAmIne, tevIsamAM bhavamAM, sahastrAra nAmanAM devalokamAM, sarvArtha nAmanAM vimAnamAM, ogaNIsa sAgaropamanI sthitivALAM devarUpe janma lIdho. ahIM e samajI levuM joIe ke piTTila munie eka karoDa (10000000) varSa sudhI saMyamanuM pAlana karyuM. dIkSAnA divasathI zarU karIne temaNe jIvyAM tyAM sudhI niraMtara mAsa-mAsakhamaNanI tapasyA karI. tethI chanuM lAkha, chAsaTha hajAra, cha chAMsaTha (666666) varSa, ATha mAsa, eka divasane tapasyAne samaya thayo. tenAM mA khamaNa agIyAra (11) karaTha 60 lAkha (116000000) thAya che. pAraNanA divase agIyAra karoDa navANuM lAkha, navANuM hajAra, navase navANuM (11999) thAya che. e divasanA traNa lAkha, tetrIsa hajAra traNaso tetrIsa. (333333) varSa, traNa mAsa, eganatrIsa (29) divasa thAya che. "samavAya sUtra" mAM kahyuM che "samaNe bhagavaM mahAvIre titthayarabhavaggahaNAo chaTTe pohilabhavaggahaNe egaM vAsakoDiM sAmaNNapariyAgaM pAuNitta sahassAre kappe sabaDhavimANe devattAe uvavaNNe"-iti zramaNa bhagavAna mahAvIra, tIrthakara bhavagraDaNa karyA pahelAM chaThThI piTTilanA bhAvamAM eka karoDa varSa sudhI zramaNa-paryAya pALIne sahastrAra devalokanAM sarvArtha nAmanA vimAnamAM devarUpe utpanna thayAM. A kathana vaDe pazcAtupUva thI chaThTho bhava te piTTilane bhava jJAta thAya che. ane pUrvAnumUvIthI e ja bAvIsame bhava thAya che. tethI bAvIsame bhava te piTilane bhava avazya kahevuM joIe. A zAstra-vacanane anAdara karIne jemaNe bAvIsamAM bhavamAM bIjuM nAma kahela che, te AgamathI virUddhanuM che. (sU030) have covIsamA bhavanuM nirUpaNa kare che-tta ityAdi. vimalanAmakazcatuviMzatitamo bhavaH mULano artha-devanuM AyuSya, bhava ane sthiti pUrA karI tyAMthI cavIne covIsamAM bhavamAM bharatakSetranA zAvAmAM rathapura nAmanA nagara maLe "priya mitra" nAmanA rAjAnI 'vimaLA" nAmanI rANInA udaramAM putrarUpe nayasArane jIva Avyo. mAtA-pitAe tenuM nAma "vimala' rAkhyuM. bAlyAvasthA pasAra karI yuvAvasthAne pAmatAM pitAe rAjyA. zrI kalpa sUtra: 01
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhiSeka karAvyuM. pRthvI para rAjya karatAM koI eka vakhata rAjA kIDA karavA vanamAM gaye. kIDA daramyAna keI eka hiraNane pAradhinI jALamAM phasAyela je. maraNantadazA joI rAjAe haraNane jALamAMthI bacAvI lIdho ne rAjya bharamAM amArI zeSaNA karI ke-ahiMsA e ja uttama vastu che. kahyuM paNa che- "kallANakoDIkAraNI, duhagaiduhaniTThavaNI, saMsArajalatAraNI, egaMta hoi jIvadayA" // 1 // evaM khu nANiNo sAraM, ja na hiMsai kiMcaNaM / ahiMsA samayaM ceva, evAvaMta viyANiyA. // 2 // arthA-koDe kalyANanI karanArI, durgati ane duHkhane dUra karanArI, tathA saMsAra samudrathI tAranArI evI eka jIvadayA" ja che (1) e pramANe jJAnIno sAra e che ke kiMcita mAtra paNa hiMsA na kare ane ahiMsAthI samatA thAya che, ema jANIne jJAnI puruSa keI paNa jIvane pIDA upajAve nahi. (2) uparokta bhAvanAvALe "Adeza' vimala rAjAe prajAne kahyo ane AkhA rAjyamAM hiMsA nahiM karavAnuM pharamAna jAhera karyuM. pitAnI bhAvanA paNa e hatI ke dayA tamAma puNyanuM mUla che. "jIvadayA' sarvazAstrasaMmata che. dayAnI bAbatamAM keIna paNa virodha nathI. dayAlama' samAna keI anya dharma nathI. ciMtAmaNi samAna amRta kaLa denAra ekaja sAdhana 'dayA' che. ka5taru samAna Icchita phaLa denArI che. mAgyA meha varasAvanAra kAmadhenuM samAna che. yAmI gationo nAza karI, aNumela evA mAnava bhavane prApta kare che. mAnavabhavamAM dayAthI vibhUSita thayela chava, mokSanagarImAM sukhethI pahoMcI jAya che. te kAraNe 'dayA'ne zAzvata sukha ApanArI kahevAmAM AvI che. (sU031) TIkAne artha--'ja ra ItyAdi. svargamAMthI cyavI dakSiNa bhAratamAM AvelA zAlva nAmanA dezamAM rathapura nagaranA priya mitra rAjAnI rANIne peTe nayasArane jIva avataryo. mAtA-pitAe tenuM nAma "vimala' rAkhyuM. yuvAvasthA prApta thatAM rAjya para besI nyAyayukta zAsana karavA lAgyA. paryaTaNa para jatAM kei eka pAradhI vaDe pakaDAela haraNane yAdaSTi vaDe jALamukta karyo. jALamukta thatAM haraNa AnaMdathI nAcavA lAgyo ne kudakAM bharate vanamAM svaira vihAra karavA upaDI gaye. haraNane Anada I, rAjAe manamAM gAMTha bAMdhI ke "abhayadAna' sarvadAnomAM zreSTha che. tethI rAjyamAM paDa bajAvI prajAne vidita karyuM ke kaI paNa jAtanI hiMsA mArA rAjyamAM na thavI joIe. 'dayA' jevo koI dharma nathI, 'dayA' uparaja sarva zAstronA siddhAMte nakkI thayAM che, ne te pramANe nAnI moTI dayAnA prakAro samAjamAM upasthita thayAM che. buddhane dayAdhama mAnava ane pazu-pakSInI kakSA sudhI pahoMce che, paNa bhagavAna mahAvIrane zrI kalpa sUtra: 01
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'dayAdhama" paMcendriyathI nIce jai ekandriya sudhI paheAMcI gayA che. vyavahAramAM jeTalI banI zake teTalI dayA je kAI pALe che te paNa siddhAMta tarIke te bhagavAna mahAvIranA suyA TuddattA '--ItyAdi yApAne ja apanAve che. A mATe ja 'prazna vyAkaraNa sUtra'nA prathama saMvara dvAramAM kahyu che-- 66 'esA sA bhagavaI ahiMsA, jA sA bhIyANa triva saraNaM, pakkhINaM piva gagaNaM, tisiyANaM pitra salilaM, khuhiyANaM piva asaNaM, samudramajjhe va poyavahaNaM, cauppayANaM va AsamapayaM, duhaTThiyANaM va osahibalaM addviimo ja sasthaLamAM, to viSivrutariyA zrahiMsA, nA sA puthvI na--aLi--mANya--vaLasarvIya-pathanaja21-526-146-tasa-thAvA-masUya--lemarI "-- A bhagavatI ahiMsA-dayA-mAtA bhayabhItAne zaraNarUpa che. pakSione AkAza samAna AdhArabhUta che, tarasyAMne pANI samAna che, bhUkhyAMne bhejana samAna che, DumatAMne jahAja samAna che, nirAzritAne Azrama samAna che, duHkhIene dIlAsA samAna che, rAgIone auSadha samAna che, vanamAM gherAelAne sathavArA samAna che, eTaluM ja nahi; paraMtu pRthvIkAya, apakAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya, bIja, lIla-kUla, jalacara, sthalacara, khecara, trasa, sthAvara Adi samasta prANione kSemakartA kalyANakartA ane AnaMdakartA che.' dayA ci'tAmaNinI samAna ciMtita phUla denAra che. kalpalatAnI samAna abhISTa vastunI prApti karAve che. kAmadhenunI samAna icchAonI pUrtti kare che. dayAnA viSayamAM vadhAre zu' kahevAnu, dharmomAM uttama krayA dharmanuM pAlana karatA thakA zuddha hRdaya jIva rUpI pathika, daiva manuSya tiya ca nArakarUpa cAra gativALA sAMsArarUpI vikaTa aTavImAMvidyamAna cArAsI lAkha jIvaceAni rUpaduga ma mA`thI bacIne meAkSanA sAdhaka hovAthI samasta jIvA dvArA abhilASA karavA ceAgya evA manuSya bhavarUpI zubha sthAnane prApta karI le che. abhiprAya e che ke dayAvAna jIva niyamathI manuSyabhavanA bhAgI hoya che. manuSyabhavamAM dayAguNuthI vibhUSita jIvane muktirUpI ramaNI pAtAnI tarapha AkarSita karI le che. muktinI tarapha AkRSTa thayela jIva zAzvatasukha-mesukhanA bhAgI banI jAya che. (sU031) have nayasAranA pacIsamA bhava kahe che--ttvayAmAneLa' ityAdi. nandanAmakaH pazcaviMzatitamo bhavaH / mUlanA a--dayAbhAvathI bhAvita AtmAvALA nayasAranA te jIva vimaLa rAjA maraNu ALye, kALa karI, pacIsamAM bhavamAM, chatrA nAmanI nagarImAM, jItazatru rAjAnI rANI bhadrAdevInA udaramAM, putrarUpe avataryAM. zubhadina ane zubha muhUta joI mAtA-pitAe tenuM nAma 'naIM rAkhyuM. nadakumAra, bAlyAvasthAmAM khIjanA caMdramAnI mAphaka vRddhi pAmavA lAgyA. cuvAnInA uMbare paheAMcatAM, mAtA-pitAe tene rAjyAbhiSeka karyAM. nyAya--nIti sAthe, prajAnu' yogya pAlana karavA lAgyA. cAvIsa lAkha varSo sudhI rAjya sukha bheAgavI, vairAgyavAna banI, pATTilAcAyanI pAse dIkSA grahaNa karI dIkSita thayeA. (sU032) zrI kalpa sUtra : 01 82
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAne artha- ramAna ItyAdi. karuNazIla svabhAva jene thaI gayuM hatuM tevA nayasAranA jIve, vimaLa rAjAnA bhave mRtyu samaye zAMtarase pariNamI dehatyAga karyo hato. maraNa samaye jenA bhAva, zubha rIte vahana karatAM hoya, te AgAmI bhave paNa zAMta rasa laIne ja janme che. te anusAra chatrA nAmanI nagarImAM jItazatru rAjAnI rANI bhadrAdevI paNa karaNAne nidhi hatI, tenI ja kukSimAM te jagyA. garbha je puNyazALI hoya te garbha sthAna paNa puNyavaMtu ane karuNArasathI bhareluM maLe che. vIrarasa zaMgArarasa Adi no rase vate che. paNa sarva rasamAM karuNa rasa zreSTha gaNAya che, kAraNa ke karaNAthI bharapUra thayelA jIvamAM, anaMta guNone vAsa thAya che. anaMta prakAranI siddhi pedA thAya che. sarva duzmane duzmanAvaTa che mitratA meLavavA cAhe che. naMdarAjA karUNAmaya hato, eTale keInuM paNa duHkha kSaNavAra joI zakatA nahi. tethI ja prajAnuM duHkha heDakavAmAM rAta-divasa magna rahe, 'dayA' sAthe rAjya calAvavAnI "rAjanIti' paNa hovI joIe. "rAjanIti' nA cAra prakAra che. (1) sAma, (2) dAna, (3) bheda, (4) daMDa. (1) "sAmanIti' eTale samajAvIne samajaNapUrvaka prajA ane adhikArIo pAsethI kAma levuM te. dAkhalA dalIla-udAharaNo-dRSTAMta pUrvaka temaja lAgavaga agara paMca-paMcAyata mAraphata kAma pAra pADavuM tene "sAma" kahe che. "sAmane vAstavika artha "zAMti thAya che. te sUcana kare che ke zAMtipUrvaka jyAM sudhI kAma levAya tyAM sudhI levuM te "sAma nIti" che. (2) bIjI nIti "dAna' che, je zAMtipUrvaka kaI paNa prakAranA khakhaDATa sivAya kAmanI pUrNAhuti nahi thatI hoya te, "dAna' nIti amalamAM mUkavI paDe che. "dAna" eTale ADakhillI ubhI karanAra vyaktione kAMIka paNa vastu ApI kAmane saretela utAvuMte A dAna kaI kharAba kAmamAM nahIja paNa prajAnA hitamAM ADA AvatAM mAnavIone kaipaNa prakAranI lAlaca athavA ADakatarI sahAyatA athavA kAmanI bakSIza, zrI kalpa sUtra: 01 83
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA mahenatANuM ApavuM te. A nIti phakta zubha kAryonI aTakAyata karanAra vyaktione zAMta karavA pUratI ja maryAdita rAkhavAmAM Ave che. (3) trIjI rAjanIti "bheda' nI che. rAjyanuM IcchA-anusAra kAma pAra paDatuM na hoya, ne uparokta nItio nakAmI jAtI hoya, tyAre rAjA varga vacce, prajA-prajA vacce, jJAti-jJAti vacce, dharma--dharma vacce, kuTuMba- kaba vacce, vyakti-vyakti vacce bheda bhAva-taTasthabhAva uMcanIca paNAnA bhAva vigere aneka prakAranI bhedanI divAlo khaDI karI de che, ane amuka vargone potAnA pakSamAM laI dhAreluM kAma pAra pADe che. (4) daMDa' A ceAthI nIti rAjakAjamAM upayogI che. jayAre pahelI traNa nIti niSphaLa jAya che, tyAre ja A nItino AdhAra, rAjAone levuM paDe che. AvI nItinuM pAlana karI naMdarAjA prajAne pitAnI saMtAnanI mAphaka sarva rIte sukhI karate vIsa lAkha varSo sudhI rAjyanA sukha bhogavyA. tyAra pachI "rAjya sukha duHkhathI bharelAM ane kaMTALAjanaka hoya che tema jyAre tene lAgavA mAMDayuM tyAre rAjyanA vibha ane indriyonA sukhe, tene arucikara thavA lAgyAM. aNagamatI bhAvanAothI chUTavA mane maMthana karate hate. "bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve kevala jJAna" A anusAra te "saMta" nI bhAvanA aharniza bhAvyA karate, ne 'bhAvela bhAvanA jarUra phale che te kathana mujaba pUjya piTTilAcAryano samAgama tene malI rahyo, ne tenA upadezathI mana dravita thaI dIkSA aMgIkAra karavA tarapha te lalacAve ne pariNAme dIkSita thaI AtmakalyANamAM joDAyo. bhagavAnanI vANIe gRhasthane "bAra bhAvanA'nuM svarUpa, hamezA divasanA prabhAte, agara rAtrInA samaye bhAvavAnuM kahyuM che. "kayAre A parigrahanI jALamAMthI mukta thAuM ? kayAre saMsAra choDI sAdhu thAuM? kayAre sarva karmane nAza karI kevaLa jJAnane varuM? A bhAvanA zrAvakanA hRdayamAM seMsarI utarI gayelI hoya te ja te zrAvakanI kakSAmAM gaNAya che, e zAstrano spaSTa ullekha che. gRhasthAvAsamAM rahetAM thakAM paNa, naMdarAjA A "bhAvanAonuM raTaNa ane manana karyA karate, tenA pariNAme sAdhu puruSane yogya samAgama maLI gayo. jema "senAmAM sugaMdha maLe tema temanI bhAvanAo, vyaktarUpe pragaTa thaIne 'vadayA' ke svapariNati tarapha DhaLI gaI (sU032) naMdarAjA aNugAra-avasthA pAmIne zuM karyuM? te kahe che- "RST' ' ityAdi. mULano artha-pAMca samiti ane traNagupti-rUpa ATha pravacana mAtAnuM zarANuM laI nayasArano jIva naMdarAjA indriyanuM gopana karavAvALA banyA, guptabrahmacArI thayA, jItendriya ane kaSAyarahita banavA lAgyA, mithyAtvarUpI zalyane dUra karanArA thaI, rAgadveSane jItavA kaTibaddha thayA, Arta ane raudra dhyAnane choDavA lAgyA, cAra vikathAone chAMDI, mana, vacana ane kAyAnA dupraNidhAnathI chUTA thayA, dharmane udyota karavA lAgyA, pariSaho ane upasargone svabhAvayukta banAvI tenA para vijaya meLavavA maMDayA, sattara prakAranA saMyamamAM sthiratA karavA temanA mAM, o, tenA para zrI kalpa sUtra: 01 84
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ daDha thatA gayA, pAMca prakAranA svAdhyAyamAM rakta thayA, chakAyanI rakSAmAM dakSa banyA, sAta prakAranA bhayamAMthI vimukta thavA lAgyA, ATha mada chuTavA lAgyAM, brahmacaryanI navavADone zuddhatA-pUrvaka AcaravA lAgyA, daza yatidharmanuM pAlana karatA thayA, agyAra aMganA jJAtA banyA, bAra prakAratA tapanuM AcaraNa karavA lAgyA, sattara prakAre saMyamathI vibhUSita thayA, bAvIsa pariSahene jItavA lAgyA, ahaMdubhakita Adi vIsa sthAnakanI ArAdhanA karatAM, aneka prakAre AtmaguNAnI khilAvaTa karatAM, dravyuM ane bhAve anurUpa5Nane mUtta svarUpa ApatA thakA, svayaM baLe ane parAkrame, AtmajAta jagAvatA "tIrthaMkara--nAma-gotra kama upArjana karyuM (sU033) TIkAne artha- 'ItyAdi A "naMda' aNagAra kevA prakAranA tapanuM AcaraNa karatAM, isamiti Adi samiti ane mane gupti Adi guptione kevI rIte amalI banAvatAM, gupta brahmacaryanuM pAlana kevI rIte thatuM, te vadhu vivaraNa, temanA vizvabhUti' nAmanA paMdaramAM 'bhava'mAM thaI cukyuM che. A uparAMta amuni paNa'mAM temaNe pAMce Indriya para khUba kAbu meLavyo hato. "kaSAyane paNa kAbumAM laI nibIja jevA banAvI dIdhAM hatAM. cAre kaSAye upazAMta paDayAM hatAM. mAyA, nidAna, ane mithyA darzana A traNe zalyathI rahita thayAM tethI bhavabhramaNa ane AtmabrAnti ni:satva banI gayAM ha rAga-dveSanA pariNAme duHkhakartA che, ema jANI tene TALavA purUSArtha karavA lAgyAM, AtmA paranA lakSe sukha irache te bhramaNA ja che. ema nakakI karI vAstavika sukhanI pachavADe divase kADhavA lAgyA, ArtadhyAna ane raudradhyAna e AtmAnI AkuLatA vyAkaLatA che, ema samajI te TALavAM lAgyAM, ne dharmadhyAnamAM sthira thaI zukala dhyAna para javA prayAsa karavA lAgyAM. AhArasaMjJA-bhayasaMjJA-maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA AdinA vicAre nirmULa karavA lAgyAM. "saMjJA eTale IcchA. A IcchAo sarva duHkhanuM mULabhUta kAraNa che. ema jANI tene jeTalo bane teTalo tyAga karavA tatpara rahetAM. strI-kathA, bhakta-kathA, rAja-kathA ane deza-kathAone te temaNe neve caDAvI dIdhI hatI. mana-vacana ane kAyAnA azubha vyApArothI taddana vimukta thayAM hatAM. dharma mAM tatpara hatA. deva-manuSya ane tiryaMca kRta upasargone sahana karavAmAM AnaMda mANatAM. zrI kalpa sUtra: 01 85
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMcana, pUchavuM, vAMceluM yAda karavuM, vAMcela upara vicAra kare, ane dharmakathAonuM raTaNa karavuM. A svAdhyAya' nA pAMca prakAra zAstrokta che, te hamezAM amalamAM mUkatAM hatAM. chae kAyAnA jInI dayA pALavA udyamavaMta rahetAM. roga Adi avasthAmAM paNa sAvadya auSadha-bheSaja nahIM karatAM Ihalokabhaya, parAkabhaya, AdAnabhaya, akasmAtRbhaya, AjIvikAbhaya, maraNa bhaya, apayazabhaya, Adi sAte prakAranA bhayene dUra karatAM ATha madane temaNe cakacara karyA hatAM. nava prakAranI vADonuM avalaMbana laI "brahmacarya vrata' ne zaddhapaNe pALI rahyAM hatAM. brahmacaryanI navavADo A pramANe che (1) strI-paza-napuMsaka 2hita ThekANAmAM rahevuM. (2) strInI kathA vArtA karavI nahi, strInA Asane besavuM nahi. (4) strInuM rUpa nirakhavuM nahi. (5) strI rahetI hoya tyAM bhIMtane AMtare rahevuM nahi. (6) pUrvanI kaDA saMbhAravI nahi. (7) pratidina kAraNavagara ghI-dUdha, mazAlAvALA AhAra-pANI levA nahi. (8) ati AhAra karavo nahi. (9) zarIranI zobhA karavI nahi. A "brahmacarya' vratane sArI rIte nibhAvavAnA sAdhana che. kSamA, nirlobhIpaNuM', kapaTarahitapaNuM, mAnarahitapaNuM, ladhubhUta-dravyabhAve halakuM rahevuM, satya, saMyama, bAra prakAranA tapa karavA, tyAga ane brahmacarya vrata, A daza yati dharmo che. temAM 'naMda' aNugAra sthita hatAM. sarvaguNa saMpanna evA vIza sthAnakanA aharniza ArAdhaka "naMda aNagAre sthAnakavAsIpaNuM ArAdhIne te bhavamAM tIrthaMkara-nAma-zetra upArjana karyuM ne bhavabhramaNanI zaMkhalA-sAMkaLane teDI- vaDI nAkhI, akSayapadane TUMka samayamAM prApta karavA sarva prakArano masAle taiyAra karyo. (sU033) A prakAre vividha prakAranI tapazcaryAnI sAthe vIza thAnakenI ArAdhanA karIne tIrthakara nAma gotranuM upArjana karavAvALA te munie je karyuM te kahe che bAda ' ItyAdi. mUlane atha-indriyane jItavAvALA, damanazIla, upazAMta cittavALA naMdamunie aMta samaye nIce pramANe ArAdhanA karI (1) kALa-vinaya vigere ATha prakAranA jJAnAcAra paikI kaIpaNa eka AcAramAM, athavA samasta AcAromAM, je kaI aticAra lAgyo hoya, tene dhikkAruM chuM, niMdA karuM chuM. (2) nizakita Adi ATha darzananA AcAramAM, je kaI aticAra lAge hoya te tene mana-vacana kAyathI parityAga karuM chuM. (3) pAMca samiti ane traNa guptirUpa ATha pravacana mAtAnA cAritrAcAramAM, je kaI aticAra lAge hoya, te sarvane mana-vacana-kAyAthI niMduM chuM. (4) bAhya ane AtyaMtara bheTavALA bAra prakAranA tapAcAranuM AcaraNa karatAM, je kaI aticAra lAgyA hoya, tene pratikakuM chuM. zrI kalpa sUtra: 01
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) dharmanuM AcaraNa sevatAM koIpaNa prakAranI zakita rUMdhI hoya, te te vIryAcAranA aticAranI mana vacana kAyAthI niMdA karuM chuM. (6) lAbha athavA mehane laIne, je kaMI sUkSama yA bAdara prANInI virAdhanA karI hoya to tenI kSamA mAMguM chuM.. (7) hAsya-bhaya-krodha athavA lebha vigere kAraNe dvArA a95 ke adhika juThuM bolAyuM hoya, to tenI AtmAnI sAkSIe, kevaLInI sAkSIe goMNA karuM chuM. (8) rAga-dveSathI a9pa athavA ghaNuM, sacitta athavA acitta, ekAMtamAM agara samUhamAM rahIne, je koIpaNa cIja vastu alpa ke bahu mUlyavALI hoya te, AjJA sivAya grahaNa karI hoya, to tene parityAga karuM chuM. (9) pUrve deva-manuSya-tiyI sAthe mana-vacana-kAyAthI maithuna sevavAnI bhAvanA karI hoya, karAvI hoya, agara amalamAM mUkI hoya te te sarva prakAranA nava keTInA doSanI niMdA karuM chuM. (10) pUrva kALe lebha ane dveSathI prerAIne, dhanadhAnya-jhaverAta-senuM rUpuM-makAna-vigere aceta vastuo, temaja dAsa-dAsI Adi saceta cIjo, alapa agara bahumUlyavALI vastuo rahI hoya, athavA parigraha karyo hoya, te sarva doSanI mana-vacana-kAyAnA nava prakArathI, dugu chA karuM chuM. (11) strI-pazu-dAsa-dAsI-dhana-dhAnya-jhaverAta-suvarNa-cAMdI-bhavana-vastra AdimAM mamatAbhAva karyo hoya te te mamatAbhAvane tyAguM chuM. 12 rasanendriyane vaza thaI rAtrInA samaye, AhAra AdinuM sevana karyuM hoya te tenI mana-vacana kAyAnA yogathI AyaNa ka' chuM. (13) krodha, mAna, mAyA, lobha, rAgadveSa, kalaha, abhyAkhyAna-paranI upara ALa caDAvavuM, paizunya-cADI, ane parivAda-anyanI niMdA vigeremAMthI koI ekanuM athavA sarvanuM AcaraNa karyuM hoya, te tene pazcAttApa jAhera karuM chuM. (14) kaSAyayukata thaI ekendriya jIvathI mAMDI paMcendriya jIva sudhInA kaMIpaNu jIvanA prANa lIdhAM hoya, prANa jAya tyAM sudhI mAra mAryo hoya, athavA sUkSama prahAra paNa karyo hoya, athavA dravya ane bhAva hiMsA ane karI hAya, mana vacana-kAyAthI athavA traNa paikI keIpaNa yoga dvArA pIDA ApI hoya, paritApanA dIdhI hoya, upadrava karyo hoya. eka sthAnethI upADI anya sthAne mUkayAM hoya, kaThora vacanathI meNAM-ToNAM mAryA hoya, deva-tiryaMca-manuSyanI virAdhanA karI hoya, te te sarva jIvonI kSamA yAcuM chuM. sarva jI mane kSamA Ape. bhaviSyamAM AvuM akArya nahiM karuM tenA pratyAkhyAna-paccakhANa-karuM chuM ! (15) AjathI huM sarva jIvo tarapha samabhAvanI draSTithI jouM chuM-huM samadaza thAuM chuM, eTale tamAma ane mArA sarakhA mAnuM chuM. zrI kalpa sUtra: 01
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) rUpa-yauvana-dhana-kanaka-ane sagAMvahAlAMne saMbaMdha, sAgaranA mojA samAna caMcaLa che. vijaLInA camakArA je capaLa che, ane jhAMDanA pAMdaDA para paDelAM jhAkaLanA biMdu samAna asthira che. mATe kaNa vivekIjana AmAM lalacAze ? eTale keI nahi. (17) janma-jarA-maraNa-Adhi-vyAdhithI gherAyela saMsArI jIne, ahaMtabhASita dhama sivAya koI zaraNabhUta nathI. (18) rANAnubaMdhane lIdhe sau ke AvI maLe che. puNyano zubhayoga thatAM parAyA paNa svajana ane mitra banI jAya che, ne pApane udaya thatAM nehIo paNa duzamana thaI paDe che. mATe A jIvane keIpaNuM svajana ke parajana nathI. jyAre AvI sthiti che tyAre koNa vivekI AmAM mana lagADaze, eTale keI nahi. ' (19) jIva ekale AvyuM che ane ekale jAya che. sAthe pUrve bAMdhelA karma samUha laI jAya che. zubhAzubha karmo sivAya, kAMIpaNa sAthe jatuM nathI. pitAnA karmo udaya Avye sukhaduHkhane anubhava svayaM kare che. bIjA keIpaNa sukhaduHkhanA bhAgIdAra banatAM nathI. (20) tAtvikadaSTithI juo te dIpaka jevuM sApha jaNAze ke zarIra ane AtmA ane bhinna padArtho che. ghara ane gharanA mAlika je sabaMdha tarI Ave che. jyAre zarIra ane AtmA bhinna che. te dhana-dhAnya parivAra Adi AtmAthI atyaMta bhinna che! AvuM dIvA jevuM jANavA chatAM, mohane lIdhe prANI zarIra vigeremAM Asakata bane che, ne mithyAtva bhAvanAne lIdhe zarIrane ja "AtmA' mAnavA lAge che. A zarIra hADakAM, meda, carabI, mAMsa rudhira, snAyu, maLa ane mUtrathI paripUrNa che. nava dvAra dvArA aharniza A zarIramAMthI azuci jharyA kare che. te kaye buddhimAna puruSa A zarIrane pitAnuM mAne ? paraMtu mehano mahimA apAra ane agocara che. A zarIranI sthiti pUrI thaye bhADAnuM makAna jema khAlI karavuM paDe che tema A zarIrane paNa mUkI daI cAlI nIkaLavuM paDe che. A zarIranuM game tevuM pAlana jatana kare, te paNa nAza pAmavAnuM ja che, kAraNa ke tene svabhAva vinAzazIla che. deva ke jenuM zarIra, hADa mAMsa vinAnuM kaMcanavANuM che, temaja dIrdhakALa eTale popama sAgaropama sudhI TakavAvALa che, chatAM aMte to te zarIrane paNa mUkavuM paDe che, te A ceDA kALa sudhI nabhavAvALA zarIranI zI vAta karavI ? * dhIra ane vIra puruSone evI rIte tene tyAga karavo ghaTe che, ke pharI vakhata, zarIranI utpatti na thAya, maraNa paNa evI rIte thavuM joIe ke pharIthI maravuM na paDe! (21) karuNAsAgara-vizvabaMdhu-ahaMta bhagavAnanuM mane zaraNuM hajo 1. azarIrI caitanyaghana evA siddha zrI kalpa sUtra: 01 88
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAnanuM mane zaraNuM hajo 2. niHsvArtha bhAve jagatavAsI jIva jaMtuonI rakSA karavAvALA sAdhu-sAdhvInuM mane zaraNuM ha3. rAgadveSarahita kevaLI prarUpita dharmanuM mane zaraNuM haje 4. A cAra zaraNe ja mArA vAstavika zaraNAM che, ne te mArA paraMparAnA duHkhane haravAvALA che! (22) AjathI jInavANI mArI mAtA che, nirgastha guru mArA pitA che. janadeva mArA deva che, jInabhASita dharma mAre sAco dharma che. sAdhamI mArA bhAI-bhAMDu che. A sivAya sarva kaI baMdhanarUpa che. (23) vartamAna cauvIsInA vIsa tIrthaMkarone tema ja bharata eravata ane mahAvideha kSetramAM thavAvALA jinezvara devane namaskAra karuM chuM, vaMdana karuM chuM, ane temanI paryuM pAsanA karuM chuM, kAraNa ke teo kalyANamaya ane maMgalamaya che. deva temaja jJAnasvarUpI che. A de, manuSyanA kalpavRkSa samAna che. teone bodha, saMsArasAgara taravA mATeja upadezAelo che. (1) jemaNe bhavaparaMparAthI upajela karmanA daLane zuklalezyA ane zukaladhyAnarUpI agni vaDe bhasmIbhUta kya che. evA siddha bhagavAnane namaskAra karuM chuM. (2) saMsAranA duHkhathI bhayabhIta thayela jIvone bhayamukta karavAmAM je sarvadA tatpara che, jeoe bhaya TALavA jInavANIne dhAraNa karI che, jeo jJAnAcAra-dazanAcAra-tapAcAra ane vIryAcAranuM pAlana karavAmAM aneka sAmazya batAve che, tevA AcArya bhagavAnane namaskAra karuM chuM. (3) samasta zruta-Agamane jeoe yathAvat grahaNa karyA che, sakala-Agama-jJAnathI saMpanna che, temaja zratanuM adhyayana karAvavA tatpara che. tevA upAdhyAya bhagavAnane namaskAra karuM chuM. (4) anaMta bhavane aMta karavAvALA, sAdhunA satyAvIsa guNethI virAchata, aDhAra hajAra zIlAMgaratha-zIlanA aMgarUpI rathane dhAraNa karavAvALA sAdhujIne namaskAra haje.! (5). A pAca namaskAra jIvanA jIvanane sAra che, samasta pAponA samUhane kATavAvALe che, sakala maMgalemAM zreSThamaMgala che. (24) AjathI sarva prakAranA sAvadya (pApakArI) vegane jIvana paryaMta mana-vacana-kAyAthI tyAga karUM chuM. tenI sAthe cAre prakAranA AhArane paNa choDuM chuM. aMtima zvAsozvAsa sudhI A zarIrano paNa parityAga karUM chuM. (sU034) TIkAno artha-upazAMta cittavALA muni naMde nIce lakhyA mujaba, aMtima ArAdhanA karI(1) kAla-vinaya Adi ATha prakAranA jJAnAcAramAM je kaI aticAranuM sevana karyuM hoya tenI gaha karUM chuM. kAla 1, vinaya 2, bahamAna 3, upadhAna 4, anidbhava 5, sUtra 6, artha 7, tadubhaya [ sUtra ane artha zrI kalpa sUtra: 01 89
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ anne ] 8. A jJAnAcAranA bhAvAtha A pramANe che-- (1) kAla-eTale agyAra aMga vigerenuM sAMbhaLavuM, paThana-pArDana karavu' vagere mATe je samayanI maryAdA AMdhI heAya te samayeja tenuM adhyayana thai zake, bIjA kAi samaye nahi. A 'kAlAcAra ' che. * 2 vinaya-gurunI sevA karI. tenuM sanmAna karI, tene vaMdanA-namaskAra karIne, sUtra-siddhAMtanuM adhyayana karavuM joIe. A vinayAcAra' che 4 3 bahumAna-sUtra ane tenA atha temaja bhAvArtha mATe ziSyane ghaNuM mAna hovu... joie. sUtranu paThana pAThana, bhakti ane bahumAna-pUrvaka thavuM joie jethI karI jJAnanI dhArA pragaTe, A bahumAnAcAra' che. 4 upadhAna-aMga-upAMga rUpa Agamane abhyAsa cAlu hoya te daramyAna ziSye Ayakhila, upavAsa, vigayatyAga Adi thaI zake te prakAranI tapazcaryA karavI joie. AthI sUtranu vAstavika jJAna pariName che. A 'upadhAnAcAra' che. 1 aniva-jenI pAse zAstranA abhyAsa thayeA hoya, tenuM nAma khAnagI na rAkhavuM temaja na chupAvavuM A 'anihavAcAra ' che, 6 sUtra-mULapATha. 'sUtra' eTale siddhAMta ke Agama athavA sUtra game te nAme 'zAstra' khelAtu hoya te zAstranA mUlapADane 'sUtra' thI samedhavAmAM Ave che. tenuM sIkhavuM A 'sUtrAcAra' che. (7) atha'-sUtranA mUla pAThanA artha samajavA te A * arthAcAra che. (8) tadrubhaya-mUlapATha ane tenA atha zIkhavA te A 'tadubhayAcAra' che. A ATha jJAnAcAramAM sAdhu-sAdhvIne doSa AvavA saMbhava che ema jANI naMda aNugAre aMtima samaye tenuM AleAcana karyuM" ne pApamAMthI mukta thayAM. (2) niHza Mkita Adi ATha danAcAranI spaSTatA A pramANe che. (1) niHza Mkita, (2) niSkAMkSita, (3) nivicikitsA, [4] amUDhaSTi, (5) upabRMhaNa, [6] sthirIkaraNa, (7) vAtsalya, [8] prabhAvanA. 1--niHzakti eTale vItarAga vANImAM kAIpaNa prakAranI zaMkA lAvavI na joIe. kAraNa jeNe rAga ane dveSa tathA vikAra ane vikRtibhAvanAnA sarvathA kSaya karyo che tene kAMipaNu chupAvavAnA rahetuM nathI, tethI je ceAgya ane sthita hoya teja darzAve che, mATe AvA Apta puruSAnA vacana, niHza MkapaNe mAnavA joie. ra----niSkAMkSita' eTale anya danA temaja anya dharmanA 5thAne grahaNa karavA IcchA na karavI te. zrI kalpa sUtra : 01 90
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa anyanA ADaMbare, chaTA dekhAve, bAhya zailI, AcAra vicAranI dAMbhikatAne laI aNasamaju temaja adhUrA jJAnavALe jIva sAcI vastune cheDI khATIne vaLage che, pariNAme "to pratato aBHjevI sthiti utpanna thAya che, mATe anya matanI AkAMkSA vinA je kAMI tene sAMpaDayuM hoya temAMthI sArabhUta grahaNa karI AtmAne gaSa, 3-nirvicikitsA'-Agamano artha yukti-prayuktithI samajA hoya chatAM temAM athavA tenA phalamAM saMdeha agara zaMkA na lAvavI te AgamanA artha ane bhAvArtha ghaNI rIte samajAya che, samajyA pachI temAM zaMkA nahi lAvavI. 4-"amUDhadaSTi' -kutirthIonuM dAkhalA dalIlamAM sAmarthyapaNuM joI temAM nahi aMjAI javuM. eTale vItarAga dharmamAM avicala rahevuM. 5- upakhaMhaNa'-sAdhamajanonI sevA cAkarI karavI, temaja temAM rahelAM guNenI prazaMsA karavI te. 6- sthirIkaraNa" dharmathI calita thanArane yutiprayukitathI samajAvI ThekANe lAva temaja kemala vacane dvArA punaH dharmamAM sthira kare te. 7-'vAtsalya"-sAdhama bhAIone bhejana-vastra Adi ApI tenuM yogya sanmAna karavuM te. vAtsalya eTale ekaja dharmanA anuyAyIo aMdaro aMdara prema ane saujanyatAthI varte che. 8 "prabhAvanA" dharmakathA, prativAdIo upara vijaya, duSkara tapazcaryA, sUtra-siddhAMta Agamane phelA kare, tema ja dharmanI ta hamezA jAgatI rahe tevA kAryo karavA te. nada aNagAra aMtima samaye AtmAnI sAkSIe jAhera karyuM ke uparanA AcAromAM je kaI doSa lAgyo hoya tenI niMdA karUM chuM. naMda aNugAre vaLI AtmasAkSIe umeryuM ke AjasudhI A bhavamAM pahelAM saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane anaMtA bhavamAM, kadeva, kuguru ane kudharmAnI sahayuM, prarUpaNA, pharasanA, sevanAdika saMbaMdhI pApa doSa lAgyAM heya, te sarva mithyA thAo ! ajJAnapaNe, mithyAtvapaNe, avratapaNe. kaSAyapaNe, azubhAge karI. pramAde karIapachaMda avinItapaNuM meM karyuM hoya te sarve micchA mi dukkaDa. zrI arihaMta bhagavaMta vItarAga kevaLajJAnI mahArAjanI, zrI gaNadhadevanI, zrI AcAryanI, zrI dharmAcAryanI, zrI upAdhyAyanI, zrI sAdhu-sAdhvInI, zrAvaka zrAvikAnI, samadaSTi sAdhama uttama purUSonI, zAstra-sUtra pAThanI, atha-paramArthanI, dharma saMbaMdhI, ane sakala padArthonI avinaya, abhakti, azAtanAdi karI, karAvI anumodI, mana-vacana-kAyAe karI, dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI, samyakjhakAre vinaya, bhakita, ArAdhanA, pAlanA, sparzanA, sevanAdika yathA gya anukrame nahi karI, nahIM karAvI, nahIM anumodI te mane dhikkAra dhikakAra, vAraMvAra micchA mi dukakaDamArI bhUlacUka, avaguNa, aparAdha sarve mApha karo, huM mana-vacana-kAyAe karI khamAvuM chuM. (3) pAMca samiti ane traNa gupta rU5 cAritrAcAranA aticAranI niMdA karuM chuM. (4) bAhya ane atyaM zrI kalpa sUtra: 01
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tara sAmane nahi chupAvatAM ATha prakAranA jJAnAcAramAM, ATha prakAranA darzanAcAramAM, ATha prakAranA cAritrAcAramAM ane bAra prakAranA tapAcAramAM zakti anusAra parAkrama kare te vIryAcAra che. A vIrvAcAranA aticArenI niMdA karuM chuM. (6) chakakAyapaNe meM chakkAya jIvanI virAdhanA karI, pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya, vendriya, tendriya, caurendriya, paMcendriya, saMsI, asaMsI, garbhaja, cauda prakAre saMmUchima Adi, traNa sthAvara jInI virAdhanA karI, karAvI, anumodI, mana-vacana-ane kAyAe karI, uThatAM, besatAM, sutAM, hAlatAM, cAlatAM, vastraupakaraNe uThAvatAM, mUkatAM, letAM, detAM, vartatA, vartAvatAM, apaDilehaNA-6paDilehaNA saMbaMdhI, apramAjanA-duSpamAjenA saMbaMdhI, ane AhAra vihAra Adi nAnA prakAranA ghaNA kartamAM, saMkhyAtA asaMkhyAtA ane nigAda AzrayI anaMtA nA jeTalA prANu lUTayA, te sarva jIne huM aparAdhI chuM. nizcaye karI badalAne deNadAra chuM. sarva jIva mane mApha karo. mArI bhUlacUka, avaguNa, aparAdha save mApha karo. devasIya, rAIya, pAkSika, caumAsA ane sAMvatsarika saMbaMdhI vAraMvAra micchA mi dukkaDuM, vAraMvAra kSamAvuM chuM, tame seve khamaje, te divasa mAre dhanya haze ke je divase huM chae kAyanA jInA vara badalAthI nivRtti pAmIza ane aticArarahita ahiMsAne pALIza, sarva caurAsI lAkha jIvanine abhayadAna daIza te divasa mATe parama-kalyANamaya thaze. () kolavaze, mAnavaze, mAyAvaze, lobhavaze, hAsyavaze, bhayavaze ityAdika karI mRSA vacana bolyo. niMdA zrI kalpa sUtra: 01
