Book Title: Adhyatmana Panthni Yatra
Author(s): Atmanandji Maharaj
Publisher: Shrimad Rajchandra Sadhna Kendra Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001289/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thALI rA: jamIyatA) AtmajJAnanI nirmaLatAthI AtmasamAdhi pragaTe che. samAdhinI pUrNatAthI mukta dazA pragaTe che. - suvicAra ane tattvavicAra karavAnI kSamatA vadhe che. AtmA-anAtmAno viveka thAya che ane suvicAradazAthI ] (AtmajJAna pragaTe che, 'cittanI vadhatI vadhatI zuddhi-vairAgyavRddhi satsaMgathI sadaguNonI - vRddhi ane moha-Asaktino - ghaTADo. satsaMganI ruci ane samaya vadhAravA vyavahArika prasaMgomAM . vyastatA ane rucipUrvakanI Asakti ghaTADavA o vate Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra, kobA | (saMsthAnA mukhya udezo ane pravRttio bhAratIya saMskRtinA zAzvata satyamUlyonuM pratiSThApana, saMrakSaNa ane saMvardhana karavuM. ziSTa, saMskArapreraka ane AdhyAtmika gujarAtI, hindI, aMgrejI sAhityanuM temaja saMsthAnA AdhyAtmika mukhapatra "divyadhvani'nuM niyamitapaNe prakAzana karavuM. adhyAtmazAstronuM ane anekAMtavidyAnuM adhyayana-adhyApana-saMzodhana-anuzIlana karavuM. bhaktisaMgItanI sAdhanA temaja satsaMga-svAdhyAyanA kAryakramonuM avAra-navAra Ayojana karavuM. deza-videzamAM vaividhyapUrNa jIvanavikAsalakSI zibiro temaja tIrthayAtrAonA Ayojana dvArA umadA saMskAronuM siMcana karavuM. saMskArasiMcaka-A pravRttio dvArA lokamAnasamAM jIvananA ucca mUlyo pratye abhiruci keLavavI ane AzramajIvana jIvavA mATe lokone protsAhita karavA. raktadAna tathA vividha prakAranAM Arogya cikitsA kemponuM avAranavAra (prasaMgopAta) niHzulka Ayojana karIne samAjanA sAmAnya varganA lokonI sevA karavI. saMsthAno paricaya) + vidyA-bhakti-AnaMdadhAma, lAyabrerI tathA dhyAnakakSa Azare 500 mumukSu bhAI-baheno ekI sAthe bhakti-svAdhyAyano lAbha laI zake tevo vidyA-bhakti-AnaMdadhAma nAmano ati Adhunika suvidhAsabhara haoNla che; jemAM vividha parvonA punita divasomAM aneka prasiddha svAdhyAyakAro, bhakta-zrotAjanone potAnI vANIno lAbha Ape che. arvAcIna sthApatyanA namUnArUpa A satsaMgadhAmamAM traNa gurudevonAM saumya, zAMta, bhAvavAhI citrapaTonI sthApanAthI A haoNlanI bhavyatAmAM jANe ke ora umero thAya che. haoNlanI nIcenA bhAgamAM lagabhaga 15,000 uparAMta graMthovALuM samRddha graMthAlaya (lAyabrerI) che tathA tyAM ja vyaktigata ane sAmUhika dhyAnanI sAdhanA arthe bhAIo tathA baheno mATenAM alaga-alaga dhyAnakakSonI vyavasthA che. - AvAsanI suvidhAo satsaMgI bhAI-baheno mATe alaga-alaga raheThANanI ati suMdara vyavasthA | kendramAM upalabdha che. kendranA mukhya bilDIMgamAM lagabhaga 100 bhAIo, sAmenA mahilA (TAITala peja-3 upara cAlu) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w, adhyAtma paMthanI yAtrA zrImad rAjacaMdra vacanAmRta patrAMka: 254/497/pa2pa/pala9 nAM vizeSArtha vizeSArtha lekhaka : pU. saMtazrI AtmAnaMdajI prakAzaka : zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra (zrI satkRta-sevA-sAdhanA-kendra saMcAlita) kobA-ji. gAMdhInagara (gujarAta) - 382 007 phona naM. (079) 3276219483 pheksa naM. (079) 2327 6142 E-mail. srask@rediffmail.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : jayaMtabhAI ema. zAha, pramukha zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra kobA-ji. gAMdhInagara (gujarAta) - 382 007 phona naM. (079) 3276219483 pheksa naM. (079) 2327 6142 prathama AvRtti dvitIya AvRtti mUlya : rU|. 20 , AghyAtmika THE RIVER TAipaseTIMga zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra, kobA phona naM. (079) 3276219483 pheksa naM. (079) 3276142 5000 1000 sAdhanA kendra (4) 382009 phona 15sI, I. sa. 1980 I. sa. 2005 mudrakasthAna H bhagavatI oNphaseTa baMsIdhara esTeTa, bAraDolapurA amadAvAda-380 004, phona naM. 2216 7603 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA samarpaNa mokSamArgamAM pravRtti benI ghaTe che; eka AtmajJAnInI ane eka AtmajJAnInA AzrayavAnanI, ema zrI jine kahyuM che." A uparokta zAstravacana anusAra saraLa, sahaja ane sukhada chatAM dIdhe, vikaTa ane puruSArthasAdhya evA mokSamArgamAM pravRttamAna mahAjJAnI puruSone ane temanA batAvelA mArge cAlI rahelAM temanA AzrayavAna sarva mumukSuone A graMtha sAdara samarpaNa karuM chuM. OM - vizeSArtha lekhaka Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA adhyAtmano paMtha darzAvanAra jJAnInI vANInuM mAhAbhya (harigIta) 1. jinavacana auSadha A, viSayasukhanuM virecana amIgaNuM; mRtyuja rAvyAdhiharaNa, kSayakaraNa duHkha samastanuM. (harigIta) 2. viveka ne sabodha je, kalyANajanya prazAMtane, sutattva upade zatI je saMto taNI vANI Thare. 3. "zI enI zailI ! jyAM AtmAne vikAramaya thavAno anaMtAMza paNa rahyo nathI. zuddha, sphaTika, phINa ane candrathI ujjavaLa zukladhyAnanI zreNithI pravAharUpe nIkaLelA te nigraMthanA pavitra vacanonI mane-tamane trikALa zraddhA raho ! e ja paramAtmAnA yogabaLa AgaLa prayAcanA." 4 jJAnInI vANI pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che; ane anubhavasahitapaNuM hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che. - (dohA) vacanAmRta vItarAganAM, parama zAMtarasa mULa; auSadha je bhavaro ganAM, kAyara ne pratikULa. maMtra taMtra auSadha nahIM, je thI pApa palAya; vItarAga vANI vinA, avara na koI upAya. 1. zrI darzanapAhuDa/17 (rA. cha. desAI kRta padyAnusAra) 2. zrI jJAnArNava/18 ejana. 3. zrImad rAjacaMdra vi. patrAMka pa2. 4. ejana va. patrAMka ka79. 5. ane 3. ejana/pRSTha 31. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 7. 8. 9. 10. 11. 7. 8. 9. X adhyAtma paMthanI yAtrA AtmAdi astitvanA jeha nirUpaka zAstra, pratyakSa sadguru yoga nahIM, tyAM AdhAra supAtra. (savaiyA ekatrIsA) jo pai tohi tarivaikI IcchA kachu bhaI bhaiyA tau tau vItarAgajUke vacaura dhArie, bhau samudrajalameM anAdi hI teM buData ho; jinanAma naukA milI cittad naTArie. khevaTa vicArI zuddha thiratAso dhyAna kAja, sukha kaiM samUhako sudRSTisau nihArie, calie jo IMha paMtha milie zyau mAragameM; janma jarA maranake bhayako nivArie. (savaiyA ekatrIsA) suna jinavAnI jiha prAnI tajyo rAgadveSa, teI dhanya dhanya jinaAgamaneM gAe hai . amRta samAnI yaha jihuM nAhiM ura AnI, teI mUDha prAnI bhAvabhaMvari bhramAe hai . yAhI jinavAnIko savAda sukha cAkhyo jina, teI mahArAja bhaye karama nasAe haiM. tAteM Dhaga' khola bhaiyA leha jinavAnI lekha, sukhake samUha saba yAhImeM batAe haiM. anubhava sukha utpatti karata bhavabhrama dharai uThAI, aisI bAnI saMtakI jo ura bhedai AI. aneka saMzo chede, parokSa je batAvatI, netrahIna kahevAya jene, no'ya dRSTi zAstranI. zrI AtmasiddhizAstra gAtha-13. bhaiyA bhagavatIdAsakRta zrI brahmavilAsa8. ejana4., + nAvika saMkalpa-vikalpanI jALa. * 10. 11. AMkho, cakSu. saMtamahimAvarNana, zrI rAmacaritamAnasa. zrI hitopadeza Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 12. 14 eka zabda gurudevakA, tAkA anaMta vicAra, thAke munijana paMDitA veda na pAvai pAra. sapuruSanA ekeka vAkyamAM, ekeka zabdamAM, anaMta Agama rahyAM che, e vAta kema haze ? jema che tema nija svarUpa saMpUrNa prakAze tyAM sudhI nija svarUpanA nididhyAsanamAM sthira rahevAne jJAnI puruSanAM vacano AdhArabhUta che, ema parama puruSa zrI tIrthaMkare kahyuM che, te satya che. (harigIta) jaga-sahitakara saba ahitakara zuti sukhada saba saMzaya hare; bhramaroga-hara jinake vacana, mukhacandra teM amRta jhareM. (harigIta) aho ! vANI tArI prazamarasa bhAve nItaratI, mumukSane pAtI amRtarasa aMjali bharI bharI; anAdinI mUrchA viSa taNI tvarAthI UtaratI, vibhAvethI thaMbhI svarUpa bhaNI doDe pariNati. 15. 16. 12. mahAtmA kabIradAsajI. 13. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-113. 14. zrImad rAjacandra va. patrAMka-pa7pa 15. chaha-DhAlA, 62. 16. vidarya zrI hi. je. zAha kRta zrI samayasAra stuti, 3. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA prAka-kathana bhUmikA: bhArata adhyAtmapradhAna saMskRtivALo deza che. A dezamAM viziSTa saMtapuruSonI paraMparA haMmezAM vidyamAna rahelI che ane mukhyapaNe A saMtapuruSonA preraka jIvanamAMthI ane temanI divya AtmoddhAraka vANImAMthI A dezanI janatAe vartamAna ane bhAvi jIvanane samRddha, zAMta ane saphaLa banAvyuM che. gaI sadImAM AvA eka saMtapuruSa thaI gayA, jemanuM jIvana sAdhako mATe jJAna, vairAgya ane bhaktinA pratIka samuM banI gayuM. A saMta te zrImad rAjacaMdrajI, jeone mahAtmA gAMdhIjIe potAnA mArgadarzaka ane preraka tarIke svIkAryA hatA. temanA jIvanamAMthI mahAtmA gAMdhIjIne satya ane ahiMsAnA siddhAMto jIvanamAM utAravAnI parama preraNA maLI hatI. parama tattvajJa zrImad rAjacaMdrajI eka uttama koTinA saMta ane kavi to hatA ja paraMtu potAnA bhAvone ane anubhavone vANI dvArA saiddhAMtika rIte vyakta karavAnuM viziSTa vacanabaLa paNa temanAmAM hatuM. temanA vacanothI prabhAvita thaI aneka mumukSusAdhakone potAnA jIvanane adhyAtmamArge vALavAnI preraNA maLI che. teozrIno upadeza "zrImad rAjacaMdra" nAmanA graMthamAM saMgrahita thayelo che. graMthanuM Ayojana cAra patro (jemanI kramasaMkhyA anukrame 254, 493, parapa zrImad rAjacaMdra-saMpAdaka sadgata brahmacArI pUjya zrI govardhanadAsajI. mULa prakAzana varSa: 1951 prakAzaka : zrImad rAjacaMdra Azrama-agAsa , Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA ane pa9 che) cUMTIne temanA paranI vizeSa vicAraNAnuM Alekhana thavAthI vartamAna graMtha banyo che. zrImad rAjacaMdrajInA vizALa upadezamAMthI A cAra patro evI rIte cUMTavAmAM AvyA che ke jethI AdhyAtmiktAmAM rasa lenAra sau koIne potapotAnI yogyatA ane jarUriyAta pramANe upayogI pAtheya maLI rahe. Ama prAthamika bhUmikAnA sAghakathI mAMDIne ucca koTinA sAdhaka munine paNa potAnA jIvanane unnata, jJAnasabhara, vikAsazIla ane sva-para-upakArI banAvavAmAM A tattvajJAna sahAyaka, preraka ane mArgadarzaka banI rahe che. - dareka patrAMkanA prAraMbhamAM teno TUMko sAra bhUmikArUpe Apyo che, je vAMcyA pachI tenuM vivaraNa vAMcavAthI viSayane tenA pUrvApara saMbaMdha sahita samajavAnuM sahelAIthI banI zakaze. dareka pRSTanA uparanA bhAgamAM moTA akSaromAM mULa upadezanI pAMDulipinuM avataraNa karela che ane teno vizeSArtha nIce nAnA akSaromAM chApelo che. vizeSArthonA AlekhanamAM je je zAstrono AdhAra lIdhelo che tenI vigata je te pAnAnI nIcenA bhAgamAM pAdanoMdha svarUpe ApelI che. gujarAtI ane hiMdI avataraNo vizeSArthanI sAthe ja chApyA che jyAre koIka apavAda sivAya saMskRta-prAkRta avataraNonuM gujarAtI bhASAMtara ja avatarita karyuM che, paNa mULa strotanI vigata nIce pAdanoMdhamAM ApI che, jethI vizeSa abhyAsI mULanuM avalokana karI zake. vizeSArthanuM kada madhyama rAkheluM che. dRSTi adhyAtmapradhAna rAkhela che ane pAribhASika zabdono upayoga ocho karyo che. graMthanuM Alekhana ane prayojanaH zrImad rAjacaMdrajInI anubhavavANI khUba gaMbhIra, arthasabhara, tattvaprakAzaka ane sAdhakone viziSTapaNe preraNAdAyI che. vaLI temanA vistRta, uttama ane upakArI upadezamAMthI mAtra saMkSipta ane Avazyaka tattvajJAnano ja upadeza A patromAM avatarita karelo che. A