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ vithA karI, karkaza, kaThora, mArmika bhASA eTalI, ItyAdika aneka prakAre juhu khelyA, khelAvyuM, khelatAM pratye anumAthu' te sa` mana-vacana-kAyAe karI micchA mi dukkaDaM. te divasa mArA dhanya haze ke je divase sathA prakAre aticArarahita huM...mRSAvAdanA tyAga karIza. te divasa mAre paramakalyANamaya thaze. (8) aNudIdhI vastu lIdhI, nAnA prakAranA kabyAmAM upayegasahita ane upayAgarahite aNudIdhelI vastue grahaNa karI, karAvI, karatAM pratye anumedanA, mana-vacana-kAyAe ApI, tathA dharmAMsaMbaMdhI jJAna, darzana, cAritra ane tapa, zrI bhagavata guru devAnI AjJA vagara karyAM te, mane dhikkAra, dhikkAra, vAravAra micchA mi dukkaDa pUrvabhavAmAM ane A bhavamAM gRhasthapaNe aNudIdhI vastu cArI karIne lIdhI, vizvAsaghAta karI thApaNA lIdhI, parastrI, paradhana haraNa karyA te mATI cArI laukikaviruddhanI, tathA a5cArI te gharasaMbadhI, nAnA prakAranA kabyAmAM upayAgasahita ane upayegarahite cArI karo, karAvI, karatAM pratye anumedI te, mane dhikkAra, dhikkAra, vAravAra micchA mi dukkaDaM. te divasa mArA dhanya haze ke je divase huM saOthA prakAre aticAra rahita A 'vrata'ne pALIza, ne anuttAdAnaneA tyAga karIza. te mArA paramakalyANamaya dina thaze. ( bhAvA--jene 'vrata' hoya tene ja aticAra'nA doSAnu` AleAcana hoya che ema nathI, paNa savane te deSAthI mukta thavAnuM che. 'vrata' vinAne teA 'anAcAra' doSa Ave che, mATe 'vrata' aMgIkAra karI 'anAcAra'nA DhASA TALavAM joIe. chamastha avasthAvALA vratI jIvAne 'vrata' mAM kAMIka skhalanA thaI jAya che. te dveSane aticAra kahe che, te aticAranuM pratikramaNa karatAM doSo maTI jAya che te 'vrata' zuddha bane che. 'vrata' mAM cAra doSa lAgavA saMbhave che. (1) atikrama (2) vyatikrama (3) aticAra (4) anAcAra. 'atikrama ' eTale 'vrata'nA kha'DanamAM vicAra sphurI AvavA te 1, ' vyatikrama ' eTale khaMDana mATe sAdhana-sAmagrI taiyAra karavI te ra, khaMDana karavA mATe sajja thai upaDavu tene aticAra kahe che. 3, ahiM sudhI prayANa thAya che mATe tene 'aticAra ' kahela che. 'anAcAra' ceAthe pagathiye jo te caDyo hota te 'vrata' samULaguM bhAMgIne bhukko thaI jAta. paraMtu 'aticAra' nI bhUmikAe paheAMcatAM, tene pazcAttApa thavA lAgyA, tethI atikrama-vyatikrama ane aticArane pastAvA karatA thake sanmArgIjIva pAchA vaLe che. AvA ruDA jIva, pharIthI aticArane nahiM AdaratAM 'vrata 'mAM sthira rahe che. zrI kalpa sUtra : 01 93
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) maithuna sevavAmAM mana, vacana, ane kAyAnA yoga pravartAvyAM, navAvADa sahita brahmacarya pALyuM nahi, navavADamAM azuddhapaNe pravRtti karI pite sevyuM. bIjA pAse sevarAvyuM, sevanAra pratye bhaluM jANyuM, te mana, vacana, kAyAe karI mane dhikkAra, dhikkAra, vAraMvAra micchA mi dukkaDaM. te divasa mAro dhanya haze ke je divase huM navavADa sahita brahmacarya ArAdhIza, sarvathA prakAre kAmavikArathI niyatIza, te divasa mAro paramakalyANamaya thaze manuSya, deva ane tiryaMca saMbaMdhI maithuna sevavAnA nava-navakeTie meM paccakhANa karyA che temAM je kaI aticAra lAgyo hoya tenI niMdA, gahaNa karuM chuM. (10) sacitta parigraha te dAsa, dAsI, dvipada, caupada Adi, acitta parigraha-maNi, patthara Adi aneka prakAre che. tenuM, rUpuM, vastra, AbharaNa Adi aneka vastu acitta che, temAM mamatA, mUccha, pitApaNuM pUrvabhave A bhave karyuM, kSetra Adi nava prakAranA bAhya parigraha, ane cauda prakAranA atyaMtara parigrahane dhAryo, dharA, dhAraNa karatAM pratye anumo, tathA rAtribhejana, abhakSya AhAra Adi saMbaMdhI, pUrva bhavamAM, uparokta pApa sevyA te mane dhikkAra, dhikkAra, vAraMvAra micchA mi dukkaDaM. te divasa mAro dhanya haze! ke je divase huM sarvathA prakAre zarIra, pustaka, pAnA. pithI, zikhyo, vigerenI mamatAne tyAga karI badhA prapaMcathI nivataza, ane dravya bhAve nagnabhAvamaMDabhAvanuM sevana karIza. te divasa mAro parama-kalyANamaya thaze. (11) strI, pazu, dAsa, dAsI, dhana, dhAnya, hiraNya, suvarNa, bhavana, vastra, AdimAM je mamatvabhAva kIdhe hoya te te badhAne tyAga karuM chuM. (12) chattendriyane vazIbhUta thaI je meM rAtrimAM azana-pAna-khAdya-svAdya-rUpa cAra prakAranA AhAranuM sevana karyuM hoya te tenI mana-vacana ane kAyAthI niMdA karuM chuM. (13) hiMsA Adi paane krodha 6, mAna 7, mAyA 8, lobha , rAga 10, dveSa 11, kalaha 12, abhyAkhyAna 13, pazunya-(cADI karavI) 14, para parivAda-bIjAnI niMdA 15, ratyarati 16, mAyAmRSA 17 mithyAdarzanazalya 18 A aDhAra pApomAM kaI paNa pApanuM AcaraNa karyuM hoya te te badhAne mana, vacana ane kAyAthI parityAga karuM chuM. zrI kalpa sUtra: 01
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha-krodha-krodha karI potAnA AtmAne ane paranA AtmAne, tapAyamAna karyA, dukhita karyA, kaSAyI karyA. te mane dhikkAra dhikkAra ! vAraMvAra micchA mi dukkaDaM. (1) mAna-mAna eTale ahaMbhAva sahita traNagAravane AThamada Adi karyA te, mane dhikkAra, dhikkAra ! (2) mAyA-saMsAra-saMbaMdhI tathA dharma-saMbaMdhI ane kartavyomAM mAyA-(kapaTa) karI te mane dhikkAra! (3) lobha-mUchabhAva karyo, AzA tRSNA vAMchAdika karyo, te micchA mi dukkaDaM ! (4) rAga-managamatI vastuomAM sneha karyo. te micchA mi dukkaDaM. (5). va-aNagamatI vastu joI cheSa karyo te mane dhikkAra ! (6) kalaha-aprazasta vacana bolI kaleza upajAvyAM te mane dhikkAra ! (7) abhyAkhyAna-achatAM ALa dIdhAM, te mane dhikkAra ! (8) zinya-paranI cADI cugalI karI. te mane dhikkAra ! paparivAda-bIjAnA avarNavAda bolyo, ane tenI anumodanA karI te micchA mi dukkaDaM. (10) ratyarati--pAMca IndriyonA tevIsa viSaye, base cAlIsa 240 vikAre che. temAM managamatAmAM rati karI, aNagamatAmAM arati karI athavA AraMbhAdi asaMyama, pramAdamAM ratibhAva karyo karA; anumodyo. saMyama-tapa AdimAM aratibhAva karyo karAvyo anumodyo. te mane dhikkAra dhikkAra, vAraMvAra micchA mi dukkaDaM. (11) mAyA-mRSA-kapaTa sahita juThuM bole te micchA mi dukkaDaM. (12) miyAdazanazalya-zrI jinezvara devanA mArgamAM zaMkA, kAMkSAdika viparIta prarUpaNa karI, karAvI, anudI te mane dhikkAra, dhikAra. (13) hiMsA Adi pAMca, ane krodha Adi tera, A prakAre aDhAra pApasthAnaka te dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI, jANatA ajANatAM mana, vacana, kAyAe karI sevyAM, sevarAvyAM anumeghA, artha, anarthe, dharma artha, kAmavaze, mehavaze, svavaze, paravaze karyo, divase rAtre, ekalA ke samUhamAM. sUtAM athavA jAgatAM. A bhavamAM, pahelA saMkhyAtA. asaMkhyAtA, anaMtA bhavomAM paribhramaNa karatAM Aja dina paryata rAga, dveSa, viSaya, kaSAya, ALasa, pramAdAdika padugalika prapaMca, paraguNa paryAyane potAnA mAnavArUpa vikalpa karI bhUla karI, jJAnanI virAdhanA karI, dazananI virAdhanA karI, tapanI virAdhanA karI, zuddhazraddhA, zIla, saMteSa, kSamAdika nija svarUpanI virAdhanA karI, upazama, viveka, saMvara, sAmAyika, piSadha, pratikramaNa, thAna, maunAdiniyama, vrata, paccakhANa, dAna, zIla tapAdinI virAdhanA karI, paramakalyANakArI A belanI ArAdhanA pAlanA Adika, mana, vacana, kAyAthI karI nahi, karAvI nahi. anudI nahi. te mane dhikkAra, dhikkAra. vAraMvAra micchA mi dukkaDaM. zrI kalpa sUtra: 01 95
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahanIya krama badhanA trIsa sthAnakane mana, vacana kAyAe karI sevyAM, sevarAvyAM, anumeghAM, zIlanI, navavADanI, ATha pravacana mAtAnI virAdhanAdika, traNa azubha lezyAnA lakSaNeAnI ane eleAnI virAdhanA karI, carcA vArtA, vyAkhyAnamAM zrI jInezvara devane mAga leAgye, gepaLye, nahi mAnyA, atAnI sthApanA karI pravataeNnce, chatAMnI sthApanA karI nahI, ne achatAMneA niSedha karyAM nahi, chatAMnI sthApanA ane achatAMne niSedha karavAnA niyama karyo nahi, kaluSatA karI, tathA cha prakAre jJAnAvaraNIya aMdhanA khela 1, 7 prakAranA dazanAvaraNIya baMdhanA ela 2, khAIsa prakAre vedanIya baMdhanA ela 3, cha prakAre mAhanIya madhanA khela 4. seALa prakAre AyudhanA khela pu, aThyAvIsa prakAre nAmaka madhanA khela 6, ATha prakAre getrakama madhanA eTala cha, pAMca prakAre aMtarAya krama madhanA khela 8, ane ATha kamanI azubhaprakRti baMdhanA paMcAvana kAraNe karI; khyAMsI prakRti azubhanI khAMdhI; aMdhAvI, anumAdI mane karA, vacane karI, kAyAe karI, te mane dhikkAra, dhikkAra, vAraMvAra dhikkAra ! eka eka khelathI mAMDI kADAkADhI thAvat sakhyAta, asa MkhyAta ane anaMtA khelamAM jANavA ceAgya jANyuM nahiM, AdaravA ceAgya Ayu nahi, ane chAMDavA cAgya chAMDayuM nahi te mane vAraMvAra dhikkAra ho, he jInezvara vItarAga ! ApanI AjJA ArAdhavAmAM je je pramAda karyAM, eka akSaranA anatamAM bhAgamAtra koI svapnamAtramAM paNa ApanI AjJAthI A adhike viparIta paNe pravatyAM. tenI huM vAravAra AtmAnI kevalInI sAkhe niMdA-goM karuM chuM.... (14) kaSAyathI kaluSita thaine me" ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindraya ane pacendriya jIvAne 'tA:' haNyAM hoya 'paritApitA: ' mana, vacana ane kAyA vaDe pIDA pahoMcADI hoya, '35trutA:' upasa' karyo hoya ane sthAnAt sthAna saMtrAmitata:' eka sthAnathI bIjA sthAna para saMkramita karyAM heAya eTale ke jIvAne peAtAnAM sthAnathI bhraSTa karyAM hoya, 'rudraSitA:' paruSa (kaThAra) vacanA vaDe bhanA karI hoya, tathA deva, manuSya ane tiyA~"cAnI virAdhanA karI hoya te te badhAne huM khamAvu' chuM tethI te badhAM mane kSamA pradAna kare, ane huM pratijJA zrI kalpa sUtra : 01 ' 96
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ karUM chuM. have pachI evuM karIza nahIM. A akaraNa (na karavAnA) bhAvathI huM tene tyAga karUM chuM. (15) have pachI huM cha javanikAyanA samasta ane samabhAvathI joIza. mArA jevAM samadazIne mATe sarve jI badhunAM jevAM che.* (16) rUpa, yauvana, dhana, kanaka, ane priyajanane samAgama AMdhIthI kSubdha thayelAM sAgaranI laheranA je capaLa che, ane kuzanI aNI para rahelAM jhAkaLanA bindunI jema asthira che. (17) janma, jarA, maraNa tathA vividha prakAranI Adhiyo (mAnasika vyathAo) ane vyAdhi (javara Adi rogo) vaDe pIDita prANIonA janma, jarA, maraNa vagerethI utpanna thayelA saMtApanA samUharUpI parvatanuM vidAraNa karavAmAM kuliza (vajA) nAM jevAM tIrthakara bhagavAnanA dvArA kathita dharmanA sivAya trANa karavAM ke zaraNa devA mATe bIjuM kaI zaktimAna nathI. 18) koI nimitta maLatAM je svajane che te parajana banI jAya che ane parajana, svajana banI jAya che. A saMsAramAM koI ApaNuM nathI ane parAyuM paNa nathI. je A sthiti che te karyo vivekavAna temanAmAM jarA paNa mana lagADaze. ! eTale ke kaI nahi lagADe. ' (19) jIva ekalo ja pote karelAM karmonI sAthe jame-ane mare che. tenI sAthe koI AvatuM paNa nathI ane jatuM paNa nathI. potAnAM karmo vaDe udayamAM AvelAM sukha ke du:khano anubhava kare che. bIjuM koI paNa tene sukha ke duHkha pahoMcADI zakatuM nathI. (ra) vAstavika vivekadraSTithI jovAmAM Ave to zarIra ane AtmAmAM gRha ane gRhasvAmInA jevI atyanta bhinnatA che e ja pramANe dhana, dhAnya, parivAra vagere paNa AtmAthI ghaNAM ja bhinna che, chatAM paNa mohavaDe macchabhAva pAmela mUDha prANI, zarIra AdimAM nakAmAM Asakta rahe che. teo jANatA nathI ke zarIra bhinna che ane Ama paNa linna che. A zarIra asthi, (hADa, meda, mAMsa, rudhira, snAyu (na), mUtra ane maLathI paripUrNa che. temAMthI nava dvArA dvArA azuci padArtho jharatAM rahe che. evAM azucinA bhaMDAra zarIra para ke buddhizALI (DAhyo) mehita thaze ? paNa mehano mahimA aparaMpAra che, jene vazIbhUta thaIne manuSya e jANI zakato nathI ke avadhi pUrI thatAM bhADAnA makAnanAM jevAM atizaya priya A zarIrane avazya choDavuM paDe che. A zarIranuM lAlana-pAlana karavAne mATe seMkaDo prayatna karAya chatAM paNa te te nAzavaMta ja che. devazarIra palyopama ane sAgarepama sudhI rahenArAM hoya che, paNa eka divasa tene paNa choDavuM paDe che te pachI ApaNAM zarIranI to gaNatrI ja zI AvAM kSaNasthAyI zarIra para karyo vivekavAna puruSa meha dhAraNa karaze? tethI ja dhIra puruSae zarIrane evI rIte tyAga karavuM joIe ke pharIthI zarIranI utpatti ja na thAya. e rIte maravuM joIe ke pharI kadI maravuM ja na paDe. (21) 1 karuNAnA sAgara, vizvanA baMdhu, ahaM ta bhagavAna mAre mATe zaraNa thAo. 2-azarIra (zarIra rahita) jIvaghana eTale ke kAna, nAka AdinAM chidro bharAI jAya che. vacce khAlI jagyA 2 pradezamaya siddha bhagavAna mAre mATe zaraNa thAo. 3-niHsvArtha bhAve jagatanA jInI rakSA karanArA sAdhu- muni rAja mAre mATe zaraNa thAo. 4-jemAM rAga-dveSane mATe koI sthAna nathI e kevaLi-prarUpita dharma mAre mATe zaraNa thAo. duHkha haranArA ane mekSanAM kAraNa e cAra zaraNa mAre mATe che. zrI kalpa sUtra: 01
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ | [22] AjathI have jinavANuM mArI mAtA che. nigraMtha guru mArAM pitA che. jinadeva mArAM deva che. jinabhASita dharma mAre dharma che. ane sAdharmI mArAM bandha [bhAI) che. emanA sivAya A saMsAramAM bIjAM badhAM bandhananAM jevAM che. [23] A covIsImAM AvatI RSabhadeva Adi tIrthakarone. tathA bharata, aravata ane mahAvideha kSetramAM vidyamAna jinezvara devane huM vaMdana karUM chuM-namana karuM chuM, temanI upAsanA karU chuM. kAraNa ke teo kalyANamaya ane jJAnasvarUpa che. "sana - saMgha-vAta' eTale manuSyonI abhilASA pUrI karavAmAM kalpavRkSa samAna, tIrthakara namaskAra-tIrthakara bhagavAnane laya karIne karelAM namaskAra che. A tIrthakara namaskAra sarva zAstrone sAra-tatva che, tenA vaDe sa sArI chane bedhinI prApti thAya che ane janma, jarA, maraNarUpa saMsArano anta Ave che ? cakaladhyAnarUpI agnithI aneka bhavamAM upArjita karma rUpI Idhanane bhasma karI denArA eTale ke dhyAnanA prabhAvathI aneka bhavomAM upArjita karmonA samUhane nAza karanArAM bhagavAna siddhone haM namana karuM chuM 2. tathA prANIonA saMsArasaMbaMdhI bhayane nAza karavAmAM tatpara hovAne kAraNe jemaNe pravacana-jinavacanene dhAraNa karyA che tathA je jJAnAcAra, dazanAcAra, cAritrAcAra tapaAcAra ane vicAranA bhedathI pAMca prakAranA AcAranuM pAlana karavAne samartha che te AcAryone huM namana karUM chuM 3 tathA jemaNe samyaka prakAre samasta mRtanuM adhyayana karyuM eTale ke je badhA AgamonA jJAnavALAM che evAM upAdhyAyane namana karUM chuM. 4. tathA jemaNe vividha prakAranI bhAvanAthI lAkhe ne anta karI nAkhe che ane je sAdhunA sattAvIza guNAmAM kuzaLa che. tathA aDhAra hajAra zIlAMgarUpI rathane dhAraNa kare che, te sAdhuone namana karUM chuM 5. pUrvokta A pAMca namaskAra eTale ke anta, siddha, AcArya, upAdhyAya, ane sAdhuone karAyelAM namaskAra jagatamAM je nAraka, tiyaca, manuSya ane deva che te badhAnA jIvanano sAra che. eTale ke samasta jIvonA uddhAraka che. pApa eTale ke jJAnAvaraNa Adi ATha karmone vinAza karanArA che ane dravya-bhAva rUpa sarva maMgaLanA agA2 (gRha) che. (24) AjathI huM badhA prakAranA sAvadya gAne jIvanabharane mATe mana, vacana, kAyAthI pharIthA tyAgu chu . vaLI cAra prakAranA AhArane parityAga karUM chuM ane aMtima zvAsocchavAsanA samaye zarIrane paNa tyAga karuM chuM. (sU034) tyAra pachI nanda munie je karyuM te kahe che-"re' ityAdi. mULane artha-A rIte te nanda munie 1-duSkarmonI nindA, 2-prANI mAtranI sAthe khamatakhAmaNa, 3bhAvanA, 4-cAra zaraNanuM grahaNa karavuM, 5-pAMca namaskAra ane 6-anazana e cha prakAranI ArAdhanAnuM ArAdhana karIne kamapUrvaka potAnA dharmAcAryane, sAdhuone ane sAdhvIone khamAvyA. A pramANe eka nirantara mA khamaNanI tapazcaryAnI sAthe aticArarahita sAdhu-paryAya eTale ke saMyamanuM pAlana karIne, eka mAsanI zrI kalpa sUtra: 01
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMle khanAthI potAnA AtmAne bhAvita karIne, anazanathI sATha bhakta chedIne eTale ke eka mAsa sudhI anazana karIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, pacIza lAkha varSanuM samagra AyuSya pUruM karIne, nandamunie kAla-mAsamAM kALa karyo. (sU035) TIkAne artha-bagg ' ItyAdi. A rIte nanda munie cha prakAranI ArAdhanA eTale ke mokSamArgane anakaLa vRtti ArAdhI,jevI ke 1-duSkarmanindA,2-khamatakhAmaNA-pite bIjAne kSamA ApavI ane bIjAM taraphathI pite kSamA levI. 3-bhAvanA (anuprekSAonuM cintana), 4-aha"ta, siddha, sAdhu tathA dharma e cAranuM zaraNa svIkAravuM, 5-paMcanamaskAra [ pAMca parameSThIne namana karavuM ], 6-anazana karavuM. e cha ArAdhanAonuM samyaka rIte ArAdhana karIne kama pramANe potAnA dharmAcArya piTTiAcArya tathA bIjA sAdhuo tathA sAdhvIonI kSamAyAcanA karI. A rIte eka lAkha varSo sudhI nirantara niraticAra zramaNa paryAyanuM pAlana karIne eka mAsanI saMlekhanA dhAraNa karI. anazanathI sATha bhaktonuM chedana karyuM. AlocanA karI, pratikramaNa karyuM. ane paccIsa lAkha varSanuM kula AyuSya pUruM karIne kAla-mAsamA kALa pAmyA. ahIM A vAta dhyAna devA lAyaka che-nanTa maninI dIkSA paryAya eka lAkha varSanI hatI ane te eka lAkha, varSane saMpUrNa samaya temaNe nirantara mA khamaNano tapasyA karavAmAM ja gALyo hato. tapasyAne samaya chanuM hajAra cha se, chAsaTha varSa, ATha mAsa ane eka divasano (96666 varSa 8 mAsa eka divasa) hoya che. tenAM agIyAra lAkha sATha hajAra mahinA (1160000) thAya che. tethI mAkhamaNa paNa agIyAra lAkha sATha hajAra thayAM. pAraNAMnAM divaso agIyAra lAkha, navANuM hajAra, navase navANuM (119999) thayAM. e divasonAM traNa hajAra traNase tetrIsa varSa, traNa mAsa, eganatrIsa divase (3333 varSa 3 mAsa 29 divasa) thAya che. (sU035) prANatakalpikadevanAmakaH paviMzatitamo bhavaH | nanda muni kALa karIne jyAM gayA ane tyAM jevuM ezvarya bhogavyuM. te tathA temane chavIsamo bhava darzAvavA mATe zAstrakAra kahe che - "ra ja ' ItyAdi. mULano artha-nanda muni kALa pAmIne chavvIsamA bhavamAM prANata nAmanAM devalokamAM. pupattarAvataMsaka nAmanA vimAnamAM mahAn RddhinA svAmI devanA rUpamAM utpanna thayA. tyAM temanuM mastaka mugaTathI maMDita hatuM, kAna kaLAthI zobhatAM hatAM. temanA vakSasthaLa para lAMbe hAra zobhate hato. kaMThapradeza metIonI mALAothI vyApta hatA. temaNe divya vastra dhAraNa karyA hatAM. te zveta vAdaLomAM camakatI vijaLI jema camaktAM hatAM. temanI ane AMkho nizcala, (sthira) matsya-cugalanA jevI hatI. (kAraNa ke devonI palako paDatI nathI) temanI vIsa sAgaropamanI sthiti hatI, e devanI utpattinA vakhate kalpavRkSo uparathI phUlonI vRSTi thaI, deva-duEbhione avAja thayo. jhINAM jhINAM jaLabinduonI varSA karate tathA nandana vananA konA parAgane uDADatA zItaLa, maMda ane sugadhita pavana vAvA lAgyA. te deva jyAre potAnI uparanA devaduSya (vastra) ne khaseDIne beThAM tyAre akasmAtu pitAnA pAse rahelAM vimAne ane deva-vRndane joIne Azcaryacakita thayAM. tarka-vitarkamAM paDelAM evA te vicAra karavA lAgyAM-A badhu mane kayA tapa-saMyama Adi rUpa dharmanA prabhAvathI maLyuM che. prApta thayuM che ane mArI sAme zrI kalpa sUtra: 01 99
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvyuM che? tyAre temaNe pitAnA avadhijJAnano upayoga karyo. avadhijJAnane upayoga karatAM ja temane pitAnA pUrva samayanA vRttAntanuM smaraNa thayuM, tyAre te manamAM ne manamAM vicAra karavA lAgyA, ahA ! Ahata dharmane prabhAva keTalo badho adabhUta che. eja dharmanA prabhAvathI mane AvI vizALa ane divya devaddhine lAbha maLyo che, prApti thaI che, e mArI sAme AvI che. A badhA devo ekatra thaIne mArA sevako thaIne ahIM AvyA che. " teja samaye AvelA te deve hAtha joDIne A pramANe kahevA lAgyA. "he svAmI ! he jagadAnanda ! he jagatamaMgala-janana ! Apano jaya he, Apane vijaya che. Apa sukhapUrvaka cirakALa sudhI ahIM birAje. Apa amArAM svAmI che, yazasvI ane rakSaka che. A badhI divya saMpatti ApanI ja che.' tyAra bAda te deva pitAnA suMdara vimAnamAM vividha prakAranA divya deva-bhegene bhagave che. A rIte te deva tyAM vIsa sAgaropamanA AyuSya sudhI, bhAvI tIrtha kara thavAnA hovAthI nirmoha-anAsakta thaIne devakane sukhano anubhava karatAM tyAM rahyAM (sU036) TIkAne atha-- i re' ItyAdi. tenanda muni chavvIsamAM bhavamAM, prANata nAmanA dazamAM devalokamAM puttarAvasaMtaka nAmanAM vimAnamAM vIsa sAgaropamanAM AyuSyavALAM mahAna Rddhi dhAraNa karanArA devarUpe utpanna thayAM. utpattinA samaye te devanuM svarUpa A prakAranuM hatuM temanuM mastaka mugaTa vaDe zobhAyamAna hatuM. temanA ane kAna kuMDaLe vaDe zobhAyamAna hatA. vakSasthaLa para laTakate lAMbe hAra zebhate hate. motIonI mALAo vaDe temanI Deka vyApta hatI. temaNe divya vastro dhAraNa karyA hatAM. sapheda vAdaLAmAM jema vijaLI dedIpyamAna thAya che, e ja pramANe teo dedIpyamAna hatAM ane palakArAM nahIM paDavAne kAraNe sthira matsya-nyugalanAM jevAM locana-yugala (banne netro ) nA dhAraNa karanAra hatAM. A varNanane bhAvArtha e che ke deva jyAre upapAta zayAmAM utpanna thAya che tyAre pUrva kathita vizeSaNa yukta ja utpanna thAya che. - upapAta-zayA para te devanI utpattine vakhate kalpavRkSe uparathI phUlenI vRSTi thaI. duMdubhionA nAdathI dase dizAo gAjI uThI. bArIka jaLabinduonI varSA karatI tathA nandana vananA kulanI rajane pitAnI sAthe laIne zItaLa, mada ane sugaMdhita vAyu vAvA lAgyo. ahIM jANavA jevuM e che ke devAnI utpattine vakhate AvuM thAya che. upapAta-zasyAnI upara pitAnAM uparanAM devadUSya vastrane khaseDIne jyAre deva beThAM tyAre acAnaka sAme upasthita vimAnane, ane zarIra, AbhUSaNa ane vastronI anupama dIpti vaDe dedIpyamAna devonA samUhane jo. A pramANe pitAnI mahAna Rddhi joIne te Azcarya--cakti thaI gayAM, kAraNa ke temaNe AvI Rddhi A agAu kadI paNa joI na hatI. te tarka-vitakamAM paDIne vicAra karavA lAgyA-A sAme najare paDatA samasta vaibhavane lAbha mane kyA tapa ane saMyamarUpa dharmanA prabhAvathI thayo? A saha kaI rIte mane adhIna thayAM? kevI rIte mArI pAse AvIne upagane yogya banyAM? A pramANe vicAra karyA pachI te deve avadhijJAnane upayoga karyo. eTale ke avadhijJAnathI joyuM. avadhijJAnane upayoga karatAM ja temane pitAnA pUrvabhavanA samasta vRttAntanuM smaraNa thaI AvyuM. pUrvabhavanA vRttAntanuM maraNa thatAM te vicAra karavA lAgyAM, " ahe! ahaH bhagavAnanA dharmane prabhAva keTalo badho che? e dharmanA prabhAvathI mane AvI utkaTa, divya deva-Rddhine lAbha thayo che, prApti thaI che, mAre adhIna thaI che, ane mAre bhogavavA yogya thaI che ane A sAme dekhAtA deva mArAM sevaka banyAM che, ekatra thaIne mArI pAse AvyAM che. zrI kalpa sUtra: 01 100
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ deva AvuM vicAratAM ja hatAM ke eja samaye te devoe hAtha joDIne A pramANe kahyuM-"he svAmina! he jagatane Ananda denArA! he jagatanuM maMgaLa karanArA ! Apane jaya ho! vijaya ho ! eTale ke vizeSarUpathI Apa vijayI che. Apa sukhapUrvaka cirakALa sudhI ahIM rahe. A5 amArAM svAmI che, pUrvakata tapazcaraNane kAraNe yazasvI che ane amAruM rakSaNa karanArAM che. A badhI sAme dekhAtI divya saMpatti ApanI ja che." sevaka de vaDe A pramANe stutipUrvaka kahevAyAM pachI, te nanda muninA jIva devarUpe pitAnA suMdara vimAnamAM vividha prakAranA divya bhega bhegavavA lAge. vIsa sAgaropamanI sthiti sudhI, devalokanA anurUpa (5) sukhane bhegavavA chatAM paNa te deva bhAvI tIrthaMkara hevAne kAraNe anAsakta rahIne tyAM rahyAM. eTale ke bA vRttithI divya sukhene upabhoga karatAM hatAM paNa AMtarika vRttithI alipta hatAM. (sU036) Iti nayasArAdi chavvIsa bhavanI kathA. cullahimavataH pUrvadasya ca varNanama mahAvIra nAmanA sattAvIsamA bhavanI kathA. malano artha_"ahiM ? ItyAdi. samasta dvIpamAM "jabUdvIpa' nAmane tejasvI dvIpa AvI rahelo che. A dvIpamAM bhArata ane hemavaMta kSetranI sImAone judI karanAra. culahimavaMta nAmane parvata AvyA che. A parvata, pacIsa yojana pRthvImAM uDe che, so yajana uMco che1052/12/19 eka hajAra bAvana jana ane eka ejananA bAra ogaNIsIA bhAga pahoLe che. pUrva-pazcimathI pa350/1pa/19 pAMca hajAra traNa so pacAsa yojanA ane eka jananA ogaNIsIyA sADhA paMdara bhAga lAMbe che, tamAma jagyAe samAna vistAravALe che, eTalI badhI uMcAI che ke jANe AkAzane sparzIne ja rahelo hoya! tene agyAra ratnamaya kuTozikhare che. upara madhyabhAgamAM suvarNanA taLIyAvALuM, nAnA prakAranA maNithI suzobhita kinArAvALuM, daza hajAra jana uM, pUrva-pazcimathI eka hajAra jana lAMbu, uttara-dakSiNathI pAMcase jana vistRta, evuM 'padma' nAmanuM huda-draha AvyuM che. A pahADa cAInA rezama samAna caLakATavALa, pIta suvarNamaya che. tene kalpavRkSanI tArothI suzobhita pUrva-pazcima bhAga lavaNa samudrane sparze che. A cula himavata parvatanI dakSiNa dizAe, rAtrInA caMdramA samAne dI5te bharata kSetranI madhyamAM sthita thayelo, pRthvInA maNimaya AbhUSaNe samAna caLakato, aneka nada ane nadIethI vi TaLAela ane suzobhita e zrI kalpa sUtra: 01 101
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava" nAmano deza che. A dezanI aMdara, geSTha-gAyonA vADA gAma jevA lAgatAM, AvA geThethI tenI pratiSThA jAjvalyamAna jaNAtI hatI. tyAM gAmaDAo nagaranI jema bhAyukta hatAM, ane nagaro vidyAdharonA nagaro samAna pratiSThA pUratAM hatAM, tyAMnI jamIna evI te rasALa ane phaLadrupa hatI ke ekavAra vAveluM dhAnya prAyekarI naSTa thatuM nahi. upara uparathI lUNI levAyAM bAda paNa te choDavAo vAraMvAra anna ApatAM, tyAM suSamAkAlamAM janmelA mANasonI mAphaka sakhI, nIrogI, kaleza ane bhaya rahita dIrdhAyu, saMtoSI, bhadrika prakRtivALA temaja dhArmika lAgaNIvALA mANase nivAsa karatA hatA, tyAMnI zreSTha bhUmi ghaNI urvarA eTale upajAu hatI. tyAM bAdalAo paNa samaya samaya para varasAda lAvatA hatA. (sU0 1) TIkAno artha_*kSa jeva' ityAdi. jaina zAstronA kathana mujaba, Akho loka cauda rAjune che, temAM aloka sAtarAjathI UNo ane Urvaloka sAta rAjuthI adhike che. A banne lekanI vacce trIche loka che. A loka maryaloka tarIke paNa oLakhAya che. ahiMyA asaMkhyAtA dvIpa ane asaMkhyAtA samudro che. A badhA valayAkAra che, eTale cuDalI AkAre che dareka dvIpane pharate ekeka samudra che, anukrame dvIpa ane samudra eka bIjA karatAM bamaNA thatAM jAya che. tamAma dvIpa ane samudronI vaccamAM "jaMbudvIpa" Avela che. tamAma dvIpamAM te vadhAre ramaNIya che. A dvIpanI aMdara cala himavAna nAmane parvata che. A parvata pIlA senAne che, te se jana uMce, paccIsa yojana UMDe, eka hajAra bAvana yojana bAra kaLAne paheLe che, te pUrva-pazcimathI pAMca hajAra tIna se pacAsa ejana ane ogaNIsIyA sADhA paMdara bhAga (535/12/19) lAMbI bAhuvALe che. mUlamAM madhyamAM ane uparamAM samAna vistAravALe che. AkAzane sparza karavAvALA rasamaya agIyAra phUTa-zikharethI zobhAyamAna che. te pahADanI upara senAnA taLIyAvALA, ane nAnA prakAranI maNio ane suvaNethI suzobhita taTavALA pRthvImAM daza jananI avagAhanAvALo, pUrvapazcimamAM eka hajAra yojana lAMbA, dakSiNa-uttara pAMcasau jana ceDA e pama' nAmane hada che. tenAthI te pahADanA uparanA vacalo bhAga ghaNe zobhAyamAna che. te pahADa suvarNamaya che ane cInI rezamanI mAphaka halakA pILA raMgavALe che. ka95vRkSonI katArothI zobhita evA tenA pUrva-pazcimanA aMtima bhAge pUrva-pazcimanA lavaNe samudranA jalane sparza kare che. A cula himavAna parvatanI dakSiNa dizAmAM "pUva' nAmano deza che. A deza ThaDe temaja garama nahi e samadhAta che. bharata kSetranI madhyamAM te AvI rahelo che. tenI zobhA aparaMpAra che. A dezamAM aneka nada ane nadIonA vaheNe cAlI rahyAM che. jethI ghaNI rIte samRddhivAna bane che. nadIonA peTAlamAM khanija padArtho daTAelAM hovAthI kiMmatI khANe najare paDe che. (sU) 1). kSatriyakuSThagrAmavarNanam ! maLano a-'raI' ityAdi. tyAM pUrva dizAmAM nagarIomAM zreSTha tathA lakSmInI lIlAsthaLI jevI kSatriyakaMDagrAma nAmanI nagarI hatI. saghaLI zilapakaLAmAM niSNAta dee pitAnI caturAI batAvavAne mATe ja banAvo zrI kalpa sUtra: 01 102
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya evI te nagarI dekhAtI hatI. tyAMnA makAno para je kanamaya dhajAo hatI te varSAkALanA meghanA samUhamAM vijaLIno bhrama utpanna karatI hatI. rAtre khUba jhagamagatA kiraNavALA candramA, candrakAnta maNionA kha DothI racelA mahela para pratibiMbita thaIne kastUrIthI paripUrNa nirAvaraNa (DhAMkayA vinAnA) cAMdInA pAtranA jevuM lAgatuM hatuM. nagarIne cAre taraphathI gherI lete koTa e lAgatuM ke jANe koI deva-kArIgare pitAnA mahAna zilpakaLAnA kauzatyane pragaTa karavA mATe ja racce hoya. banane kinArA para pratibiMbita thatI ratnavALI sIDIonAM kiraNo vaDe tyAMnA taLAva AdinuM pANI evuM lAgatuM ke jANe ke pANI upara pula ra hoya. e nagarInA keTanA cAMdI, senAnA kAMgarAM upara rAtre candramAnAM ane divase sUryanAM kiraNe paDatAM hatAM tethI te keTa sumerunA jevo zobhAyamAna thatuM hatuM, tyAMnA nivAsasthAnene sugaMdhita banAvavAne mATe tyAM agnimAM nAkhelA dhUpa vaDe sugaMdhita pavana vidyAdharanI patnIonA zarIrane sparza karate ane temanA manane atyaMta AnaMda Apate hato. te nagarImAM jainadharma ekachatra hate eTale ke badhA loke jainadharma ja pALatAM hatAM. tethI tyAMnA mahelamAM rahetI bALAo kIDA karavAne mATe pALelAM pipaTanA baccAMone paNa mahAmahima zrI ahaH bhagavAnanI stutio zIkhavADayA karatI hatI. te nagarInI zobhA jevAne mATe madhyAhnakALe sUrya jANe ke thaMbhI jato hate. tyAMnA rAjAnA mahela para pharakatI dhajA amarAvatIne paNa tiraskRta karatI hatI ane madhumaya tathA drAkSanA jevAM mIThAM svarothI gAtI nAgarika strIo kinnarIone paNa mahAta karatI hatI. te sU0 2 . TIkAno artha_ttitha ityAdi. te pUrva nAmanA dezamAM badhI nagarIomAM zreSTha, lakSmInA kIDAgRha jevI eTale ke saMpattinI puSkaLatAvALI, kSatriyakuMDagrAma nAmanI nagarI suzobhita hatI. te nagarI viSe kalpanA kare che-saMpUrNa zilpakaLA vaDe zobhAyamAna dee potAnI caturAIne aMkita karavAne mATe te nagarInuM nirmANa karyuM hoya, evuM lAgatuM hatuM. e nagarInA bhavana para sonAnI banAvelI dhajAonA ane kaLazanA kiraNe evA caLatA hatA ke jANe varSAkALanA vAdaLamAM vijaLI camakatI hoya ! rAtre ghaNuM ja vyApta prauDha kiraNethI yukata candramAM jyAre candrakAnta maNionA samUhanA khaMDothI banelAM prAsAda para pratibiMbita thatuM tyAre kasturIthI bharela ane khulluM rAkhela cAMdInuM pAtra hoya e te lAgato. have te nagarInA kaTa vagerenuM varNana kare che-sonAnI ITa vaDe banAvela tathA suMdara AkAravALe te nagarIno koTa evo lAgatuM ke jANe potAnI zilpakaLAnI atyaMta nipuNatAne batAvavAnI IcchAthI kaI devazilpIe banAvyuM hoya! sarovara vagerenA bane kinArA para pratibibita thatAM ratnanI sIDIonA kiraNo vaDe saravara AdinuM jaLa evuM zubhatuM ke jANe jaLa upara pula banyo hoya! kaTanI upara cAdI-sonAnA eka ja hAramAM je kAMgarAo banAvelA hatA tenA para rAtre candramAnuM ane divase sUryanuM caLakatuM pratibiMba paDatuM hatuM te kAraNe te keTa sumeru samAna dekhAtuM hatuM. nivAsagRhone sugaMdhita karavAne mATe tyAM agnimAM nAkhelA dhUpanI gaMdha vaDe suvAsita pavana jyAre vidyAdharIonA aMgane sparza kare tyAre teone atyaMta AnaMda thatuM hatuM, sAdhAraNa gRhasthonI te vAta ja zI karavI!. ekachatranI samAna jaina dharma pAlana karavAvALI te kSatriyakuMDagrAma nAmanI nagarImAM dhanavAnAM gharanI bALAo kIDAne mATe pALelAM pipaTanA baccAMone paNa mahAprabhAvazALI zrI kalpa sUtra: 01 103