tattvajJAnano dainika jIvanamAM kevI rIte prayoga karavo ke jethI ApaNA jIvanamAM Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA sAcI AdhyAtmiktAno udaya thAya ane ApaNuM jIvana kRtakRtya bane e dRSTine mukhya rAkhIne vizeSArthonuM vivaraNa kareluM hovAthI A graMthane "adhyAtmane paMthe" evuM nAma ApeluM che. A graMthamAM mAtra koruM tattvajJAna nathI paraMtu uttama evuM je adhyAtmajJAna tenA saMkSipta varNana sahita dainika jIvanamAM tenA prayoganuM ane prayoganI vidhinuM paNa temAM digdarzana thayeluM che. Ama A graMthane "Synopsis ofPrinciples and Pracitce of Spiritualism" e dRSTinI mukhyatAthI avalokana karavAnI vAcakavargane vinaMtI che. A graMthanA Alekhanano eka uddeza to mULa graMthakartAnA mahAna vacanonI UMDI vicAraNAnA avalaMbanathI potAnuM jIvana pavitra banAvavAno avasara vizeSArthanA lekhakane prApta thAya te che. zrImadjInA vacanono sAdo saraLa artha yathApadavI sAmAnya mumukSuone paNa samajavAmAM Ave te bIjo uddeza che. guNAnurAgI, siddhAMtapremI vidvatargane ane pUjya tyAgIgaNane paNa zAstrokta dRSTithI temanA vacanono AdhyAtmika ane sAhityika rasAsvAda anubhavavAno avasara prApta thAya te trIjuM prayojana che. chelle, zrIjina paramAtmA tathA pUjya pUrvAcAryonA vacanono sAra dezakALa Adine khyAlamAM rAkhIne kevI rIte saraLa, adbhuta prayogAtmaka ane lokabhogya zailImAM zrImadjIe gujarAtI bhASAmAM rajU karyo che te vAtano khyAla paNa sahajapaNe A vizeSArthanA avalokana dvArA paMDitavargane ane zAstrAbhyAsIone AvI jaze tevI bhAvanA asthAne nahIM gaNAya. upasaMhAra : A pramANe jJAnI puruSanA vacanono svazakti pramANa vicAravistAra karavAmAM alpajJatAthI vA pramAdathI kaMI paNa nyUnAdhika lakhAI gayuM hoya to sujJapuruSo te tarapha aMgulInirdeza karazo ane vizeSArtha lekhakanI kSatine kSamya gaNI udArabhAve mULamAMthI yathArthabhAva samajazo evI vinaMtI che. A uttama vacanono Azaya satsamAgamanA yoge vAraMvAra abhyAsa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA dvArA hradayagata karI, tattvano yathArtha nirNaya karI, upazama-vairAgyane prApta thaI, tattvavicAranI zreNIe caDhI, bhavyajIvo AtmajJAnAdi uttama lakSmIne pAmI manuSyabhavanI saphaLatAne pAmo evI bhAvanA bhAvI viramuM chuM. "sarvajJa sadguru prati pharI pharI araja e neka, lakSa 2ho prabhu svarUpamAM ho ratnatraya eka."1 saMvata 2036, caitra suda 9, 1. zrI sadgurustuti/7, nityakrama-agAsa, pRSTa 32, OM zAMtiH DaoN. mukuMdabhAI sonejI zAhaAlama TolanAkA pAse, amadAvAda 380 028 va - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtma paMthanI yAtrA bIjI AvRtti veLAe............ I. sa. 1980 mAM A pustakanI pahelI AvRtti prakAzita thaI hatI. te samaye mumukSu bhAIzrI jayaMtibhAI popaTalAla zAhe A prakAzana mATe khUba premaparizrama ane utsAha dAkhavyA hatAM. durbhAgyavaza, teone kensaranI bImArI te ja arasAmAM lAgu paDI ane teonuM zAMtipUrvaka dehAvasAna thayuM. paramakRpALu zrImad rAjacaMdrajInA cAra agatyanA patro upara karelI vicAraNA ane mULa patro A AvRttimAM prathama AvRttinI mAphaka ja prakAzita karyA che. tethI A punarmudraNa ja gaNI zakAya. bhaviSyamAM, samayanI anukULatAe, "zrImad rAjacaMdra' graMthanA bIjA paNa keTalAka patronuM vivecana thAya to sAdhaka-mumukSuone te gahana vacano samajavAmAM saraLatA paDe, evI bhAvanA bhAvIne mumukSuonA karakamaLamAM A punarmudraNarUpa AvRtti samarpaNa karIe chIe ane teonI mumukSatA vardhamAna thaI AtmajJAnaprAptimAM A Alekhana upakArI bano tevI bhAvanA bhAvIe chIe. sAhitya prakAzaka samiti, zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra, kobA. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA - AbhAra - darzana A graMtha pragaTa thAya che temAM aneka mitrono aneka rIte sahakAra sAMpaDyo che. temAM paNa nIce jaNAvelA sajjanono vizeSa sahakAra prApta thayo che; jemanA tathArUpa yogadAna ane premaparizrama vinA A graMtha vAcakavarga sudhI pahoMcI zakyuM nahIM. A kAraNathI A sau mahAnubhAvono aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuM che. (1) AtmArthI zrutAbhyAsI zrIyut jayaMtIbhAI popaTalAla zAha (2) zrIyut ramaNikalAla umedacaMda zeTha (3) AtmArthI bhAI zrIyut ratilAla lAlabhAI zAha (4) ziSTasAhityapremI prophesara zrIyut anila sonejI (5) zrImad rAjacaMdra svAdhyAya maMdira, amadAvAdanA mumukSu bhAI baheno. (9) mArA kuTuMbanA sabhyo. vizeSArtha lekhaka Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 adhyAtma paMthanI yAtrA anukramaNikA krama viSaya 1. patrAMka - 254no TUMkasAra 2. jIvanA doSonuM varNana 3. kuLAcAra te paramArtha dharma nathI 4. mumukSutAnuM svarUpa 5. svacchaMdanirodha ane bodhabIjanI bhUmikA 6. A lokanI sukhecchAthI AtmajJAnaprAptimAM avarodha 7. paramavinayanI ochAIthI AtmajJAnaprAptimAM avarodha 8. zaMkAdi doSone lIdhe AtmajJAnaprAptimAM avarodha 9. premArpaNapUrvaka mahAtmAnI oLakhANathI AtmAnI oLakhANa ane AtmajJAnaprAptinuM phaLa 10.mumukSuone paraspara dharmavArtA zreyaskara che 11.satata vastuvicAranI AvazyaktA patrAMka 493 (cha padano patra) 1. cha padanA patrano TUMkasAra 2. AtmA che, nitya che, kartA che, bhoktA che, mokSa che, mokSano upAya che, evA cha padanuM vivaraNa 3. Atmadarzana thavAthI ahaMbhAvano nAza ane aparokSa pRSTha saMkhyA 1 5 6 patrAMka - 525 - 1. patrAMka-525no TUMkasAra 2. AtmabhAva ane anyabhAvanuM svarUpa, traNa prakAranA 10 11 13-16 17-18 anubhavanI prApti 38-41 4. satpuruSonI bhakti 42-44 5. sadgurunI sAcI bhakti ane tenuM phaLa Atmabodha 45-47 6. upasaMhAra 49-50 19-23 24 25 26 27-37 51 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA upayoganuM zAstranA AdhAre vivaraNa 3. jJAnIno akartRtvabhAva ane tene aMtarmukha dRSTinI prApti 4. jJAnIne jJAna-vairAgyanI zakti 5. jJAnIne paNa parabhAvanA prasaMgothI pAchI haThavAnI zrIjinanI AjJA 6. 