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinendradevanI stutio zIkhavatI hatI. bhAvArtha e che ke jyAre popaTanA baccAMone paNa ahata bhagavAnanI svatio zIkhavAtI te mAnava-bALakanuM to kahevuM ja zuM! tyAM dareka gharamAM jenadharmanAM saMskAra vyApta hatA ane bALakone paNa jinastutio zIkhavavAmAM AvatI hatI. madhyAhakALe sUrya te kSatriyakuMDagrAma nagarInI zobhA jovAnI icchAthI kSaNavAra jANe ke thaMbhI gayo hoya, evuM lAgatuM. rAjAnA mahela para pharakatI dhajA amarAvatI nAmanI devanagarIne tiraskRta karatI hoya evuM lAgatuM. madhu vaDe siMcita drAkSanA jevAM madhura svarothI gAtI nagaranI strIo kinnarIone paNa zaramAvatI hatI, kAraNa ke temanAM gIta kinnarIo karatAM paNa viziSTa hatAM. 2 | siddhArtharAjavarNanam mULa artha-"satya" ItyAdi. te kSatriyakuMDagrAma nAmanI nagarImAM siddhArtha nAmanA rAjA rAjya karatA hatAM, teo dAna devAmAM kubera samAna ane zUratAmAM vAsudeva samAna hatAM. prajAnuM piSaNa karanArA, svadArasaMteSI, nItinuM pAlana karanArA, mAnanA dhaNI, dayALu, zIlathI zubhatA, da vinAnA ane uttama puruSanI sevA karavAne samartha hatAM. rAjA siddhArthanA amalamAM phakta rAjahaMsa ja saraLa hatA, eTale ke sara-taLAvamAM gamana karanArA hatA, candramA ja doSAkara hatA eTale ke devArAtri karanAra hato. bhamarAo ja madhu-5 hatAM eTale ke pune madhu-rasa pInAra hatAM. sarSe ja dviji va hatAM eTale ke be jIbhavALAM hatAM. dIpaka ja niHsneha hatAM eTale ke neha-telathI vajita hatAM. zatruonAM hadayarUpI vane ja bhayanA sthAne hatAM ane gIdhe ja mAMsabhakSaka hatA. emanA sivAya koI saroga (rogI), doSAkara (denI khANa ) madhupa (madyapAna karanAra), dvijihava (cADI khAnAra), sneha (prema) thI vajita, bhayasthAna ane mAMsabhakSaka na hatuM. | sU0 3 ll TakAne artha--'ta ityAdi. te kSatriyakuMDa grAma nAmanI nagarImAM siddhArtha rAjA rAjya karatAM hatAM. teo dhana ane 2nuM dAna karavAmAM kubera jevAM ane parAkrama batAvavAmAM vAsudeva jevAM hatAM. teo prajAnuM piSaNa karanArA hatAM, svadArasaMteSI hatAM, sunItinuM pAlana karatAM hatAM, svadharmanA abhimAnarUpa dhanathI saMpanna hatAM, kaNAvALA hatAM, sadAcAranA AbhUSaNathI zobhatAM hatAM ane zreSTha jananI sevA karavAmAM nipuNa hatAM. A viSayamAM keTalAka virodhAbhAsa alaMkAra batAve che-mahArAjA siddhArthanA rAjyazAsanamAM phakata rAjaha se ja "saroga" eTale ke sarataLAvamAM ga-gamana karanArA hatAM, bIjuM koI paNa saroga eTale ke rogI na hatuM. phakata candraja doSAkara hato eTale ke deSA-rAtri kara--karanAra hato, bIjuM koIpaNa doSAkara eTale ke denI khANa na hatuM. phakata bhamarAo ja madhu-5 eTale puSparasa pInArA hatA. bIjuM kaI madhupa eTale ke madyapAna karanAra na hatuM, sarpo ja dvi-jihava eTale be jIvALA hatA bIjuM koI dvijihava eTale ke cADIkhora na hatuM. phakata dIpaka ja niHsneha eTale ke jenuM tela khAlI thaI jAya tevA hatA, bIjuM kaI niHsneha (premahIna) na hatuM. zatruonA hRdaya-vane ja bhayanA sthAne hatAM eTale ke zatruonA hadayamAM ja bhaya hato bIje kaI sthaLe bhaya na hato. tyAM gIdhe ja mAMsAhArI hatA anya koI paNa mAMsAhArI na hatuM. (sU) 3) zrI kalpa sUtra: 01 104
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ trizalArAjJIvarNanam . mULane artha-"taraNa no" ityAdi. te rAjA siddhArthanI IndrANInA jevI guNonI khANa, trizalA nAmanI mahArANI hatI, temanA nayananuM sauMdarya joIne lajijata thayeluM kamaLa jANe pANImAM DubI gayuM, mukhane joIne candramAe jANe AkAzane Azraya lIdhe ane vANInI mIThAzathI lajita thaIne jANe keyale vanane Azraya lIdhe. mahArANI trizalA derA sAthe muhapattI moDhe bAMdhIne traNa vakhata sAmAyika ane be samaya Avazyaka kriyA karatI hatI. dIna-hIna jana para upakAra karanArI, pativrata dharma pALanArI, dharmathI vicalita thanArA mANasenA manamAM dharmano saMcAra karanArI, gurunA vAka para zraddhA rAkhanArI, dharma para prema rAkhanArI ane dharmamAM dRDha hatI. karuNAnA kavaca vaDe antaHkaraNanA marmanuM rakSaNa karanArI, nava tatva ane pacIza kriyAonA viSayamAM kuzaLa, bAra prakAranA zrAvaka dharmane dhAraNa karanArI, dharmanA ja svapnA jonArI, dharmanI ArAdhanAne ja potAnuM kartavya mAnanArI, banne kuLane ujALanArI, vikathAone tyAga karanArI, sukathAo para anurAga rAkhanArI, zratanA arthane pite samajavAvALI, bIjAthI arthane pUchavAvALI, tethI ja vizeSarUpathI arthane nizcaya karanArI ane e kAraNa saMpUrNa rIte arthane prApta karI hatI. sU04 * TIkAne artha--sAta rana ItyAdi. te rAjA siddhArthanI, IndrANInA jevI, dayA, dAkSiNya, gaMbhIratA, dhIratA, madhuratA vagere guNonI khANa jevI trizalA nAmanI mahArANI hatI. te trizalA mahArANInAM netrayugalanI asAdhAraNa zobhA joIne lajijata thayeluM kamaLa jANe pANImAM DubI gayuM. A uljhakSA alaMkAra che. jANe ke kamaLanuM jaLamAM DUbavAnuM kAraNa trizalAnAM netrayugalanuM darzana che. bIjAM IrSALuo paNa bIjA lokonI unnatine sahana na karI zakavAne kAraNe lajijata thaIne pANImAM DUbI jAya che. AthI e darzAvavAmAM AvyuM ke temanA netronI uttama zobhA kamaLa karatAM paNa vadhAre hatI. temanAM mukhane joIne candramAe jANe AkAzane Azraya lIdhe. A paNa uprekSA che trizalAdevInuM mukha jevAnA kAraNe ja jANe ke candramAM ATale badhe dura AkAzamAM cAlyo gayo che. bIjA IrSALao paNa bIjAnI caDatI joIne dUra bhAgI jAya che. kahevAno Azaya eja ke candramA kalaMkI che ane trizalAnuM mukha kalaMkahIna che. tethI candra vicAryuM ke huM A mukhanI sarakhAmaNImAM hIna gaNAIza. A vicAra karIne te jANe AkAzamAM cAlyo gayo. A kathanathI trizalAnA mukhamaMDaLamAM candramA karatAM paNa vadhAre nirmaLatA ane niSkalaMkatA darzAvavAmAM Avela che. temanI vANInI madhuratAthI lajita thaIne keyala jANe jaMgalamAM cAlI gaI. A paNa uprekSA che. kAyalane jaMgalamAM rahevAnuM kAraNa trizalAdevInA vacananI madhuratA che. trizalAnA vacananI mIThAzanI sarakhAmaNImAM zrI kalpa sUtra: 01 105
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ kokilAnA vacananI madhuratA ochI che. A lajajAne kAraNe keyala jANe vanamAM cAlI gaI. te vaDe koyalanA avAja karatAM trizalAdevInA avAjanI vadhAre madhuratA pragaTa thAya che. trizalAdevI derA sAthenI muhapattI, sUkSama ane bAdara chavAnI hiMsA thatI aTakAvavA mATe mukhapara dhAraNa karIne savAre, bapore ane sAMje sAmAyika karatI hatI ane prabhAtakALe tathA sAyaMkALe che Avazyaka karatI hatI. vaLI te kevI hatI? te kahe che trizalA mahArANI garIbAne tathA lalA-laMgaDA vagere apaMga lokone anna-vastranI madada karatI hatI. tathA pativratA dharmane dhAraNa karanArI hatI, dharmathI calita thayelA lokonA manamAM dharmano saMcAra karatI hatI. zAstra ane gurunA vacana para zraddhA rAkhatI hatI, dharma pratye anurAgavALI hatI ane dharmanA mArgathI calAyamAna na thanArI hatI. tenA hRdayano marma karuNAnA bakhatara vaDe sArI rIte surakSita hatuM, eTale ke tenuM hRdaya karuNAvALuM hatuM. (1) jIva, (2) ajIva (3) puNya, (4) pA5, (5) Asava, (6) saMvara, (7) nirjara, (8) bandha ane (9) kSa. e nava ta eTale ke paramArtharUpa padArthonI tathA paccIza kriyAonI jANakAra hatI. te paccIza kriyAo A pramANe che - (1) mithyAkriyA, (2) prayoga kiyA, (3) samudAna kriyA, (4) IryA pathikI yiA, (5) kAyikI kiyA, (6) adhikaraNa kyiA, (7) prASikI kriyA, (8) paritApanika kriyA, (9) praNAtipAta kriyA, (10) darzana kriyA (11) spazana kriyA, (12) sAmanta kiyA, (13) anupAta kriyA, (14) anAbhoga kriyA, (15) svahasta kiyA. (16) nisarga kriyA, (17) vidAraNa kriyA, (18) AjJApana yiA, (19) anAkAMkSa kriyA, (20) AraMbha kriyA, (21) parigraha kriyA, (22) mAyA kiyA, (ra3) rAga kriyA, (24) TheSa kriyA, (25) apratyAkhyAna kriyA. trizalA mahArANI e badhI kriyAo jANatI hatI. temaNe "upAsaka dazAMga sUtramAM kahelA sthalaprANAtipAta viramaNathI zarU karIne atithisaMvibhAga sudhInA bAre vrata dhAraNa karyA hatAM, te zIla Adi dharmane dhAraNa karanArI tathA dharmanuM ja svapna jonAra hatI. te dharmanI ArAdhanA karavAnuM ja pitAnuM kartavya samajatI hatI, pitA ane patinA nArI hatI. vikathAne tyAga karanArI ane sukathA pratye anurAgavALI hatI. "sthA" teNe pate zratane artha prApta karyo hato, "9NA" arasaparasamAM ISTa artha pUchyuM hatuM, rItA" bIjA lokone abhiprAya samajIne artha grahaNa karyo hato. tethI ja te "vinimitA" nizcita artha jANanArI hatI, ane "jajikatAtha' saMpUrNa rIte arthane samajanArI hatI. (sU0 4) zrI kalpa sUtra: 01 106
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzvinamAsAgamanam| mUlanA a--'sali rAyasmi' ItyAdi. siddhArtha rAjA prajAne saMtAna samajI tenu pAlana karatA hatA. sukhanA divase vyatIta thatAM AzA mahinA AvI pahoMcyA. A mAsamAM phasalane sArI rIte joi kheDuta varga ghaNA Sita thayA. vyApArI vaga vyApAranI bahulatAne lIdhe dhaNA AnaMdI ane umaMgI khanyA hatA. siddhArtha rAjA peAtAnI prajAne prasanna joi peAtAnI jAtane puNyavAna gaNatA. jema caMdramAMne joi samudra ulaTI Ave che tema prajAne joi rAjA harSonmatta thaI jatA. (sU. 5) AzrinAmase sasyasaMpanyA rAzaH prajAnAM cAnandaH / TIkAnA a--"tali rAma" ItyAdi. urathI utpanna thavAvAlAne 'aurasa' kahe che. sa'tAna 'aurasa' kahevAya che. prajA paNa rAjyanuM eka aMga che. ema mAnavAvAlA siddhA rAjA, prajAne saMtAna tarIke gaNI, tenuM lAlana- pAlana karatA. jema saMtAnanA utkarSa mATe pitA badhu karI chUTe che, tema siddhArtha rAjA prajAnA utthAna arthe kAMI paNa karavAmAM mA rAkhatA nahi. Azvina mAsa, kheDuta varga mATe sukhAkArI gaNAya che. kAraNa ke A mAsamAM varSARtu purI thayela hovAthI, temaja pAka pAkI gayela hovAthI, kRSikAra peAtAnA pAkanu mApa sArI rIte kADhI zake che. vyApArI paNa vyApAra vadhatA jue che. cAmAsA daramyAna vepAra susta rahe che, ane A mAsathI tenI vRddhi thatI joI A varga paNa AnaMda anubhave che. jema pitA peAtAnAM saMtAna varSAMte AnaMdamAM mahAlatA joi, harSoMthI pulakita thAya che, tema siddhArtha paNa peAtAnI prajAne AnaMdamAM joi khuzI thavA lAgyA. (s05) RRSabhadattasya devAnandAyAzca varNanam / mUla ane TIkAnA atha'tastreva'ityAdi. kSatriyaku DagAmanI dakSiNa bAju brAhmaNakuMDapura nAmanI eka vasati hatI, temAMcAra vedanA jANakAra ane cauda vidyAomAM pAraMgata kADAlageAtrI RSabhadatta nAmanA brAhmaNa rahetA hatAM. temane atizaya lajajAzIla jAlaMdharAyaNugetravALI ane zIlathI pavitra evI devAnaMdA nAmanI patnI hatI. (sU06) zrI kalpa sUtra : 01 107
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI mahAvIrasya devAnandagarbheDavakramaNamA mUlane atha- "#ALa' ityAdi. te kALa ane te samayamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra, avasarpiNI kAlamAM, "suSamasuSamA" nAmane Are vityAbAda, suSamA Are cAlyAM gayA bAda, suSamaduSamA Are pasAra thayA bAda, duSamasuSamA nAmane ArAne ghaNe bhAga vyatIta thayAM bAda, jyAre paMcotera varSa ane sADAATha mAsa bAkI rahyAM tyAre grISmaRtunA cothA mahIne AThamo pakSa je ASADha zuddha che te aSADha zuddhanI chaThI tithimAM, hastattarA nakSatranA ge, mahAvijaya 1, siddhArtha 2, puttara 3, pravarapuMDarIka 4, dizAsvastika 5, ane vamAna 6 evA jenA cha nAma che, evA "cha' nAmavAlA vimAnathI vIsa sAgaropamanuM AyuSya, bhava ane sthiti pUrI thaye cavyAM. tyAMthI cavIne, traNa jJAna yukta bhagavAna mahAvIrane AtmA, devAnaMda brAhmaNInI kukSimAM padhAryo. zramaNa bhagavAna mahAvIra kahuM cavIzaM-cavuM chuM' e jANatA hatA. paNa AvI rahyo chuM" te jANyuM nahi, kAraNa ke "avana" samayane kALa ghaNe sUkSama hoya che. (sU07) TIkAne artha- tene keLa' ItyAdi. 'samaya'nI vyAkhyA e che ke, kAla' dIrghatA batAve che tyAre samaya laghatA ane vartamAna sthiti batAve che. je vakhate je A vatate hoya te ArAnI paNa je vakhatanI vAta thatI hoya te vakhatane anulakSIne, je vyakti, samAja ke padArthanuM vivaraNa thatuM hoya, te vakhata ne "samaya" kahevAmAM Ave che. varSonI saMkhyA sAgaranA biMduo jema asaMkhya hoya che, dareka ArAmAM asaMkhya varSonI gaNAtrI karI, te gaNatrI krame krame dareka ArAmAM ochI adhika thatI jAya che. avasarpiNI kAlane pahele Aro "suSamasuSamA' utkRSTa sunavAlo, bIjo Aro "suSamA eTale sAmAnya sukhamaya, trIje Are "suSamaduSamA' eTale sukha vadhAre-duHkha alpa e, ethe Are "duSamasuSamA eTale duHkha ane sukha sAmAnya, evA ArAnA aMtima kAlamAM, nayasArano jIva chavvIsamA deva bha1nuM devAyuSya pUruM karI, satyAvIsame bhave matijJAna-zrutajJAna ane avadhijJAna, A traNe jJAna sAthe laI, devAnaMda brAhmaNInA udaramAM utpanna thayo. devanA bhavethI "avataraNa" karavAnuM che ema teo avadhijJAnane AdhAre jANatA hatAM, "huM cavyo" e paNa jJAnane AdhAre jANyuM. paraMtu "cavI rahyo chuM te jANI zakyAM nahi. kAraNa ke chamasthanA upayoganI pravRttimAM asaMkhyAtA samaye cAlyA jAya che, paraMtu yavamAna eTale ovana karatI vakhatanI avasthAne kAla vadhAremAM vadhAre traNa ke cAra samaya hoya che. jIva pahelA samaye dehane mUke che, ne vacamAM jatAM eka samaya agara vigraha gatie be samaya le che ane trIjA athavA cauthe samaye te nirdhArita sthAne pahoMcI jAya che. vigrahagati' eTale ADI gati-jIvane eka sthAnethI bIjA sthAne jatAM AkAzanA pradeza upara ja vahana karavAnuM hoya che. jaDa ane cetana ane padArtho, AkAzanA pradeza upara ja sthalAMtara kare che. Akha nAja pradeza vyApI rahyAM che. koI jIva sIdhA pradeza upara thaIne jAya che. kaI jIva jarA ADA jaI, sIdhA pradeza para AvI, potAnuM sthalAMtara kare che. AvI "cAlIne "vigraha cAla' kahe che. vigraha calanamAM be samayane kAla jAya che tyAre "sIdhA calana"mAM eka samayano "kAla vyatIta thAya che, avadhijJAna, AvA sUkama be samayane zrI kalpa sUtra: 01 108
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ grahaNa karI zakatuM nathI. kAraNa ke avadhijJAna viSaya sUma nathI, paNa skUla che tethI avadhijJAna hovA chatAM bhagavAna mahAvIra pitAnA vana' vakhatanI avasthAne jANI zakayA nahi. (sU07) devAnandAyAzcaturdazamahAsvapnadarzanam | (Iti dvitIya vAcanA) mUlane artha- 'i ItyAdi. je rAtrIe, bhagavAna mahAvIra devanuM garbhasthAnamAM avataraNa thayuM te rAtrIe devAnaMdA mAtA ardhanidrA avasthAmAM cauda mahAsvane dekhI jAgrata thayA. A cauda svapano A pramANe che -(1) gaja, (2) vRSabha, (3) siMha, (4) lakSmI, (5) mAlA, (6) caMdramA, (7) sUrya, (8) dhvaja, (9) kuMbha, (10) padmasarovara, (11) sAgara, (12) vimAna athavA bhavana, (13) ratnarAzi, (14) agni . (sU08) TIkAne artha- ' ityAdi. bhagavAna mahAvIranuM "cyavana' je rAtrIe thayuM, te rAtrIe devAnaMda mAtAe, cauda mahAsvapnanI svapnabhUmikA spazI. svapnadazA hamezA ardhajAgra pragaTapaNe bina anubhavAeluM ane indriyothI nahi pUruM karAeluM kArya, manadvArA svapnamAM pUruM thAya che. svapnadazAmAM 'mana' sarva kAryo yathAsthita dareka kSetre sparzana karI pUrAM karI de che. manamaya bhUmikA jAgRta bhUmikAnuM prathama paDala che. je je bhagavaTe bAkI rahyo hoya, tenA udayakAle, mana tene bhegavaTa karI te kamane bhegavI kSINa karI nAkhe che. bhagavAna mahAvIra utkRSTa puNya baMdhavALA hovAthI mAtAne paNa utkRSTa suMdaratAvALA svane lAdhyAM. jIvanApariNAme mAtAnA AcAra vicAra dvArA vyakta thAya che. jIva pApAnubaMdhI vALA udaramAM AvyuM hoya te, mAtAne kharAba svapnAo lAdhe che, ne tenuM dainika vyavahArUM kartavya paNuM azubha pravRttivALuM jaNAya che. AvA suMdara svapnane sukhada anubhava karatI devAnaMdA mAtA jAgRta thaI. cauda svapnamAM bAramuM svapna "vimAna agara bhavana ema kahevAmAM AvyuM che, tene artha e che ke, tIrthakara athavA cakravatI, je narakamAMthI nikaLI manuSya garbhamAM Ave to, garbha dhAraNa karI dekhe che. ane A jIva je devalokamAMthI cavIne AvatAM hoya te "vimAna dekhe che. (sU08 ) zrI kalpa sUtra: 01 109
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSabhadattakRtacaturdazamahAsvapnaphalavarNanam / " mUlanA atha----'tapa La ' ityAdi. A svapnAnu phaLa jANavA devAna dA mAtA utsuka thaI, peAtAnA pati RSabhadattane kahevA lAgyAM. traSabhadatta brAhmaNa jayAtiSavidyA--hastarekhA-svapnadarzana zAstra vigerenA pAraMgata hatAM. A svapnAnI pUrvabhUmikA pakaDI, kaDIbaMdha vyAkhyAenu vivaraNa joDI kahyu ke he devAnupriye! tamane udAra kalyANakArI, ziva-sukhanA denAra, dhanya, mAMgalika, sazrIka, hitakara, sukhakara ane prItikara cauda svapnA lAdhyAM che. jenA pariNAme ApaNane a lAbha, bhAgalAbha, putralAbha ane sukhalAbha thaze. he devAnupriye ! tame nava mahinA ane sADAsAta rAtrI vyatIta karyA bAda, sukumAra hAtha paga vALA, hInatArahita pAMca IndriyAthI paripUrNa, lakSaNa, vyaMjana ane guNAthI yukta, mAna, unmAna ane pramANathI pUrA, zubha AkRtivAna, sarvAMgasu'dara, cadramA jevA saumya, kAnti ane lAvaNyathI bharapUra, priyadarzanI evA putrane janma Apaze. (s09) TIkAnA a---'tatva n ' ityAdi. darekane svapnanI bhUmikA jANavAnI utkaMThA hoya che ja. temAM A tA sarvottama svapnA hatAM. tethI devAnaMdA mAtAe ghaDI ekanA vila'ba sivAya peAtAnA pati pAse jai, svapnAnuM vivaraNu karI batAvyuM. RSabhadatta svapnasRSTinA vijJAnamAM pravINa hatAM, tethI cauda svapnA vAstavika hatAM, tema teNe prathama devAnaMdAne kahyuM. mAtA jo savA nava mAsa pUrA thaye putrane janma Ape te te putra zArIrika ane mAnasika taMdurastI laIne avatare che, ema ga` vijJAna ane strI sabaMdhInu Arogya zAstra kahe che. te pramANe he devAnupriye ! tamane sarvAMgasundara paripUrNa ane dareka rIte sukha ApanArA kalyANakArI putraratna thaze. ema zAstrAbhyAse jANIne kahyuM. hatheLI paga AdimAM vidyA, dhana, Ayu, vigerenI rekhAe tathA caka--gadA AdinA cihno hoya tene lakSaNa kahe che. tala-masA vagerenA cihno zarIra para hoya che tene ' vyaMjana' kahe che. zarIranuM 'mApa" kADhavA traNa prakAranA sAdhaneA kahevAmAM AvyAM che. (1) mAna-jenAthI padAnuM mApa kADhavAmAM Ave te sAdhanane 'mAna' agara 'kATaluM' kahe che. (ra) 'unmAna' trAjavA aMgula prastha vigerethI jenu mApa kADhavAmAM Ave te trAjavA athavA aMgula prastha vigerene unmAna kahe che. athavA teAla 'kahe che. (3) pramANa jalathI pUrepUrI bharelI kUMDImAM kAI puruSane DubADavAmAM Ave ne DubADatAM eka droNu pANI bahAra nIkaLI jAya te te purUSa 'mAnApeta' kahevAya che. uMcA mAnane unmAna kahe che. abhAra rUpa pramANune paNa unmAna kahe che, badhA mApane pramANa kahe che, athavA peAtAnI AMgaLIethI mApatAM jenuM mApa eka sA ATha (108) AMgaLa sudhInI uMcAI jeTaluM hoya tene pramANa kahe che. te putra mAna, unmAna ane pramANayukta thaze. tene mastakathI laI pagA sudhInAM badhA aMga ucita AkRtivALA hovAthI suMdara thaze. tethI te sudara zarIravALA thaze. tenA AkRti caMdramAnI samAna saumya ane ramaNIya thaze. te kamanIya eTale jonArInA cittane AhalAda pahoMcADanAra thaze. A adhI vizeSatAothI yukta thavAne kAraNe tenuM rUpa lAvaNya badhAthI utkRSTa thaze. 'udAra' Adi zabdonI vyAkhyA AgaLa trizalA mahArANInA svapnAnA vicAra karatI vakhate karavAmAM Avaze. (s09) zrI kalpa sUtra : 01 110
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakRtabhagavattutiH / mUlanA atara na la' ityAdi. A svapnAnA suMdara phaLA sAMbhaLI, devAnaMdA mAtA harSita thaIne AnathI peAtAnA garbhanuM vahana karavA lAgyA. ahi AkhA jamUdrIpane avidha jJAna vaDe jovAvALA devendra devAnA rAjA zakendra, zramaNa bhagavAna mahAvIranA jIvane ' brAhmaNukuDagrAma' nagarImAM keADAlagotrI RSabhadatta brAhmaNanI patnI jAlaMdharageAtrI devAnaMdAnI kukhamAM avatarelAM joyAM. A joIne siMhAsana uparathI ubhA thai, be hAtha joDI, banne hAtheA vaDe pradakSiNA karI, mAthA para hAthanI 'jalI mUkI, kheAlavA lAgyA-- arihaMta bhagavAnane, dhamanI zaruAta karavAvALAne, tItha sthApanArane, svaya'edhine, puruSAttamane, puruSomAM siMha samAna, puruSAmAM zvetakamala samAna, puruSAmAM uttama ga'dhahastI samAna, lekamAM uttama, lAkanA nAtha, lokahitakara, leAkadIpaka, leAkamAM prakRSTa udyota karanAra, abhayadAtA, nayanadAtA. mA MdAtA, zaraNadAtA, edhidAtA, dhama dAtA, dharmopadezaka, dharmAMnAyaka, dharmAMsArathI, dhacakravattI, saMsArI jIvAne mATe dvIpa samAna, trANu, zaraNu, prati chArUpa, apratihata-jJAnadarzana svarUpI, chadma-ghAtI kAMtho rahita, rAgadveSane jItavAvALA ane jItAvavAvALA, taraNa, tAraNa, svayaM khAdhane prApta karanAra ane khIjAne karAvanAra, pAte mukta ane bIjAne mukta karAvanAra, sajJa, sarvadazI, ziva, acala, aruja-rAgarahita, kSaya, avyAbAdha, punarAgamana rahita evA siddhigati nAmavALA sthAnane prAsa, jItabhayI, evA jina bhagavantane namaskAra ho. zramaNa bhagavanta mahAvIrane namaskAra ho! jene nirdeza pUrvInA tIrthaMkarAe karela che. ane je muktine prApta karavAnA icchuka che. ahiM rahIne he bhagavAna ! tyAM (gabha`mAM) rahelA Apane vaMdana namaskAra karuM chuM. tyAM rahelA bhagavAna ahIM rahela mArI mAjI kRpA STi karI jue. A pramANe kahIne zakrendra zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA namaskAra karIne pUrvadizA taraph mukha karI uttama si'hAsane beThAM (s010) TIkAnA aM--'tad n sA' ityAdi. mAtA devAna dAne cauda svapnA lAdhyAM bAda, teozrI AnaMda sAthe sukhapUrvaka ga vahana karatAM hatAM. ahi paNa zakendra, peAtAnuM Asana calAyamAna thayelu. joI, adhijJAnanA upayega mUkayA. A adhijJAnanI zakti AkhA jabudvIpane AvarI letI hatI. A zakti dvArA, mahAvIrane, devAna'dAnI kukSImAM avatarelAM joi te vismaya pAmyA. bhagavAna zrI kalpa sUtra : 01 111
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahasA, siMhAsana parathI uThI vidhipUrvaka bhagavAnanuM stavana karI, teozrIne aneka vizeSAthI navAjI, peAtAnu bhaktahRdaya, vAtsalyatApUrvaka khAlI karI, sva-Asane virAjyA. kacA kayA nAmeAthI ane vizeSaNeAthI temanI bhakti ane bahumAna karyuM te nIce pramANe cheH-~~ ahinta--sva svabhAvanuM lakSa karI, jeNe AtmapariNitane pAtA tarapha ja vALI che. peAtA tarapha AtmapariNati sthira thatAM rAga-dveSa Adi vikAro baLIne nija thayAM che, evA ahinta deva, arthAt rAga-dveSa vikAra ane cAra ghanaghAtI karmo ke je AtmavabhAvane pragaTa thavAmAM vighnarUpa gaNAya che, teneA nAza karI akha'Da AtmajyaMti jeNe jagADI che te ahinta bhagavAna'! bhagavanta-saMpUrNa azva, sapUrNa dhama, sapUrNa yaza, saMpUrNa zrI-lakSmI, saMpUrNa` jJAnanu' pragaTapaNuM, ane saMpUrNa vairAgyavata evA 'bhagavanta'! Adikara---pAta-peAtAnA zAsananI apekSAe tadhama ane cAritradharmAMnI jeNe zaruAta karI che. te * Adikara' ! tItha'kara--' tItha' eTale taravAnuM sAdhana, je dvArA saMsAra-sAgara tarI javAya che. tene 'tItha' kahe che. AvA tIMnuM sthApana karanAra tItha kara kahevAya che. caturvidha saMghane tIrthAMnI upamA ApI che. A 'saMgha'nI sthApanA karanAra 'tIrthaMkara ' kahevAya che. svayaM samuddha--svayaM eTale anyanA upadeza vinA je kAI pAte, saMsArabhAvathI udAsIna thaI, vairAgyane pAmI, jAte kheAdhibIja prApta kare che. te 'svayaMsaMbuddha' kahevAya che. puruSAttama--jJAnAdi anaMta guNA dhAraNa karavAvALI vyaktiomAM sarvottama. puruSaSasa ha----purUSAmA siMha samAna, arthAt rAga-dveSa Adi vikArAne khALI peAtAnA zraddhAguNunA khaLe, je cAritraguNa pragaTa karavAmAM siMha jevuM sAmarthya pragaTAve che te ' puruSasiMha ' kahevAya che. puruSavarapuMDarIka pu DarIka-kamala' zvetavaNu hoya che, ane sa* kamalanI jAtimAM te zreSTha gaNAya che. temAM vaLI, tamAma puMDarIkAmAMthI je zreSTha hoya tene cUMTI kADhatAM te 'varapuMDarIka' gaNAya che. tema mAnavajAtamAM zreSTha puruSonI varaNI thai gayA bAda, saCzreSTha mAnavanI je cUMTaNI thAya che tenI sarakhAmaNI ' vara puMDarIka kamala ' nI sAthe sarakhAvatAM te ' puruSavarapuMDarIka' kahevAya che. jema pu...DarIkakamala sarvAM malinatAthI mukta che, tema bhagavAna paNa zubha-azubha malina pariNAmeAthI vimukta che. jema kamala kAdavamAMthI utpanna thAya che ane jalathI ja vRddhi meLave che, chatAM te kAdava ane jalathI upara rahIne aliptapaNA' nA guNane dhAraNa kare che, ane badhAne zirodhAya hAya che, tema bhagavAna paNa kamharUpI kIcaDamAM utpanna thayAM, bhAgarUpI jalathI vRddhi pAmyAM, chatAM A euthI alipta che, ane petAnA anupama guNagaNanA baLatho sura-asurone zirAdhAya che, ane atyaMta pUjaya hAvAne lIdhe paramasukhanA pAtra che. karI guNasa'padAnA bhAjana hovAne lIdhe kevaLajJAna Adi guNNAnA sadabhAvathI zrI kalpa sUtra : 01 112
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ samasta bhavya jIvone mATe zirodhAya che. puruSavaragaMdhahastI-sarva hAthIomAM gaMdhahastI zreSTha gaNAya che. kAraNa ke tenAmAM evI gaMdha prasarita hoya che ke ghaNA mAilo sudhI tenI gaMdha jAya che. A gaMdhamAM paNa eka prakAranuM "ojasa hoya che, je ojasane phakta prANIo ja oLakhI zake. te "ojasa' nA pratApe koi paNa prANI tenI pAse AvI zakatuM nathI. gaMdhahastIne siMha paNa vidArI zake nahi. tema bhagavAna paNa sarva prakAranA mAnava samUhamAM zreSTha ane pUjanIya che. gaMdhahastInI sugaMdha pArakhIne bIjA hAthIo raphUcakkara thaI jAya che. je rAjA pAse gaMdhahastA hoya te rAjA jarUra vijayI nivaDe che. kahyuM paNa che- " yasya gandhaM samAghrAya, palAyante pare gjaaH| taM gandhahastinaM vidyA-nRpatarvijayAvaham" // 1 // iti. / jema gaMdhahAthIne joI, anya prANIo chupAI jAya che, tema bhagavAnanA atizayone jere mAra, marakI kolerA, Iti-bhIti vigere upadrava dUra dhakelAI jAya che. jema gaMdhahastIne Azraya lenAra vijayamALAne prApta kare che, tema bhagavAnane Azraya lenAra mokSarUpI vijayane vare che. lekattama-cetrIza atizayo ane pAMtrIza vANInA guNonA prabhAve bhagavAna lokamAM uttama che. atizayo eTale guNonI vizeSatA. A guNo dhAraNa karanAra vyaktimAM eka anokhuM vyaktitva daSTigocara thAya che. A vyaktitva evA prakAranuM bAhyapaNe jovA maLe che ke-bhagavAna je sthaLe vicaratAM hoya, te sthaLathI paccIsa-paccIsa jana cAre bAju koI paNa prakArano upadrava najare paDe nahi. cAlatI vakhate kAMTA-kAMkarA sAme mukhe hoya te badhA uMdhe mukhe thaI jAya. svarAjya tema ja pararAjyano bhaya lokone varte nahi. samavasaraNamAM azokavRkSa, ghaTATopapaNe vikasita thaI ThaMDI chAyAnuM AropaNa kare. bhAmaMDaLa Adi temanI AsapAsa dekhAya. TUMkamAM mAnavasamadAyane A AtmA' koI alaukika prabhAvavALo jaNAya. tevI bAbate bhagavAnanA nivAsasthAne (samesaraNa prasaMge) banI jAya che. bhagavAnanI vANI paNa pAMtrIza prakAranA satya vacananA guNe karI yukta hoya che, tema ja tenI vANI, dareka jIvane potapotAnI bhASAmAM pariName che, ne dareka prANI bhagavAnanI amedha vANI dvArA vagara pUchyuM pitAnI zaMkAnuM nivAraNa meLavI zake che. A tenA atizaya ane vANIne prabhAva che. bhagavAnanI pariSadamAM AvanAra dareka prANI pitAne vairabhAva bhUlI jAya che. zrI kalpa sUtra: 01 113
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekanAtha- aprApta vastunI prApti karAvI devAmAM bhagavAnanI vANI nimittarUpa che tethI teo "lokanAtha" tarIke oLakhAya che. lokahita-ekendriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA jIvananI rakSA mATe jeNe rastA ughADI Ape che mATe lokahita' paNa kahela che. lokapradIpa-bhavya jIvonA samUhane anAdi mithyAtvabhAva dUra karI, "Atmatatva' rUpa dIpaka batAvyo tethI teo lokamAM "dIpaka samAna che. dIpaka lokene samAna prakAza ane teja Ape che. chatAM tenuM sukha aMdha mANasa laI zakato nathI. phakta dekhate ja AdamI te prakAzane anubhavI zake che. tema bhagavAnanA bhAvathI, bhavya jI AnaMda pramAda mANI zake che. ane bIjI tenA bhagavaTA ne AnaMdathI dUra bhAge che. mATe ja bhavyane uddezIne ja "leka' zabda lagADavAmAM Avyo che. lokapradyotakara-kevaLajJAnarUpI prakAzathI samasta lokAlokane dekhI zakAya che. e vyutpatti anusAra "loka' zabdathI loka ane aloka banenuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. loka-alokarUpa sarva padArthone prakAzita karavAvALA lokapradyotakara" kahevAya che. abhayadaya-' bhaya" ne abhAva te "abhaya". abharUpa AtmAnI viziSTa avasthAne tema ja mekSanA hatarUpa utkRSTa yaMne " abhaya' kahe che. "abhaya" devAvALA "abhayadaya' kahevAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke sarva jIne, saMkaTathI dUra karavAvALI anukaMpA jenAmAM hoya te, abhayadaya kahevAya che. cakSuddayajagatanA sarva padArthone tenA vAstavika svarUpamAM oLakhavAvALuM sAdhana te jJAna che. A jJAna cakSa samAna che. AvA jJAnacakSu ApanArane "cakSurdaya' kahevAmAM Ave che. jema keI eka jaMgalamAM ke jyAM haraNa Adi pazuo pitAne vAsa karI rahetAM hoya, tyAM koI lUMTAra kaI mANasanI AMkho para, pATo bAMdhI uMDI khAImAM gabaDAvI de, tevAmAM kaI eka upakArI sajA ukheDI dekhate kare, ne zaherano mArga batAvI te mAge ravAnA kare, te te mANasa kevA AnaMdane pAme? tema saMsArarUpI araNyamAM rAga-dveSa rUpI luMTArAo dvArA jenuM Atmika dhana lUMTAI gayuM che ane jenA netra para gADha ajJAna ane mithyAtva' nI chAyA pharI vaLI che tevA bhavyajIne jJAna-netranA devAvALA bhagavAna cakSuddaya' kahevAya che. mArgadaya-samyakajJAna-darzana cAritra, A traNa ratna muktipaMthanA vidhAyaka che. A paMthane batAvanAra mArgadaya" kahevAya che. athavA AtmAnI viziSTa avasthArUpa "kSAyikabhAva" batAvavAvALA mArgadaya' kahevAya che. zaraNadaya-saMsAramAM sarva prANIo niHsahAya che. du:khanA prasaMge upasthita thaye kaI keInuM trANa zaraNa thatuM nathI. pUrvakamanA udaye sau sukha-duHkhanA A bhegene bhagave che. azubhanA udaye jIva pitAnA puruSArtha ane jJAnanI uNapane lIdhe Akula-vyAkula thAya che. te AkulatAmAM kaI rakSaNa ApavA samartha thatuM nathI, tevA samaye bhagavAnanuM zaraNu zAtAmaya nivaDe che, mATe "zaraNudaya' kahevAya che. zrI kalpa sUtra: 01 114
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvadaya-sarva jIvone saMkaTamAMthI bacAvavAvALA, tema ja sarvaprANIone saMyama rUpI jIvana tarapha preravAvALA jIvanadAtA "jIvadaya' kahevAya che. dharmadaya-zrata-cAritrarUpa dharma ke jenA AdhAre jInI durgatie sadaMtara thaMbhI jAya che, evA dhamane samajAvanArA prabhu "dharmadaya' kahevAya che. dharmadezaka-pUrvokta lakSaNavALA dharmanA upadezaka. dhamanAyaka-zruta-cAritrarUpa dharma athavA kevaLa "Ama" rUpa dharmanA netA agara svAmI. dharma sArathI-dharmanuM vahana karanAra agara dharmarUpa rathane calAvanAra. jema sArathI pathikane ratha dvArA kSemakuzaLapUrvaka svasthAne pahoMcADI de che, tema dharmarUpa rathanA vAhaka prabhu, unmArgethI bhavI jIvone jatAM aTakAvI dharmaratha dvArA jIvanmukta banAvI, mekSarUpa nagaramAM, sulabha paNe pahoMcADI de che. dharmavaracAturantacakravatI , dAna, zIla, tapa ane bhAva dvArA cAra eTale ke narakAdika cAra gatine athavA cAra kaSAyane, jenAthI anna Ave ke je cAra gati ane kaSAne anna karI nAkhe te "caturanta" kahevAya che. athavA cAra vaDe eTale ke dAna, zIla, tapa ane bhAva vaDe je anta (ramaNIya) hoya te "caturanta' kahevAya che. athavA cAra-dAna Adi jene aMta (aMza) che te "caturanta" kahevAya che. athavA dAna Adi cAra jenA svarUpa hoya tene paNa "caturanta kahe che. caturanta ja cAturanta paNa kahevAya che. A cAturanta janma, jarA ane maraNane ucacheda karavAne kAraNe cakanA jevAM che, ane zreSTha che, tethI tene "varacAturantacakra' kahyuM che. bane lekanA sAdhaka hovAne kAraNa A (ca) rAjacakra vagerenAM karatA zreSTha che. A "varacAturantacaka dharma ja hoI zake che- dharma sivAya bIjuM kaMI paNa nahIM. tethI bauddha Adi dharmAbhAsenuM nirAkaraNa thaI jAya che, kAraNa ke teo vAstavika arthonuM pratipAdana karanArA na hovAthI zreSTha nathI, "dharmavaracAturantacakra' thI vartavAne jene zIla-svabhAva che, teo "dharmavaracAturantacakravattI" kahevAya che. "cakravattI" padathI ahIM cha khaMDonuM adhipatipaNuM sUcita karyuM che. te A pramANe che-uttara dizAe himavAnuM ane bAkInI dizAomAM upAdhibhedathI traNa samudra- e cAre sImAono je svAmI che, te "cAturanta' kahevAya che. ane caka-ratna rUpI zastrathI je te che-pravRtti kare che te cakravattI kahevAya che. je cAturanta paNa hoya ane cakravatI paNa hoya, te "cAturantacakravatI' che. dharmathI eTale ke nyAyathI je bIjA rAjAo karatAM zreSTha hoya, te "dharmavara" kahevAya che. dharma zabdano artha ahIM "nyAya" thAya che. athavA vara (zreSTha) cAturanta (cAra gati athavA kaSAyAne anna karanArA) cakane "varacAturantacaka" kahe che. varacAturantacakanA je je dharma che, te dharmavaracAturantacaka kahevAya che. te dharma varacAturantacakathI vartanArA athavA tene vartAvanArAne ""dharmavaracAturantacakravattI kahevAya che. dvIpa-saMsAra-sAgaramAM DUbatAM prANione mATe dvIpanA samAna. zrI kalpa sUtra: 01 115.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ trANa-karmothI pIDAtA bhanya janAnI rakSAmAM sama. zaraNa-bhavya prANIone mATe Azrayanu sthAna. gati-avalA-sahArA (AdhAra). pratiSThA-traNe kALamAM avinAzI hovAne kAraNe sthira. apratihata-vara-jJAna-danadhara--bhitti-AdithI na rokAvAvALu zreSDa kevaLajJAna ane kevaLadanane dhAraNa karanAra. vyAvRttadUma-je AtmAnA kevaLajJAna kevaLardezanane DhAMkI de, te ghAtika kamInA samUha druma kahevAya che. jenAthI ma dUra jatu rahyuM heAya te byAvRttama che. jina-svaya' rAga-dveSa rUpI zatruone jItanAra. jApaka-rAgAdine jItavAne mATe tatpara bhavya jIvagaNAne dhama dezanA Adi dvArA jItavAnI preraNA ApanAra. tI-saMsAra-pravAhathI je peAte pAra jai cUkayA che. tAraka-bIjAene tAranArA. yuddha-peAte edha pAmelA. Adhaka-bIjAne medha denAra. mukta-je peAtAne kamarUpI pAMjarAmAMthI mukata karI cUkayA che. meAcaka-bIjAne mukata thavAnI preraNA karanArA. sajJa-samasta dravye, paryAyA ane guNeAne sArI rIte jANanArA. sava`dazI -samasta padArthonA sAmAnya dharmane jANanArA. A badhAM vizeSaNAthI yukta tathA siddhigati nAmanA sthAnane pAmelAM siddha bhagavAneAne namaskAra heA. siddhigatinu svarUpa zuM che te batAve che-tee badhI jAtanA upadravA vinAnA hAvAthI ziva eTale ke kalyANamaya che. temA svAbhAvika ke parapreraNAjanita halana-calananI kriyA thatI nathI, tethI acala che. te aruja (rAga vinAnuM) che, mukatAtmAone zarIra na heAvAthI vyAdhi thatI nathI ane mana na hovAthI Adhi thatI nathI, tethI te gati aruja che. te ananta (anta vinAnI) che ane akSaya (avinAzI) che. dravya ane bhAvathI pIDA na heAvAnA kAraNe avyAbAdha che. te gatimAMthI pharIthI sa`sAramAM AvavuM paDatuM nathI tethI te apunarAvRtti che. meAkSa jaIne AtmA kadI paNa pAchA AvatA nathI. A vAta khIjA dharmomAM paNa svIkAravAmAM Avela che. tyAM kahyuM che-- "na sa punarAvartane, na = punarAvartate" ti "te (mukatAtmA) pharIthI pAche AvatA nathI, te pharIthI pAchA AvatA nathI." te vizeSAthI yukata siddhigati nAmanu sthAna eTale ke leAkanA agrabhAgane je pAmI gayAM che ane jemaNe samasta bhayeAne tyAM che te jina devAne-siddhone namaskAra ho. zrI kalpa sUtra : 01 116
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendra A pramANe siddhone namaskAra karIne ahaH bhagavAna mahAvIrane namaskAra kare chenamaskAra he zramaNa na mahAvIrane, jemane pUrvavattI tIrthakaroe bhAvI tIrthaMkaranA rUpamAM nirdeza karyo che. ahIM je "vata pada che tethI "Adikara, tIrthakarathI laIne "siddhagatinAmadheya sthAna sudhInA padane saMgraha karI levuM joIe. tathA "ahIM rahela, huM (zakrendra) tyAM (devAnandAnI kukhamAM) rahela bhagavAnane vaMdaNa karuM chuM. tyAM rahelA bhagavAna ahIM rahelA mane jeve" evuM kahIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdaNA-namaskAra kare che. vaMdaNu-namaskAra karIne zreSTha sihAsana para pUrva dizAmAM mukha rAkhIne besI jAya che. sU01nA zakrendrakRtagarbhasaMharaNavicAraH | malane artha_am ja re.' ItyAdi. tyAra bAda zakrendra vicAra karavA lAgyA ke bhagavAna mahAvIre brAhmaNakuLamAM avataraNa karyuM te eka Azcaryajanaka ghaTanA che, kAraNa ke arihaMta, cakravatI baLadeva, vAsudeva, mahAna parAkramI ane sarva zreSTha mahApuruSo che, AvA mahApuruSo vIryavAna ane parAkramI kSatriya kuLamAM janma le te ucita gaNAya che. kSatriyakuLa zivAyanA kuLa hIna pada ane daridravALA gaNAya che. tethI AvA mahAna puNyazALI kadApi paNa kSudrakuLamAM AvyA nathI, AvatA nathI ne Avaze paNa nahi, te A "Agamana' kevuM Azcaryajanaka che! AvI Azcaryajanaka ghaTanA anaMta utsarpiNuM avasarpiNI kALa vyatIta thayA bAda bane che. zakendra vicAra magna thaI vicAre che ke kadAca AvA mahApuruSone paNa, pUrve nIcagetra bAMdhavArUpa karma. kSaya na thayuM hoya, te te karmanA udaye temane A saMyoga sAMpaDe che, AvA rUDA jIvo kukSImAM garbha rUpe rahe che, paNa teone enijanma thatuM nathI. trilokInAtha zramaNa bhagavAna mahAvIranI utpatti A brAhmaNakuLamAM thaI che, te bhUta, vartamAna ane bhAvi kALanA zakendra devendrone jIta vyavahAra che ke, ahaMta bhagavAnanA chAnuM tyAMthI saMharaNa karI kaI viziSTa ugrakuLa, bhegakuLa, rAjanyakuLa, IkvAkukuLa, harivaMzakuLa athavA jJAtakuLamAM temaja vizuddha jAtikuLamAM temanuM sthApana karavuM. te ucita che ke, tIrthakara zramaNa bhagavAnanuM devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAMthI saMharaNa karI, kSatriyakuMDagrAma nagaranA jJAta kSatrinA kuLamAM utpanna thayela kAzyapagotrI siddhArtha kSatriyanI bhAryA vAziSThagetravALI trizalA kSatriyANInI kukSimAM garbharUpe haM sthApana karuM. A nirNaya karI, teNe padAti-anIkAdhipati haripzagamethI devane be lAvyA, ne bolAvI nimnata prakAre AjJA ApI he devAnupriya! ahata, cakravartI, baLadeva ane vAsudeva kadApi paNa aMtaprAMta Adi kuLamAM utpanna thAya nahi, paraMtu tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIranuM devAnandA brAhmaNInI kukSimAM padhAravuM thayuM che A anucita che, ne ApaNo jIta vyavahAra che ke, te garbhanuM utthApana karavuM te tame brAhmaNakuLamAMthI saMharaNa karI trizaLA mAtAnA garbhamAM temane sukha-samAdhe mUkI Ave. A kArya karatAM bhagavAnanA jIvane jarApaNa parizrama pIDA ke kheda na thAya te jovAnuM bhULaze nahiM. A pramANe AjJAnuM pAlana karI mane zIdhra javAba Ape. (sU011) zrI kalpa sUtra: 01 117
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ TakAne arthasa ItyAdi. zakendra devarAje manathI nakI karyuM ke-" ahata, cakravatI, baLadeva ane vAsudeva, nizcayapaNe zudrakuLomAM, adhamakuLamAM, tuccha ane alpa parivArayukta kuLamAM, jAti, dhana vigerethI hIna kALamAM, dIna-zekagrasta kuLomAM, vaMzaparaMparAgata rogiSTha kuLamAM, kuTila ane vaMcaka kuLamAM, nirdhana ane kaMjUsa kuLamAM, bhikhArI ane brAhmaNa kuLamAM janma nahi. zrI zramaNa bhagavAna mahAvIranI bAbatamAM banyuM te te eka akalpanIya ghaTanA banI gaI, ane tenuM kAraNa e ke nIcagetrarUpa bAMdhelAM karmonI sthitine kSaya na thaye, rasanuM vedana nathI thayuM, te karmo bhagavyA nahi hoya tethI nirjarA thaI nathI, ema A uparathI phalita thAya che. AvA sarvottama puruSane janma nIce varNavAela kuLamAM ja hovo joIe. (1) ugnakuLa-bhagavAna RSabhadeve, jyAre varNa racanA karI, tyAre "rakSaka" tarIke je je kSatriyone niyukta karavAmAM AvyAM hatAM, te kSatriyonA kuLa " ugrakuLa" tarIke oLakhAya che. (2) bhegakuLa-bhagavAna kaSabhadeva dvArA "guru tarIke sthApita thayela bhaga' nAmanA kSatriyakuLa bhogakuLo tarIke oLakhAya che. (3) rAja kuLa-mitra tarIke je je kSatriyone mukarara karavAmAM AvyAM hatAM, teonA kuLo "rAjanyakuLa" kahevAya che. (4) IvAkukuLa-A nAmathI prasiddha thayela eka kSatriyakuLa je bhagavAna traSabhadevanuM kuLa hatuM te (5) harivaMzakuLa-kaI eka verabhAvavALA deva, harivarSa kSetramAM rahela eka yugalane bharatabhUmi para laI Avyo. A yugala' ahiM ja sthAI rahI gayuM. tene vaMza harivaMzakuLa gaNAya che. (6) jJAtakuLa-udAra cittavALA kSatriya kuLa. (7) vizuddha jAtikuLa-vizuddhajAti eTale mAtRpakSa, vizuddhakuLa eTale pitRpakSa, evA saMyukta vizuddhivALA kuLa "vizuddhAtikuLa" tarIke oLakhAya che. zrI kalpa sUtra: 01 118
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ hariNaigameSiNaM prati garbhasaMharaNAya zakrasyAdezaH / uparoktakuLAkuLanA vicAra ane ni ya karI potAnI pharaja samajI zakrendra ganu sukhe samAye saharaNa karanAra hAraAgameSI devane belAbve ne A pramANe----mULamAM kahyA pramANe 'saharaNa' karI trizalA mAtAnI kukhe, bhagavAna mahAvIranA jIvanuM sthApana karavA, Adeza karyAM. ( sU011) hariNaigameSikRtagarbhasaMharaNam / mULane aM--tara U~ ' ityAdi. AjJA thayA bAda A deva zIghragatie izAnakANamAM gayA. tyAM jai vekjhisamuddhAta karI uttaravaikriyarUpa dhAraNa karI, divyagatithI prayANu karI, tirachA leAkamAM, asaMkhya dvIpasamudronI vacceA-vacce thai madhyaja zrRdvIpanA bharatakSetramAM jyAM 'brAhmaNukusaMgrAma' nAmanuM nagara hatuM. tyAM AvI pahoMcyA. te gAmamAM jyAM RSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdA brAhmaNInuM ghara hatuM tyAM gayeA. jai bhagavAna mahAvIrane aMtarikSa paNe avaleAkI temane praNAma karyAM. mAtA devAnaMdAne gherI nidrAmAM 'avasvApanI' nAmanI vidyAnA baLe suvADI dIdhA ! tyArabAda azubha pugaLanA rajakaNe! dUra karI, zubha pudgaLAnA samUha racyA. A pachI bhagavAnane vinatI karatA, temane koipaNa prakAranI pIDA aNaupajAvatA, zrama ane kheda nahIM pahAMcADatA AnaMdathI zakrendra mahA rAjanI AjJA anusAra bhagavAna mahAvIranA zarIrane peAtAnA kemaLa (hatheLI)mAM mUkayu... (sU012) TIkAnA a--tar La' ityAdi, zakrendra mahArAjanI AjJA anusAra, hariNaigameSI deva, utAvaLI gatie, izAnakANamAM gayA. jyAre jayAre peAtAnA daivI zarIramAM pheraphAra karavAnA hoya, tyAre devA izAnakANamAM jAya che. ane tevA pugaLanA sko meLavI zarIranI vikriyA kare che. A vikriyA eTale vizeSatAvALI kriyA, je kriyA dvArA petAnu viziSTa AkRtivALuM sUkSma ke sthULa zarIra banAve che. A vaikriyalabdhi devene bhava-AzrayI hoya che. tyAre vAsudeva jevAone tirachA leAkamAM, labdhi AsarI, vaikriyalabdhi hoya che. A deva peAtAnI kriyazakti dvArA, ekadama AvI, devAnaMdI mAtA para avastrApanI vidyAnuM aLa ajamAvyuM ne gADhanidrAmAM temane suvADI dIdhA. tyArabAda kSemakuzaLatApUrvaka bhagavAnane garbhamAMthI upADI lIdhA, ane peAtAnI hatheLImAM zAMtipUrvaka suvADayAM. (sU012) zrI kalpa sUtra : 01 119
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULane artha- tae of ItyAdi. devendranA pharamAna pramANe, hiteSu, zAsanahitakara hariNegameSa deva, siddhArtha rAjAnA idrabhavanasamAna rAjamahelamAM praveza karI, saubhAgyasaMpanna, sarvAMgasuMdara ane sukhapUrvaka sutelAM triphaLA rANI samIpa AvyuM. rANI sahita sarva svajana-parijanane " avasthApanI" nidrAmAM suvADI dIdhAM, trizaLA rANInI kukhamAMthI azubha ane durgandhavALA padArtho ane rajakaNe upADI laI, zubha ane sukhakArI rajakaNo dAkhala karyA, zakrendranA hekama anasAra, apratihata divya prabhAva vaDe, AzAvada terasa 13 nA divase, uttarAphAgunI nakSatrano caMdramAnI sAthe roga thatAM, trizaLA rANInA udaramAM rahela garbhane upADI, bhagavAnanA zarIrane, te garbhamAM mUkI dIdhuM. tyArapachI devAnaMdA brAhmaNI pAse jaI rANInA garbhane tenI kUkhe mUko. A kALa ane A samaye, zramaNa bhagavAna, mati-zruta ane avadhijJAna yukta hatAM. tethI "saMharaNa thaze ema jANatAM hatAM. 'saMharaNa thaI gayuM" e paNa jANyuM "saMharaNa thaI rahyuM che te paNa jANatAM hatAM. kAraNa ke saMharaNane kALa asaMkhyAtA samayane hoya che. kArya pUruM thayAM bAda, A deva, bhagavAna mahAvIra temaja temanI mAtA trizaLA rANIne namaskAra karI, aMtardhAna thaye. kendra pAse AvI kArya samAptinI jAherAta karI. (sU013) TIkAno artha kaMItyAdi. AvA de, bhAvika ane zAsananI unnati sAdhavAvALA hoya che. saMharaNanA kAryamAM teo kAryasAdhaka hoya che. eTale ceDA ja samayamAM AvuM kaparuM kAma pUrNa karI de che. ghaNA deva kutUhaLa karavAnA irAdAthI, athavA mRtyulokamAM potAnI mahimA pUjA karAvavAnI IcchAthI, aneka vyaktionI mAnasika bhUmikAmAM palTo lAve che. temaja svapnadazana de che, athavA strIonA garbhanuM saMharaNa kare che. AvA de mithyAtva bhAvavALA hovAthI, sukhanI lAlasAe AvA kRtya kare che, tyAre hariNagamaiSI deva. phakata AvA keI zabha prasaMge devendranI AjJA thaze. AvA kAryo. dhamanI unnati athe ja kare che, "saMharaNa' eTale samyapha prakAre harI levuM temaja dAkhala karavuM te thAya che. AvA vakhate garbhAdhAnamAM rahelAM jIve mUchavaMta hoya che, kAraNa ke garbhanuM duHkha kalpanAtIta hoya che. jIvanA bhUlakaNAM svabhAvane lIdhe garbhamAMthI AvyA bAda ja te duHkhane vIsarI jAya che. paraMtu bhagavAne garbhanA duHkha anubhavatAM hatAM, chatAM sajAga hatAM, kAraNa ke "samyakatvabhAva' dvArA temanuM lakSa " AtmA ' prati kendrita thayeluM hoI AvA duHkha temane asara karI zakatAM nahi. dAkhalA tarIke ApaNane zArIrika vedanA thatI hoya chatAM, kaI vyakti ApaNuM lakSa, tenI vAtamAM parovI de tyAre jyAM sudhI vAtamAM mana parovAyeluM rahe tyAM sudhI te duHkhanI asara anubhavAtI nathI. A badhA duHkhanuM mULa kAraNa ' manamaya' pravRtti che. bhagavAnanuM lakSa " anAtmaka' bhAva taraphathI chUTI, "AtmabhAva" tarapha vaLI gayuM hatuM tethI teo duHkhane duHkha nahIM gaNatA. (sU013) zrI kalpa sUtra: 01 120
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjabhavanavArNanam mULano artha "as i nA tilA' ityAdi. trizalA rANI je rAjabhavanamAM zayana karI rahyAM hatAM te rAjabhavananuM varNana nIce mujaba che. A rAjabhavananA kamADa cha suMdara prakAranA ImAratI lAkaDAnA banelAM hatAM, thAMbhalAM varSa Adi vividha prakAranI maNiothI jaDelAM hatAM. A thAMbhalAM para raMgaberaMgI citra doravAmAM AvyAM hatAM. maNionA caLakATa vaDe A citrakaLAo ghaNI suMdara bhAta pADatI hatI. A thAMbhalAonI vacce suMdara pUtaLIonI AkRtio kotaravAmAM AvI hatI. pUtaLIonA mAthA maNiratnothI zaNagAravAmAM Avela hatAM. mahelamAM vividha pakSIone pALavAmAM AvatAM, teonI rakSA mATe suMdara jagyAo nirmita karavAmAM Avela hatI. A mahelanI sIDIo, vidhavidha cihnovALA ardhacaMdramAnA AkAravALA ratnathI suMdara ane AkarSaka banAvavAmAM AvI hatI. siDIonA pagathIyA upara sarvottama ghaDAonI AkRtio doravAmAM AvI hatI. A bhavananA eka bhAgane "kanakAlikA" tarIke oLakhavAmAM AvatuM. A bhAga senAnI ghUgharIothI zobhita karavAmAM Avyo hato. A rAjabhavanamAM aneka khaMDe aneka pravRttio mATe racavAmAM AvyAM hatAM. ane A nAnA prakAranI zobhAthI yukta hatAM. tenI divAlo ratnajaDita cikaNa suvarNa rajathI banelI hatI. tenA daravAjA, vizALa ane anupama bhAvALA hatAM. A daravAjA para, haMsagarbhaka nAmanA ratno jaDavAmAM AvyAM hatAM. iMdrakIlo (dvAranA avayava) gomeda maNiyA dvArA cakacakatAM hatAM. bhavananuM "catukASTha' cagaTa-suMdara lohitAkSa maNionI zobhAthI jhagamagI rahyuM hatuM. ane lAla hovAne lIdhe grahanI zobhAne ApI rahyuM hatuM. A mahelanA daravAjAnA kamADo, marakata ane vajananA AgaLiyAthI zobhAmAM anekhI vRddhi ApI rahyAM hatAM. pAMca jAtanA ratnovALA toraNo, A daravAjA upara laTakatAM hatAM. cakacakita-ratna jaDita caMdaravA banAvelA hatA A bhavanamAM, sphaTika ratnanI " samALA' evI kuzaLatApUrvaka banAvavAmAM AvI hatI ke AkAzamAM uDatI sAcA hasonI 'hAra' A "hA" pAse lajajA anubhavatI hatI. dhImI dhImI pavananI lahera dvArA, senAnA bArIka tAromAM parovAela maNio ane khetInI jhAlathI chatrIsa prakAranI rAga-rAgaNIo nikaLatI hatI. A rAga-rAgaNIothI. Akhu bhavana guMjIrahyuM hatuM. anupama geru Adi dhAta-pASANathI raMgavAmAM AvyA hatA. teno bAhya bhAga, sArI rIte ghasAyela hovAthI e to suMdara ane AkarSaka lAgatuM hatuM ke jonAra vyaktinuM pratibiMba temAM paDatuM ane behuba pratibiMba dRSTigocara thatuM. - divAlone aMdarano bhAga, anekhA citrothI aMkita karavAmAM Avyo hato. bhavananuM vizALa bhoMyataLiyuM pAMca jAtanA maNiratnovALuM hatuM. tene uparano bhAga kamale, latAo ane phaLavALA velothI ane vividha kaLAnA citrothI zobhita caMdevAvALe hato zrI kalpa sUtra: 01 121
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ A bhavananA praveza dvAre, maMgaLasUcaka suvarNamaya kaLaze, suMdara goThavavAmAM AvyAM hatAM, ne temAM kamaLo zebhI rahyAM hatAM. suvarNamaya dorIomAM parovAela maNi ane motInI maneharamALA, dvAranI divya zelA pradIpta karI rahI hatI. te bhavana sugaMdhita suMdara phalenI samAna mRdula, ghaNI suMvALI sArI banAvaTavALI zakhyA vaDe zebhI rahyuM hata ane lokonA cittane AkarSaNa karanAra ane manane raMjana karanAra hatuM. kapUra, lavIMga, malayAgirinuM caMdana, kRSNuguru, kudrukka, lobAna, athavA uttama dhUpa vagerenI sugaMdhathI A mahela madhamadhI rahyo hato. atyaMta sugaMdhita padArtho dvArA, zarIrane utkRSTa paudUgalika sukha upasthita thatuM hatuM. mahi- ratnonA prakAzathI, aMdhakAra, te mahelamAM praveza karI zakatuM nahi. saLagAvela dhUpanI uThelA dhumrapaTalo megha-vAdaLa-samAna manahara dIsatAM hatAM. vicitra lAlamaNionA jhaLajhaLATathI, vidyuta-samAna zebhA uThI AvatI hatI. mRdaMganA dhvanithI mayUre paNa nAcI uThatAM hatAM. A dhvanithI mane, megharAjAnA AgamananI bramaNa thaI AvatI. caMdramAnI kiraNonA saMgavaDe caMdrakAMta maNiyothI jaLa jharI rahyuM hatuM. A mahelanI saghaLI zobhA devavimAnonI zobhA ane RddhinuM pradarzana karatI hatI. A mahela saghaLI hatuomAM sukhajanaka hate. aciMtya Rddhi ane vaibhavathI saMpanna hato ane utkRSTa puNyazALI jIvane nivAsa yogya ane zreSTha hate. rAjA siddhArthanA A rAjabhavanamAM trizalAdevI, sukhapUrvaka zayana karI rahyAM hatAM. A zA kevA prakAranI hatI tenuM varNana A pramANe che. ane paDakhe mAtha ane paga tarapha, lohitAkSa ratnonA takIyA mUkavAmAM AvyAM hatAM. A uparAMta suvarNa aMkita gAlamasUrIyA paNa goThavavAmAM AvyA hatAM. zayyA, zarIra pramANa hatI. zira ane paga taraphanA bhAge, uMcA hatAM, ne vacalo bhAga jarA nIcA jevo hato. jema gaMgAnadInA kinArAnI vALamAM paga mukatAM ja paga nIce dhasI jAya che te ja prakAre te zayyA upara paNa paga dhasI jatAM hatAM. A zayyA para bharatakAmavAlA rezamI vastro AcchAdita hatAM. A zayyA, astara-(AcchAdaka vastra), malaka(pAtharavAno vastra), navata-(pAtharavAno UnI vastra) kusakta-(eka prakAranA pAtharavAno vastra), liMba-(gheTAnA baccAnI Unane vastra), tathA siMha kezara-(gALIcA)thI yukta hatI. A "mulAyamatAnuM dhULanA rajakaNa sAme rakSaNa karavA, eka suMdara vastra pAtharavAmAM AvatuM. tenI para macchara Adi jIvajaMtuthI rakSaNa meLavavA eka maccharadAnI rahetI. A maccharadAnI, carmavastra jevI ke mala, kapAsanA rU jevI suvAlI, bUra nAmaka vanaspati jevI mulAyama calakATavALI, mAkhaNa jevI picA sparzavALI hatI. A kApaDa, jevA mAtrathI pramoda karavAvALuM, netrane ekAkAra karavAvALuM, ane darzanIya hatuM. AvI sukhamaya zayyAmAM sUtelI trizalA rANIe madhyarAtrie, ardhanidra avasthAmAM, udAra kalyANamaya ziva sukhakArI, maMgalamaya, hitakara, prItikara evA cauda svapno joyAM, tene nAma nIce pramANe- zrI kalpa sUtra: 01 122
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) gaja (2) vRSabha (3) siMha (4) lakSmI (5) mALA (6) caMdra (7) sUrya (8) vajA (9) kuMbha-kalaza (10) padhasarovara (11) sAgara (12) vimAna-bhavana (13) ratnarAzi (14) agnizikhA, uparanA ce anubhava malatAM, te jAgI uThI. (sU014) TIkAne artha- "ag La nA tirasTA' ityAdi. tyAre hariNagameSI deva pAchA pharyA pachI, devavaDe saMharaNa karAyelA garbha dhAraNa karanArI trizalA kSatriyANIe apUrva puNyanA pratApe prApta thavA lAyaka uttama bhavanamAM, zamyA para sUtI vakhate cauda mahAsvane joyAM. te bhavana kevuM hatuM te batAve che - te bhavana suMdara SaDadAthI laIne caMdrazALA sudhInA aneka vibhAgo vALuM hatuM. suMdara cha kASThone SaDadAsa kahe che. A ja kASTha gharanA bAraNAMonAM kamADomAM hoya che. virya Adi aneka prakAranA maNIothI citravALAM, savALAM tathA manohara racanAvALAM staMbhanA aMtima bhAganI pAse kASThAdi vaDe banelI putaLIo--manuSya AdinI AkRtio-thI, manahara maNIo, senA ane ratnothI zobhatAM zikharo vaDe, hiMsaka prANIonI zaMkAthI varjita kapotapAlikA-mahela AdinA agrabhAga upara kASTha Adi vaDe banAvelAM pakSIonAM nivAsa sthAna vaDe vizAla ane judA judA prakAranA vaja Adi maNIonA samUha tathA ardhacaMdranAM jevAM calakatAM aneka prakAranA cihnovALAM ratna dvArA racela sIDIonI paraMparA vaDe, niyUho-daravAjAnI AjubAju dIvAlamAMthI bahAra nIkaLI AvatA azva vagerenI AkRtinAM kASThothI suzobhita aMdaranA bhAgathI, senAnI ghugharIothI zobhAyamAna kanakAlikA (bhavanane eka bhAga) thI, tathA caMdrazAlA (bhavananuM zirogRha) thI, te bhavana suMdara lAgatuM hatuM. te bhavananI dIvAla senAnI hatI, ane teomAM ratno jaDelAM hatAM. haMsagarbha nAmanAM ratnanAM banelAM vizALa dvAre hatAM. gameda maNIo vaDe racela Indrakala-dvArane avayava vizeSa hatuM. tenI cIkaTha (bAraNAnuM cokaThuM-umare) manahara lohitAkSa maNi vaDe banAvelI hatI, athavA te gharanI caukaTha manahara maMgaLa grahanA jevI suMdara ane lAla hatI. marakata ane vajI maNIo vaDe banelAM kamADa AgaLathI manahara lAgatAM hatAM te pAMca raMganAM 2o vaDe banAvelA teraNAthI zobhatAM hatAM. tyAM cakacakita tejavALAM ratnanAM caMdaravA banAvelA hatA. addabhuta rUpathI citrala skaTika maNIonA hasanI hAre AkAzamAM uDanArA sAcA-sajIva hase karatAM paNa adhika suMdara lAgatI. maMda maMda pavanathI chalatI ane suvarNamaya pAtalAM sUtaramAM parovelI maNi-metiyAnI jhAlaramAMthI nikalatI chatrIsa rAgarAgaNIothI guMjatuM rahetuM hatuM, eTale ke te bhavanamAM madhura ane arjuTa dhvani cAlu rahetuM hatuM. te suMdara tathA anupama senAnI dIvAlonI zobhA vadhAranAra sonAgerU AdinA 2ga vaDe raMgeluM hatuM. bhAga taddana veta, ghasela ane sAvaraNI vaDe sApha karela hatuM ane aMdaranA bhAgamAM aneka prakAranA adbhuta citro banAvelAM hatAM. tenuM bhoMyataLiyuM (phaza) veta Adi pAMca raMgonA vaDe banAveluM hatuM, ane tenI chata zrI kalpa sUtra: 01 123
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamaLA, phUla vinAnI veleA, padmanAga. azeka, caMpA, Amra, vAsantI, atimuktaka tathA kunda Adi phUlavALI latAe tathA suMdara suMdara puSpAnA citrotho suobhita hatI. maMgaLa-sUcaka suMdara seAnAnA kaLazeAmAM pujIkRta (ghaNAM ekatra karelA) tathA parAgavALAM kamaLethI bhavananeA dvArabhAga zAbhatA hatA. senAnA derAmAM gu'thelI tathA maNuie ane meAtIethI manane harI lenArI laTakatI mALAe dvAranI zAbhA vadhAratI hatI. te bhavana sugaMdhI suMdara puSpanA jevI kemala khUba suMvALI ane suMdara racanAvALI zayyA vaDe zAbhatuM hatuM. smaraNu karanArU citta ane saMkalpavikalpa karanArU mana kahevAya che. te rAjabhavana citta ane mana bannemAM camatkAra utpanna karanArU hatu. kapUra ane laviMga, malaya parvata para utpanna thatuM candana-zrIkhaMDa, kRSNAguru (kALA agara)-eka sugaMdhi dravya, kundurukko eka sugaMdhi dravya che. turujIne silaka paNa kahe che te leAmAna' nAmathI prasiddha che. aneka sugaMdhidAra vastuonA mizraNathI banela dazAMga Adi dhUpa kahevAya che, jenI gaMdha vilakSaNa prakAranI hoya che. e badhAM-kapUrathI laIne dhUpa sudhInA sugadhi drabyAthI utpanna thayela sugaMdha vaDe madhamadhAtI gaMdhathI te bhavana manehara lAgatu hatu.. badhI sugadhAmAM zreSTha sugaMdha tyAM mahekI rahI hatI. te sugandhita-dravyeAnI zuTikA samAna eTale ke atyanta sugadhIdAra hatuM. vaiDU Adi maNIonA samUhanAM kiraNeAe tyAMnA aMdhakArane dUra karI nAkhyA hatA. zveta Adi pAMca raMgonA ratnA vaDe sutheAlita hatuM. agnimAM saLagAvatA grUpamAMthI dhUmADAnA je paTala-samUha utpanna thatA hatA tenA vaDe te megha jevuM suMdara lAgatuM hatu`. vilakSaNa lAla raMganA prakAzarUpI suMdara vijaLIthI te AAbhAyamAna hatu. temAM zruti-sukhada (kAnene sukha upaLavanAra) mRdaMganA avAja thayA karatA hatA. tethI meghapaTalana hovA chatA paNa mRdaMganA gaMbhIra avAja sAbhaLIne mayUrAne meghane bhrama thai jateA hateA, ane teo nAcavA lAgatAM hatAM. candramAnA udaya thatA candrakAntamaNiyA vaDe je jaLasrota utpanna thatAM hatAM te jaLa te bhavanamAM hAjara hatuM. svastika, sa tAbhadra, nandrAvatta Adi bhavana-kalAe vaDe te suMdara hatuM, tema ja vadhAre suMdara hatuM. peAtAnI zAbhAthI devAnA zreSTha vimAnane paNa te mahAta karatu hatu, eTale ke te devavamAna karatAM paNa atyaMta suMdara hatu. hemaMta Adi khadhI (chae) RtumAM te sukhadAyI hatuM. te bhavana, kalpI na zakAya tathA varNavI na zakAya evI vipula RddhivALuM hatuM ane pUrvopArjita puNya dharAvanAra puruSonA nivAsane mATe yeAgya hatuM. A zreSTha rAjamahelamAM trizalAdevIe je zayyA para zayana karyuM hatuM te zayyAnuM varNana AprakAre che. te zayyA zarIrapramANa upadhAnathI zAbhAyamAna hatI. tenI banne tarapha leAhitAkSa ratnanA takiyA mUkelA hatA. kanapaDhI mUkavAne mATe sAnAnA banAvelA upadhAna ( gAlamasuriyA) thI te yukata hatI. tenA upara zarIranA mApanA takiyA rAkhyA hatA. teneA mAthAnI tarane ane pAcetanI taraphanA bhAga UMcA hatA tethI vaccenA bhAga kaMIka nIcA hatA. jema gaMgAnA kinArAnI jhINI retImAM paga mUkatAM paga aMdara kheMcI jAya che. e ja rIte zayyA para paNa paga mUkatAM ja aMdara pesI jatA. bhASA e ke te zakhyA ghaNI ja mulAyama hatI ane ghaNI ja kAmaLa hAvAthI gaMgAnA kinArAnI retI jevI hatI, tathA te zayyA para kasIdAnA kAmavALA eka kSaumakUla ( kapAsa-rU, sUtaranuM athavA aLasInuM anAvelu vajra) pAtharelA hatA. te zayyA para astaraka (astara), malaka (echADa), navata (pAtharavAnuM garama vastra), kusakata (pAtharavAnuM vastra), liMba ( gheTAnA baccAnI unanuM vastra) ane si Mhakesara ( jaTila kAmaLa-gAlIcA) pAtharelAM hatAM. ahIM "mA" thI laIne hikSya' sudhInA zabdo dezIya zabdo che. te badhA varSothI te AcchAdita hatI. zrI kalpa sUtra : 01 124
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA para dhULa lAgI na jAya te mATe vastra paNa rAkheluM hatuM. macharadAnI bAMdhelI hatI. te zavyA ghaNI ja suMdara te Ajanika (carmamaya vastra vizeSa-te svabhAvathI ja kemaLa hoya che) rUnAM resA, bUra nAmanI vanaspati, navanIta (mAkhaNa) tathA Aka ke semala AdinA rUnA sparza jevI ke maLI hatI. jenArAnAM manamAM AnaMda pedA karatI hatI. darzanIya netrane sukhadAyI hovAthI pharI pharIne jovA lAyaka hatI. abhirUpa hatI-pratyeka jenAranI abhimukha hatI-tene jotA jotA koI dharAtuM nahIM eTale ke te atyaMta ramaNIya hatI. apUrva zilpakaLAnA camatkAravALI hovAthI te asAdhAraNa suMdara hatI. apUrva puNyazALI jIvane zayana karavA lAyaka evI zayyAmAM sukhapUrvaka sUtelAM trizalAdevIe madhyarAtre, jyAre te gADha uMghamAM paNa na hatAM ane jAgatAM paNa na hatAM, AchI nidrAvasthAmAM hatAM, tyAre AgaLa je kahevAnAM che te hAthI AdinAM cauda mahAsvapna joyAM. te zubha phaLanAM sUcaka hovAnA kAraNe udAra hatAM, Aregyajanaka hovAthI katayANakArI hatAM, zAntijanaka hovAthI zivarUpa eTale ke upadravahArI hatAM. navI-navIna sukhane utpanna karanArAM hovAne kAraNe dhanya-bhAgyodayajanaka hatAM. azubhanuM nivAraNa karanArAM hovAthI maMgaLakArI hatAM, traNa lokanI samRddhinAM kAraNa hovAthI sazrIka hatAM. A loka-paralokanI vipattinuM nivAraNa karanArAM hovAne kAraNe hitakara hatAM, Icchita sukhanAM janaka hovAthI sukhakArI hatAM. sarve mANasenAM manamAM anurAga utpanna karanArAM hovAthI prItikara hatAM. A prakAranAM cauda mahAsvapnane joIne trizalAdevI jAgI uThayAM te svane A pramANe che-(1) gaja (2) vRSabha (3) siMha (4) lamI (5) mALA (6) candramA (7) sUrya (8) vajA-patAkA (9) kaLaza (10) kamaLa vALuM sarovara (11) sAgara (12) vimAna (13) ratnane Dhagalo (14) dhUmADA vinAne agni. asU014 gajasvapnavarNanam | 1-maja svapna mULane artha-"sarA tirAItyAdi. teomAM sauthI pahelAM trizalA kSatriyANI zreSTha hAthIne jove che. te hAthI cAra daMtazULavALo hato. tenuM zarIra ghAyuM uMcuM hatuM tathA nirjaLa vizALa jaLadhara (megha), kapUra, hAra, barapha, jaLa, kSIrasAgara, candramAnAM kiraNe tathA rajataparvatanA je sapheda hatA. te uDatAM, tathA manahara guMjArava karatAM bhamarAothI suzobhita, sukhandhavALA, mahAjaLadhArAvALA kapALa (gaMDasthaLe) ne kAraNe manahara hatuM. te gaja indranA hAthI (arAvata) je lAgato have, suMdara lIlA karanAre hatuM, jaLathI paripUrNa ane ADambarayukta vizALa meghAnI garjanA je gaMbhIra ane manohara devani (avAja) karanAro hatA, nayanene Ananda denAro hate, zaTha hAthInAM badhAM prazasta lakSaNavALe hate, uttama jAvALe tathA maMgaLa-rUpavALe hato. sU015 TakAne artha'ttA ghara tirA' nutyAdi te cauda mahAsvanemAMthI, trizalA kSatriyANIe, pahelAM svapnamAM gajarAjajoyo. te gajarAja ke have te kahe che-te cAra daMkUzaLavALA hate. UMcA zarIravALo hate. jaLarahita mahAmetha,kapUra, zrI kalpa sUtra: 01 125