'jJAnI ane pramAda'nuM vivaraNa 7. jJAnIne paNa tyAganI preraNA 8. zArIrika pratikULatAo ane vedanAone samabhAvathI sahana karo 9. jJAnI-munine paNa asaMgapadanI siddhi mATe satsaMga karavAnI preraNA ane te mATe vividha zAstronI AjJAo patrAMka - 569 1. patrAMka-569no TUMkasAra 2. satpuruSone namaskAra 3. sarva duHkhanA nAzano upAya ekamAtra AtmajJAna asatsaMga-asatprasaMganuM svarUpa 4. asatsaMgaprasaMgono tathA AraMbha-parigrahano saMkSepa ane tenA phaLarUpe kyA kramathI AtmajJAnaprApti thAya tenuM yuktiyukta, sacoTa, adbhUtapaNe upakArI evuM hradayaMgama varNana. 5. muninuM svarUpa 6. -AtmajJAna-AtmasamAdhino sIdho saMbaMdha 7. -AtmajJAnaprAptinA yogo ane sAdhakanuM jAgRta 52-53 thavuM. 8. -Atmajoga bane to ja manuSyabhavanI saphaLatA ane 54 55-56 57-58 59-62 63-64 65 67-68 69 70 71-73 74-76 26-66 02-26 81-83 12 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA te siddha karavA atyaMta dRDha puruSArtha karavAnI AjJA 84-86 9. AtmajJAna mATe vicAronI nirmaLatAnI AvazyaktA tathA tenIM siddhi mATe tattvajJAnanA abhyAsano ane satsaMganI ArAdhanAno krama sevavo tevI AjJA 10.--vicArabaLanI (dhyAna ka2vAnI)zakti zuM ka2vAthI vadhe ? te mATe kevuM jIvana jIvavuM Avazyaka che ? 11.-anAsakta buddhi-saMsAranA padArthonI asAratA jeTalI bhAse, teTalA pramANamAM AtmavicAranuM baLa vadhe tevo siddhAMta ane te mATenA zAstrapramANo 12.-potAnI asaMgapadanI bhAvanA 13 samajaNa 17.--satsaMganI bhAvanA ane samApti 90-91 92 13.-janakAdi jJAnI gRhastha potAne mATe AdarzarUpa nahIM. 92 14.-upAdhiyogamAM rahevAthI jIvanuM azreya tathA sarvathA jIvanmuktapaNuM rAgadveSa hotA kema saMbhave ? 15.-tyAganuM svarUpa--vidheyAtmaka, niSedhAtmaka tathA bAhyatyAganuM kathaMcit upakArIpaNuM 16.--A vacanonuM upakArIpaNuM tathA jIva, pradeza saMkhyAta, asaMkhyAta Adi zabdonI saMkSepamAM 87 88-89 93 94-97 98 99 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA adhyAtma paMthanI yAtrA" graMthamAM agAuthI 'jJAnadAna' ApanAra dAtAonI zubhanAmAvali nAma sva. praviNacaMdra amRtalAlanA smaraNArthe zrI umarazIbhAI kAnajIbhAI parivAra gAma rUpiyA amadAvAda 5001.00 muMbaI 5001.00 muMbaI 5001.00 laMDana 5001.00 amadAvAda 1501.00 amAdavAda 1001.00 amadAvAda 1001.00 zrI zakarAbhAI giradharalAla zAha sva. zAMtilAla mohanalAla zAha, smaraNArthe amadAvAda 1001,00 sva. vanItAbena mathurabhAI koThArI smaraNArtheamadAvAda 1001,00 rAjakoTa 1001.00 zrI kalyANabhAI bhogIlAla ha. jyotIbena amadAvAda 1001,00 sva. maMjulAbena caMdulAla zAha, smaraNArthe surendranagara 501.00 DaoN. zrI sonejI mukuMdabhAI vI. sva. saubhAgyacaMda modI, smaraNArthe amadAvAda 501.00 DaoN. zrImatI sonejI zarmiSThAbena mukuMdabhAI amadAvAda 501.00 zrI caMdulAla choTAlAla mahetA amadAvAda 501.00 amadAvAda 501.00 amadAvAda 501.00 zrI harilAla mohanalAla zAha zrI hemendrakumAra bulAkhIdAsa zrI caMdulAla gIradharalAla zAha zrI lIlAdhara popaTalAla zAha amadAvAda 501.00 amadAvAda 501.00 zrI rasIkalAla gokaladAsa zAha amadAvAda 501.00 zrImatI jayAbahena zazIkAMtabhAI dhruva zrI amRtalAla dharamazI caMderIyA parivAra zrI chabIladAsa phUlacaMda dozI zrI pAnAcaMdabhAI bhAIcaMda mahetA 14 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 adhyAtma paMthanI yAtrA amadAvAda pa01.00 amadAvAda 501.00 rAjakoTa 501.00 amadAvAda 501.OO amadAvAda 501.00 amadAvAda 501.OO me. zAha esosIeTsa ha. upendrabhAI zrI subodhacaMdra zIvalAla zAha zrI suryakAMta prANalAla zAha zrI jayaMtIbhAI popaTalAla tathA caMdrakAntabhAI amaratalAla zrI mumukSubhAI taraphathI eka mumukSu taraphathI zrI jayaMtIlAla manasukhalAla zAha lokhaMDavAlA zrI zrIkAMta esa. zAha zrI dhIrubhAI ema. jhaverI zrI araviMdabhAI mANekabhAI zrI ramaNIkalAla umedacaMda zeTha zrI lAlabhAI somacaMda zAha zrImatI caMdanabena cInubhAI zrImatI rUkSmaNIbena jayasukhalAla khArA zrImatI mRdulAbena mahetA zrI aruNabhAI bhAvasAra zrI khuzAlacaMda haThIsIMga sakhIdAsa zrI uttamalAla hemacaMda mahetA zrI eca. ke. vyAsa zrI harSadabhAI cunIlAla zAha zrImatI jazavaMtIbahena zAMtilAla zAha amadAvAda amadAvAda 251.00 amadAvAda 251.00 muMbaI 251.00 amadAvAda 151.OO amadAvAda 151.00 amadAvAda 151.00 amadAvAda 150.00 amadAvAda 105.00 amadAvAda 101.00 amadAvAda 101.00 amadAvAda 101.00 amadAvAda 101.00 amadAvAda 101.00 amadAvAda 101.00 amadAvAda 101.00 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G adhyAtma paMthanI yAtrA zrI hiMmatalAla pUMjAbhAI amadAvAda 101.00 zrI jazaMvatalAla cImanalAla zAha amadAvAda 101.00 zrImatI kAMtAbahena caMdulAla zAha amadAvAda 101.00 zrI caMdulAla abajIbhAI zAha amadAvAda 101.00 zrImatI kevalIbahena caMdulAla zAha amadAvAda 101.00 zrImatI cArubahena surendrabhAI mahetA amadAvAda 101.00 zrImatI nalInIbahena praviNacaMdra zAha amadAvAda 101.00 zrI somacaMda DosAbhAI amadAvAda 101.00 zrI vimalabhAI choTAlAla amadAvAda 101.00 zrImatI sAkarabahena mAvajI zAha borIvalI 101.00 zrImatI jhaverabena premajI zAha borIvalI 101.00 zrImatI savitAbena manubhAI khokhANI ghATakopara 101.00 zrI hiMmatalAla cInubhAI zAha amadAvAda 101.00 zrI vinodabhAI zAMtIlAla amadAvAda 101.00 zrI cInubhAI bAlAbhAI amadAvAda 51.00 zrI lalitacaMdra zAMtilAla zAha 51.00 pUnA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA adhyAtma