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ motIonA hAra, jhAkaLanAM pANI, kSIrasAgara, candranAM kiraNe ane uttama cAMdInA parvatanA jevA zveta zarIravALo hate. Ama-tema DolatA tathA madhura guMjArava karatA bhamarAonA samUhathI suzobhita ane sugaMdhIdAra madadhArAthI yukta tenAM banne gAla atyanta suMdara lAgatAM hatAM. tene kAraNe te ghaNe suMdara lAgatuM hatuM. te IndranA suMdara hAthI (airAvata) je lAgatuM hatuM. eTale ke uMcAI, vizALatA tathA dhavalatAmAM te airAvata hAthInA jevuM hatuM. te suMdara kIDA karanAro hato. tene avAja jaLavALA tathA ADambaravALA (AkAzamAM chavAnAra) meghanI garjanA je gaMbhIra ane mane hara hatuM. te AMkhone AnaMda Apato hato eTale ke suMdara hato. hAthInAM badhAM lakSaNovALe hato. suMdara ja ghavALa hatA, tathA maMgaLakArI hovAne kAraNe maMgaLarUpa hato. trizalA kSatriyANIe AvA gajane pahelA svapnamAM joye. (sU015) vRSabhasvapnavarNanam / 2-vRSabha-svapna mULa artha- ja sa ItyAdi. pahelA svapna bAda trizalA rANIe, veta raMganA kamaLapatronA samUhathI adhika kAMtivALA, kiraNonA samUhanA prasaraNathI cAretarapha phelAtA prakAza samAna, camakatI vijaLI samAna, haSTapuSTa, vizALa khAMdhavALA,bArIka, nirmaLa ane sukumAra remathI bharapUra, manahara aMge pAMgavALe, saghana goLa, cikaNA, suMdara, tINa, ane vizALa siMgaDAvALo. zAnta, dAnta, eka sarakhe bhAyamAna nirmaLa dAMtavALa, vRSabhane lagatAM sarvaguNasaMpanna e, himAlayanI upamA ApI zakAya tevo "vRSabha' joye. (sU016) TIkAne artha-"to puLa ' ItyAdi. hAthI joyA pachI bIjAM svapnamAM trizalA devIe vRSabha je. te veta kamaLanI pAMkhaDIonA samUhane paNa mahAta karanArI dehakA tivALe hate. te potAnAM zarIramAMthI utpanna thatAM prakAzanA samUhane badhI tarapha phelAvI rahyo hato ane tethI badhI dizAo prakAzita thaI rahI hatI. potAnI kAntine prakAzita karato puSTa ane vizALa khaMdhavALe hate. tenAM zarIra paranI rUMvArI ghaNIja bArIka, svaccha, narama, ane suMvALI tathA cakacakita hatA. tenA mukha vagere badhA aMgopAMga sthira, sapramANuM. puSTa ane mulAyama hatA. tenA zigaDAM nakakara, goLAkAra, suMvALAM, manohara, tINI aNivALA ane vizALa hatAM. te zAnta ane dAnta hato eTale ke uddhata na hato. tenAM badhA dAMta eka sarakhA, sundara ane nirmaLa hatA. yugyatA-gADI sAthe joDavAnI regyatA, dhurandharatA (dhUsarIne dhAraNa karavA mATenI majabUtI) vagere vRSabhane yogya badhA guNovALe te hatuM, ane potAnI vetatA ane UMcAI Adine kAraNe te himAlaya parvata jevuM lAgatuM hatuM. evA veta vRSabhane trizalA devIe bIjAM svapnamAM joyo. (sU016). zrI kalpa sUtra: 01 126
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ siMhasvapna varNanama 3-siha svapna mULa artha-- to gr ItyAdi. tyArabAda, trizalA devIe, svapnamAM, siMhane joyo. te kevuM hatuM? te kahe che ke, jaLabindusamAna, kundanA phUla jevo ane candramA, hima, gAyanA dUdha samAna ujaLo hate. tenA paMjA suMdara, darzanIya, sthira, ane khUba 'lAlapa'vALAM hatAM. tenuM moDhuM, uttama dADhI, jaDabA ane dADhethI yukta hatuM. tenA heTha kamaLasamAna kamaLa, ane lAla raMganA hatAM. tenI jIbha kezuDAnA phUla jevI lAladhama palAzapapa samAna caLakATavALI, lapalapatI lAMbI, ane tINI hatI. tenA netro, sanInI senuM gALavAnI dhadhakatI kUDI samAna hatAM, tathA goLa ane camakadAra hatAM. te siMha pAtaLI kamaravALo hato. tenI jAMgha vizALa, sthUla, ane ghaTAdAra hatI. khAMdha mAMsathI bharapUra hatI. garadana atyaMta narama, zehAmaNI ane camakadAra keza-vALethI yukata hatI. tenuM pUchaDu goLAkAra, cheDA5ra daTTAvALuM, ane halana-calanavALuM hatuM. nakha ghaNA tINu ane lalAzathI bharelAM hatAM. te jyAre kUdate tyAre, lAlitya ane kalAmaya lAgate. AkAzamAMthI kUdatAM uparokata guNovALe siMhane pitAnA moDhAmAM praveza karate, trizalArANIe je. (sU017) TIkAne atha-"to pm ar'ItyAdi. vRSabhanuM svapna joyAM pachI trizalAdevIe trIjA svapnamAM siMhane joyo. te siMha kevo hatuM te batAve che - te siMha jaLanA binduo, kundanAle, candramA,hima, gAyanA dUdha, motIonA hAra, tathA sUkama jaLakanA jevA atyanta veta raMgane hato. tenAM banne paMjA ramaNIya, darzanIya, sthira ane ghaNAja suMvALA hatA. sthaLa, eka bIjI sAthe joDAyelI, uttama, vAMkI, ane tINI dADhavALuM meM hatuM. tenA hoTha nirmaLa kamaLa jevAM kamaLa, manahara ane lAla raMganA hatA. jIbha japAnAM phUla tathA palAzanAM phUla athavA ja pAnAM phUla ane pAnanA jevI tathA mahAvara (alatA)nA jevI lAla, kamaLanI pAMkhaDI jevI ke maLa, caMcaLa, lAMbI, lALavALI, ane capaLa hatI. banne AMkho saLagatI AganI vacce rahela mUSA eTale ke senAne gALavAnA mATInA pAtramAM suMdara ane cakAkAra pharatA nirmaLa senAnA TukaDA jevI, gaLAkAra, svaccha ane vijaLInA jevI caLakatI hatI. tenI kaTi (kamara) pAtaLI hatI ane jADaghe vizALa, sthaLa ane suMdara hatI. tenA audhe bharAvadAra, vizALa ane manahara hatA. Doka-kamaLa, ghaNA bArIka, suMvALA, suMdara ane lAMbA vALavALI (kezavALI ) hatI. tenI pUMchaDI goLa vALelI hatI, UMcI uThAvelI hatI, ghaNIja lAMbI hatI ane DolatI hatI. tenA nakhano agrabhAga atizaya tINa hatA. te paNa te siMhamAM krUratA na hatI. te dekhAve saumya hatuM. tenI chalAMga lIlAyukta tathA suMdara hatI. zrI kalpa sUtra: 01 127
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ te AkAzatalamAMthI uchaLatA hatA ane trizalA devInA sukharUpI guphAmAM praveza karatA hatA. evA siMhane trizalA devIe trIjA svapnAmAM joyA (sU017) lakSmI svapna varNanam / 4-lakSmI svapna mUlanA a-- to muLa kSA 30 viAya ' ityAdi. ceAthA svapnamAM, trizalA rANIe, lakSmIjIne joyAM. A lakSmI devI, suzebhita sthAna upara virAjyAM hatAM. temanu mukha divya ane bhavya hatu. tenA hAtha--pagamAM, svastika, zaMkha, aMkuza tathA cakranI zubha rekhAe hatI. tenI AMgalie kAmala hatI. tenA khAla kALA bhamara jevA, meghasamAna, aridvAnA raMga jevA, kALA ratna samAna, bheMsanA ziMgaDA jevA ane kAjaLa sarIkhA hatAM. tenAM nakha lAladhuma ane vArIka hatAM. tenA caraNA kAMcavAnI pITha jevA puSTa ane viziSTa hatAM. beu gAlA para kuMDala zAlI rahyAM hatA. chAtIpara vizALa mukatAhAra ane hamezAM tAjI rahI zake tevI phUlanI mAlA dhAraNa karI hatI. zarIranA bAMdhe bharAvadAra ane mRdu hatA. keThe mane samaNaethI sajja evA kadAra hatA. temanA lalATa pradeza ardhacaMdrAkAra hatA. vividha prakAranA maNiyAvAlA ratnajaDita hAra, temaja vividha AbharaNA temaNe dhAraNa karyAM hatAM. hAra, addha hAra, ratnakuMDala, hemamAlA, maNimAlA, kanakamAlA, kaMdorA, tilaka, phullaka, siddhAthiMkA, kaNu vAlikA, caMdra (cAMdala') sUrya' (sUrya'ne AkAranuM AbhUSaNa) vRSabhavakatraka, talabhaMga, truTita, hastamAlaka, ha, keyUra, valaya-cUDI, prAlaMba, aMgulIyaka-vITI, valAkSa, dInAramAlikA, prataraka, pariheraka (parihA ka) pADhaMjAla, ane gamana karatAM madhura dhvani karanAra evA ratneAnA vizAla samUhathI jaDela zreSTha nUpura, caraNamAlikA, kanakanigaDa, makaramukhInu pura (jhAMjhara) A badhAM suMdara AbharaNAthI te zAbhAyamAna hatAM. kara ane caraNe lAlakamala samAna kAmala hatAM. netra nimA~la kamalapatra samAna vizAla hatAM. lAMkhe ane bhamarAnA raMga jevA kezakalApa hatA. lAvaNya,rupa ane yauvana ileAchala bharyAM hatAM. sarvA Mge suMdara hatAM. dhAraNa karelA AbhUSaNeAthI, rAtrImAM paNa vagara dIve ajavAtuM ApI rahI hatI. lakSmI devI upazAMta dekhAtAM hatAM. tenA rUpa raMga ane lAvaNyathI daze dizAe ujjavala banI rahI hatI. kamala para tenuM Asana hatuM. sajanAnA hRdayamAM, temanI AkRti, AlhAda ApI rahI hatI. vikasita kamala patranAM samAna tenAM nayanA hatAM. AvA svarUpavALI lakSmI devIne, trizaLA rANIe, ceAthA svapne joyA. (sU018) TIkAnA a--'to kuLa sA vidya' ityAdi. siMhanuM svapna joyAM pachI trizalA devIe ceAthA svapnamAM lakSmIne joi, te lakSmI kevI hatI te kahe che~~~ UMcA ane suthebhita sthAna para teNe peAtAnuM Asana banAvyuM hatuM. eTale ke te unnata ane sajAvaTavALA zrI kalpa sUtra : 01 128
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna para beThI hatI. tenuM mukha divya, nUtana ane bhavya hatuM. tenA hAtha ane pagamAM sAthi. zaMkha, aMkuza ane caka vagerenI zubha rekhAo aMkita hatI. tenI AMgaLInI hAra atyaMta sukumAra-kamaLa hatI. tenI re uttama AMjaNa, bhramara, megha-samUha, ariSTa (khAsa prakAranuM kALuM ratna), bheMsanA ziMgaDAM, nIla ane kAjaLanA jevI AlAvALI-kALAM, sarakhI, maLI gayelI, ghaNI bArIka, ke maLa ane ghaNI zobhitAM hatAM. tenA nakhane samUha svaracha tathA mAkhaNa je mulAyama hate. caraNa yugala senAnA banAvelA kachapanI (kAcabAnI) pIThanA jevA UMcA-bharAvadAra, vizuddha tathA sAmudrika zAstramAM varNavelAM lakSaNovALAM hatAM. tenuM suMdara kapila-maMDala kuMDaLa vaDe zobhatuM hatuM. tenuM vakSasthaLa vizALa mationA hArathI zobhatuM hatuM ane badhI RtuomAM utpanna thatAM suMdara gaMdhavALAM puSponI mALAthI yukta hatuM. tenA zarIrarUpI latA uMcI puSTa ane kamaLa hatAM eTale ke te sarvAga suMdara hatAM. manahara maNIonA samUhanA nAnA nAnA kha DovALA senAnI sera vaDe tene kaTi pradeza zelate hatA. tenuM kapALa ardhacandramAM jevuM hatuM. aneka candrakAnta tathA vairya Adi maNIe. sAmAnya suvarNa tathA aMkarana sphaTikaratna, ane lohitAkSa Adi rana ane uttama suvarNanA banAvelAM ghareNAM hatAM, tathA hAra-aDhAra laTane, adhahAra nava laTane, ratnajaDita kuMDaLenI joDI. dhAraNa karelI hemamALA, maNimALA, kanakamALA (ahIM hema ane kanaka banne senuM hovA chatAM paNa temanI jAtamAM taphAvata che) kaTisUtra, tilaka (kapALe candana vagerenuM) kulaka, lanA AkAranuM eka lalATe paheravAnuM ghareNu) siddhAthikA (gaLAnuM sonAnuM ghareNAM) kavALikA (kAnanA uparanA bhAgamAM paheravAnuM kAnanuM ghareNuM) zazI, (candrAkAra AbhUSaNa) sUrya (sUryanA AkAranuM AbhUSaNa), talabhaMgaka (hAthanuM ghareNuM), vRSabhavatraka (baLadanA mukhanA AkAranuM ghareNu), truTita (hAthanuM ghareNuM). hastAmalaka nAmanuM AbhUSAga. keyara (hAthanuM AbhUSaNa), vaLaya-kaMkaNa, prAlakha (DokanuM AbhUSaNa) aMguThI, valAkSa (DekANuM ghareNuM) dInAramAlikA (dInAronI mALA) prataraka (gaLa-pAnanA AkAranuM eka AbhUSaNa) parihAryaka (eka jAtanuM AbhUSaNa) yAjAla (paganuM AbhUSaNa ) tathA ghaTikA ( eka jAtanuM ghareNuM) kiMkiNI (paganuM ghareNuM) ane patnInA vizALa samUha vaDe jaDita zreSTha ratnamaya uttama nupura, calanamAlikA (paganuM eka ghareNuM) kanakanigaDa (beDInA AkAranuM pagamAM paheravAnuM senAnuM ghareNuM) jAlaka (paganuM ghareNuM), magaranA mukha jevA AkArathI zobhatAM nupura, A badhAM AbhUSaNe gatithI (cAlavAthI) madhura avAja karatAM hatAM. tathA-tenAM (lakSamInA) hAtha ane paga lAla kamaLanAM jevAM komaLa hatAM. svaracha kamaLanAM pAna jevI ane AMkho vizALa hatI. hAtharUpI palla dvArA pakaDelA, bhamarAonA samUha je kALo lAMbo ane suMdara kezasamUha hatAM. te mane hara mukha, hAtha, paga, ane nayanavALI hatI, tathA lAvaNya, rUpa ane yauvana saMpanna hatI. khUba puSTa samasta aMga-upAMgothI zobhAyamAna hatI. kara yugala, caraNa-yugala, mastaka, Adi aMga-upAMgomAM paherelA maNi samUha, suvarNa ane ratnanAM banAvelAM AbhUSaNonA prakAzathI teNe ghATA aMdhakArane dUra karI nAkhyo, te zAMta svarUpavALI hatI. pitAnAM zarIranI svaccha kAnti vaDe teNe dase dizAone prakAzita karI dIdhI hatI. zrI kalpa sUtra: 01 129
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarovaramAM rahelAM kamaLamAM nivAsa karanArI, badhA lokonA saMkalpa-vikalpavALAM antaHkaraNa-manane tathA smaraNa karanArA antaHkaraNa-hadayane-bannene atyanta Ananda denArI hatI. aizvarya AdithI saMpanna tathA vikasita kamaLapatro jevAM netravALI hatI. evI lakSmIne joI (sU0 18) puSpamAlAyugala svapna varNanam | 5-puSpamALA-yuganuM svapna. mULano artha- ar' ityAdi. tyAra pachI, trizalA rANIe, be phUlanI mALAo svapnamAM joI A mALAcajhalasarasa nAga. patrAga. priyaMga. pATala. maMDila. mallikA, navalikA, yuthikA, vAsaMtikA, kuTaja, karaMTa, kunda, kuMjaka, kurabaka, kamaLa, bakula, bandhaka, caMpaka, azeka, mandAra tilaka, kAcanAra, AzramaMjarI, juI, tathA mAlatInA phUlanI vipula sugaMdhathI bharapUra ane manahara hatI. catudizAmAM A mALAnI sugaMdha prasarI rahetI hatI. kALA-lIlA-pILA-lAla-sapheda varSothI A mALA zobhI rahI hatI. tamAma RtuonI sugaMdha ane maheratA, A mALAyugalamAM, AvI rahelI hatI. mALA'nI racanA citra-vicitra hatI. daivI phUlothI banelI hovAthI pavitra hatI. parAganA lobhI evA bhamarAo, te kamaLanI bahAra temaja aMdara, sugaMdhanI lAlasAe, te mALAnA pradeza upara guMjArava karI rahyA hatAM. A "mALA' gaMdhanI tRpti karAvI Ape tevI tenAmAM vizeSatA hatI. ane tenI sugaMdha dvArA, daze dizAo, bahekI rahI hatI A kAzamAMthI utaratI A mALane trizalA devIe svapnamAM joI. sa. 10 TIkAne artha-- 'tat ar' ityAdi. lakSmInuM svapna joyA pachI pAMcamAM svapnamAM trizalA devIe puSpamALAnuM yugala joyuM eTale ke phUlanI be mALAo joI. te puSpamALAnuM yugala kevuM hatuM te mALAyugala rasathI bharela tathA vikasita nAgathI laIne mAlatI sudhInA phUlonI ugra sugaMdha vaDe zebhatuM hatuM. nAga athavA nAgakesaranAM phUle, punnAga eTale ke punnAganAM phUlo, priyaMgu eTale ke priyaMgu vRkSanA phUlo, pATala athavA gulAbanAM phUle, maMjhila eTale ke zirISanA phUle, malikA eTale ke mallInAM phUlo, navamallikA eTale ke navamallikAnAM phUle, yUthikA eTale ke juhInAM phUlo, vAsantikA eTale ke vAsantI latAnA phUlo. kaNikA jitAnAM phUle, kuTaja eTale ke girimalikAnAM phUla, karaMTaka athavA keraMTakanAM phUla, kunda eTale zrI kalpa sUtra: 01 130
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke kundanAM phUla, kujaka eTale ke zatapatrikAnAM kule, kurakhaka eTale ke lAla raMganA mahAsahAnAM kUla, kamaLa eTale ke kamaLanAM kule, bakula eTale ke bakulanAM phelo, babUka eTale ke badhujIvakanAM phUlo, campaka athavA caMpAnAM phela, azoka eTale ke azokanAM phUlo, maMdAra eTale ke maMdAranAM phulo, tilaka athavA zrImad vRkSanAM phUle, kacanAra eTale ke lAla raMganAM eka jAtanAM phale, sahakAra eTale ke AMbAnI maMjarI, jAtI eTale ke jAInAM phalo, mAlatI eTale ke mAlatInAM phalo, e badhI jAtanA phela vaDe banela hovAthI e badhAnI atizaya prazasta gaMdha vaDe te zebhAyamAna hatuM. te badhI tarapha phelAtI gaMdhathI suMdara hatuM. sarasa, vikasita, ramaNIya, ane zreSTha kALAM nIlAM pILAM, lAla, ane sapheda e pAMce raMgenA tathA badhI RtuonAM sugaMdhita phUlonI zobhAyamAna suMdara athavA manavAMchita racanAothI adUbhuta hatuM. eTale ke te mALAyugalamAM badhI RtuonAM ane badhA raMgenAM phUlo hatAM ane tenI banAvaTa ghaNI suMdara hatI. tethI te jotAM addabhuta lAgatuM hatuM. te devalokanAM phUla vaDe banyuM hatuM. tethI pavitra vizuddha hatuM. tenI AsapAsa madhu (parAga) nA lobhI, kSebhavALA, aMdara rahelA, tathA madhura ane askuTa zabda karatA bhamarAone samUha guMjArava karate hate. te gadhethI tRpti karanAruM hatuM. badhA lokonA manane haravAmAM dhurandhara-zreSTha sugaMdhathI pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, IzAna, agni, naiRtya, vAyavya, uva ane adhedizArUpa daze dizAone eTale ke temAM rahelAM prANIone AnaMdita karatuM tathA AkAzamAMthI nIce utaratuM vizALa puSpamALAyugala joyuM (sU019). candra svapna varNanam | 6-caMdramAnuM svapna mULane artha- sau gm gr' ityAdi. mALAnI joDIne joyA bAda, chaThA svapnamAM, trizalA devIe caMdra' ne joye. A 'caMdra" gAyanA dUdha jevo, pANInA phINa samAna, cAMdInA kaLaza je ane kundapuSpa jevo sapheda hatuM. A "caMdramA ' cakera pakSInA manane sukhadAyI ane sarvanA manane AnaMda upajAvanAra, dizArUpI ramaNInA darpaNa samAna, kumadane praphullita karavAvALe, seLe kaLAthI paripUrNa hate. A caMdramAM rAtrine rAjA ane pati gAvAthI rAtrine nirmaLa ane AlahAdaka banAvate. rajata-cAMdInA pahADanA zikhara samAna veta suvarNa je zrI kalpa sUtra: 01 131
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirmala-mala vagarano hato, eTale kaI paNa prakAranI malinatA vinAne hovAthI uttama dekhAte. pUrNimAne divase soLe kaLAethI vikasita thatAM caMdramA je A "caMdramA' dekhAte. dizAomAM vyApelAM aMdhakArane, ghoLIne pI janAro hovAthI tenA peTALamAM zyAmaciha caLakATa mAratuM hatuM. sAgaranA mejAone uchALI uchALIne nIce paTakato e hato. varSa, mAsa, divasa vigerenuM jenAthI vidhAna thAya che tevo te hate. nakSatronA samUhane netA hato. ahaniraza jenAthI amRta jhare che evA "pUrNa caMdramA' ne trizalA rANIe joyo. (sU) 20) TIkAne artha- tamo nu sA' ItyAdi puSpamALAna yugalane joyA pachI chaThA svapnamAM trizalA devIe pUrNa candramAne che. pUrNa candramAM ke te te kahe che- te pUrNacandra gAyanA dUdha, pANInAM phINa, cAMdInA ghaDA tathA kundanAM phUla jevA sapheda raMgano hato. cakera eTale ke candramAnA virahathI duHkhI thanArAM pakSIonAM manane prasanna karanAre hato. badhA lokonI AMkhone AnaMda denAro hate. dizArUpI strInAM darpaNa je hate. dhavala-kamaLo eTale ke kumudanAM pAnane praphulita karanArI kaLAvALe hato. te kAraNe te kamadAnA samUhane vikasita karanAre hato. rAtrinI suSamAmAM (parama zobhAmAM) atyanta vRddhi karanAre hate, cakacakita cAMdInA parvatanA zikhara je nirmaLa hatA, kaladhIta eTale ke veta raMganAM sonAnAM jevA svaccha hato. zukalapakSa ane kazupakSa e bannenI madhyamAM AvatA pUrNimAnA divase prakAzita thanArI pUrNa kaLAo vALe hate. dizAonA samUhamAM chavAyelA ghADA aMdhakArane pUrNa rIte pI javAne kAraNe udaramAM pedA thayelAM aMdara zyAma raMganAM cihavALe hato. sAgaranA atyanta tarala taraMgAne uchALanAra hate. varSa, mAsa, pakhavADIyuM, saptAha, dina, rAta AdinuM pramANa karanAre eTale ke cAndra varSa, mAsa AdinA vibhAga karanAre hate. nakSatrano nAyaka-svAmI hato. amRta varSAvanAro hate. A prakAranA vikasita pUrNacandramA-soLe kaLAvALA nizAkarane joyo. (sU) 20) sUrya svapna varNanam 7 sUryanuM svapna guja zar rSA' ityAdi. "candrane sAkSAt svarUpamAM joyA bAda, trizalA rANIe, sUryane mULano artha zrI kalpa sUtra: 01 132
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapnamaLe che. A sUryanuM varNana karatAM zAstrakAra kahe che ke sUrya aMdhakAranA samUhane nAza karavAvALe, tejasvI kiraNe yukta, sahastra kiraNothI daze dizAone prakAzita karavAvALo hate. tenuM teja, popaTanI cAMca samAna, pAkelA biMbaphaLa samAna, caNoThInA ardhA-bhAga-samAna lAlaghuma, ane khilelA javAkusuma ane kusaMbhanA patra ane kula samAna lAla-maMDalavALo hato. A sUrya tiSamaMDaLane adhipati hatA. tenA teja ane prakAzathI, vanarAji navapalavita thatI hatI. zIta vAtAvaraNane bhedI zakavA te samartha hate. A saya' nA madhyabiMdunA AdhAre, prakhara jayotiSIo, jotiSazAstranA lakSaNo vigere kahI zakatA. AkAzamAM, te dIpaka samAna, AkhA lokanA netra samAna, graha, nakSatra, tArAonA mArganA pravartaka, himane gALI nAkhe tevA baLavALe, meru parvatanI cAre bAjue ghumavAvALo, vizALa maMDala-yukta gaNate. A sUrya, graha-nakSatra vigerene nAyaka ane himane nAza karanAra hate. pitAnA hajAra kiraNe vaDe caMdramA ' vigerenA tejane phIkuM pADanAra mahAtejasvI hatA ane gADha aMdhakAranA cUrecUrA karavAmAM te prakhara puruSAthI hato. AvA guNothI bharapUra e sUrya, trizalA rANIne, svapnamAM dekhAya. (sU021). TIkAno artha-"to kuLa rASaidhA" ItyAdi. pUrNa candramAne dekhyA pachI sAtamAM svanAmAM trizalA devIe sUryane joyo. te sUrya kevA hate? te kahe che- ghADa aMdhakAranA samUhane dUra karavAmAM te AgevAna hatA, tenAM kiraNe ghaNA zreSTha ane tIvra hatAM, hajAra kiraNe prasarAvIne teNe dizA-samUhane prakAzita karI nAkhyo hato. te popaTanI cAMca je, sArI rIte pAkelA bismaphaLa jeva, tathA guMjAphaLa (caNAThI) nA taLa je lAla hatuM, ane tenuM maMDaLa vikasita javA puSpanA jevuM tathA kusuMbhanAM phUla-pAna jevuM lAla hatuM. te jyotiSka dene Idra hato. kamaLavananI zobhA vadhAravAmAM vikasAvavAmAM kuzaLa hate. zItanA samUhane nAza karavAne samartha hatA, jyotiSa zAstranAM lakSaNone pradarzaka hato. AkAza maMDaLano e anekho dIpaka hato jemAM tela puravAnI jarUra rahetI nahIM ane jemAMthI dhumADo paNa nIkaLate nahI. samasta bhuvane-jagatamAM rahetAM prANIonAM nayana jevo hato. tArA Adi jyotiSIonA mAgane pravRtta karanAre hate. himane ogALavAne samartha hato. sumeru parvatanI satata pradakSiNA karanArA vizALa maMDaLavALo hato. maMgaLa Adi grahane nAyaka hatA. dina karanAra hatA. pitAnAM hajAra kiraNe vaDe candramAM Adi samasta grahonA samUhanAM tejane jhAMkhu pADanAre hate. bIjA badhA grahanAM karatAM adhika tejasvI hato. badhI dizAomAM chavAyelA aMdhakAranA samUhano nAza karanAra ane suMdara hatuM. evA sUryane joye. sU021), zrI kalpa sUtra: 01 133
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhvaja svapna varNanamAM 8-davajAnuM svapna mULano artha--'tto [ sA 4ja' ityAdi. sUryanA svapna bAda, trizalA rANIe, suvarNanA uttama DAMDA para rahelI bhAthI yukta, zvetakamaLa jevI dhvajA joI. A " dhvajA' caMdranA kiraNe jevI veta ane nirmaLa hatI. DAMDAnA uparanA bhAgamAM sthita hatI. jema AkAzane bhedI nAkhavA siMha taiyAra thayuM hoya ane te vakhatanuM jevuM tenuM vikarALa rUpa pradarzita thatuM hoya tevA siMhanuM citra A dhvajAmAM AlekhAyuM hatuM. A "vajA' zItaLa maMda ane sugaMdhita vAyunA lerakhaDAMthI pharaka-pharaka thaI rahI hatI. tenI uMcAI AkAzapradezane sparza kare tevI hatI. A "davajA'ne jotAM ja, nayane nAcI uThe tevI te suMdaratAthI bharelI hatI. lAla, lIlA, pILA ane sapheda raMganA moranA pIMchAthI tene agrabhAga citarAyelo hate. A davAnI cAre tarapha, sugaMdhita puSponI mALAo laTakI rahI hatI. AvA guNo-yukta dhvajAnuM svapna, trizalA rANIe, anubhavyuM. (sU022). TIkAne artha--'to pujA nA maMja' ItyAdi. sUryanuM svapna joyAM pachI AThamAM svapnAmAM trizalA devIe dhvajA (patAkA) joI. te kevI hatI? te kahe che - te davA zreSTha sonAnA daMDa para avalambita hatI. ghaNI ja uttama bhAvALI hatI. vikasita vetakamaLa, cakacakita cAMdInA parvatanA zikhara, candramAnA kiraNa ane veta suvarNanA jevI sapheda, mastaka para rahela suMdara tathA jANe AkAza maMDaLane bhedavAne mATe taiyAra thayela siMhanAM cihna vaDe zobhAyamAna hatI. zItaLa, maMda-maMda vAtA, sugaMdhavALA pavananA komaLa sparzathI pharapharatI hatI. AkAza-taLano sparza karatI hatI. jenArA lokonA nayanane AnaMdadAyI hatI. atizaya AnaMdarUpa hatI, eTale ke te hadayane AnaMda denArI hatI. tene agrabhAga e dhva darelAM nIlA raMganAM lAla raMganA pILA raMganAM. ane veta raMganAM komaLa ane suzobhita moranAM pIchAo vaDe atyanta ramaNIya hate. tenI cAre tarapha vividha jAtanA sugaMdhIdAra phUlonI mALAo laTakatI hatI. (sU022) zrI kalpa sUtra: 01 134
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNarajatakalaza svapna varNanam 9-pUrNarajata kuMbhanuM svapna mULane artha-"to puna lA' ItyAdi. tyAra pachI trizalA rANIe, cAMdInA kuMbhanuM svapna anubhavyuM. A kuMbha kevuM hatuM ? tenuM varNana A pramANe che A kaLaza vetavaNe ane zobhAyamAna hato. sarva maMgaLamaya cihnovALA jaNAte. temAM vimaLa kamaLAnA vividha samUhathI zebita thatAM anupama 2thI banAvela suMdara ane zreSTha kamaLa para mUkavAmAM Avyo hato. A kaLaza sugaMdhita ane nirmaLa jaLathI bharelo che. A kaLazane malayAgirinA caMdanathI paNa uMcu sthAna dharAvatAM caMdanane lepa karavAmAM AvyuM hatuM. tenA ka ke lAla camakta dera bAMdhavAmAM AvyuM hatuM. anupama bhAvALe A kaLaza hate. A kaLaza devAdhiSThita hatuM. A "kaLaza" nuM moTuM kamaLanA phUla vaDe DhAMkeluM hatuM. tenI zobhA, AMkhane AnaMda Ape tevI hatI. tema ja tenuM teja, ane khI bhAta pADe tevuM jAjavalyamAna hatuM. tenA kAMThalAmAM, sarva RtuomAM ugatA phUlanI mALA ApavAmAM AvI hatI. A kaLaza pavitra hovAne lIdhe badhA kulakSaNothI rahita hatA, eTale sava sulakSaNavALA hatA. hAra ane arthahArathI tenI garadana zebhatI hatI, ane maMgalamaya hate, pitAnI AbhA-kAMtithI aMdhakArane nAza karavAvALe hate. AvA ratnajaDita rajata-kaLazane, trizalA rANIe, navamAM svapnamAM joyo. (sU023) TIkAne artha-ro gr ' ItyAdi. vajAnuM svapna joyAM pachI navamAM svapnAmAM trizalA rANIe ratnajaDita cAMdIno kaLaza je.te kaLaza ke te te kahe chene veta varNanA uttama senAnA jevo caLakate hato. te samasta maMgaLane janaka hovAthI maMgaLa-svarUpa hate. nirmaLa kamaLAnA samUhathI zobhato hate. anupama ratnathI banelA suMdara kamaLa para goThavela zreSTha kamaLAnAM phUlo para rAkheluM hatuM. sugaMdhita zreSTha jaLa-nirmaLa ane zuddha jaLa-thI bharelo hato. tenA upara caMdanane lepa karela hatuM. tenA gaLAmAM lAla sUtara bAMdheluM hatuM. tenI suSamA-suMdaratA anupama hatI. teja kaLazanA Azrita deva vaDe sevAyela hate. kamaLa-punAM DhAMkaNA vaDe DhaMkAyela hatuM. saumya-manane prasanna karanArI-zebhAnAM ghara je hate. amRtAM jananI jema darzakonAM nayanene AnandadAyaka hato, eTale ke jema amRtAMjana ane sukhadAyaka hoya che tema te kaLaza paNa AnaMdadAyaka hato. te badhI dizAomAM saMpUrNa rIte pitAnuM teja prasarAvato hato, tethI potAnA saudayanI adhikatAthI suzobhita thaI rahyo hato. badhI RtuonA, ghaNu sugadhamaya phUlo vaDe kalAtmaka rIte gUMthelI anupama mALAo tenA kaMThanuM suMdara AbhUSANa hatIte puNya-pavitra hate. tethI pApa samUhathI rahita, badhI jAtanAM kulakSaNo vinAne hato. tenuM gaLuM hAra (aDhAra sera-laTa ne) tathA addha hAra (nava sera-laTa ne) vaDe suzobhita hatuM. te maMgaLakArI hovAthI maMgaLa-svarUpa hatuM. pitAnA tejathI aMdhakArano nAza karanArA hatA. evA ratnajaDita rajatakaLazane eTale ke ratnothI jaDelA cAMdInA kaLazane je. (sU023) zrI kalpa sUtra: 01 135
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA sarovara svapna varNanamAM 10-padama sarovaranuM svapna. mUlano artha-"to kuLa nA zILIna" ItyAdi. te svapnanA anubhava bAda, dazamA svapna temaNe zreSThapaghasarovara joyuM. A sarovaramAM, pAtaLA jADAM, halakA, bhAre, zAla, kula, rAjIva, kAcavA vigere jalacara che tenuM pANI pI rahyA hatAM. A sarovaramAM, pavanathI utpanna thayelI laherI, laherAI rahI hatI. A sarovara, kahalA (eka prakAranuM sugaMdhI veta kamala), hallaka eTale lAlaraMgI kamala, kuvalaya, IndIvara, kairava, puMDarIka kekanada vigere kamalethI suzobhita lAgatuM. sUryanA tejasvI kiraNanA prabhAve khilelA kamalonA kezarAomAMthI, atizaya sugaMdhita parAgakaNe karI rahyAM hatAM. A parAgakaNAnA raMga lAla-pILA hovAthI, sarovaranuM pANI, lAla-pILA raMganuM dekhAtuM. puSpane parAga ghaNe suMdara ane sugaMdhita hovAthI bhamarAonA ToLe-ToLA pupenI AsapAsa guMjArava karI rahyAM hatA. A taLAvanA kinAre, vividha prakAranA pakSIo AvAgamana karI rahyAM hatAM. kamalinInA patra para bAjhI gayelAM pANInA biMduo motI ane tArA samAna jaNAtAM hatAM. A sarovara eka mahAna sAgara jevuM jovAmAM AvatuM. kamalothI tenI zobhAmAM vRddhi thatI hatI. saMpUrNa zelAvALA kalahase, rAjahaze, bAlahase, ane cakavAo, tema ja sArasa pakSInA joDalAM, A sarovaramAM kallola karatAM hatAM. tyAM aneka deva devIonA joDalAM je krIDA karI rahyAM hatAM tene kAraNe temAM lahera uchaLI rahI hatI. A sarovara, jonAranA mana ane netrone AnaMda ApanAruM hatuM. A saravare pitAnI prabhAthI bIjA badhA sarevarane tiraskRta karI dIdhAM hatAM. A sarovaramAM sarvazreSTha pame-kamane vAsa hovAthI te "padmasAvara" tarIke oLakhAtuM. evuM padma. sarovara trizalA rANIe dasamAM svapnamAM joyuM. (sU024) TIkAne artho na rIjavA ItyAdi. pUrNa kaLazanuM svapna joyA pachI dasamAM svapnAmAM trizalAdevIe padmasarovara joyuM. te saravara kevuM hatuM? te kahe che. dubaLAM ane jADAM pAThIna, madgura, zAla, zakula, rAjIva tathA 2hita Adi mAchalAM tathA magara, grAha, zrI kalpa sUtra: 01 136
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zizumAra, kAcabA vagere vagere jaLacara jIne samUha te sarovaranuM pANI pItuM hatuM. te atyaMta capaLa taraMga vaDe laherAtuM hatuM. kahalAraka (eka jAtanAM sugaMdhIdAra veta kamaLa)thI, halaka nAmanAM lAla raMganAM ane traNe kALamAM vikasita rahetAM kamaLathI, tathA kuvalayo (candravikAsI veta raMganA kamaLa) thI, puMDarIke (sapheda kamaLa) thI, ane kokanadothI (rAtA kamaLathI ane rAtAM kamudethI) tenI zobhA anupama hatI. sUryanAM lAla kiraNo prasaravAne lIdhe vikasita thayelAM kamaLonA kesamAMthI jharatA atIva saurabhavALA parAga (phUlonI raja) rUpI rAga (raMga) thI tenuM pANI AchA pILA tathA lAla raMganuM lAgatuM hatuM. phUlanA rasane AsvAda karavAthI matta banelA, AnaMdita thayelA, madhura guMjArava karatA, madhyamAM avara-javara karanArA bhamarAonA samUhe tyAMnAM kamaLane AvarI dIdhAM hatAM. tyAM aneka prakAranA hasa, sArasa, kauMca, cakavA, kura2 (ku jaDA) dATyUha (madhura svara belanAruM eka pakSI) Adi pakSIo Ama tema uDatAM hatAM. kamalinIonAM pAna para suzobhita lAgatA pANInAM TIpAMone samUha motIo tathA tArAone luma utpanna karatuM hatuM. atyanta vistIrNa hovAnA kAraNe tathA motI Adi vaDe bhareluM hovAthI te sAgara jevuM dekhAtuM hatuM. kamaLAnAM samUha vaDe te ramaNIya lAgatuM hatuM. te badhI jAtanI zobhAvALuM ane sukhamaya hatu. kalaha so (vataka) rAjahaMse (lAla cAMca tathA pagavALA sapheda hasa), bAlahase (eka prakAranA pakSI), cakavAone samUha, tathA suMdara sArasa Adi gavI lAM pakSIonAM yugale tenA pANInuM sevana karatAM hatAM. tethI te sarevara caMcaLa hatuM. ghaNA ja deva-devIonA yugalenI kIDAne kAraNe temAM uMcA mojAo pedA thatAM hatAM. te jenArAonA hadayane, manane tathA netrone AnaMdadAyI hatuM. potAnI asAdhAraNa kAnti vaDe te bIjA badhAM sarovarane mahAta karatuM hatuM. trizalA devIe A prakAranuM kamaLevALuM sarovara dazamAM svapnAmAM joyuM. (sU0 24) kSIrasAgara svapna varNanam 11 kSIrasAgaranuM svapna maLano artha ' go kA uiro' ityAdi. caMdranA ajavALAthI paNa vadhAre ujavaLa nirmaLa jaLanA samUhavALe, aneka moTA moTA magaro, zizumAra, timi, timigila, timigilagila nAmavALA machAnA uchaLavAthI ghaNA kSabdha thaI gayo che e; asAdhAraNa taraMgo vacce paNa taravAvALA jaLa-jaMtuo yukta; aneka nadIonA pravAha jemAM sAmela thaI jenA pANInI vRddhi kare che e; jenA madhya bhAgamAM, taraMgenI paraMparA niyata pramANe uThI rahI che e; jenA taraMga, kinAre athaDAI pAchA vaLatA pavananA jore, caMcaLa laharIomAM pheravAI jAya che e jenA pANImAM dUdha jevA sapheda ane mIThA phINo thokabaMdha tare che e; kIcaDarahitaH zrI kalpa sUtra: 01 137
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ moTI moTI nadIonA vegavALA saMgamathI paDelA khADAmAM, bharatI thatA pANI uchaLI paDatuM, ne te bane saMgamanA lIdhe thatAM uchALAnuM pANI, ghaNuM ramaNIya ane suMdara dekhAtu e je madhurajaLavALo kSIrasAgara tenuM svapna, trizalA rANIe, agyAramAM svapnamAM joyuM. (sU0 25) TIkAne artha--'ttao go sA vIAirA ItyAdi. padama sarovaranuM svapna joyA pachI agIAramAM svanAmAM trizalA devIe kSIrasAgarane joyo. te kevo hato, te kahe che te kSIrasAgaranAM nirmaLa jaLane samUha candramAnAM kiraNasamUhathI caLakato hate. vizALakAya magaronA samUha, zizumAra (zeza nAmanA jaLacaro) nA samUha tathA timi. timiMgila (timi nAmanAM mAchalAone gaLI janArA) tathA timiMgilagila (tibiMgila nAmanA macachane paNa gaLI janAra) mara che temAM upara uchaLatAM hatAM. e badhAnA uchaLavAne kAraNe te sAgaramAM asAdhAraNa lahero utpanna thatI hatI te laheremAM vividha prakAranAM jaLajaMtuo ubharAtAM hatAM te sAgaramAM ghaNI nadIono saMgama thato hato, ane te saMgamane lIdhe tenA pANImAM vadhAro thato hatA. temAM sarvatra ane badhI tarapha lahero para lahero uchaLatI hatI. te nAnAM nAnAM taraMgonI chaTAvALo hato. prabaLa pavananA AghAtathI eka lahera pedA thatI, temAMthI bIjI lahera pedA thatI, e rIte laheronI paraMparA pedA thatI hatI. te taraMgaparaMparA jaIne kinArAnI sAthe athaDAtI hatI. A athaDATathI je caMcaLa lahero utpanna thatI te pAchI pharavAthI pANImAM phINa utpanna thatAM hatA. te phINavALA jaLane lIdhe sAgarane madhyabhAga ghaNo ja suMdara lAgato hato. te sAgara kIcaDa vinAne hate. ghaNA ja vegathI deDIne moTI nadIo te sAgarane maLatI hatI. temanA saMgamane lIdhe je khADAo paDayAM hatAM temAM Avarta (bhamarIo) uThatAM hatAM. temanI sAthe maLeluM, uchaLatuM. pAchuM pharatuM, ane veganI sAthe jatuM pANI atyaMta suMdara lAgatuM hatuM. te kSIrasAgara mIThAM jaLa vaDe sarasa lAgato hato tathA suMdara hatuM. A prakArane kSIrasAgara trizalA devIe agIyAramAM svapnamAM joyo. (sU025) deva vimAna svapna varNanamAM 12 muM devavimAnanuM svapna a pr at arro' ityAdi. trizalA rANuMe bAramAM svapnAmAM puMDarIka nAmanuM devavimAna joyuM. A devavimAna, kharA baporanA prakAzamAM sUryanA teja jevuM dedIpyamAna hatuM. vividha prakAranA ghugharIonA samUha vaDe, mATe avAja nIkaLI rahyo hato. temAM cakacakATa mAratI saMdara mALAo laTakI rahI hatI. vimAna, devonI divya Rddhi samAna gaNAtuM, chAparA upara, suvarNa ane mahAmaNIonA prakAzathI, ghora aMdhakAra nAza pAmatA hatA. A vimAnamAM maNi-ratnonA hAra laTakI rahyAM hatAM. tenI gati ghaNI vegavAna hatI. tenA cAre dvAre upara, pAMcavaNuM ratno ane mationA tAraNe laTakI zrI kalpa sUtra: 01 138
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahyAM hatAM. eka hajAra ATha maNimaya thAMbhalAnI prabhA AgaLa sUryanuM teja jhAMkhuM paDatu. vividha prakAranI zAbhA mAlUma paDatI hatI. nirmIla zaMkha, dahI, gAyanA dUdhanu phINa ane cAMdInA pATalA samAna A vimAna ujavaLa hatuM. sa prakAranA tejanA samUha tyAM reDavAmAM AvyeA hateA. A vimAnamAM haraNu, mahiSa, suvara, bakarA, deDakA, gheADA, hAthI, rAjha, sarpa, geMDA, khela nara, tathA magara Adi jalacarA, ane kinnarI, sura, camara, siMha, vAgha, aSTApada, vanalatA, kamaLalatA, vigerenA citra-vicitra citro AlekhavAmAM AvyAM hatAM, A citra manane game tevA ane prameAdakara hatAM. A vimAnamAM, gaMdharvonA gAna ane kinnaronA nAca thaI rahyAM hatAM. meghanA samUhene paNa garjanAmAM harAvI de tevI dhvani chUTatI hatI. A vimAnamAM, sarvotkRSTa maghamaghAyamAna dhUpathI sugaMdha phelAi rahI hatI. zubha cinhA paNa aMkita karavAmAM AvyAM hatAM. te nira'tara prakAzavALuM ane AnaMdadAyaka hatuM. vividha prakAranI krIDA ane kalAonI mAjamAM dhruvA magna thayAM hatAM. AvAM hajanaka dRzyathI paNa A vimAna zeAlI rahyuM hatu. AvuM vimAna puNyavAne mATe ja, sata thayeluM hoya che. hevAla paNa sAMbhaLavA duCbha thaI paDe che. (s026) hIpuNyAne te Ane TIkAnA a-- to puLa lA taddaLAhaLa.' ityAdi. kSIrasAgaranuM svapna bhaiyA trizalA devIe devatAnuM vimAna joyuM. te devavimAna kevuM hatu, te batAve che-- pachI khAramAM svapnamAM te atyanta taruNa eTale ke madhyAhnanA sUrya-maMDaLanA jevuM tejasvI hatuM. aneka prakAranI meATI mATI ghaMTaDIonA samUhathI zabdAyamAna hatuM. temAM atizaya prakAzita ane laTakatI suMdara mALAe zeAbhatI hatI. te divya devasamRddhinA bhaMDAra hatuM. te vimAnanA patarAmAM suMdara suvaNu ane vaiDDaya Adi maNigaNAnA samUha lagADela hatA, ane tenA prakAzathI gADha aMdhakAra dUra thai gayA hatA. temAM jAta jAtanA maNiratnAmAMthI banAvelA aneka prakAranA hAra zAbhatA hatAM. tenI gati AkAzane pAra karavAne samatha hatI eTale ke te AkAza-gAmI vimAna hatuM. tenA cAra dvArA pAMca prakAranAM ratnothI tathA meAtIenA banAvelAM teraNA vaDe raNagArelAM hatAM. vaiDU Adi maNIthI banelA eka hajAra ATha sta MbhAnAM teja vaDe te sUryane paNa mahAta karatuM hatuM. te vividha prakAranI zobhAvALuM hatuM. sapheda zaMkhanA jeve, jamAvelA dahIMnA jevA, gAyanAM dUdhanAM phINanA jevA tathA cAMdInA DhagalA jevA teneA prakAza hatA. te jANe atyaMta prakAzamAna apArthiva (leAkeAttara) tejane pu Mja hoya tevuM lAgatu hatu. te haraNa, bheMsa, bhUMDa, bakarA, deDakA, gheADA, hAthI, gavaya (gAyanA jevuM rAjha nAmanuM jaMgalI prANI), sarpa, geMDA, vRSabha, nara, tathA magara Adi jaLacara, kinnara (devanI eka jAta), sura (deva), camara (eka jAtanuM pazu), siMha, vAgha, aSTA pada (sarala nAmanuM eka jaMgalI pazu), vanalatA (vanamAM pedA thatI vela), kamaLalatA (kamaLanAM phUlAnI vela) AdinA adbhuta citrAthI jonArAonAM cittane satASa ApatuM hatuM. temAM suMdara tAla (gItakaLAnI kriyAnu mAna) ane zrI kalpa sUtra : 01 139
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ laya (gIta, vAdya ane caraNanyAsa AdinA samaya ane kriyAnuM sAmya) nA ugra gavALA gaMdharvonAM saMgItathI je madhura spaSTatara dhvani thatA hatA, te zrotAoneA AnaMda vadhAranAra hatA. vana-dhana eTale ke pANIrUpI pu'jIvALA kALA meghAnI gaMbhIra garjanA jevA sura-samUhanA duMdubhInA maneArama madhura ane asphuTa dhvanithI te vimAna dizAenA aMtima cheDAe sudhI manuSyaleAkane vyApta karatuM hatuM. saLagatA agnimAM baLanAra atyaMta uttama kAlAguru, kunnuruSka tathA turuSka (leAkhAna) AdinI prasaratI avanIya sugadhathI te mahekI rahyuM hatuM. temAM sAthiyA AdinA jIla cihno banAvelAM hatA. te satata jhagamagatuM hatuM ane hajanaka hatuM. aneka prakAranI sarasa krIDAkalAnAM kutUhalamAM magna uttama devAnAM AsanethI suzAlita hatuM. badhA devAnA uttama vimAneA karatA paNa te suMdara hatuM. jemaNe puNya prApta karyu nathI tene mATe dula bha tathA puNyAtmAne mATe ghaNuM ja sulabha hatuM. trizalA devIe khAramAM svapnAmAM AvAM puMDarIka nAmanA deva-vimAnane joyu. (s026) ratna rAzi svapna varNanam / 13 ratnarAzinuM svapna. mULanA artha--'tao puLa cha vaSnavaihiya' ityAdi. teramAM svapna macce trizalA rANIe, vajA, vai, leAhitAkSa, masAragalla, haMsagabha, jyAtiratna, aMka, aMjana, jAtarUpa, aMjanapulaka, riSTa, IndranIla, gAmeda, candraprabha, bhujamAcaka, rucaka, sauga Mdhika, pulaka, sphaTika, marakata, kaketana, sUryakAnta, caMdrakAnta, pravAla, vigere anupama ratnAnI rAzi joi. A ratnAnI rAzithI pRthvItala, suzAbhita lAgatu. AkAza-ma`DaLa tejomaya jaNAtuM, A ratnarAzi, ghaNI uMcI hovAne lIdhe, meru paryaMtane paNa mahAta karavAvALI hatI. anAyAsa-vagara parizrame maLelI ane dazedizAomAM prakAzane phelAvanArI hatI. trizalA rANIe te rAtre svapnamAM AvA prakAranI pUrvabhavamAM upArjita puNyanI rAzinI geADe ranarAzi joi. (sU027) TIkAnA a--to puLa sA yagnaveyi' ityAdi. deva-vimAnanuM svapna joyA pachI teramAM svapnamAM trizalA devIe ratnAnI rAzi (DhagalA) joi. te ratna-rAzi kevI hatI, te kahe che-- vajA, vaiDU, leAhitAkSa, masAragala, haMsagala', jayAti, aMka, aMjana, jAtarUpa, aMjanapulaka, STi, indranIla, gAmeda, candraprabha bhujamAcaka, rucaka, saugaMdhika, pulaka, sphaTika, marakata, katana, sUryaOkAnta, candrakAnta, pravAla, vagere vagere uttama ratnAnA samUhanA prakAzamAna kirAnA samudAyathI bhUtalane zeAbhAvatI tathA AkAzama DaLane ujjavaLa banAvatI, ane atya'ta uMcAIne lIdhe meru paryaMtanA jevI, anAyAsa prApta thatI, daze dizAomAM prakAza phelAvatI, pUrva janmamAM upArjita puNyazinA jevI ratna-rAzine joi. (sU027) zrI kalpa sUtra : 01 140
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikhi svapna varNanama 14 agninuM svapna maLane artha-tamo nA ziSa0" ItyAdi. caudamAM svapnamAM, atyaMta prazasta, piMgaLaraMganA, madha ane ghInI avicchinna dhArAthI siMcAtA, dhUmADA rahita, dhakadhaka jaLatA, ujajavaLa javALAonA samUhathI virAjIta, nirmaLa tejathI ramaNIya dekhAtA, taratamatAvALA, javALAonI mALAothI yukta, javALAothI dedIpyamAna, tIvra vegathI nIce paDatAM AkAzanA khaMDa samAna, agninA pujane, trizalA rANIe, jo (sU28) TIkAne artha-"to pukha sa vi 40" ItyAdi. ratnAzinuM svapna joyAM pachI caudamAM svapnAmAM trizalA devIe agni joye. te agni ke hatA, te kahe che-- atyaMta manohara, lAla-pILA raMgane, madha ane ghInI lagAtAra dhArA vaDe siMcita karAela, dhUmADAthI rahita, dhaga dhagATa karIne jalate tathA tejasvI javALAonA samUha vaDe zete hate. nirmaLa tejane lIdhe suMdara lAgato hato. tenI javALArUpI mALAo krame krame uparanI bAju jatI hatI. te evI lAgatI hatI ke jANe anya nya maLatI hoya athavA to maLavAne mATe tarApa mAratI hoya! (A uakSA alaMkAra che) athavA te agni evo lAgatuM hatuM ke jANe javALAonA samUhathI prakAzamAna vizALa AkAza-khaMDa nIce paDato hoya ! te uttama vega vALe ane tejanuM nidhAna hato. trizalA devIe caudamAM svapnamAM evA agnine joyo (sU028). trizalayA svapna nivedana siddhArthena tatkalakathana cA mULane artha-"gvaM nA tiraskA' ItyAdi. A pramANe pUrvokta prakAranAM e cauda mahAsvapnAo joIne trizalA kSatriyANI jAgI uThI. te harSa ane saMtoSa pAmI. cittamAM AnaMdita thaI. tenA manamAM prIti thaI. manamAM atizaya zabha bhAva jAgRta thayo. harSathI hadaya ubharAvA lAgyuM. jema varSonI dhArA paDavAthI kadambanuM phala vikasita thAya che e ja pramANe tenA ramakRpa vikasita thaI gayA. teNe svapnano vicAra karyo. pachI zAmAMthI uThI. uThIne tvare vinA, capalatA vinA, khalanA vinA, avarodha vinA rAjahaMsa jevI gatithI jyAM siddhArtha kSatriya hatAM, tyAM AvI, AvIne ISTa, kAnta, maneNa, manoratha sAdhaka, udAra, kalyANamaya, zivasvarUpa, dhanya, mAMgalika, guNamaya, hRdayane game tevA, hRdayamAM AnaMda utpanna karanArA, mita, madhura ane maMjula vacanathI bolIne rAjA siddhArthane jagADayA (sU029) zrI kalpa sUtra: 01 141
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAne artha -'vaM ja tirA' ItyAdi. A rIte e gajathI laIne agni sudhInA cauda mahAsvapna-uttama svapna joIne trizalA kSatriyANI jAgRta thaI. tene harSa ane saMtoSa thayo. tenuM citta AnaMdita thaI gayuM. tenuM citta tRpta thayuM. manamAM prabaLa zabha bhAva jAgrata thayo. AnaMdollAsathI hadaya khIlI uThayuM. varSonI jaladhArAnA AghAtathI yukta kadambanA phUnI jema tenA ramakRpa-rama ugavAnA sthAna-sthaLa banI gayAM eTale ke teNe romAMca anubhavyo. bhAvArtha e ke jema meghanI dhArAonA paDavAthI kadambanuM phela vikasita kesaravALuM thaI jAya che tema svapna jevAthI tenA rUMvATAM khaDA thaI gayAM. A prakAranI avasthAvALI trizalA devIe svapnanuM anusaMdhAna karyuM-krama je. anasaMdhAna karIne te palaMga parathI uThI, uThIne utAvaLa ane zarIranI capaLatAthI rahita thaIne khalanAthI rahita apratihata tathA rAjahaMsa jevI gatithI je bhavanamAM tenA pati siddhArtha kSatriya hatA, eja bhavanamAM gaI. jaIne siddhArtha rAjAne AgaLa je kahevAmAM AvavAnA che te guNothI yukta, ITa-ISTa arthanuM kathana karanArI, kAntaabhilASA karavA lAyaka, priya- prema utpanna karanArI, manez-manane anukULa, mama-manorathane siddha karanArI, udArazreSTha arthavALI, kalyANa-hitAvaha, ziva- upadrava vinAnI, dhanya, prazaMsanIya, mAMgalika-vidgono nAza karanArI, sazrIka-prasAda, mAdhurya Adi vANInA badhA guNavALI, hedyagamanIya-subodha hovAne kAraNe hadayamAM graha tevI, hadayaprahalAdanIya-hadayamAM rahela kopa ane zeka AdinuM nivAraNa karIne manamAM AnaMda utpanna karanArI, mitaa95 zabdovALI, madhura- sAbhaLavAmAM sukhada ane maMjula-suMdara vANIthI vAraMvAra belIne rAjA siddhArthane jagADe che. (sU029) mULano artha"ag of ar' ityAdi. tyArabAda rAjA siddhArthanI AjJA laIne trizalA kSatriyANI vividha prakAranA maNIo, ratna ane suvarNanI racanA vaDe adUbhuta lAgatAM bhadrAsana para beThI. svastha thaI, kSebha rahita thaI tathA zubha Asana para besIne trizalA devI A pramANe balI-he nAtha ! huM te (pUrvavarNita) zayyA para theDI uMghatI ane thoDI jAgatI avasthAmAM, gaja, vRSabha Adi cauda mahAne joIne jAgI chuM. he nAtha ! e cauda mahAsvapnanuM zuM phaLa maLaze? tyAre siddhArtha rAjA trizalA kSatriyANuM pAsethI A vAta sAMbhaLIne tathA samajIne harSa ane saMtoSa pAmyA. megha-dhArA paDavAthI jema kadaMbanA sugaMdhita phelo vikase che tema teo romAMcita thayA. te cauda mahAsvanene Azaya samajIne trizalA kSatriyANI sAthe ISTa ane priya vacanathI bolIne A pramANe kahevA lAgyA...he devAnupriye! tame udAra svane joyAM che. he devAnupriye ! tame kalyANakArI, zivakArI, dhanya, mAMgalika sazrIka, Arogya, saMtoSa ane dIrdhAyu denArA svapna joyAM che. he devAnupriye! temanA vaDe ApaNane dhanane lAbha thaze, bhegane lAbha thaze, sukhane lAbha thaze, rAjyane lAbha thaze. rASTrano lAbha thaze, vadhu zuM kahuM, putrane paNa lAbha thaze. he devAnupriye! A rIte pUrA nava mAsa ane sADA sAta rAtri-divasa pasAra thatAM, tame ApaNA kuLane ketu, ApaNA kuLane dIpaka, kuLano parvata, kuLanuM bhUSaNa, kuLatilaka, kuLanI kIrti vadhAranAra, kuLanI vRtti vadhAranAra, kuLamAM AnaMda karanAra, kuLane yaza vadhAranAra, kuLamAM sUryanA jevA, kuLanA AdhAra, kula-pApa eTale kuLanA vRkSa svarUpa, kuLanI saMtAnaparaMparA vadhAranAra, bhavya jIvone bedha denAra, bhavane bhaya haranAra, guNa ratnanA sAgara, prANImAtranuM zrI kalpa sUtra: 01 142
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ hita karanAra, sukha karanAra, zubha karanAra, sukumAra hAtha-paga vALA, hInatArahita pUrI pAMca indriya yukta zarIra vALA, lakSaNe vyaMjane ane guNovALA, mAna unmAna ane pramANathI paripUrNa pramANasaranAM aMgonI racanAvALA, sarvAga saMdara, candramAnA jevA saumya AkAravALA, kAntivALA, priyadarzana ane surUpa putrane janma ApIza (sa30) TIkAne atha- ' ItyAdi. patine jagADayA pachI, trizalAdevIne tenA pati rAjA siddhArtha Asana para besavAnI AjJA karI. tyAre te aneka prakAranA maNI, suvarNa ane ratnAnI racanA vaDe addabhuta lAgatAM bhadrAsana nAmanAM Asana para beThI. cAlavAne lIdhe pedA thayela thAka dUra thatAM te svastha thaI ane te kAraNe udvega-kSeAbha dara thavAthI te vizvasta thaI. sukhAsana para beThelI trizalAe A pramANe kahyuM "he nAtha? te (pUrvavaNita) zayyA para uMdha ane jAgRtinI avasthAmAM cauda mahA svapnane-gaja, vRSabha Adine-joIne huM jAgI chuM. te he nAtha! meM joyelA cauda svapnanuM mane kayuM kalyANakArI phaLa maLaze? trizalAdevIe A pramANe prazna karyA pachI rAjA siddhArtha e vAtane sAdhAraNa rUpe sAMbhaLIne tathA vizeSarUpe hRdayamAM dhAraNa karIne atizaya saMteSa pAmyA. meghanI dhArAo paDavAthI jema kadaMbanuM phUla vikase che tema teo paNa pulakita thayA. temaNe trizalAe joyelAM cauda mahAsvanonA arthano vicAra karyo ane pachI ISTa arthanuM narUpaNa karanArI tathA prItijanaka vANImAM kahyuM-he devAnupriye! tame udAra uttama svapna joyAM che. A rIte he me hitakArI, zivakArI, prazaMsanIya, maMgaLakArI, sazrIka-vividha saMpattinI prAptinA sUcaka, Arogya saMtoSa ane dIrdhAyu denAra svapna joyAM che. he devAnupriye! tethI ApaNane cakakasa arthalAbha-maNi, mANeka suvarNa Adi dhanano lAbha thaze. eja rIte bhegane-manojJa zabda Adi viSayane lAbha thaze. sukha-icchita vastunI prAptithI thatAM AnaMdane lAbha thaze. rAjya-Adhipatyane lAbha thaze. rASTra-dezane lAbha thaze. A pramANe he devAnupriye ! pUrA nava mAsa ane sADA sAta rAtri-divasa pasAra thatAM ApaNAM kuLanI dhajAnA jevA eTale ke ghaNuM ja addabhuta, kaLane dIpakanI jema prakAzita karanAra, tathA maMgaLakArI, kuLamAM muguTa samAna zobhA vadhAranAra, kuLatilaka-kuLanI zebhArUpa hovAthI tilakanA je, kuLakIti karapitAnA janmathI kuLanI prasiddhi karanAra, kuLavRttikara-kuLanI maryAdA karanAra, kuLamAM AnaMda utpanna karanAra, kuLane yazansava dizAvyApI prasiddhi vadhAranAra, kuLane sUryanI jema prakAzita karanAra, kuLanA lAgene mATe AdhArabhUta kuLapAda5-jema vRkSa chAyA Adi ApIne saMtApa Adine dUra karI upakAra kare che tema kuLanA upakAra karavAvALA, kuLanI vaMza-vela vadhAranAra, bhavya jIvane pratibaMdha denAra, saMsAra-janita bhayane nAza karanAra, dayAdAkSiNya Adi guNene sAgara, sadupadeza daIne badhAM prANIonuM hitakara, sukhakArI, zubhakArI, atyaMta komaLa hAtha-paga vALA, ahIna-avikaLa eTale ke aMganI khoDa vagere doSa vinAnA, tathA pratipUrNa yathAcita puSTa pAMce indri sahita zarIravALA, lakSaNa-hAtha-pagamAM banelI vidyA, dhana, Ayu AdinI rekhAo tathA vyaMjana-zubha azabhane darzAvanArA tala, masa Adi cihno tathA saubhAgya ane udAratA Adi guNovALA athavA pUrvokta lakSaNathI vyakta thatA guNavALA, athavA pUrvokta lakSaNe ane vyaMjanenA guNovALA putrane janma ApIza. rekhA Adino vicAra bIjI jagyAethI jANI levuM joie. te putra mAna, unmAna ane pramANuthI paripUrNa sapramANa zarIra vALA thaze. jenAthI padArthanuM mApa karAya te mAna kahevAya che. jemake trAjavAthI taLavuM, AMgaLI Adi vaDe mApavuM, ane pAyalI Adi vaDe mApavuM. pANuthI bharelA kuMDa zrI kalpa sUtra: 01 143
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya, temAM koI puruSanA pravezavAthI eka droNaparimita pANI bahAra nIkaLI jAya teA mAnavuM ke te puruSa mAne peta che, urdhvamAnane unmAna kahe che. athavA ardhAMbhArarUpa parimANane unmAna kahe che. pUrAM mApane pramANa kahe che. athavA peAtAnI AMgaLIethI ekasA ATha 108 AMgaLInI UMcAIne pramANa kahe che. jemanA vaDe prANI eLakhI zakAya, te mAthAthI laIne paga sudhInA avayaveAne aMga kahe che. jenAM aMga ane upAMga cegya rIte banyA hoya te sujAta kahevAya che. bhAvA e ke te khALaka mAna, unmAna, tathA pramANathI yukta tathA sujAta ane sarvAMga suMdara zarIravALe thaze. te candramAnA jevA saumya-ramaNIya-jainArAonAM netrAne AnaMda utpanna karanAra svarUpa vALA haze. kramanIya haze ane dekhatAM priya lAgaze. e badhI vizeSatAo vALA heAvAne kAraNe te surUpa-sarvotkRSTa rUpalAvaNyathI vibhUSita thaze. evA putranA tame janma ApazeA. (sU0 30) gaja svapnaphalam / svapnAnu vizeSa phaLa mULa ane TIkAnA artha--"tattva lajI" ityAdi e cauda mahAsvapnAmAMthI dareka mahAsvapnanuM A vizeSa phaLa maLaze. te A pramANe-- 1-cAra dAMtavALA gajasvapnanuM phaLa "kRtinuMLAM " ityAdi 1) cAra dAMtavALA intI (hAthI)ne jovAthI te bALaka zUravIra ane parAkramI thaze. jema hAthI peAtAnA daMtazULA vaDe nadIkinArAnAM vRkSAne ukhADI nAkhe che. eja rIte te vipula tapasyA vaDe mahAna vArUpa kaSAyeAnA samUhane nAza karaze. (2) jema hAthI latAenA samUhane ukhADIne pheMkI de che, teja pramANe te vratI vIra ugra tapasyAthI naraka, tiryaMca, manuSya, ane dhruva gatiyeAmAM bhamavAnI para parAnA anta lAvaze. (3) jema peAtAnI AgevAnI pragaTa karanAra ane samarAMgaNamAM parAkrama batAvanAra gajarAja cAra daMtazULA batAve che, eja pramANe atyaMta prabhAvazALI dAna, zIla, tapa, ane bhAva, e cArabhedothI bhinna cAra prakAranA dharmane bAra prakAranI pariSadamAM batAvaze. (4) jema diggaja cAre dizAone peAtAne AdhIna kare che, eja pramANe glAni rahita bhAvathI zruta-cAritrarUpa dharmAMnuM nirUpaNa karIne te paNa cAre dizAone peAtAne AdhIna karaze AslR0 31 / zrI kalpa sUtra : 01 144
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRSabha svapnaphalama 2-vRSabhanA svapnanuM phaLa mULa artha "3SamaLe" ItyAdi. vRSabhanuM svapna jevAthI (1) jema zreSTha vRSabha gADAnI dhUMsarIne dhAraNa kare che, tema te dharmanI dhurAne dhAraNa karaze. (2) sArabhUta ane udAra tapa ane saMyamanA bhArane vahana karaze. (3) zruta-cAritra-dharmarUpI bAgane amegha dhArA yukta amRtanI dhArA jevI vANInI dhArAthI sIMcaze ane tene kUlaphaLavALe banAvaze. (4) pavitra-bharatakSetrarUpI kSetramAM svarga ane apavarganI prAptinA kAraNarUpa bAdhabIjarUpa bIjane vAvaze (sU032) TIkAno artha-ma na ityAdi. vRSabhanuM svapna jovAthI te bALaka dharmarUpI gADAnI dhUMsarIne eja pramANe dhAraNa karaze ke je pramANe zreSTha vRSabha zakaTanI (gADAnI) dhUsarIne dhAraNa kare che.tathA te zreSTha ane adUbhuta bAra prakAranAM tapa ane sattara prakAranAM saMyamanA bhArane upADaze. te zrata-cAritra-dharmarUpI bAgane pitAnI amegha-niSphaLa na nivaDanArI dhArAthI yukta amRtavarSA jevI vANInI varSo vaDe siMcIne tene puSpavALo tathA phaLovALe banAvaze. eTale ke te zrata- cAritra--mane saMvaddhaka thaze. evo te, dharmAtmAonuM nivAsasthAna hovAne kAraNe pavitra-bharatakSetra-rUpI kSetramAM svarga ane mokSagatinuM sukha utpanna karavAnA kAraNarUpa samaktirUpI bIjane vAvaze (sU032) siMha svapnaphalam 3 siMhanA svapnanuM phaLa mULane artha-bahoLa" ItyAdi. siMha jevAthI te (1) traNe lokamAM zUra, vIra ane parAkramI thaze. (2) vAdIonA samUhanA mAnane nAza karanAra thaze. (3) rAga-dveSa Adi duzmanane vijetA thaze. (4) traNe loka para eka chatra zAsana karaze (sU033) TIkane artha-sIddhAbene ityAdi. siMha svapna joyAnuM phaLa evuM maLaze ke te bALaka traNe lokamAM zura, vIra ane parAkamI thaze. vAdIonA samudAyanA mAnano mardaka eTale ke ahaMkArano vinAzaka thaze. rAga-dveSa Adi duzamane-eTale ke jIvonA kAyamanA damanA rAga-dveSa Adi vikArane vijetA thaze. traNa loka upara akhaMDa zAsana karaze. eTale zrI kalpa sUtra: 01 145
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke traNe lekamAM bIjA tIrthikanAM dharmazAsanane nirmULa karIne pitAnA dharmanuM niSkaTaka zAsana sthApaze. (sU33) lakSmI svapnaphalama 4-lakSmInA svapnanuM phaLa maLano artha- "jhAjhIro " ItyAdi. lakSamIne jovAthI te (1) samavasaraNarUpI lakSmIvALA thaze. (2). jJAna, darzana, sukha ane vIryarUpa anaMta catuSTayanI lakSamInuM varaNa karaze. (3) janma, jarA, maraNa, Adhi ane vyAdhithI vyAkuLa anAtha bhane bedhibIjarUpI lakSamI daIne sanAtha karaze. (4) mokSamArganA ArAdhaka bhavyane sAdi, ananta, akSaya, avyAbAdha, dhruva, niyata, zAzvata ane laukika lakSmIne tiraskRta karanArI ekSalakSmI deze (sU034) TIkAno artha-4chI kaLA 'ItyAdi, lImInuM svapna jovAthI te bALaka (1) samavasaraNamAM de, asuro manuSya ane tiyA dvArA je lakhI jAya-jovAya evI lakSamIthI yukta thaze. (2) tathA te jJAna, darzana, sukha ane vIrya e ananta catuSTayarUpa lakSmIne varaze. (3) tathA jama jarA, maraNa, Adhi (mAnasika vyathA) ane vyAdhi (rega)thI vyAkuLa evA anAtha bhavyane bedhibIjarUpa lakSmI ApIne sanAtha banAvaze. (4) samyagadarzana-jJAna-cAritra-rUpa mekSamArganI ArAdhanA karanAra bhavyane sAdhananta-jJAnakriyA dvArA prApta hovAthI Adisahita ane sarvakALamAM avinAzI hovAthI anana, kSayarahita hovAthI akSaya, karma bAdhArahita hovAthI avyAbAdha, nizcaLa hovAthI prava, nizcita hevAthI niyata, sarvakALathAyI hovAthI zAzvata, ane kettara hovAthI laukika lakSmIne tiraskRta karanArI evI mekSalakSmI deze. (sU034) dAmaddika svapnaphalam 5-mALAyugalanA svapnanuM phaLa mULano artha- "" ItyAdi. be mALAo jevAthI te (1) be dharmonuM-agoradhama ane anagAradharmanuM nirUpaNa karIne bhavya jIne vibhUSita karaze. (2) tIvratara AnaMdanA janaka jJAna Adi guNone kAraNe traNa lokanA samasta janonAM hadayamAM sthAna jamAvaze. (3) potAnA Atmika guNonI sugaMdhathI traNe leAkane zrI kalpa sUtra: 01 146
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ sugaMdhita karaze. (4) saunAM nayanane AnaMdakArI thaze (sU035) TIkAne artha-kAmadudhALa' ityAdi. A sUtranI TIkA sugama che. (sU035) candra svapnaphalama 6-caMdranA svapnanuM phaLa mULane artha-"raMami' ItyAdi. candramAne jovAthI te bALaka (1) bhavya janarUpI kumudanA samUhane vikAsa karanAra, (2) janma, jarA, maraNa AdithI utpanna thatA saMtApane dUra karanAra, (3) jinazAsanarUpI sAgaranI vRddhi karanAra, (4) anAdikALanA mithyAtvarUpI aMdhakArane nAza karanAra, ane (5) traNe bhuvanane AnaMdita karanAra thaze (sU036) TIkAne artha- aami ItyAdi. candranuM svapna jevAthI te bALaka (1) bhavyajIvarUpI kumuda-cavikAsI kamaLAne vikAsa karanAra eTale ke bhavyajIne AnaMda denAra thaze. (2) janma, jarA, ane maraNa AdithI pedA thatA apAra saMtApanuM apaharaNa karanAra thaze. (3) jinendra bhagavAnanA zAsanarUpI sAgaranI vRddhi karanA kALathI cAlyA AvatA mithyAtvarUpI aMdhakArane nAza karanAra thaze, ane (5) traNe lokanA prANIone Ananda denAra thaze sU0 36) sUrya svapnaphalam 7-sUryasvapnanuM phaLa mULa artha-"raMjana" ItyAdi. sUrya-dazanathI te [1] leka-alakane prakAzaka, [2] bhavya-jIvarUpI kamaLane vikAsa karanAra, [3] bhavyanAM hadayarUpI guphAmAM rahela, anaMta pracaMDa sUryanA tIvra kiraNe vaDe paNa na bhedI zakAya evA cirakAlIna athavA anAdikAlIna mithyAtvarUpI aMdhakArane nAza karanAra, [4] dharmarUpI gaganAMgaNamAM pratyakSa atizaya tejanA paMja samAna thaze. (sU037) TIkAne artha-sUryavaMta ItyAdi. sUryanuM svapna dekhavAthI te bALaka [1] paMcAstikAyarUpa lekane ane tenAthI bhinna alokane prakAzaka eTale ke nirUpaNa karanAra thaze. [2] te bhavya prANIrUpI kamaLane vikasita karaze. tathA [3] zrI kalpa sUtra: 01 147
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavya jIveAnA antaHkaraNarUpI guphAmAM rahenAra, asIma prakhara sUryanA prauDha kiraNA vaDe paNa jene bhedavA azakaya che, evA cirakALathI rahelA, athavA anAdi kALanA gADha mithyAtvarUpI a MdhakAranA nAza karanAra thaze. tathA [4] jinazAsanarUpI AkAzamAM sAkSAt atizaya tejanA puMja sUnA jevA thaze. (sU037) dhvaja svapnaphalam / 8-vajAnA svamanuM phaLa mULanA a--parameLa" ItyAdi. dhvajAne jovAthI zukaladhyAnarUpI gajarAja para savAra thaIne, sabhyajJAna rUpI maMtrIthI, upazama mAva, Arjava ane sa MteSa rUpa catura gaNI senAthI, paMcamahAvratAdi yuddhAethI, ane zama dama Adi zastrothI yukta thaIne te khALaka munirAja banIne ajJAnarUpI maMtrI jene sahAyaka che, krodha, mAna, mAyA, lebha ja jenI catura'giNI senA che, jJAnAvaraNIya Adi jenA yAhvA che, rAga-dveSanA annazastrothI je susajjita che, aprazastadhyAnarUpI gaja para je savAra thayela che, evA meharAntane jItIne, kevaLa jJAnAvaraNIya karmAMnA kSayathI utpanna thayela, kAraNeAnA kramanA abhAva thavAthI kadI nAza na pAmanAra, samasta leka ane alekane jANanAra, trikALasakha`dhI, svabhAva ane pariNamananA bhedathI bhinna, ananta padArthAne pratyakSarUpathI jANanAra kevaLajJAna ane kevaLadazanathI yukta thaIne, vairAgyanA vAyuthI prerita, syAdvAdanI dhajAne pharakAvaze. (sU038) TIkAnA a--ALeLa' ItyAdi, dhvajAnu svapna jovAthI tamArA putra zukaladhyAna rUpI mahAn gaja para savAra thaIne, samyag rAna rUpI maMtrI (pradhAna)thI yukta, kSamA, mArdava (namrabhAva), Arjava (saraLatA ane saMteja rUpI catura giNI senAthI yukta, zama (kaSAyAnA nigraha) ane dama (indriyAne nigraha) tathA Adi zabdathI samiti, gupti Adi rUpa zastrAstro (eTale ke talavAra, bANu Adi) thI yukta munirAja banIne meharAjane harAvaze. ajJAna meharAjane sahAyaka maMtrI che. krodha, mAna, mAyA ane leAla tenI catura gaNI senA che. jJAnAvaraNIya Adi ATha kama tenA subhaTa che. te rAgadveSarUpI zasro ane astrothI sajja che. te azubhadhyAna rUpa hAthI para savAra thayela che. A prakAranA mAha-rAjAne jItIne, kevaLajJAnane avRta karanArA jJAnAvaraNa karmAMnA, tathA upalakSaNathI dazanAvaNu karmanA kSayathI utpanna thanAra tathA vinAzanA kAraNeA dUra thavAthI kadI paNu nAza na pAmanAra, leAka-cauda rajjuparimita AkAzakha`Dane tathA aleAka-lAkathI bhinna samasta AkAzane jANanAra traNe kALa sabadhI, svabhAvathI bhinna tathA pariNAma-paryAyathI bhinna ananta padArthAne pratyakSa rUpathI jANanAra kevaLajJAnathI tathA kevaLadaza nathI vibhUSita thaze. vaLI vairAgyarUpI vAyuthI prerita anekAntavAdanI patAkAne pharakAvaze (s038) zrI kalpa sUtra : 01 148
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ purNa kalaza svapnaphalam 9-pUrNakaLazanA svamanuM phaLa mULane artha--"gur8NavaMja' ItyAdi. pUrNa kaLazane jevAthI, jema kaLaza nirmaLa pANIthI paripUrNa hoya che, tema te bALaka kSamA, zAnti, mAdhurya, audArya, zaurya, gAMbhIrya, vairya, mAdava, Ava, Adi guNethI paripUrNa haze. maMgaLamaya hovAne kAraNe saMpUrNa lekanuM maMgaLa karanAra haze. badhA lokenA hadaya-kamaLamAM sthAna pAmaze. vANInA pAMtrIza guNethI suzobhita haze. lekamAM athavA lokene mATe suMdara haze. zubhra kIrti tathA kevaLajJAna ane kevaLadanathI vibhUSita haze. jagatanuM citta haranAra thaze, samasta tIthikamAM pradhAna rUpathI zobhAyamAna thaze ane saghaLA janene mATe ISTa thaze (sU039) TIkAne artha-puvorNaraMa" ItyAdi. jaLathI bharelA kaLazanuM svapna jovAthI, svaccha pANIthI jema kaLaza bharelo hoya che, tema te bALaka paNa kSamA, zAMti svabhAvanI madhuratA, udAratA-dAnazIlatA, zUratA-parAkrama, gaMbhIratA-hadayanI agAdhatA, dhIratA-parISaha ane upasarga sahana karavAnI aDagatA, mRdutA-mAnano abhAva, kAjunA-saraLatA vagere vagere haze. te pote maMgaLamaya haze, tethI saghaLA lokonuM maMgaLa-jina kathita dharmanI prApti rUpa zubha-karanAra haze, eTale ke samIcIna dharmano upadezaka thaze. samIcIna dharmano upadezaka hovAne kAraNe te badhA lekanA hadayarUpI kamaLamAM thAna pAmaze eTale ke badhAnA ArAdhya thaze. te vANInA pAMtrIsa guNothI paripUrNa thaze. te guNa A pramANe che- (1) saMskAravavaM-vANI saMskAravALI hevI-vyAkaraNa AdinI dRSTithI nirdoSa hovI. (2) udAttatA-svaranuM udAtta-uMcA hevuM. (3) uparavAre petatva-bhaSAmAM gAmaDiyApaNuM na hovuM. (4) gaMbhIravanitva-vANI meghanA avAja jevI gaMbhIra hAvI. (5) anuvAditA-pratidhvanivALe avAja che. (6) dakSiNa-bhASAmAM saraLatA devI. (7) upanItarAgatya-zrotAonAM manamAM bahamAna utpanna karanArI svaranI vizeSatA hovI. (8) mahAWtva-vAya arthamAM mahattA hovI, thoDAja zabdomAM ghaNe ja artha bharele che. (9) avyAhataparva paryatva-vacanemAM pUrvApara virodha na Avo (10) ziSTatva-pitAnA ISTa siddhAMtanuM nirUpaNa karavuM athavA vaktAnI ziSTatA sUcita karanAra arthe kahe. (11) asaMdigdhatva-zrotAnA manamAM saheja paNa sandaha rahI na jAya evI spaSTatAnI sAthe nirUpaNa karavuM (12) apaDatA ttaratva-vacana nirdoSa hovA joIe jethI zrotAone zaMkA-samAdhAna karavuM na paDe. (13) hadayagrAhi -kaThina viSayane paNa saraLa rIte kahe, zrotAonAM cittane AkarSita karI levuM. (14) dezakAlAvyatItatva-devakALane anusAra kathana karavuM. zrI kalpa sUtra: 01 149
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) tatvAnurUpa--vastunA vAstavika svarUpane anurUpa kathana karavuM. (16) aprakIrNa prAsatatva-prakRta vastunuM yathAyegya vistAra sAthe vyAkhyAna karavuM, aprakRtanuM kathana na karavuM. prakRtano paNa atizaya-vadhAre vistAra na karavo. (17) anya pragRhItava-pado ane vAkane paraspara saMbaMdha che. (18) abhijAtatva-bhUmikA pramANe viSayanuM nirUpaNa karavuM. (19) atisnigdha madhurava--snigdhatA ane madhuratathI yukta hovuM. (20) aparamarmavedhitva-bIjAnA marma-rahasyane pragaTa na kare. (21) arthadharmAbhyAsamAnatatva-mokSarUpa artha tathA zruta-cAritra dharmathI yukta hovuM. (rara) udAratva-pratipAdya viSayanuM uddhAra hovuM, zabda ane arthanI viziSTa racanA hevI. (23) paranindAsvAtmatkarSaviprayuktatva-bIjAnI niMdA ane pitAnI prazaMsA vinAnA vacana havA. (ra) upagalAgha--vacanomAM pUrvokta guNa hovAthI temanuM prazaMsanIya hevuM. (25) apanItatva-kALa, kAraka, vacana, jAti, AdinA viparyAsarUpa bhASAsaMbaMdhI doSo na hovA. (26) utpAditAchinnakautuhalatva-zrotAonA manamAM vaktA pratye kutUhala cAlu rahevuM. (27) adrutatva-bahu ja jalako na belavuM. (28) anitivilambitatva-vacce vacce kAIne-aTakIne na bolavuM, vANIne pravAha eka dhAre cAlu rAkha. (29) vizvamavikSeparASaveSAdirAhitya--vaktAnA manamAM bhrAnti na hovI joIe, tenuM citta bIje na hovuM joIe. roSa tathA Aveza na hova, eTale ke abhrAnta bhAvathI upaga lagADIne zAMtinI sAthe bhASA bolavI (30) vicitrava-vANImAM vicitratA hovI. (31) AhitavizeSatva-bIjA puruSo karatAM vacanamAM vizeSatA hevAne kAraNe zrotAone viziSTa buddhi prApta thavI. (32) sAkAra-vargo, pade, ane vAkyonuM alaga alaga hovuM. (33) sarvoparigrahItatva-prabhAvazALI ane ojasvI hovAM. (34) aparikheditva--upadeza detAM thAka na lAgavo. (35) avya cheditva-jyAM sudhI pratipAdya viSayanI sArI rIte siddhi na thAya tyAM sudhI satata tenI prarUpaNa karyuM javI, adhUruM choDavuM nahIM, e pAMtrIsa guNovALa hovAne kAraNe te bALaka lokamAM abhirAma thaze. suMdara thaze, AnaMdadAyaka thaze. nirmaLa kItivALo thaze. kevaLajJAna kevaLadarzanathI vibhUSita thaze. jagatanuM eTale ke jagatanA jInuM citta pitAnI tarapha AkarSavAne samartha thaze. saMsAranA sarvadharma pravartakAmAM mUrdhanya (zreSTha) thaze. badhA lokone ISTa thaze ane prazaMsanIya thaze (sU039) zrI kalpa sUtraH 01 150