paMthanI yAtrA 'zrImad rAjacandra" graMtha patrAMka 254 no TUMkamAM sAra A patra zrImad rAjacandrajIe khaMbhAtanA mumukSuonA mArgadarzana arthe lakhelo che. prathama to jIvane mumukSutAnI bhAvanA ja thatI nathI e sauthI moTo doSa che ema kahI mumukSutAnI vyAkhyA karI che. tyAra pachI mumukSutAnI prAptimAM svacchaMdane choDavAnI ane te mATe AtmanirIkSaNanI AvazyaktA batAvI che. mumukSatA prApta karyA pachI paNa sAkSAt 'mArgaprApti'ne rokanArAM nIcenA traNa kAraNonuM vizeSa vyAkhyAna karyuM che HA lokanI alpa paNa sukhecchA (1) (2) parama vinayanI ochAI padArthano anirNaya. (3) tatkAlIna ghaNAkharA mumukSuomAM A kAraNono sadbhAva teozrIne dRSTigocara thayo hato tema jaNAvI vinayaguNanI viziSTa ArAdhanA dvArA mahAtmAno nirNaya karIne mohAsakti maTADavAnI AjJA karela che. mohAsakti maTavAthI niHzaMktA, niHzaMkatAthI nirbhayatA, nirbhayatAthI niHsaMgatA ane tethI paramAtmapadanI prApti hoya che ema jaNAvyuM che. chelle, paraspara dharmavArtAmAM ane tattvavicAramAM udyamavaMta rahI samayano sadupayoga karavA bhaNI lakSa dorI vAtsalyabhAva darzAvI patranI samApti karI che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 'patrAMka- 254 no sAra darzAvato cArTa - satsaMga, sallAstra ane sadAcAranA AzrayathI AtmapuruSArtha karatAM jAgelI mumukSutA potAnA doSa jovAmAM apakSapAtatA svacchaMdano nAza bodhabIja bhUmikAnI prApti A lokanI alpa paNa sukhecchA, parama vinayanI ochAI ane padArthano anarNaya evA traNa doSane TALavAno puruSArtha mahAtmAnI sAcI oLakhANa mohAsaktino nAza padArthano nirNaya niHzaktA tIvra mumukSatA nirbhayatA niHsaMgatA paramapada-mokSa-nI prApti. teramAM pagale teramA guNasthAnanI prApti Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA muMbaI, aSADa suda 8, bhoma, 1947 hanAthI nirbhaya patraka niHzaMktAthI nirbhayatA utpanna hoya che, ane tethI niHsaMgatA prApta hoya che. zrI paramAtmane namaH zrI sadgurUdevAya namaH maMgaLAcaraNa (dohA) jJAna-susaMyama pUrNathI dUra karyA savi karma; pragaTAvyuM paramAtma pada va zrI bhagavaMta. bodhi-samAdhinA nidhi, samadaSTi saba mAMhI; jJAna-dhyAna-virAgamaya gurupada namuM AMhI. mithyAtamane TALavA, che adbhuta upadeza, anekAMta vidyA lahuM, jemAM leza na kaleza. vacanAtizaya jehane, karuNA jJAna nidhAna; prazAMta-rasanI mUrati, namuM rAja guru ANa. samIpa samayavartI, parama tattvajJa zrImad rAjacaMdra praNIta, mokSArthIne parama upakArI keTalAka agatyanA patrAMko upara vizeSa vicAraNA karavAnA hetuthI lakhavAno prAraMbha karIe chIe. patrAMka 254 'deha Adi jagatanA sarva padArthothI judAM lakSaNovALo huM A zuddha caitanya svarUpa AtmA chuM' evo bodha saguru-upadezathI, arthathI ane svasaMvedanathI jene thAya che te sAdhaka svasvarUpanA nirNayamAM niHzaMka hoya che ane niHzaMka hovAthI tenA jIvanamAM nirbhayatA ane niHsaMgatA krame karIne dRSTigocara thAya che. jJAnIoe kahyuM che tema : Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - adhyAtma paMthanI yAtrA prakRtinA vistArathI jIvanAM karma anaMta prakAranI vicitratAthI pravarte che; (copAI) "jyAM zaMkA tyAM gaNa saMtApa jJAna tahAM zaMkA nahIM sthApa prabhubhakti tyAM uttama jJAna prabhu meLavavA guru bhagavAna" "aTaLa anubhava svarUpa AtmA sarva dravyathI pratyakSa judo bhAsavo tyAMthI muktadazA varte che. te puruSa mauna thAya che, te puruSa apratibaddha thAya che, te puruSa asaMga thAya che, te puruSa nirvikalpa thAya che ane te puruSa mukta thAya che." samyakatvavaMta jIvo niHzaMkita tethI che nirbhaya ane, che sakha bhaya pravimukta jethI, tethI te nizaMka che." jeTalA pramANamAM AtmajJAna pragaTyuM hoya teTalA pramANamAM jIvanamAM pAramArthika nirbhayatA pragaTe che; je krame karIne vardhamAna thatAM munidazAmAM vikAsa pAmI (AThamA guNasthAnane aMte) pUrNa thAya che. ajJAnarUpI graMthI chUTI jatAM aMtaraMga niHsaMgatA pragaTe che ane sarvasaMgaparityAganI dazA aMgIkAra karatAM sarvathA niHsaMgapaNuM siddha thAya che. bAhyAMtara sarva parigrahanI mamatA choDI niHsaMgapaNuM siddha karavAno jJAnIo abhyAsa kare che. jagatanI aneka prakAranI viTaMbaNAomAM phasAyelA jIvane ghaNA prakAranAM vaLagaNa che te pratyakSapaNe joI zakAya che. ahIM to zrIguru kahe che ke jIva sAthe lAgelI (jJAnAvaraNIya Adi) karmaprakRtino vistAra anaMta che ane te te karmane AdhIna thaIne ajJAnapUrvaka jIvana zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-107. ejana, 709. zrI samayasAra gAthA-228. (zrI hiMmatabhAI je. zAha kRta padyAnuvAda), 2. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA ane tethI doSanA prakAra paNa anaMta bhAse che; paNa sarvathI moTo doSa e che ke jethI 'tIvra mumukSutA' utpanna na ja hoya, jIvI rahelA manuSyamAM aneka prakAranI citravicitratAo dekhAya che. koI krodhI che, koI kAmI che, koI lobhI che, koI mAyAcArI che, koI nAstikapaNe varte che, koI ADaMbaramAM phasAyelo che, koI zokamagna che, koI bhayabhIta che, koI uDAu che, koI zarAbI che, koI zikAramAM AnaMda mAne che, koI laDAIjhaghaDo utpanna karAve che, koI satata niMdAmAM ja racyopacyo rahe che to bIjo vaLI khoTAM ALa lagAvIne ke cADI khAIne kalaha utpanna karavAmAM mazagUla che. ajJAnI jIvonA ati ati vistAravALA doSonuM varNana koNa karI zake ? jema anaMta prakAranAM karmo che tema te te karmone vaza paDelA jagatanA jIvonA doSo paNa anaMta che. te sarva to sarvajJa paramAtmAnA jJAnamAM jhabake che chatAM prAyazcitta karato sAdhaka vidhavidha prakAre kabUle che H 5 1. 