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmasarovara svapnaphalamAM 10-pamasarovaranA svapnanuM phaLa mULane artha--"ggette '' ityAdi. padmasarovarane jovAthI te padmasarovara je thaze. jema sarovara nimaLa pANIvALuM hoya che tema te paNa nirmaLa mahimAvALA thaze. eja rIte sarovaranI zItaLatA jevI zAntithI, madhuratA jevA saumyabhAvathI, gaMbhIratA jevA jJAnAdi guNethI, kamalinI jevI nirmaLa bhAvanAethI, makaraMdanA jevI karuNAthI, bhamaravRnda jevA bhavya jIvonA samudAyathI, taraMge jevA samabhAvathI, haMsa Adi pakSIonA jevA saMyamiyAthI, puSpavATikA jevA pramAdathI, svAti nakSatramAM nIce paDatAM jaLa binduethI pedA thayela mitIovALI chIpanA jevA gaNagharanA upadeza-vA vaDe svarga-melanA sukha meLavanAra mumukSa jInA aMtaHkaraNa vaDe, te padmasarevaranI jema zekA pAmaze. A rIte te saMsAranI badhI javanimAM utpanna thayelA jIno AdhAra thaze (sU040) TIkAne artha-vimaratevo ityAdi. padmasarovaranuM svapna jovAthI te bALaka padumasarovaranA je thaze. jema padamasarovara nirmaLa jaLavALuM hoya che teja pramANe te potAnA nirmaLa prabhAvavALe haze. jema pada masarovara zItaLatAvAI hoya che tema te zaktithI yukta haze, eTale ke pote zAMtimaya haze ane bIjAone paNa lattara zakti Apaze. sarovaranuM jaLa jema madhura hoya che tema te paNa saumya svabhAvathI vibhUSita thaze. sarovara jema gaMbhIra hoya che tema te jJAnAdiguNanI gaMbhIratAvALA thaze. jema saravara kamaliniyevALuM hoya che tema te paccIsa vimaLa bhAvanAo vALe thaze. jema sarovara makaranda (kulenA rasa) thI yukta hoya che tema te chakAyanA jInI karuNathI yukta thaze. jema sarovara bhamarAonA samUhathI levAyela hoya che, tema te bhavyAnA samUhathI levAyela haze. jema sarovara laherothI vyApta hoya che tema te ISTa aniSTa AdimAM samatAbhAvavALe haze. jema sarovara haMsa Adi pakSIothI sevAya che tema te sAdhuo vaDe sevAze. jema sarovara kinAre rahelI puSpavATikAothI zobhe che, tema te AtmajJAna-janita pradathI vibhUSita thaze, jema sarovara svAtinakSatramAM varSelAM jaLanA binduo vaDe utpanna thayela matIo vALI chIpa vaDe yukta hoya che, eja rIte te tItha"kara-prarUpita yathArtha tatvane upadeza karanAra gaNadharanA vacanathI thanAra sva-mekSanA sukhathI zebhAyamAna thanAsa mumukSu jInA hRdayathI suzobhita haze. A pramANe, eTale kamaLavALAM sarovaranI jema te traNe lekanA jIvone mATe AdhArarUpa thaze bhAvArtha e che ke jema padmasarovara nirmaLa jaLathI laIne chIpa saMpuTathI yukta hoya che teja pramANe te bALaka paNa nirmaLa mahAbhyathI laIne mekSAbhilASI jInAM hRdaya sudhInI cIjothI yukta thaze, ane ahisAdhamane upadeza karIne badhA ne AdhAra thaze. (sU0 40) zrI kalpa sUtra: 01 151
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSIra sAgara svapnaphalam / 11 kSIrasAgaranA svapnanuM phaLa mULanA a-~ jJIplAyarsamena ityAdi kSIrasAgara jovAthI te jJAna Adi ananta guNa-ratnAnI khANa thaze. madhuratA ane gaMbhIratA Adi guNAnA samUhathI zAlaze. candramAnAM kiraNa jevA zubhra ane niLa yazanA dhAraka thaze. syAdvAdanA bhaMgataraMgAnA prarUpaka thaze. vividha nayerUpI kallAlanA su Mdara bhaMgajALa jenI madhyamAM che, evA zrutadha rUpI jaLathI paripUrNa thaze. aneka prakAranI nirmALa bhAvanArUpI nadIonA saMgamathI vRddhi pAmela ane te vRddhithI utpanna thayelA guNA vaDe samRddha pravacananI prarUpaNA karanArA thaze. save prANIonA hitakartA hovAthI amRtathI paNa vadhAre hitakArI, aparimita guNAthI ramaNIya ane madhuramAM paNa madhura vANIvALeA thaze (s041) TIkAnA atha--'strI sAyarasTsaneLa' ityAdi kSIrasAgaranuM svapna jAvAthI te bALaka jJAna Adi ananta guNa rUpI ratnenI khANa thaze. vANI AdinI madhuratA tathA agAdhatA Adi guNAnA samUhathI zeAbhAyamAna thaze. candranA kiraNAnI jema prakAzamAna ane niSkalaMka yazanA dhAraka thaze. syAdvAdanA bhaMgarUpI taraMgAnA pravaka thaze. aneka prakAranA nayarUpI mahAtaragAthI suMdara bhaMgajALa jenA madhyamAM rahela che, evA zrutadha rUpI jaLathI bhareleA thaze. anityatA, azaraNatA Adi bhAvanArUpI nadInA saMgamane kAraNe utpanna thayela vRddhithI prApta thanArA kSamA-pradAna Adi guNAvALA pravacana-rUpI jaLane pradarzaka thaze. samagra leAkeAnA, janma, jarA, maraNanA duHkhAnA vinAzarUpa-hitakartA hovAthI te amRtane paNa mahAta karanArI, hita ane aparimita guNAnA samUhavALI, madhura-atimadhura vANIthI vibhUSita thaze. (sU0 41) deva vimAna svapnaphalam / 12-deva-vimAnanA svapnanu phaLa mULane ane TIkAnA a--" vimALalaLenuM " ityAdi deva-vimAnanuM svapna jovAthI te khALaka samavasaraNu tathA aSTa-mahAprAtihAya rUpa dravyaRddhivALe thaze. kevaLajJAna Adi bhAvaRddhithI saMpanna haze. jagatanA AdhArarUpa thaze ane devA tathA devIonA samUhathI vandita thaze. (sU0 42) zrI kalpa sUtra : 01 152
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratna rAzi svapnaphalam / 13-ratnarAzinA svapnanuM phaLa mULanA a--" vAlineLa " ItyAdi. ratna-rAzi jovAthI te khALaka prANAtipAtaviramaNa Adi satyAvIza aNugAranA guNA, khAra prakAranAM tapeA, sattaraze khyAzI 'taLAvA" bheda-prabhedo sahita sattara prakAranA sacama ane aDhAra hajAra zIlAMgA Adi aneka guNarUpI ratnAnA rAzi thaze. te uparAMta pUrvabhavamAM upArjita tIthaMkaranAmakarma Adi puNyanA samUhathI te tIrthaMkara thaze, tathA (1) bhAbhiniSeAdhikajJAnAvaraNanA kSaya, (2) zrutajJAnAvaraNane kSaya, (3) adhijJAnAvaraNano kSaya (4) manaH vajJAnAvaraNane kSaya (pa) kevaLajJAnAvaraNanA kSaya (6) cakSurdanAvaraNunA kSaya (7) acakSunAvaraNanA kSaya (8) avadhidarzanAvaraNano kSaya (9) kevaLada'nAvaraNane kSaya (10) nidrAnA kSaya (11) nidrAnidrAnA kSaya (12) pracalAnA kSaya (13) pracalApracalAnA kSaya (14) kSaya (15) sAtA vedanIyane kSaya (16) asAtAvedanIyanA kSaya (17) danamehanIyane kSaya (18) cAritrameAhanIyanA kSaya (19) narakAsune kSaya (20) tiyA~"cAyuno kSaya (21) manuSyAyunA kSaya (22) devAyunA kSaya (23) uccageAtranA kSaya (24) nIcatrane kSaya (25) zubhanAmaneA kSaya (26) azubhanAmaneA kSaya (27) dAnAntarAyane kSaya (28) lAbhAntarAyaneA kSaya (29) bhAgAntarAyane kSaya (30) upaleAgAntarAyanA kSaya (31) vIryAntarAyanA kSaya- ItyAdi aneka prakAranA guNarUpI ratnAne rAzi thaze, ane zAzvata siddha thaze (s0 43) styAddhinA TIkAnA acaLa liTsamena' ItyAdi. ratnAnA DhagalAnuM svapna jovAthI te bALaka, prANAtipAtaviramaNu Adi sattAvIza prakAranA sAdhunA guNA, anazana AdinA bhedavaDe bAra prakAranAM tapa, tathA "taLAva" nAmathI leAkabhASAmAM prasiddha sattara sA vayAMzI (1782) bheda-prabhedavALA sattara prakAranA saMyamarUpa guNAnA rAzi thaze. saMyamanA sattara bheda A pramANe che(1) pRthvIkAyasa'yama (2) aSkAyasayama (3) tejaskAyasa cama (4) vAyukAyasaMyama (5) vanaspatikAyasa Myama (6)DhIndriyasaMyama (7) trIndriyasayama (8) caturindriyasaMyama (9) paMcendriyasaMyama (10) ajIvasaMyama (11) prekSAsa'yama (vasa-pAtra Adinu ekavAra pratilekhana karavu) (12) upekSA saMyama(vAra-vAra pratilekhana karavu) (13) pramAnAsa Myama (upAzraya Adine pUjIne kAmamAM levA)(14) pariSThApanAsaMyama (maLa, mUtra, jaLa Adi koi paNa vastune varahita bhUmimAM catanAnI sAthe paraDhavI) (15) manaHsayama (16) vacanasayama (17) kAyasaMyama. tathA te bALaka aDhAra hajAra zIlAMga rUpa guNeAnI rAzi thaze. A rIte te aneka guNarUpI ratnAneA rAzi thaze. te sivAya te pUrvabhavamAM tItha karanAmagotrakama nA upAna rUpa parama puNyanA prabhAvathI tIrthaMkara thaze. tathA te kSINaabhinibe dhikajJAnAvaraNatva (AbhiniAdhikajJAnAvaraNane kSaya rUpa guNa)thI laIne kSINavIryontarAyatva sudhInA pUrNAMkata ekatrIsa guNAmAM kSINaAbhinibeAdhikajJAnAvaraNatva (AliniAdhikajJAnAvaraNanA zrI kalpa sUtra : 01 153
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSaya)thI laIne kSINakevaLajJAnAvaraNatva sudhInA pAMca guNa, pAMca prakAranA jJAnAvaraNa karmanA kSayarUpa che. kSINa-- cakSu nAvaraNatvathI laine kSINustyAnaddhitva sudhInA nava guNa, nava prakAranA darzanAvaraNIyakamanI kSINatA rUpa che. kSINasAtAvedanIyatva ane kSINaasAtAvedanIyatva, e prakAranA vedanIya karmAMnI kSINatArUpa che. kSIdanamAhanIyatva ane kSINacAritramAhanIya, e e guNa be prakAranA mohanIyakanI kSINatArUpa che. kSINunarakAyuSyatvathI laine kSIdevAyuSThava sudhInA cAra guNa, Ayuka`nI kSINatArUpa che. kSINazubhanAmatva ane kSaNaazulanAmatva e be guNu, be prakAranA nAmakarmAMnI kSaNutArUpa che. kSINaccageAtratva ane kSINanIcagetratva e e guNu, e prakAranA geAtrakanI kSINatArUpa che. kSINadAnAntarAyatvathI laine kSINavIryAntarAyatva sudhInA pAMca guNa, pAMca prakAranA antarAya karmAMnI kSINatArUpa che. A ekatrIsa guNa siddhAvasthAnI prAptinA samaye eka sAthe rahenArA che. te uparAMta khIjA paNa vividha prakAranA guNA che te guNurUpI ratnAnI rAzi thaine te zAzvata siddha thaze. (s0 43) nirdhamAgni svapnaphalam / 14-nidhUma agninA svapnanuM phaLa mUlanA anindramasidiya 'laLeLa' ityAdi. nima agninuM svapna jotAM ema samajAya thAya che ke, A bALaka, agni samAna pavitra, jAjAlyamAna, ane pAvana-kartA banaze. dhyAnarUpI agni dvArA, anAdikALanuM AtmAnuM malinapaNuM zeAdhavAmAM Avaze. zukala dhyAna dvArA, ghanaghAti karmIno kSaya thaze. A kapaDala dUra thavAne kAraNe, kevaLajJAna utpanna thaze. A saMpUrNa jJAna dvArA, traNe kALanA samasta padArthAMnA svabhAvane jANaze. vividha prakAranA kaThina ane kaThinatara temaja kaThinatama abhigraha karIne ane te uparAMta nAnA prakAranuM tapazcaraNa AdarIne, jAjavalyamAna agni samAna, A bAlaka tejomaya banaze. bhavanA kAraNa bhUta karmonA kSaya karaze, lekSA-rahita banaze, avicaLa paNa thaze. zukala dhyAnane trIjo pAyA parama nirjarAnuM kAraNabhUta che. A pAyAmAM sUkSmakriyAne sUkSma aMza anivRttipaNe hoya che. A 'pAyA'mAM ananta kamaeNmpanA kSaya thAya che. A bALaka, uparanAzukala dhyAnanA trIje pAye ArUDha thaze. ne ka`kalaMkane sadaMtara dUra karaze. zuddha svabhAvanI prApti sAthe, urdhvagati rUpa pariNamana vALA paNa thaI raheze. zrI kalpa sUtra : 01 154
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ deva-manuSya-tiryaMca dvArA, sadhana meghanI mAphaka varasAvavAmAM AvatI upasargarUpI jhaDIothI paNa, A bAlakanI dhyAnarUpI agni bujhAze nahi. jema vAyu vinAnA sthaLamAM, agnizikhA urdhvagAmIja hoya che. tema A bAlaka paNa urdhvagAmI banaze. (sU044) TIkAne artha- niridri' ityAdinidhUma (dhumADA rahita) agninuM svapna jevAthI te bALaka pote agninA je pavitra haze ane bIjAne pavitra karanAre haze. dhyAnarUpI agni vaDe anAdi kALathI cAlyA AvatA jJAnA varaNIya Adi Atmika melane dUra karaze. zukala dhyAnanA prabhAvathI ghAtikakama-maLanA samUhane nAza karavAthI utpanna thayelA nirmaLa kevaLajJAnanA prakAzathI yathArtharUpathI samasta bhUta, vartamAna tathA bhaviSyanA bhAvo-padArthonA svabhAvane jANanAro thaze. tathA aneka prakAranA kaThina, kaThinatara ane kaThinatama abhigraho (khAsa niyamo)nuM tathA vividha prakAranA ugra tapanuM AcaraNa karIne saLagatI ane dhumADA vinAnI agni je tejasvI thaze. te saMsAra eTale janma-maraNanA kAraNabhUta karmono kSaya karanAra thaze. ane leDyA (kaSAyavALI veganI pravRtti)thI rahita, avicaLa, utkRSTa nirjarAnuM kAraNa "sumarAvAnivRtti" nAmanAM zukala dhyAnanA trIjA pAyAthI samasta karma maLa rUpI kalaMkano kSaya karI nAkhaze. vacana ane manane nirodha thaI jatAM sUkSma kAyamane nirodha na hovAthI sUkSama kiyA thI te dhyAna sUphamakiya kahevAya che. te avasthAmAM pariNAmonI dhArA tIvratAnI sAthe vadhatI ja jAya che, tethI te dhyAna anivartanazIla hoya che. te kAraNe te sUkSmakriya-anivatti dhyAna kahevAya che. te dhyAnathI sarve karmono kSaya thaI jAya che. A dhyAna vaDe te bALaka paNa AtmAnA zuddha svarUpane prApta karaze. eTale ke AmAnA asalI svarUpamAM AvI jaze. tyArabAda te siddhigati pariNAmavALe thaze. deva, manuSya ane tiryaMca rUpI saghana meghanA vaDe karAyela aneka prakAranA upasargo rUpI jaLa dhArAonA vegathI paNa tenA dhyAnanI laganI zAnta nahIM thAya. jema vAyunA saMcAra vinAnI jagyAe rAkhelI agnizikhA uparanI bAju vadhe che, eja rIte te paNa urdhvagamanazIla, thaze eTale ke siddhagatigAmI thaze. (sU044) ati tRtiya vAcanA trizalAyAH svapnaphalaviSaye vizvAsa prakaTanam | mUlana artha-ba mAM ityAdi. siddhArtha rAjA pAsethI, svapnaphalo jANa, trizalA rANI, ghaNI harSita ane saMtuSTa thaI. tenuM citta AnaMda pAmyuM. harSa thavAthI hRdaya paNa phUlAyune mana praphullita thayuM. be hAtha joDI, mastaka para aMjalI karI, belI-"he svAmina ! tame kaho cho te pramANe che, kharekhara satya che. jarA paNa asatya, nathI. ApanuM kathana saMdeharahita che. temaja iSTakArI che. svapna artha barAbara che. Ama kahIne, zrI kalpa sUtra: 01 155
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaka prakAre, tenA kulAne svIkArIne, maNimaya ratnathI racAyela bhadrAsana uparathI, te ubhI thaI, capalatA rahita bha vinAnI rokANa vagaranI ane vilaMba vagaranI rAjahaMsInI jevI gatithI cAlatAM cAlatAM, potAnA zayanAgAramAM AvI pahoMcI. AvA sarvotkRSTa phale ApanArA mahAsvane, anya pApa-svanithI AvarAI na jAya, bheMsAI na jAya-mATe rAtrIno bAkIno vakhata, deva-guru-dhama saMbaMdhI kathAonuM smaraNa karavAmAM gALI jAgRta rahI. (sU045) TIkAno artha--'i ' ItyAdi. svapnanuM phaLa sAMbhaLyA pachI te trizalA kSatriyANI, harSa-saMteSa pAmI tenAM cittamAM apAra AnaMda thayo. harSane lIdhe tenuM hRdaya khIlI uThayuM teNe banne hAtha joDIne mastaka para Avata karatA-aMjalI karIne A pramANe kahyuM- he nAtha! Apa jema kahe che evuM ja che. he nAtha ! Ape je kahyuM te satya che tenAthI ApanuM kahevuM asatya nathI. he nAtha ! ApanuM kathana sava* zaMkAothI rahita che. athavA-"Apa je kaho che temaja che" A kathanathI patinA vacanamAM vizvAsa sUcita karAyo che. Aja kathanane spaSTa rIte sAbita karavAne mATe AgaLanA pade ApyA che. Ape je kahyuM te satya che'A kathana dvArA vidhirUpathI patinAM vacanamAM vizvAsa pragaTa karAyo che. asatya nathI" A kathana vaDe niSedharUpamAM vizvAsa pragaTa karAyo che. "A5 je kahe che te asatya nathI eTale ke satya ja cheA rIte asatyatAne niSedha darzAvIne patinA vacanamAM vizvAsa sUcita karAya che. " ApanuM kathana badhI zaMkAothI rahita che'A kathana dvArA saMdehanA abhAvathI vizvAsa sUcita karAyo che. tathA he nAtha ApanuM kathana ISTa che. amAre mATe abhilaSita (abhilASA pUrNa karanArUM) che. he nAtha! ApanuM kathana pratISTa che. vAraMvAra ISTa che. he nAtha! ApanuM kathana ISTa paNa che ane pratISTa paNa che. A5 je kahe che te kathana cokakasa satya ja che. trizalAyAH svapnA pratidhAtArtha jAgaraNamA A pramANe kahIne trizalA devI pite joyelAM svapnanA phaLane sArI rIte svIkAra kare che. svIkAra karIne rAjA siddhArthanI AjJA meLavIne te vividha prakAranA vaivya Adi maNIo ane hIrA Adi ratnanI racanAthI adbhuta bhadrAsana uparathI uThe che ane utAvaLa vinA, zArIrika capaLatA vinA, saMbhrama vinA, vilaMba vinA, rAjahaMsI jevI apratiruddha gatithI, jyAM potAnuM zayanagRha che, tyAM Ave che. tyAM AvIne "A gaja AdinAM mahAsvane bIjA azubha svapna vaDe nAza na pAme eTale ke temanuM phaLa nAza na pAme" evuM vicArIne te deva, guru, dharma saMbaMdhI prazasta ane dharmaka thAe karIne yama-jAgaraNa kastI vicare che. ahIM deva, guru ane dharma sAthe saMbaMdha rAkhanArI kathAo AvI samajavI joIe-- zrI kalpa sUtra: 01 156
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ devakathA / devakathA--jemA dAna, lAbha, bhega, upaleAga, ane vIryantarAya. A pAMca antarAya nathI, jemAM hAsya, rita, ati, bhaya tathA zAka nathI, huM evA devanuM zaraNa lauM chuM (1) jemAM jugupsA nathI, kAma nathI. mithyAtva nathI ane ajJAna nathI, je dharmAMnA sAvAha che, huM te devanu N zaraNa lauM chuM (2). je avirati, nidrA, rAga dveSa e dASAthI taddana mukta che, te devAdhideva ahantanuM zaraNa huM lauM chuM (3). gukathA / gurukathA--je mekSa mArganA upadeza Ape che, je samiti ane guptinA dhAraka che, zAnta che, kSAnta (kSamAvAna ) che, dAnta che ane tyAgI che, te gurunuM mane zaraNa maLeA (1). je yatanAne mATe niraMtara dvArA sAthenI muhapattI mukha para bAMdhI rAkhe che, je rAgadveSathI mukata che. te gurunuM zaraNa mane maLeA (2). je chAzanI sAthe maLelA caNA Adi DhaMDA annone tathA lADune samAna bhAvathI khAya che te gurunuM mane zaraNa maLe! (3). je ma tA jIvAnI rakSA karavAnA upadeza Ape che, je dharUpI kamaLane mATe sUrya jevAM che eTale ke dhama'prabhAvaka che, ane je pagapALA vihAra kare che, vAhanathI nahIM, te gurunu mane zaraNa maLeA (4) dharmakathA / dha kathA----tIthaMkara bhagavAna dvArA jenA upadeza apAyA che, je zuddha dayAmaya pravRttirUpa che ane sukha jaituM phaLa che, te ja amAro dharma' che (1) je dhama haMmezA svarga ane meAkSanI cAvI che ane je edhibIja amAreA dhama che (2), dharmAMnuM vadhAre varNana karavAthI ze lAbha! manuSya je icchita vastuonI jenAthI sArI rIte pUrti thAya che, eja amAro dharma che zrI kalpa sUtra : 01 (samyakatva)nu AdikAraNa che, teja je vastunI icchA kare che, te badhI (3) (s045) siddhArthasya kauTumbikebhya AjJApradAnam / mULane a--talu base sinthe ityAdi. tyAra bAda siddhArtha kSatriya rAjAe prAtaHkALa thatAM peAtAnA kauTumpika-AjJAkArI-puruSone khelAvIne A pramANe kahyuM-- hai devAnupriye ! jaldI bahAranA AsthAnama'Dapa- 157
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjasabhAne Aje vizeSarUpathI atyaMta suMdara banAve. tenA para sugaMdhIdAra pANI chAMTo, vALe, lIpi ane svaracha banAvo. pAMce raMganA sarasa ane sugaMdhIdAra phUlonA samUhanA upayogathI yukata karo. saLagatA kALA agaru, zreSTha mudraka, taruSka (lebAna) tathA dhUpanI mahekI uThatI gaMdha vAyudvArA phelAvAthI tene ramaNIya banAve, uttama sugaMdha vaDe sugaMdhita, ane gaMdhanI goTI jevI kare ane karAve ane mArI te AjJAnusAra karyAnA khabara mane pahoMcADo. tyAre te kauTuMbika puruSe siddhArtha rAjAe ema kahevAthI harSa ane saMtoSa pAmyA. ane rAjAnA kahevA pramANe bahAranA AsthAna maMDapane pUrvota prakArane karIne ane karAvIne temaNe te AjJAnusAra kArya karyAnA khabara rAjAne pahoMcADayA (sU046) TIkAno artha - Gra ti'ItyAdirAtri pUrI thatA te prasiddha rAjA siddhArthe prabhAta kALamAM, caLakatA sUryane udaya thatAM pitAnA kauTuMbika-AjJAMkita puruSane bolAvyA ane A pramANe kahyuM- he devAnupriye ! tame tarata ja bahAranI rAjasabhAne Aja vizeSarUpathI sajAvo. sugaMdhIdAra pANI-sugaMdhamaya uzIra (khasa) Adi dravyo vaDe suvAsita banAvela jaLa tenA para chAMTe. sAvaraNI AdithI kacare dUra karIne tene sApha kare. chANa AdithI tene lIdhe. A badhu karIne tene pavitra-svaccha karo. ta Adi pAMca raMganA rasadAra ane sugaMdhIdAra phUlonA samUhanA upa gathI tene yukata kare baLatA kALA agaru, zreSTha kudrukka-cIDA nAmanuM sugaMdhita dravya, turuzka-lebAna ane dhUpadazAMga Adi aneka dravyonA mizraNathI banatA vilakSaNa gaMdhavALA dravyanI mahekatI ane havA dvArA phelAtI sugaMdhathI manohara banAve. UMcI jAtanI sugaMdhita cUrNa-bhUkI AdithI yukata kare. gaMdhadravyanI goTI jevI karI nAkho ane tamArA sAthIdAro pAse e pramANe karAvo. e pramANe karIne tathA karAvIne mArI e AjJA mane pAchI pahoMcADe eTale ke mane khabara Apo ke ApanA kahevA pramANe rAjasabhAmAM sarva taiyArI karI che, siddhArtha rAjAnI A AjJA maLavAthI te kauTuMbika puruSe harSa ane saMtoSa pAmyA-atyaMta khuzI thayA. temaNe rAjAnA kahevA pramANe ja rAjasabhAne svaccha ane sugaMdhita karIne rAjAne "ApanI AjJA pramANe badhuM karyuM che evA khabara ApyA (sU046) prabhAtavarNanam mULane artha- taja siddhara" ItyAdi. tyAra bAda rAtri pUrI thaIne prabhAta thayuM kamaLa khilI gayAM, athavA kamaLa eTale ke haraNanAM netra ughaDI gayAM, prabhAta pAMDura thaI gayuM. lAla azekane prakAza, palAza (kesuDA), popaTanI cAMca, caNoThInA ardhabhAganI ratAza, badhujIvaka, kapAtanA paga ane AMkhe, koyalanAM lAla netra, japApuSpa, saLagate agni, suvarNa kaLaza tathA hiMgaLAne samUhanA rUpathI paNa vadhAre ratAza vaDe suzobhita, zrIyukata sUryane dhIre dhIre udaya thayo. sUryanAM kiraNenA samUhe aMdhakArano nAza karavAnuM zarU karyuM. bAlasUryanA prakAza rUpI kakathI jIvaloka chavAI gayo. tenA viSayanA prasArathI darzanane vikAsa thavA lAgyA, eTale ke netrathI kramazaH dUra dUranA padArtho dekhAvA lAgyA. jagatamAM A pramANe thatAM, taLAvamAM kamaLanAM vanane vikasita karanAra, hajAra kiraNavALo, divasane karanAra sUrya tejathI jAjavalyamAna thatAM, rAjA siddhArtha zayyAmAMthI uDyAM zrI kalpa sUtra: 01 158
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ uThIne likarma karyuM. kautuka, maMgaLa ane prAyazcitta karyuM". badhA AbhUSaNeAthI vibhUSita thayA pachI jyAM bahAranI rAjasabhA hatI, tyAM jaIne pUrva dizAnI tarapha mukha karIne uttama siMhAsana para beThAM (sU047 ) siddhArthasya AsthAnamaNDape samAgamanam / TIkAnA atha-sar na che siddhastha ItyAdi. AsthAnamaMDapa (rAjasabhA) susajjita karavAmAM Avye. nave divasa zarU thayA rAtri pUrI thaI ane prabhAta caLakavA lAgyuM. kamaLa khilI gayAM. kamaLenA komaLa daLa vikAsa pAmyA, tathA kamaLa eTale ke haraNenAM netrA vikasita thaI gayAM. prabhAta pUrNarUpathI pAMDura-(pIta-dhavaLa) thaI gayuM. tyArabAda lAlaazAkanI prabhA, kezuDAM, pApaTanI cAMca, caNAThInA adha bhAganI ratAza, bandhujIvaka (apeAriyAnu phUla), kabUtaranA paga ane netra kayalanA atizaya lAla netra, japA (jAsuvaNa)nAM phUlA, saLagatA agni, suvarNa kaLaza, ane hiMgaLAnA DhagalAnA rUpathI paNa adhika lAlimAthI suMdara bhAvALA sUryanA udaya thayA. sUryanAM kiraNeAne samUha phelAvAthI aMdhakAranA nAza thavAnu zarU thayuM. bAla Atapa eTale ke tatkALa utpanna thayela sUryanA prakAzarUpI kaMku vaDe jIvaleAka chavAi gayA. netranA viSayanA vikAsa thavAthI spaSTa dana vadhavA lAgyu', eTale ke dUranI vastue paNa dekhAvA lAgI. leAka jayAre A pramANe thai gayA tyAre taLAva AdinA kamalinI-vanene vikasita karanAra sahasra razmi divAkara sUryanA udaya thayA, pachI te sUrya tejathI daidIpyamAna thaI gayA. tyAre rAjA siddha tha zayyAmAMthI uThayA, uThIne temaNe jaLa vaDe snAna karyuM, kAka (kAgaDA) Adine annAdi ali ApyA, kautuka eTale ke mItilaka Adi karyuM. daSi-akSata AdirUpa duHsvapnavinAzaka maMgaLa karyuM, prAtaHkarma karyA pachI samasta AbhUSaNAthI suthebhita thayAM ane bahAra jyAM upasthAnazALA (rAjasabhA) hatI tyAM jaIne, pUrva dizAnI tarapha mukha karIne zreSTha siMhAsana para besI gayAM (s047) zrI kalpa sUtra : 01 159
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapnapAThakAnAM trizalAyAzca kRte bhadrAsanasthApanaM, javanikAvarNana, svapnapAThakAhAnArtha kauTumbikAn prati siddhArthasya nirdezaH, svapnapAThakAhAnaM ca / mULanA a--"tapa ja lalitye" ItyAdi. tyAra bAda siddhArtha rAjAe pAtAnAthI bahu dUra paNa nahIM. ane bahu najIka paNa nahI evI jagyAe izAnakeNumAM ATha bhadrAsana mUkAvyAM. temane sapheda vasro vaDe AcchAdita karelAM hatAM, ane zveta sarasava tathA anya mAMgalika dravyethI temAM zubhakama karavAmAM AvyAM. Asana mUkAvIne vacce eka pado kheMcAvyeA. te padya aneka prakAranA maNIe ane ratnAthI maMDita hatA, atizaya darzanIyarUpALA hatA, ghaNe kiMmatI hatA ane uttama nagaramAM vaNelA tathA banelA hatA. manahara ane seMkaDA citrAvALA hatA. ihAmRga, vRSabha, turaMga nara, magara, pakSI, sarpI, kinnara, ruru (eka prakAranuM mRga) zarabha (aSTApada) camara (camarI gAya) ku Mjara, vanalatA tathA padmalatA AdinI racanAthI adbhuta lAgatA hatA. tenA cheDA uttama suvarNa thI sArI rIte yukata hatA. padoM khecAvyA pachI cAdara tathA kamaLa tikrayA vaDe AcchAdita, viziSTa, agAne sukhadAyI eka bhadrAsana trizalA kSatriyANIne mATe goThavAvyu. tyAra bAda kauTuMbika puruSone khelAvyA ane kahyuM " he devAnu priye! tarata ja aSTAMgamahAnimittanAM sUtra ane arthAMnA pAThakA ane vividha zAstromAM nipuNa svapnapAThake ne khelAvI lAve, ane khelAvIne mArI AjJA-anusAra karyAnA samAcAra mane pahoMcADA. rAjA siddhA dvArA A pramANe kahevAtA kauTuMbika puruSo ha` ane sa MteSa pAmyAM. banne hAtha joDIne mastaka para AvatA ane aMjila karIne "he nAtha ! ema ja thaze". A pramANe kahIne rAjA siddhAnI AjJAne vinayapUrvaka svIkAra kare che, bAda te kauTumbika puruSA jyAM svapnapAThakAnA ghara hatAM tyAM pahoMce che ane svapnapAThakone khelAve che (s048) tyAra TIkAnA a'--'tattva ja e vidghatye' ItyAdi. siMhAsana para beThAM pachI rAjA siddhArthe potAnAthI bahu dUra paNa nahIM ane bahu najIka paNa nahIM, pUrva tathA uttara dizAnI vacce izAna keNumAM, sapheda vastrothI AcchAdita, tathA zveta sarasava ane vidyonA vinAza karanAra bIjI mAMgalika zubha sAmagrIthI yukata ATha bhadrAsaneA mUkAvyA, mUkAvIne vacce eka pau taNAgye. te padoM vividha prakAranA maNIe tathA ratnA vaDe suzobhita hatA. tenA AkAra atya Mta ramaNIya hate. athavA temAM aneka prakAranI jovAlAyaka su Mdara suMdara vastuo banAvelI hatI te ghaNe kImatI hatA ane zreSTha vasra vaNanArA dezamAM banelA hatA. temAM maneAhara ane seMkaDA prakAranI racanAevALAM citra dorelAM hatAM. hiAmRga (vanya pazu), baLada, gheADA, manuSya, magara, pakSI, kinnara (eka prakAranA vyantara), ruru (eka prakAranuM mRga), aSTApada, camara (jagalI gAya), hAthI, vanamAM pedA thatI mAlatI, yuthikA (jAhI) Adi latAe, ane kamalinI, e badhAnI viziSTaracanA vaDe te adbhuta lAgatA hatA. tenA suMdara vastrAnI kinArAnA bhAgA uttama suvarNIthI racela hatAM, athavA tenA suMdara cheDAomAM uttama suvarNa lagADeluM hatuM. A jAtanA suMdara pardA kheMcAvIne, cAdara tathA kAmaLa takiyAethI AcchAdita, sapheda vastrathI AcchAdita, vilakSaNa aMgeAne sukha ApanArU, atyaMta kAmaLa bhadrAsana, trizalA kSatriyANIne mATe mUkAvyuM. Asana geThavAvIne zrI kalpa sUtra : 01 160
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ kauTuMbika puruSo (AjJAMkita puruSa)ne melAvyA, ane khelAvIne A pramANe kahyuM-he devAnupriye! tame turataja dharatIkaMpa 1, utpAta ra, svapna 3, aMtarikSa 4, a MgAnu kurakavu pa, svara 6, vyaM jana 7 ane lakSaNa 8; e ATha a'gAvALA mahAnimittanAM sUtreA ane anA je pAThake che, tathA je yAtiSa Adi vividha zAstromAM nipuNa che, tesvapnapAThako eTale ke svapnanuM phaLa batAvanArAone khelAve. mArI A AjJa pramANe karyAnI sUcanA mane turata ja pAchI mekale| tyAra bAda siddhAtha rAjAnI AjJA pAmelA kauTuMbika puruSa harSI ane sateSa pAmyA-atyaMta prasanna thayAM. temaNe anne hAtha joDIne mAthA para Avata aMjali karIne kahyuM-''he svAmI ! ApanI je. AjJA che te pramANe ja ame vazuM." Ama kahIne temaNe siddhArtha rAjAnI AjJAne vinayapUrvaka svIkAra karyA ! pachI te kauTuMbika puruSanA jayAM te svapnapAThakonAM ghara hatAM tyAM gayA, ane temaNe svamapAThakone khelAvyA. (s0 48) mULane artha----pa naM te pumina ''-ityAdi. siddhArtha rAjAnA kauTumbika puruSo vaDe khelAvAyela svapna pAThekAe harSI tathA saMtoSa pAmIne snAna karyu, baLikama karyu, kautuka, maMgaLa ane prAyazcitta karyA, halakA vajananAM tathA ghaNAM kImatI AbhUSaNeAthI zarIrane vibhUSita karyuM. pachI potapAtAnA gherathI nIkaLyA ane ekaThA thayAM. ekatra thaIne jayAM rAjA siddhArthanI bahAranI upasthAnazALA hatI, jyAM rAjA siddhA hatA, tyAM AvI pahoMcyA tyAM pahAMcIne ApanA jaya hA, ApanA vijaya hai" ema kahIne rAjA siddhArthane abhinandana ApyAM. rAjA siddhArthe temanA satkAra ane sanmAna karyuM. teo pahelethI ge|ThavelAM bhadrAsanA para besI gayAM. (sU0 49) svapnapAThakAnAM rAjadarzanAya sanam / TIkAnA aO~~'tapa n te ghumiLa'-ItyAdi. siddhAthaM rAjAnA kauTuMbika puruSo dvArA kheAlAvAyela svapnapAThaka ha ane saMteASa pAmyA. temaNe snAna kyuM kAka (kAgaDA) Adi pakSIone annAdi pradAna karyuM. kautuka--maSItilaka Adi, maMgaLa-dahIM' akSata Adi tathA duSTa svapnAnAM phaLanA nAza karanAra prAyazcitta karyuM. halakAvajanavALAM tathA ghaNAM ja kImatI AbhUSaNo vaDe zarIra zaNagAyuM. pachI pAtapAtAnA gherathI nIkaLIne ane eka jagyAe ekaThAM maLIne jyAM rAjAnI bahAranI upasthAnazALA [rAjasabhA] hatI, ane jyAM rAjA siddhA hatA tyAM AvyA. jaya he, ApanA vijaya hA!" evA zabdo vaDe temaNe rAjA siddhArthane abhinandana ApyAM. tyAre rAjA siddhArthe mIThAM vacanAthI temane satkAra karyA ane Asana ApIne temanu sanmAna karyuM. pachI teo pahelethI ja gAThavelAM AsanA para besI gayA. (s0 49) zrI kalpa sUtra : 01 161
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhArthakRtaH svapnapAThakAnAM satkAraH / svapnapAThaka kRtasvapnaphalanivedanaM, vastrAdipradAnena rAjakRtaH svapna pAThaka satkAraH / mULanA atha--"tu naM le sittha" ityAdi. tyAra bAda rAjA siddhArthe pardAnI ADamAM trizalAdevIne besADayAM. pachI hAthamAM suvarNa, rajata Adi mAMgalika vastuo laIne atyaMta vinayanI sAthe te svapnapAThakAne A pramANe kahyuM--he devAnupriye ! Aja te (pUrva varNita ) zayyA para, madhyarAtre, suptajAgarA-thADI UMghatI ane thADI jAgatI evI trizalAdevIe, gaja, vRSabha Adi cauda mahAsvapnA joyAM che. tA hai devAnupriye ! te udAra, dhanya, mAMgalika, sazrIka mahAsvapnAnuM vizeSa phaLa zu haze? tyAre te svapnapAThakA siddhArtha rAjAnI pAsethI A ane sAMbhaLIne harSoM tathA sa MteSa pAmyA. temaNe te mahAsvapnane sArI rIte hRdayamAM dhAraNa karyAM. temane viSe vicAra karyo. aMdaroaMdara maLIne nirSIya karyo. tyAre te svapnapAThake te cauda mahAsvapnAnA atha pAmI gayA, grahaNa karyAM, temaNe ekabIjAne a pUchI lIdhe, pUrNa rIte nakkI karI lIdhA, UMDAIthI samajI lIdhe. tyAra khAda teo rAjA siddhArthInI sAme svapnazAstronA pAThonuM uccAraNa karI karIne A pramANe khAlyA-- he rAjana! amArA svapnazAstramAM khAtera prakAranAM svapnA mAMthI trIsa mahAsvapnA batAvyAM che. he mahArAjA ! ahantanI mAtAe tathA cakravartInI mAtA, jyAre anta ane cakravatI garRmAM Ave che, tyAre e trIsa mahAsvapnAmAMthI gaja, vRSabha AdinAM e cauda mahAsvapnA joIne jAge che. tethI he devAnupriya ! trizalAdevIe te cauda zubha mahAsvapna joyAM che. A pramANe mAMgalika, dhanya, sazrIka tathA Arogya, sa MtASa dIrghAyu, kalyANu ane magaLa karanArAM mahAsvapnA joyAM che. he mahArAjA ! te svapnA jovAne kAraNe dhananA lAbha thaze, bheganA lAbha thaze, sukhanA lAbha thaze, rAjyanA lAbha thaze, rASTranA lAbha thaze, ane he rAjana! putraneA paNa lAbha thaze. trizalAdevI pUrA nava mAsa ane sADA sAta ahArAtra (divasa-rAtra) pasAra thatAM, kuLapatAkA, kuLadIpaka, kuLazaila, kuLanAM AbhUSaNa, kuLatilaka, kuLanI kIti vadhAranAra, kuLanI vRttimaryAdA vadhAranAra, kuLamAM AnaMda utpanna karanAra, kuLanA yaza phelAvanAra, kuLane mATe sUrya samAna, kuLanA AdhAra, kuLane mATe taru samAna, kuLanI vela vadhAranAra, sukumAra hAtha-pagavALA, hInatArahita pUrI pAMce indriyethI yukta zarIravALA, lakSaNA ane vyaMjaneAnA guNAvALA athavA lakSaNA (zubha rekhAo) vyaMjanA (masa, tala Adi) tathA guNNA (udAratA Adi) vALA, mAna unmAna ane pramANathI yukta, maneAhara gopAMgathI suMdara zarIravALA candramAnA jevA saumya svarUpavALA, kamanIya, priyadarzana ane suMdara rUpathI saMpanna putrane janma Apaze. te bALaka bAlyAvasthA pasAra karIne vijJAnayukta thaine ane yauvanane pAmIne zU, vIra, parAkramI, vizALa tathA vipula khaLa ane vAhanAvALA ane cAre dizAonA anta sudhI zAsana karanAra cakravatI rAdhirAja thaze, athavA traNa leAkanA nAyaka dharma varacAturantacakravatI jina thaze. te he devAnupriya! trizalAdevIe nakkI ja udAra, nakkI ja dhanya ane zrI kalpa sUtra : 01 162
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ nakkI ja mAMgalika svapnA joyAM che. tyAre rAjA siddhArtha te svapnapAThakAnI te vAta sAMbhaLIne ene samajIne ha tathA saMtASa pAmyA. temanuM citta prasanna thayuM. harSoMthI hRdaya khIlI uThayu, temaNe svapnapAkAne kahyuM he devAnupriye! ema ja thaze. ApanuM kathana sAcu che. he devAnupriyA ! Apanu kathana asatya nathI. he devAnupriye ! ApanuM kathana asaMdigdha (sa Mdeha vinAnuM) che. he devAnupriye! A kathana iSTa che. he devAnupriyA! e karI karIne iSTa che. he devAnupriye! e ISTa ane vizeSa iSTa che. Apa je vAta kaheA che te sAcI che. A pramANe kahIne teNe te svapnane sArI rIte svIkAra karyAM. svIkAra karIne te svapna-lakSaNapAThakonA puSkaLa azana, pAna, khAdima ane svAdimathI tathA vastra, gaMdha, mALA, ane alaMkArathI satkAra karyAM ane sanmAna karyu" tathA jIvikAne ceAgya ghaNuM prIti-dAna dIdhuM. tyAra bAda temane vidAya karyA (s0 50) TIkAnA atha--tapaLa lettarlRsthe" ityAdi, svapnapAThake esI gayA pachI siddhArtha rAjAe trizalAdevIne pardAnI pAchaLa esADayAM, besADIne suvarNa, rajata, Adi mAMgalika vastuo hAthamAM laIne atyaMta namratAsAthe bhadrAsana para beThelA svapna pAThakeAne AgaLa kahyA pramANe vacane kahyAM--he devAnupriyA ! Aje trizalAdevI puNyazALiene zayana karavA lAyaka zayyA para, madhyarAtre, jyAre na gADha nidrAmAM hatAM ke na adhika jAgRta hatAM. AchI evI nidrA lai rahyAM hatAM, tyAre rANIe gaja, vRSabha AdinA cauda mahAsvapnA joyAM. tethI he devAnupriye! te udAra, dhanya, magaLamaya ane sazrIka (zAbhAyukta) mahAsvapnAnu zu vizeSa phaLa maLaze? siddhanA e prazno pachI te svapnapAThake siddhArtha rAjAnI pAsethI e vAtane sAMbhaLIne tathA samajIne harSI tathA sateSa pAmyA. temaNe te mahAsvapnanu avagrahaNa karyuM. eTale ke temane hRdayamAM dhAraNa karyAM. hRdayamAM dhAraNa karIne ihAmAM praveza karyo-anA vicAra karyAM. arasaparasamAM svapnanA artha (phUla) nA ni ya karyAM. tyAra bAda niU~ca karIne gaja, vRSabha Adi cauda mahAsvapnAne atha temaNe lakhyuM (prApta) karyA-potapotAnA vicAra pramANe prApta karyo, a grahaNa karyo-ApasamAM tarkavitarka karIne jANyA, atha pUchaye-sa'zaya jyAM thaye tyAM bIjAnI salAha laine jANyA. tethI aneA nirNaya karI lIdhA-yathA svarUpane jANI lIdhu', tethI ane adhi gRta karI lIdhA-Akhare svapnanA arthanI dhAraNA cAkkasa thaI zake te rIte dRDha rUpathI jANI lIdhe. pachI rAjA siddhAnI samakSa svapnanuM phaLa khatAvanArAM zAsrotu vAraMvAra uccAraNa karIne, AgaLa kahevAmAM Ave che te vacanA AlyA"he rAjan! amArAM svapnazAstramAM khetera svapnA batAvyAM che. te khetera svapnAmAM trIsa mahAsvapnA kahelAM che. te trIsa mahAsvapnAmAMthI ahI~ntanI mAtAe ane cakravatInI mAtAe, ahanta cakravatInA garbha"mAM AvatAMja gaja, vRSabha AdinAM e cauda mahAsvapnA joine jAge che. tethI he devAnupriya ! trizalAdevIe A prazasta cauDha mahAsvapnA joyAM che. A rIte he devAnupriya ! mAMgalika, dhanya, sazrIka, ArAgya, sa MteASa, dIrghAyu, kalyANu ane maMgaLa karanArAM mahAsvapnA joyAM che. tethI he rAjana! dhananA lAbha thaze. he rAjana! bhAganA lAbha thaze. zrI kalpa sUtra : 01 163
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ he rAjana! rASTra (deza)no lAbha thaze. he rAjana! putrano lAbha thaze. "A rIte trizalA devI nava mAsa ane sADA sAta rAtri-divasa pasAra thatAM kuLane ketu (patAkArUpa,) kuLane dIpaka, kuLane mATe parvata jevA, kuLanuM bhUSaNa, kuLatilaka, kuLakIrtikara, kuLavRtti (kuLamaryAdA kara, kuLadikara (kuLamAM AnaMda karanAra), kuLayazakara, kuLasUrya, kuLAdhAra, kuLapAdapa, kuLanI vaMzaparamparAnI vRddhi karanAra, sukomaLa hAtha-pagavALA, hInatArahita paripUrNa pAMce IndriyothI yukta zarIravALA, lakSaNa, vyaMjana ane guNovALA, mAna, unmAna ane pramANathI yukta sarvAMgasundara zarIravALA, candramAnA jevA saumya svarUpavALA, kAnta, dekhavAmAM priya, ane suMdara rUpavALA bALakano janma Apaze. ( A badhA zabdanI vyAkhyA e ja zAstranAM mahAvIra bhavakathAnA navamAM sUtramAM kahela che tyAM jaI levI). te bALaka bAlyAvasthA pasAra thatAM, paripakavavijJAnayukata thaIne yuvAvasthAe pahoMcIne parAkramI, zatrumaka ane ajeyaparAkramavALe thaze. tenI senA ane hAthI-ghoDA Adi vAhana badhI dizAomAM phelAze. te sAvabhauma rAjAdhirAja-cakavatI thaze, athavA sadhaLI indriyano vijetA, traNa loko nAtha, zreSTha, dhamacakravatI thaze. tethI he devAnupriya! trizalAdevIe nakkI ja udAra svapna joyAM che. nakkI ja dhanya svapna joyAM che. avazya maMgalakArI svano joyAM che." siddhArtha rAjA svapna pAThake pAsethI A artha sAMbhaLIne ane hadayamAM dhAraNa karIne harSa tathA saMtoSa pAmyA. temanuM citta prasanna thayuM. harSathI hadayanI kaLI kaLI khIlI UThI. temaNe svapna pAThakone A pramANe kahyuM- "he devAnupriya! vAta evI ja che. eTale ke svapananuM e ja phaLa maLavAnuM che." Ama kahIne rAjAe svapna pAThakanAM vacana para vizvAsa pragaTa karyo. e ja vAtane spaSTa kare che-"he devAnupriyo! Apa je kaho che te satya che. jevuM phaLa Apa batAve che tevuM ja phaLa prApta thaze." A rIte anvaya (vidhi) rUpathI svapna pAThakanAM kathananI satyatA batAvI. e ja vAta vyatireka (niSedha) rUpathI kahe che-"he devAnupriye Ape kahela svapnaphaLa asatya nathI, paNa satya ja che. he devAnupriye ! ApanuM kathana zaMkA vinAnuM che. he devAnupriyo ! A svapna phaLa amAre mATe ISTa che. he devAnupriyA ! A svapnaphaLa ghaNuM ja ISTa che." atyaMta Adara darzAvavA kahe che--"he devAnupriye! A svapnaphaLa sarvathA ISTa ja che. A svapnaphaLanI vAta je pramANe Ape kahI te pramANe yathArtha che." Ama kahIne rAjA siddhArthe svapna pAThakanAM kathanane sArI rIte svIkAra karyo ane svapnalakSaNa pAThake vipuLa azana, pAna, khAdima tathA svAdima rUpa cAra prakAranA AhArathI tathA vastra, gaMdha, mALA, ane alaMkArathI satkAra karyo. AdarapUrNa vacano kahIne sanmAna karyuM. jIvananirvAhane yogya ghaNuM ja prItidAna karyuM. tyAra bAda svapna pAThakane vidAya karyA. (sU0 50) zrI kalpa sUtra: 01 164.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhArthakRtA trizalAdohada pUrtiA mULane atha- tAi re rije" ItyAdi. tyArabAda siddhArtha rAjAe jayAM trizalA kSatriyANI pardInI pAchaLa beThI hatI, tyAM jaIne trizalA kSatriyANIne svapna pAThakanA mukhe sAMbhaLeluM badhuM phaLa kahyuM. tyAre te trizalA kSatriyANa e arthane sAMbhaLIne tathA samajIne harSa tathA saMtoSa pAmI. siddhArtha rAjAnI AjJA laIne, te bhadrAsana parathI uThIne tvare vinAnIcapaLatA vinAnI, rAjahaMsI jevI saMbhramarahita gatithI jyAM pitAnuM bhavana hatuM tyAM gaI ane potAnA bhavanamAM praveza karyo. tyAra bAda be mAsa pasAra thatAM, jyAre trIjo mAsa cAlatuM hatuM tyAre trizalAdevIne dehadane samaya thatAM A pramANe dehada utpanna thaye-te mAtAo dhanya che, punyazALI che, kRtArtha che, kRtapunya che, saphaLa lakSaNavALI che, saphaLa vaibhavavAnI che, temaNe je manuSyajanma ane jIvana meLavyAM te sArthaka che, je mukha para dorA sAthenI muhapattI bAMdhIne, tathA hAthamAM pUMjaNI laIne tathA te pramANenA mukha para dorA sAthenI muhapattI bAMdhela tathA rajoharaNa Adi upakaraNa dhAraNa karanAra zramaNa nircanthonI pAse potAnA patinI sAthe dharmopadeza sAMbhaLatI, sAmAyika-pratikramaNa karatI, sAdhamaonI sevA karatI, tathA te prakAranA zramaNa nigraMthane nirdoSa AhArAdika dAna detI pitAnA dehadane pUrNa kare che. jene huM paNa siddhArtha rAjAnI sAthe e ja pramANe rahIne dehada pUrNa karUM te ghaNuM sAruM. tyAra bAda rAjA siddhArthe trizalA kSatriyANInA A prakAranA dohadane jANIne te ja pramANe te pUro karyo. A pramANe trizalAdevInA vAsa sthAnenA viSayamAM badhA dehade rAjA siddhArthe vAraMvAra pUrA karyA. tyAre trizalA kSatriyANI, te dohado pUrA thatAM pUrNa dehadavALI thaI gayAM, sArI rIte pUrNa dehadavALI thaI gayAM. dehadarahita thaI gayAM. tenA dehada satkArita ane sanmAnita thaI gayAM. te, te garbhanI anukaMpAthI yatanApUrvaka UbhAM thatAM, yatanApUrvaka besatAM, ane yatanApUrvaka sUtAM hatAM. te na vadhu ThaMDe, na vadhu garama, na vadhu tIkhe na vadhu kaDavo, na vadhu khATe, na vadhu mITha, na vadhu cIkaNe, na vadhu lakhe, na vadhu bhIne ane na vadhu sUke e AhAra letAM hatAM. vadhAre zuM kahIye? je AhAra te garbhane mATe hita, mita, pacya hAya, piSaka hoya, dezakALane anukULa hoya e ja AhAra letAM hatAM. vadhAre cintA karatAM nahIM jhAjho zoka karatAM nahIM, vadhAre dInatA batAvatAM nahIM, jhAjhe moha karatAM nahIM, vadhAre bhaya rAkhatAM nahIM, vadhu udvega karatAM nahIM, vadhAre paDatAM bhajana, AcchAdana, gaMdha, mALA ane alaMkAronuM sevana karatAM nahIM. te sukhapUrvaka te garbhanuM vahana karavA lAgyAM. (sU0 51) TIkAne artha_RT ja ra siddhara ItyAdi. svapna pAThakene vidAya karyA pachI je sthAna para trizalAdevI pardAnI pAchaLa beThAM hatAM, tyAM jaIne rAjA siddhArthe trizalAdevIne svapna pAThakanAM mukhathI sAMbhaLeluM pUrepUruM svapnaphaLa saMbhaLAvyuM. rAjA siddhArthanA mukhe te sAMbhaLIne tathA samajIne trizalA kSatriyANI haSa ane saMtoSa pAmyAM. siddhArtha rAjAnI AjJA laIne te bhadrAsana parathI ubhAM thayAM ane tvarA (utAvaLa) tathA capaLatAthI rahita, asaMlAnta ane rAjahaMsI jevI gaMbhIra gatithI jyAM pitAnuM bhavana hatuM, tyAM pahoMcyAM ane pitAnA bhavanamAM praveza karyo. zrI kalpa sUtra: 01 165.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAra pachI trizalA kSatriyANIne garbha rahyAne be mAsa pasAra thaI gayA. trIjo mAsa cAlato hato tyAre dehadanA kALanA avasare temane A prakArano dehada utpanna thaye. te dehada ke hato te batAve che-te mAtAe dhanya-bhAgyazALI che, sapunya-punyazALI che, kRtArtha-jenuM janmAntaranuM ISTasiddhirUpa prayojana siddha thayuM hoya evI che, pUrvabhavamAM upArjita punyavALI che, temaNe punyarekhA ane jIvanarekhA Adi saphaLa karela che, athavA temanI jIvana Adi phaLane sUcita karanArI rekhAo svayaM saphaLa thaI che. supAtradAna Adi zubha kArya karavAthI prApta thayela azvarya ane saMpatti Adine temaNe saphaLa banAvela che, tethI manuSyajanma ane manuSyajIvananAM phaLane sArI rIte prApta karyuM che, je mukha para derA sAthenI muhapattI bAMdhIne tathA hAthamAM pUjaNI laIne evA prakAranA eTale ke mukha para dorA sahitanI mahattI bAMdhanAra, ane rajoharaNa tathA pAtrane dhAraNa karanAra zramaNAnI pAse pitAnA patinI sAthe ahata dvArA prarUpita dhamane sAMbhaLe che. ane vakhate vidhipUrvaka sAmAyika-pratikramaNa kare che, ane anna tathA vastra Adi vaDe sAdhama lokonI sevA kare che. je evA prakAranA eTale ke- dorA sahita muhapattI dhAraNa karanAra, rajoharaNa Adi upakaraNavALA zramaNa nirca ne cAra prakAranA nirdoSa AhAra, vastra, pAtra Adi upakaraNa daIne pitAnA dehado pUrA kare che. dararoja sAmAnya rUpe dharmakRtya karanArI, huM paNa je rAjA siddhArthanI sAthe e ja viziSTa rIte mArA dohado pUrA karyuM te keTaluM sArUM? A pramANe dehada utpanna thayA pachI, siddhArtha rAjAe trizalA kSatriyANInA te dehadane e ja pramANe pUrNa karyo. eTaluM ja nahIM, paNa rAjA siddhArthe trizalA kSatriyANInA ahaMdUguNagAna, siddhaguNagAna, pravacanaguNagAna Adi vIsa sthAnakomAM utpanna thayela badhA dehadone vAraMvAra pUrNa karyo. kaye dehada kevI rIte pUro karyo te vAta pitAnI buddhithI samajI levI joIe. pUrvokata rIte dohada pUrNa thatAM te trizalA kSatriyANI vinItadehadA thayAM eTale ke tenA dohado pUrAM thaI gayAM. tethI te saMpUrNa dehadA thaI gayAM eTale ke tenA dohada sArI rIte pUrAM thaI gayAM. tyAre te paripUrNa-dohadA thaI gayAM, kAraNa ke tenA dehadonI pUrti badhI rIte thaI gaI hatI. vaLI te vichinnadohadA thaI gayAM, kAraNa ke dohadonI pUrtimAM koI uNapa na rahevAne kAraNe tene te viSenI kaI abhilASA rahI nahIM. te satkAritadohadA thaI gayA, kAraNa ke tenA dehadone svIkAra rAjAe madhura vacanathI karyo ane Adara-prema sAthe tenI pUrti karI tathA te saMmAnitadohadA thaI gayAM, kAraNa ke rAjAe tene icchita vastu ApI. zrI kalpa sUtra: 01 166
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ trizalAyA garbharakSaNaprayAsaH | A rAta dahidA pUrNa thatA, trizalA kSatriyANI garbhanI anukapA-rakSAne mATe yatanApUrvaka ubhA thatA, yatanApUrvaka besatAM, ane yatanApUrvaka sUtAM hatAM. te na vadhAre ThaMDA. na vadhAre garama, na vadhAre tIkhA, na vadhAre kaDa, na vadhAre khATo, na vadhAre mIThAna vadhAre snigdha (cIkaNa) na vadhAre lakhe, na vadhAre bhIne, ane na vadhAre sUko evo AhAra letAM hatAM. vadhu zuM kahIe ? je AhAra te garbhane mATe hita-medhA-dhAraNAbuddhi vadhAranAra, mita-adhika bhajananA abhAve parimita, pathya-ArogyakArI ane puSTikArI hatI tathA je dehane anukULa ane kALane anukULa hoya te ja deza-kALane anarUpa. hita. mita ane pathya ga-poSaka AhAra karatAM hatAM. te trizalA kSatriyANI ati cintA karatAM nahIM, atizeka karatAM nahIM, ati meha karatAM nahIM, atibhaya karatAM nahIM, atiuga karatAM nahIM ane vadhAre paDatuM bhojana, AcchAdana, vastra, gaMdha, mALA tathA AbhUSaNa AdinuM sevana karatAM nahIM A rIte te te garbhane sukhapUrvaka vahana karavA lAgyAM. vAbhadra" nAmanA vaidyaka-granthamAM paNa kahela che -"vAyukArI padArtho khAvAthI garbha kubaDo, aMdha, jaDa ane gaLo thaI jAya che. pittakArI padArtho khAvAthI garbha paDI jAya che, ke pILe athavA kAbaracItare thaI jAya che. kaphakArI vastuo khAvAthI garbha pAMDuregI thAya che. atikSArayukta khorAkanuM sevana garbhamAM rahela bALakanI AMkhonuM ghAtaka nIvaDe che. ati ThaMDe khorAka vAyune kupita kare che. ati garama bhajana baLane nAza kare che. adhika kAmavikAra garbhanA jIvanane harI le che. mithuna sevavAthI tathA yAna (gADI Adi), vAhana (ghaDA Adi), mAgagamana, khalana (lapasavuM), patana (paDavuM), pIDana (aMgane dabAvavAM), pAvana (deDavuM), saMghaTTana (dhakako ke Takkara lAgavI), viSama jagyAe zayana, viSama sthAnamAM besavuM, upavAsa kare, maLa-mUtranI hAjatane rokavI, lUkhuM, tIkhuM ane vadhAre pramANamAM bhejana levuM, atirAga, atizeka, atikSAravALI vastuonuM sevana, atisAra, ulaTI, reca. heDakI ane ajINa, e kAraNathI garbha potAnA baMdhanamAMthI mukata thaI jAya che, eTale ke garbhapAta thaI jAya che." kulavRddha strImAM trizalAM pratyupadezaH | trizalA kSatriyANI roga, zoka meha, bhaya ane parizrama vagerethI mukata thaIne sukhapUrvaka rahetAM hatAM. kAraNa ke roga vagere garlane hAnikAraka hoya che. "Athara" nAmanA vaidyaka graMthamAM kahela che-"je garbhavatI strI divase nidrA le te garbhastha bALaka paNa uMdhaNasI ane ALasu thAya che, AMkhamAM AMjaNa AMjavAthI AMdhaLA thAya che, ravAthI garbhastha bALakanI AMkhomAM zrI kalpa sUtra: 01 167
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikRti AvI jAya che, snAna ane lepana karavAthI garbhastha bALaka kuzIla thAya che. tela caLavAthI kuSTharegI thAya che, nakha kApavAthI garbhastha bALaka vikRta nakhavALo thAya che. doDavAthI garbhastha bALaka caMcaLa svabhAvane thAya che. hasavAthI garbhastha bALakanA dAMta, heTha, tALavuM ane jIbha kALAM paDI jAya che. vadhAre paDate bakavAda karavAthI garbhastha bALaka jhagaDAkhora ane vadhAre zabda sAMbhaLavAthI bahere thAya che. avalekhana-jamIna khotaravAthI garbha khalita thaI jAya che. paMkhA AdithI adhika havA khAvAthI bALaka unmatta thAya che. kuLanI vRddha strIo trizalAdevIne evI zikhAmaNa ApyA karatAM hatAM. teo Ama paNa kahyA karatAM hatAM- devI, tame dhIre dhIre cAle, dhIre dhIre belo, krodhathI bace, pacya padArthanuM ja sevana kare, nIvI (caNiyA ke sADalAnI gAMTha) jarA DhIlI bAMdhyA kare, khaDakhaDATa haso mA, khullA AkAza nIce besaze mA ane dhyAna rAkhe ke UMcI-nIcI jagyAmAM cAlaze nahIM. (sU0 51) mULano artha-"miDuM'ItyAdi. jayArathI bhagavAna mahAvIranA jIvanuM devAnaMdA mAtAnI kukSimAMthI saMharaNa karI, trizalAdevInI kukhamAM sthApana karyuM tyArathI, kuberanA AjJApAlaka madhyalokanivAsI tribhakadevane siddhArtha rAjAnA bhavanamAM, sarva purANA khajAnAo ThalavavA, zakrenDe AjJA karI dIdhI hatI. A nidhAnanA svAmIo pAsethI jhuMTavI-jhaDapIne laIne nahi, paNa je dhananA svAmI marI cukayA hatA, jenuM kaI vAsa rahyuM na hatuM. jenAM gharabAra nAza thayAM hatAM, jenAM getre paNa jaDI zakatAM nahi tevI ja vyaktienA nakAmA thaI paDelA dhananA DhagalAne, A deva, siddhArtha rAjAnA khajAnAmAM Thalavate. A nidhAne je je gAmamAM, AkaramAM, nagaromAM, kheTamAM, karvaTamAM, maDaMbamAM, droNamukhamAM, pattanamAM, nigamamAM, AzramamAM, savAhamAM, sannivezamAM, zRMgATakamAM triveNu mArgamAM), trikamAM (traNa mArgano saMgama jyAM thatuM hoya tyAM). cokamAM, tathA catvaramAM (jyAM ghaNA rastA bhegA thatA hoya tyAM), cAra dvAravALA sthAnemA, rAjamArgamAM, ujajaDa gAmamAM, ujajaDa nagaramAM, gAmanI nALimAM, nagaranI nALiyemAM, dukAnamAM, devAlamAM, sabhAsthaLamAM, paremAM, avADAomAM, ArAmagRhomAM, udyAnomAM, vanamAM, vanavaMDomAM, zamazAnamAM, sUnA makAnamAM, parvatanI guphAomAM, zAMtigRhamAM (kinnaronA parvatanI guphAo mAMhelA gRhomAM), zilagRhomAM (parvata upara banAvela gharamAM) upasthAnagRhomAM (cArAmAM), bhavanagRhomAM nivAsagharomAM), A uparokta sthAne uparAMta jyAM jayAM dhana-dolata niSkriya ane svAmIrahita thayelAM hoya te sarvane siddhArtha rAjAnAM bhavanamAM ane khajAnAomAM bharavA lAgyo. (sU052) zrI kalpa sUtra: 01 168
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhArtharAjabhavane trijummakadevakRtanidhAnasamAharaNam / TIkAnA a~~jJa mi' ityAdi. jyArathI zramaNa bhagavAna mahAvIrane devAnaMdA brAhmaNInA udaramAMthI trizalA kSatriyANInA udaramAM lavAyA, tyArathI kuberanI AjJAne dhAraNa karanArA, madhyaleAkamAM nivAsa karanArA, ghaNA trija bhaka nAmanA vyantara deva, indranI AjJAthI, jemanA mAlika nAza pAmyA hatA, jemanA sUcaka sthA (nizAna) vagere naSTa thaI gayAM hatAM, jemanA svAmIonAM gAtra ane ghara nAza pAmyAM hatAM, tethI jemanA svAmInA mULamAMthI ja aMta AvI cUkayA hatA, jemanA sUcaka sthaMbha Adi cihno sadaMtara ukhaDI gayAM hatAM, jemanA svAmIonAM gAtra ane gharane sadaMtara uccheda thai gayA hatA, evAM ghaNA mahAnidhAna lAvIne rAjA siddhArthInA bhaMDArA bharavA lAgyA. te ghaNA ja purANA mahAnidhAna nIce lakhela sthAneAmAM hatAM-- (1) grAma-te vastI, jyAM aDhAra prakAranA kara levAya. (2) Akara- suvarNa ane ratna Adi nIkaLavAnAM sthAne, (3) nagara (nakara)- jyAM aDhAra prakAranA kara vasUla na karAtA hoya. (4) kheTa (kheDA)- dhULanA keTathI derAyelI nAnI evI vastI. (5) kadegTa- kutsita nagara. (6) maDamba- jenI AsapAsa aDhI kesa sudhI bIjI vastI na hoya. (8) pattana--jyAM badhI vastu (7) droNamukha- je vastImAM javAne jaLamArga paNa hoya ane sthaLamArga paNa hoya, maLI zakatI hoya. pattana e prakAranAM hAya che-jaLapattana ane sthaLapattana. jaLapattanamAM naukA vaDe ja jai zakAya che ane sthaLapattanamAM gADI AdithI javAya che. athavA te vastIne kahevAya che ke jayAM gADI AdithI jai zakAya ane paTTana e ke jyAM phakata naukA vaDe ja jaI zakAya. kahyuM paNa che-- pattana " pattanaM zakaTairgamyaM ghoTakaino bhireva ca / naubhireva tu yad gamyaM paTTanaM tatpracakSate // 1 // pattana gADIethI, gheADAethI ane naukAothI paNa gamya hoya che, paNa jyAM nAvathI ja paheAMcI zakAya te paTTana kahevAya che. (1) (9) nigama- jyAM ghaNI meoTI sakhyAmAM vyApArI rahetA hoya. (10) Azrama- je sthAna tApasAe vasAvyuM hoya ane tyAra khAda bIjA leAkeA paNa tyAM vasyA hai|ya. (11) saMvAha-kisAnA dvArA dhAnyanA rakSaNa mATe durgama bhUmimAM banAvavAmAM AvelAM sthAna, ke pahADInA zikhara paranI vastI, ke ahIM-tahIMthI Avela ghaNAkharA vaTemArgu jyAM thAbhe te sthAna. (12) sanniveza-AvelA sA vAhe (vaNajhArA-vepArIo)ne thAlavAnu` sthAna. zrI kalpa sUtra : 01 169
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) zRgATaka-zi'gADAnA AkAranA trikaNiyA sthAna. (14) trika-jyAM traNa rastA maLatA hoya. (15) catu-cAka-jyAM cAra rastA maLatA hoya. (16) catvarajyAM ghaNA rastA maLatA hoya. (17) caturmukha-je sthAneAne cAra dvAra hoya. (18) mahApatha-rAjamArga -je rastethI rAjAnI savArI nIkaLe. (19) grAmasthAna-ujjaDa gAma. (20) nagarasthAna-ujjaDa zahera. (21) grAmani mana-gAmanuM nALu-gaTara (22) nagaranimana-nagaranuM nALu taduparAnta te mahAnidhAnA ApaNA (bajAreA ke dukAnA)mA, yakSa AdinAM ghAmAM, sabhAe (janatAne esavAnAM sthAna)mAM, pANIgharA (havADA)mAM, ArAmeA (kadalI Adi vaDe AcchAdita nara-nArIonAM krIDAsthAnA)- mAM, bAgamAM, vanAmAM, vanaDA (aneka prakAranAM uttama jAtanAM vRkSAnA samUha)mAM, masANAmAM, tathA sUnAM gharamAM, pava tanI cukAmAM, zAntikama karavAnAM sthAnAmAM, zailagRhomAM, upasthAnagRha (cArA nAmathI prasiddha mANasanI hAjarIvALAM sthAnA)mAM tathA bhavanagRhA (kuTuMbI janonAM nivAsasthAnA)mAM paNa hatAM. te badhAM sthAnAmAM dADhelA purANA khajAnAone trijaMla deve lAvIne rAjA siddhAnA bhaMDArA bharavA lAgyA. [ahIM. ATalI badhI saMkhyAvALAM sthAnAnI gaNanA karavAnA hetu e che ke A temAM Dagale ne pagale khAnA che, paNa te viziSTa-prakRSTa-punyazALI jIvAne ja prApta thaI zake che. bhagavato vardhamAna itiH nAmakaraNArthe tanmAtApitroH saMkalpaH / dharA "vasudharA" che. zrI kalpa sUtra : 01 jemanA svAmI nAza pAmI cUkayA hatA, ityAdi kahevAnA Azaya e dAnanuM sevana na karyuM. paramadayALu bhagavAnanA nimitte kAinuM paNa dhana-nidhAna thAya che. tethI e spaSTa karI dIdhu che ke devAe asvAmika-bInavArasa paheAMcADayAM hatA. ] (s0para) mUlane atha - ni' ityAdi. je rAtrie, bhagavAnanuM sa'haraNu thayu te rAtrIe, cAMdInI vRddhi, sAtakulamAM che ke trija bhaka devoe adattA levAya te te dhanavALAne du:kha khajAnA ja siddhAnAM bhavanamAM 170
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavA lAgI. te ja prakAre, A kulamAM, sAnu, dhana, dhAnya, vaibhava, ezva, Rddhi, siddhi, samRddhi, satkAra, sanmAna, puraskAra, rAjya, rASTra, khaLa, senA, vAhana, khajAnA, annabha'DAra, nagara, aMtaHpura, janapada, yaza, kIrti ane vagerenI vRddhi thai gai. sAmAnya dhananI vRddhi uparAMta, ucca keTinA dravyaneA paNa vadhArA thatA jovAmAM Avye. A ucca keTinuM dravya jevu ke, ratna, maNi, metI, zaMkha paravALa zilA, lIlama, hIrA, mANeka, vai ratna, leAhitAkSarana vagere. manamAM mAtApitAne vicAra sphurI AnyA ke A bALaka garbha mAM AvatAM ja dhananA DhagalA thavA mAMDayA, duzmanA zaraNe AvavA lAgyA, sAnu-cAMdI-ratnAnA aMbAra khaDakAvA maMDayA, rAjya ane rASTra asImapaNe vadhatAM cAlyAM, mAnasika vicArA dhArmika ane AdhyAtmika thavA lAgyA, manamAMthI vikArA jatAM suvicAronI hAramALA AvavA lAgI, mATe A bALakanA janma vakhate, tenuM nAma 8 vamAna ' rAkhavuM yAgya che. A vicAra vAraMvAra sphurI AvatAM, teNe manamAM ghara karyuM, nizcita svarUpa pakaDayuM, tenA para vicAraNA cAlI, maneAmaMthana thavA lAgyuM te uparanuM nAma rAkhavA dRDha ane pAko nizcaya thayeA. A 'vadhumAna' nAma anurUpa, guNayukta, guNaniSpanna hovAthI, A ja vicAra AdaraNIya che ema rAjA-rANIe nakkI karyuM". (sU0 53) TIkAnA aM--nna rar' ItyAdi. je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIranuM sa'haraNa thayuM, eTale ke harigameSI deva temane jJAtakuLamAM lAvyA, te ja rAtrithI jJAtakuLamAM cAMdInI vRddhi thavA lAgI, suvarNanI vRddhi thavA lAgI, dhana (gAya, gheADA, hAthI) nI vRddhi thavA lAgI, dhAnya zAli, (sADI) trIhi AdinI vRddhi thavA lAgI,vaibhava-AnaMdanI vRddhi thavA lAgI, aizva.dhana-jananA Adhipatya)nI vRddhi thavA lAgI, Rddhi saMpattinI vRddhi thavA lAgI, siddhi Icchita vastunI prAptinI vRddhi thavA lAgI, samRddhi--vadhatI jatI sa`pattinI vRddhi thavA lAgI, satkAra (manuSyAe UThIne mAna ApavuM)nI vRddhi thavA lAgI, sanmAna (besavAne Asana Adi devu) nI vRddhi thavA lAgI, puraskAra (badhAM kAmeAmAM AgevAna banAvavA) nI vRddhi thavA lAgI, rAjya-zAsananI vRddhi thavA lAgI, rASTra-janapadanI vRddhi thavA lAgI, senAnI vRddhi thavA lAgI, ratha Adi savArIonI vRddhi thavA lAgI, koSa-bhaMDAra nI vRddhi thavA lAgI, dhAnyanA bhaDAronI vRddhi thavA lAgI, nagara AdinI vRddhi thavA lAgI, antaHpuranA parivAranI vRddhi thavA lAgI, janapada (dezanI prApti)nI vRddhi thavA lAgI, yazavAdanI eTale ke "ahA A kuLa kevu' punyabhAgI che" A pramANe eka dizAmAM phelAnAra sAdhuvAdanI vRddhi thavA lAgI, kIrtivAdanI eTale ke saCdizAvyApI prazaMsAnI vRddhi thavA lAgI. stutivAda eTale ke guNukInanI vRddhi thavA lAgI, tathA vipula gAya Adi dhananI vRddhi thavA lAgI, suvaNuM (ghaDela ane ghaDayA vinAnuM seAtuM) nI vRddhi thavA lAgI, kaketana Adi ratnAnI vRddhi thavA lAgI, candrakAnta Adi maNuionI vRddhi thavA lAgI, meAtIenI vRddhi thavA lAgI, dakSiNAvartta zaMkha nI vRddhi thavA lAgI, zilAe (sphaTikAdi zilAe)nI vRddhi thavA lAgI, mUgA (paravALA)nI vRddhi thavA lAgI, lAleA (lAla raMganAM ratnA)nI vRddhi thavA lAgI, tathA Adi zabdathI khAMDa, vastra, kabala AdinI vRddhi thavA lAgI, tathA sat eTale ke vAstavamAM ja vidyamAna che, indrajALa-saMba'dhI vastuonI jema kAlpanika nathI evI uttama vastuonI vRddhi thavA lAgI, tathA prIti eTale ke mAnasika satASanI ane vastrAdi dvArA svajanakRta satkAranI vRddhi thavA lAgI. A kAraNe zramaNa bhagavAna mahAvIranAM mAtA-pitAne A prakAranA AdhyAtmika eTale ke aMkuranA jeve AMtarika vicAra, pachI cintita eTale ke e pAna jemAMthI phUTI nIkaLyA hoya evA aMkuranA jevA phrI phrIne zrI kalpa sUtra : 01 171
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ smaraNarUpa vicAra, vaLI kapti eTale ke palavinA jevo "Ama karazuM" A prakArane vyavasthApUrvaka kArya-pariNata karavA lAyaka vicAra, prAthita eTale ke vikasitanA jema ISTarUpamAM svIkRta vicAra, manogata-manamAM daDhatAthI rahela vicAra, tathA saMka95 eTale ke phalitanI jema "evuM ja mAre karavuM joIe" e nizcita vicAra utpanna thaye, ke je divase amAre bALaka udaramAM garbharUpe utpanna thayo che, tyArathI zarU karIne ame hiraNyanI yAvat prIti ane satkAranI prAptimAM khUba-khUba vadhAre pAmI rahyAM chIe. ahIM vAta zabdathI suvarNa, dhana, dhAnya, vaibhava, aizvarya, Rddhi, siddhi, satkAra, sammAna, puraskAra, baLa, vAhana, keSa, dhAnyabhaMDAra, pura, aMtaHpura, janapada, yazavAda, kIrtivAda, stutivAda, vipula dhana, suvarNa, ratna, maNi, metI, zaMkha, paravALA, lAla, tathA vidyamAna uttama dravyane grahaNa karavAnuM che. eTale ke A badhAmAM vRddhi pAmyA chIe. tethI jyAre ApaNA A bALaka janma leze, tyAre ApaNe tenuM A vRddhine anurUpa, guNamaya ane guNaniSpanna "vardhamAna" nAma rAkhazu. (sU053). bhagavato janmA. mULane artha- saif ' ityAdi. te kAla ane te samaye, garbhanA nava mahinA ane sADI sAta ahorAtri pUrepUrI vyatIta thaI. te vakhate gISma Rtu cAlatI hatI. tene prathama mAsa phAgaNa pUro thayo hato. bIjo mAsa citra beTho hato ne tenA zukalapakSa vItato hato. A caitra mAsanA zukala pakSanA teramA divase, sUrya, caMdra, maMgaLa, budha, guru, zukra, zani e sAte graha ucca sthAne AvyA hatA. candramAne yoga pradhAnapaNe varatate hate. daze dizA nirmaLa ane ujajavaLa banI rahI hatI. sarva zukane zubha ane jayavaMta hatAM. pradakSiNAkrama pramANe anukULa vAyu, pRthvI para, maMda maMda vahI rahyo hato. te vakhate, pRthvIe paNa dhAnyane prasava sArI rIte karyo hate. dezamAM, loko AnaMda AnaMda mANI rahyAM hatAM. darekanA mukhAraviMda upara AnaMdanI jhalaka chavAI rahI hatI. dhana-dhAnyanA sArA pAkane lIdhe, loke AnaMda-maMgala varatAvI rahyAM hatAM ne badhA AnaMda ane mojamajA uDAvI rahyAM hatAM. A vakhate madhyarAtrine samaya pasAra thato hato. ane hastottara nakSatrane caMdramA sAthe suyoga thayo hate. A ja samaye. A ja vakhate, uparanA saghaLA yogo zubha sthAne ekaThA thatAM, traNa lokano uddaghAta karanArA, mekSa mArganI dhurAne dhAraNa karanArA, sarva jIvane hitakArI ane sukhakArI, zAMtikArI, kAMtinA AgAra, caturvidha saMdhanA netA, udAtta ane udAra cittavAlA kaThina karmone dalavAvALA, guNenA sAgara, evA sukumAra kumArane trizalA rANIe janma Ape. (sU) 54) zrI kalpa sUtra: 01 172
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAne artha- teja vaLa' ityAdi. cothA ArA rUpa kALamAM ane rAjA siddhArthanA zAsananA samayamAM, trizalA kSatriyANIe pUrA nava mAsa ane sADI sAta rAtri pasAra thatAM grIma tratanA pahelA mAsa-caitra sudI terasane divase eTale ke citrazukalA trayodazIne divase, sUryathI mAMDIne zani sudhInA sAte grahe jyAre ucca sthAne hatA, candrane coga pradhAna hatA, dizAo dhULa-varSA AdithI rahita saumya ane ujajavala hatI, kAraNa ke bhagavAnanA janma samaye sarvatra prakAza thaI jAya che. tathA dizAdAha Adino abhAva hovAthI svaccha hatI. zubhasUcaka badhA nimittone jayajayakAra hato. sugandhita tathA zItaLa hovAne kAraNe sukhakArI dakSiNAvarta pavana vAte hate. te e samaya hato ke jyAre pRthvI sasya (anAja)thI suzobhita hatI. tethI janapadamAM rahetA loko sukALane kAraNe AnaMdita hatA ane utsava Adi ujavIne krIDA karavAmAM magna hatA. evA AnaMdamaya samaye madhya rAtrinA avasare hastAMttarA (uttarAphAzunI) nakSatrane candramAnI sAthe yoga thatAM, traNa lokamAM prakAza karanAra, mokSamArgarUpa dharmanI dhurAne dhAraNa karanAra, kalyANakArI, sukhakArI, samasta upadranuM zamana karanAra, adUbhuta rUpalAvaNyanA dhAraka, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA 35 cAtuvidha saMghanA nAyaka, zreSTha, muzkelIthI kSaya karAnAra karma-samUhanA vinAzaka, dayA, dakSiNa Adi sadUguNanA sAgara, evA sukumAra putrane trizalAdevIe janma Apyo. jyotiSazAstramAM uccasthAnavALA grahonuM phaLa A pramANe batAvyuM che- "tihiM uccehi nariMdo, paMcahi taha hoi addhacakkI y| chahi hoi cakavaTTI, sattahi titthaMkaro hoi||1|| iti| je bALakanA janma samaye traNa graha ucca sthAne hoya, te bALaka rAjA thAya che. pAMca graha ucca sthAne hoya te te ardhacakravatI vAsudeva thAya che. cha graha ucca sthAne hoya te cakravartI thAya che ane sAta graha ucca sthAna para hoya te te tIrthakara thAya che. (sU0 54) Iti caturtha vAcanA zrI kalpa sUtra: 01 173