2. * Atama dhyAnathI re, saMto sadA svarUpe rahevuM,karmAdhIna che sahu saMsArI, koIne kAMI nava kahevuM,-Atama0 koI jana nAce, koI jana rue, koI jana yuddha karaMtA, koI jana janme, koI jana khele, dezATana koI pharatA.-Atama0* "he prabhu ! he prabhu ! zuM kahuM dInAnAtha dayALa; huM to doSa atyaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa. 6,1 athavA "ItyAdika pApa anaMtA hama kIne zrI bhagavaMtA; saMtati cirakAla upAI vAnI te kahiya na jAI."ra A jIve eTalAM badhAM duSkarmo karyAM che ke jeno koI aMta nathI. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-264, AlocanA pATha-27. zrImad buddhisAgarasUrijI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA athavA 'mumukSutA' ja utpanna na hoya. ghaNuM karIne manuSyAtmA koIne koI dharmamatamAM hoya che, ane tethI te dharmamata pramANe pravartavAnuM te kare che, ema mAne che; paNa enuM nAma 'mumukSutA' nathI. to te badhAM kathanamAM kema AvI zake ? tethI zrIguru A jIva upara karuNA lAvIne tenA badhA doSomAMno mukhya doSa batAvatAM kahe che ke je doSane AdhIna thaIne vartavAthI pote potAnA sAcA svarUpane jANavAnI ke pAmavAnI jijJAsA ja utpanna karI zakto nathI. Ama A ajJAnI jIva mAre sarva karmothI ane sarva doSothI rahita thavuM che ane zAzvata jJAna ane AnaMdane pAmavAM che evI vRtti-sadbhAva-mokSAbhilASa, AtmArthitA ja utpanna karato nathI. jyAM sAdhAraNa mokSecchA paNa utpanna karavAno udyama karato nathI tyAM tIvra mokSAbhilASa upajAvI ugra mumukSupaNuM kyAMthI utpanna kare ? Ama, satya zAzvata nijavastu pratye bedarakAra evo jIva anAdi kALathI janma-jarA-maraNa ane Adhi-vyAdhi-upAdhi jevAM aneka duHkhone pAmI rahyo che. AvA saMsAra-paribhramaNamAM aTavAyelA A jIvane mahapuNyanA udayathI kAkatAlIya nyAye manuSyapaNuM prApta thayuM che. tyAre tenuM sArthakapaNuM karI levA mATe kevI jIvanadRSTi keLavavI joIe te zrIguru karuNA karIne rUDA bhavya jIvone batAve che. A duniyAmAM atyAre aneka dharmamato pravarte che. koI potAne hiMdu, koI musalamAna, koI khristI, koI zIkha, koI jaina, koI svAmInArAyaNa, koI vaiSNava, koI vedAMtI, koI pArasI ke koI vaLI anya prakAre mAne che, je mAtA-pitAne tyAM deha dhAraNa karyo te mAtApitAnA kuLane, dharmane, AcArane, rItarivAjane, mAnyatAne, dharmavyavasthAne, rUDhigata kriyAone, dharmasthAnakone ke paheravezAdine manuSya potAnAM mAne che ane ema ka2vAthI pote dharmI che evI mAnyatAmAM pravartI rahyo che. maMdira, masjida, girajAghara, gurudvArA, derAsara, upAzraya ke agiyArImAM javuM, rUDhigata rIte pUjA, baMdagI, 9 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA mumukSatA e che ke sarva prakAranI mohAsaktithI mUMjhAI eka mokSane viSe ja yatna karavo ane tIvra mumukSatA e che ke ananya preme mokSanA mArgamAM kSaNe kSaNe pravartavuM. prArthanA, pratikramaNa vagere bolI javAM ke zarIranI besavAnI, UThavAnI, namavAnI, sthira thavAnI ke evI bIjI kriyAomAM pravartavuM tene dharmIpaNuM, ArAdhakapaNuM ke mumukSupaNuM mAne che. paraMtu A rIta paramArtha dharmanI nathI. "gaccha matanI je kalpanA, te nahIM savyavahAra bhAna nahIM nijarUpanuM, te nizcaya nahIM sAra." e che parapaMca sahu peTa bharavA taNA, AtmArAma paribrahma na joyo; bhaNe narasaiyo te tattvaciMtana vinA, ratnaciMtAmaNi janma khoyo. "amane to brAhmaNa, vaiSNava game te samAna che. jaina Adi kahevAtAM hoya ane matavALA hoya to te ahitakArI che, matarahita hitakArI che." gacchanA bheda bahu nayana nihALatAM tattvanI vAta karatAM na lAje, udara-bharaNAdi nija kAja karatAM thakA, moha naDiyA kaLikALa rAje....... dhAra taravAnI jeNe sAcI mumukSutA pragaTAvavI che teNe to sarva prakAranA mohathI rahita thavAno apratima puruSArtha karavAno che. moharUpa je Asakti (rAgAMzo) tenAthI akaLAmaNa-gUMgaLAmaNa anubhavIne tethI rahita thavAnI laganI na lAge, dhUna na caDe, nirNaya na bane ane zrI AtmasiddhizAstra, 133. bhaktakavi narasiMha mahetA. upadezachAyA, zrImad rAjacandra, 7. yogIrAja zrI AnaMdaghanajI mahArAja. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 'tIvra mumukSutA" viSe atra jaNAvavuM nathI paNa 'mumukSutA" viSe jaNAvavuM che, ke te utpanna thavAnuM lakSaNa potAnA doSa jovAmAM apakSapAtatA e che, ane tene lIdhe svacchaMdano nAza thAya che. svacchaMda jyAM thoDI athavA ghaNI hAni pAmyo che, tyAM teTalI bodhabIja yogya bhUmikA thAya che. puruSArtha na ulluse to kadApi sAcuM mumukSupaNuM pragaTI zake nahi. A mohanA be prakAra che-darzanamoha (khoTI mAnyatA) ane cAritramoha (khoTuM AcaraNa). karma mohanIya bheda be, darzana, cAritra nAma; haNe bodha vItarAgatA acUka upAya Ama."1 mohathI rahita thavAthI ArAdhanAnA kramamAM sadbodhano paricaya ka2vo Avazyaka che, ane te sadbodhane potAnA jIvanamAM sthira karI te pramANe potAnA jIvananI zuddhinA prayogarUpa AcaraNa karavAnuM paNa jarUrI che. A prakAre mAtra mokSarUpI prayatna ja jyAre jIvanamAM agrImatAne pAme, ane tene anurUpa jyAre jIvanavyavahAranuM Ayojana karavAmAM Ave tyAre jANavuM ke mumukSupaNuM - AtmArthIpaNuM kharekhara pragaTyuM che. ,92 maMda viSaya ne saraLatA, saha AjJA suvicAra karuNA komaLatAdi guNa, prathama bhUmikA dhAra. "kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa.'3 "tyAga, vairAgya, upazama ane bhakti mumukSujIve sahaja svabhAvarUpa karI mUkyA vinA AtmadazA kema Ave paNa zithilapaNAthI, pramAdathI e vAta vistRta thaI jAya che."" 1. 2. 3. 4. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-103. zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka-954. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-38. zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka-643. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA mumukSutAthI AgaLanI dazA tIvra mumukSutA che, jenuM lakSaNa e che ke niraMtara zuddha deva-guru-dharma pratye ati ullAsabhAve atyaMta bhakti pragaTe che, je bhaktinI paripakvatA thaye nijavRttino pravAha zuddha caitanya pratye vaLe che ane nirvikalpa AtmAnubhavano prasaMga vAraMvAra sAMpaDe che. A sthiti mukhyapaNe AtmajJAnaprApti pachI saMyamadazA pragaTa thavAthI utpanna thAya che ane tenuM mukhya lakSaNa tattvasvarUpanI ciMtavanA dhArApravAhathI vahetI thakI bodhi-samAdhinA mArgane atizayapaNe sAdhe te che. Ane ja prazamasukha kahevAmAM Ave che. 992 "para prema pravAha baDhe prabhuseM, saba Agamabheda suura barse, vaha kevalako bIja gyAni kahe, nijako anubho batalAI diye."" "ghaDI ghaDI pala pala sadA, prabhu smaraNako cAva, narabhava saphalo jo kare, dAna, zIla, tapa bhAva. "jIvAdi padArtho tathA (temAM sArabhUta) nija AtmatattvanA ciMtavana rUpa samyajJAnamAM niraMtara jAgRti rAkhavI tene abhIkSNajJAnopayoga kahe che."" C 64 "vardhamAna samakita thaI, TALe mithyAbhAsa udaya thAya cAritrano, vItarAga pada vAsa. "darzanamoha vyatIta thavAthI jJAnInA mArgamAM paramabhakti samutpanna thAya che, tattvapratIti sabhyapaNe utpanna thAya che. tattvapratIti vaDe zuddha caitanya pratye vRttino pravAha vaLe che. zuddha caitanyanA anubhava arthe cAritramoha vyatIta karavA yogya che." 5 A prakAre kSaNe kSaNe jemAM AtmajAgRti che tevI tIvra mumukSutAnI vAta na karatAM sAmAnya ane madhyama kakSAnA sAdhakone mukhyarUpe A zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka-275 1. 2. zrI bRhada AlocanA. 3. jIvAdipadArtha- svatattvaviSaye, samyagjJAne nityaM yuktatA abhikSNa jJAnopayogaH / / 6/24 sarvArthasiddhi. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-112. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-901. 4. 5. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI cAtrA 10 svacchaMda jyAM prAye dabAyo che, tyAM pachI 'mArgaprApti'ne rokanArAM traNa kAraNo mukhya karIne hoya che, ema ame jANIe chIe. A lokanI alpa paNa sukhecchA, parama dainyatAnI ochAI ane padArthano anirNaya. e badhAM kAraNo TALavAnuM bIja have pachI kahezuM. te pahelAM te ja kAraNone adhiktAthI kahIe chIe. A lokanI alpa paNa sukhecchA", e ghaNuM karIne tIvra mumukSutAnI utpatti thayA pahelAM hoya che te hovAnAM kAraNo.... kALe je prayojanabhUta che tevI mumukSutAnA viSayanuM pratipAdana karatAM zrIguru kahe che ke je koI sAdhaka sAco mumukSu thavAnI bhAvanAvALo hoya teNe niSpakSapaNe potAnA doSone jANavA, oLakhavA ane kADhavA ke jethI anAdikALano koThe paDI gayelo evo jIvano svacchaMda ghaTe. aneka janmonA saMskArothI jIvane dehabuddhi ane bahirdaSTipaNuM varte che ane moharUpI madirAthI unmatta thaI mana phAve tema deha-vANI-mananI pravRttimAM niraMkuzapaNe te vartI rahyo che. have, jema jema saddagurunA sAnnidhyamAM ke satsaMganA yogamAM rahIne ArAdhanA kare tema tema nija mati kalpanA choDI jJAnInA mArgano ArAdhaka bane. jema jema sanmArganI ArAdhanA karato jAya tema tema svacchaMda ghaTato jAya, mArgAnusArIpaNuM sadhAya ane mumukSutA vardhamAna thAya. "pratyakSa sadguru yogathI svacchaMda te rokAya, anya upAya karyA thakI prAye bamaNo thAya. 2)1 992 "mAnAdika zatru mahA nijachaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM alpa prayAse jAya." A pramANe sadguru AjJAe vartatAM sahajapaNe anekavidha kalyANa thAya che ane AtmajJAnaprApti mATenI yogyatA vadhI jAya che. AvA 1. ane 2. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-17/18, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA niHzaMkapaNe te 'sat' che evuM dRDha thayuM nathI, athavA te 'paramAnaMdarUpa' ja che ema paNa nizcaya nathI. athavA to mumukSutAmAM paNa keTaloka AnaMda anubhavAya che, tene lIdhe bAhyazAtAnAM kAraNo paNa keTalIka vAra priya lAge che (!) ane tethI A lokanI alpa paNa sukhecchA rahyA kare che; jethI jIvanI jogyatA rokAI jAya che. 11 supAtra athavA 'uttama' mumukSune paNa haju 'sAkSAt - mokSamArga'nI prAptine rokanArAM je mukhya traNa kAraNo che te kAraNono nirdeza karI zrIguru kaMIka vistArathI te kAraNonI samajaNa Ape che ke jethI te kAraNothI rahita thavA mumukSu puruSArtha kare. prathama kAraNa te A lokanI alpa paNa sukhecchA che. mokSamArgamAM sarva prakAranI jagatanI IcchAo bAdhaka ja che, tethI uttama mumukSue sadgurunA sAnnidhyano ke satsaMgano Azraya karI yathArtha bodhane aMtaramAM dhAraNa karavo. A bodhanA phaLarUpe mumukSue "mAro AtmA ja sarvotkRSTa ane zAzvata sukhano khajAno che" evI niHzaMkatA upajAvavI joIe. nija zuddha AtmatattvanI abAdhita sattAnI AtyaMtika ruci jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI mumukSunA jIvanano jhoka jevI joIe tevI gatithI sAdhanA tarapha vaLato nathI. jyAM sudhI jagatanA koI paNa padArthamAMthI sukha maLaze evI mAnyatA UMDe UMDe paNa rahe tyAM sudhI 'paramAnaMda' rUpa evA potAnA AtmA pratye vRttinuM pravahavuM thAya nahi ane jyAM sudhI Ama na bane tyAM sudhI AtmasAkSAtkAra kevI rIte thaI zake ? mATe jyAM sudhI mokSecchA yathAyogya ane tIvra nathI banatI tyAM sudhI mumukSue sadguruAjJAnI zraddhAnA baLe AgaLa vadhavuM rahyuM. kahyuM che ke : "aNumAtra paNa rAgAdino sadbhAva varte jehane, te sarva Agamadhara bhale paNa jANato nahIM Atmane." "he jIva, bhUla mA, tane satya kahuM chuM. sukha aMtaramAM che; te zrI samayasAra gAthA-201. 1. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 AdhyAtma paMthanI yAtrA sapuruSamAM ja paramezvara-buddhi ane jJAnIoe parama gharma kahyo che; ane e buddhi parama dekhyatva sUcave che; bahAra zodhavAthI nahIM maLe. aMtaranuM sukha aMtaranI sthitimAM che, sthiti thavA mATe bAhya padArtho saMbaMdhInuM Azcarya bhUla.' varta nija svabhAvano anubhava lakSa pratIta; vRtti vahe nijabhAvamAM paramArthe samakita." Ama, AtmasvarUpamAM yathAyogya niHzaMkatAnI UNapa tathA te ja paramAnaMdarUpa che e bAbatano anizcaya - A be peTAkAraNono nirdeza karyo. have, mumukSudazAmAM paNa amuka prakAranA sukhanuM vedanA thAya che tevuM trIjuM peTAkAraNa darzAve che. jema jema krodhAdi upazama pAmatA jAya ane sAmAnyapaNe bhaktimArga AdinI ArAdhanA jAmatI jAya tema tema sukha upajAvanArA be prakAranAM kAraNo sAdhakadazAmAM AvI paDe che. eka to anekavidha sAttviktAnA aMzo jevA ke saMguru-paramAtmA AdinA darzana-pUjana-vinaya karatAM karatAM romAMca, harSAzru, kaMThanuM gadgada thaI javuM, samasta zarIranuM pulakita thavuM, dehabhAna kathaMcit vismRta thaI bhAvAvezamAM nRtya Adi zubha anuSThAnamAM pravartavuM vagere Upaje che je sAdhakane ullAsa upajAve che. AvAM anekavidha sAttvika AnaMdanAM spaMdanone jo tAtvika mAnI levAmAM Ave to sAdhaka A viziSTa zubhabhAvanI bhUmikAmAM aTakI jAya che ane sAkSAt mokSamArgathI (zuddhabhAvathI) vaMcita rahI jAya che. bIjA prakArano AnaMda, je mumukSu dazAmAM sahajapaNe saMyogavazAt AvI bane che te pavitratA-mizrita puNyodayano che. mumukSue saMpAdita karelAM jJAna-bhakti-sadAcaraNa AdithI prabhAvita thayelo sAmAnya bhaktasamAja, te mumukSunI vidhavidha sevAzuzruSA karavA lAgI jAya che. 1. zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka-108. 2. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-111. . Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 adhyAtma paMthanI yAtrA suMdara svAdiSTa bhojana, kIMmatI vastro, nayanaramya AvAsa, zArIrika sevA, namaskAra-Adara-praNAma-satkAra vagere bAhya sukhAkArInAM sAdhano te mumukSunI tahenAtamAM hAjara karI de che. vaLI mumukSune potAthI vizeSa guNavAna ane jJAnavAna koI bIjuM AjubAjumAM dekhAtuM na hovAthI tene paNa potAmAM mahattAno AbhAsa utpanna thaI jAya che. Ama viziSTa puNyanA udayathI saMprApta thayelI sAmagrInA grahaNamAM rokAI javAthI tenI vRtti puNya-pApanA phaLarahita evA nijasvarUpanI sAdhanAmAM kAM to pravRtta ja thatI nathI athavA eTalI maMdapaNe pravRtta thAya che ke jethI thoDA vakhatamAM te niSkriya thaI svayaM samAptine pAme che. AvA bannemAthI koI paNa prakAramAM rokAI gaI che jIvanacaryA jenI, te mumukSu, tathArUpa yogyatAne na pahoMcavAne lIdhe, sAkSAt mokSamArgaprAptithI vaMcita rahI jAya che. A pramANe, mArgaprAptine rokanAra prathama kAraNanuM vyAkhyAna pUruM thayuM. mokSamArgaprAptine rokanAruM dvitIya kAraNa je parama vinayanI ochAI, te have jaNAve che. jagatanA sarva ajJAnI jIvomAM joke ahaMtva-mamatvano moTo doSa jovAmAM Ave che, topaNa manuSyanA avatA2mAM ane vaLI A kaLiyuganA manuSyomAM to abhimAna, svAbhimAna, ahaMkAra (ke svamAna ! Self-respect ! )AdinA bahAnA heThaLa aneka nAmothI oLakhAtA mAnanA aMzo dRSTigocara thAya che. vartamAna paryAyamAM (eTale ke dehamAM) ane vartamAna saMyogomAM potApaNAnI bhrAMti UpajI che tevA manuSyomAM aneka prakAranAM mithyAbhimAna hoya che. huM zeTha chuM, zAhukAra chuM, moTo hisAbanIsa chuM, pradhAna chuM, lAgavagavALo chuM, saMghapati chuM, rAjyasattAvALo chuM, Ijanera chuM, nAgara brAhmaNa, sisodiyo rajapUta ke dazA zrImALI chuM, amIravargano chuM, buddhijIvI (Cream of society, intellectual) chuM, AvA AvA, aneka prakAranAM abhimAna vartamAna samAjamAM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtma paMthanI yAtrA 14 jethI sarva prANI viSe potAnuM dAsatva manAya che ane parama jagyatAnI prApti hoya che. e "parama dekhyatva" jyAM sudhI Avarita rahyuM che tyAM sudhI jIvanI jogyatA pratibaMdhayukta hoya che. dekhAya che. vaLI huM tyAgI chuM, tapasvI chuM, vatI chuM, dIrghakALathI saMyamI chuM, prakhara prajJAvAna chuM, satAvadhAnI ke zatAvadhAnI chuM, zAstramarmajJa chuM, aneka ziSyono guru chuM, aneka vidyAmAM pAraMgata chuM, riddhisiddhino dhAraka chuM, amuka saMpradAyano vaDo chuM AvA prakAranA ghaNA abhimAna paNa vartamAna manuSyomAM jaNAya che.' je sAco mumukSu hoya teNe to potAnA sAcA zuddha AtmasvarUpane jANyuM che tethI AvA koI prakAranA ahaMkAra dhAraNa karyA vagara, jemanA pratApathI potAne potAnA sAcA svarUpanuM jJAna-bhAna thayuM tevA zrI sadgurudevane athavA satparuSane ja te mahattAvALA mAne che ene potAne kharekhara temano sAco sevaka mAne che. Ama karyuM che jeNe evo mumukSu sagurudevane ja bhagavAna samAna gaNe che ane potAnAM kahevAya che tevAM tana, mana, dhanAdi sarva temane caraNe dharIne, temanI AjJAnI yAcanA karIne, temanI AjJAnuM samajI samajIne upayogapUrvaka potAnI zakti gopavyA vinA ArAdhana kare che. "zuM prabhu caraNa kane dharuM, AtmAthI sau hIna, te to prabhue Apiyo, vatuM caraNAdhIna." "A dehAdi Aja thI, vartA prabhu AdhIna, dAsa dAsa huM dAsa chuM, teha prabhuno dIna." pratyakSa saguru sama nahIM parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA Uge na AtmavicAra." naM je 4 zrI ratnakaraMDazrAvakAcAra, gAthA-25. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-125. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-121. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-11. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 adhyAtma paMthanI yAtrA kadApi e banne thayAM hoya, tathApi vAstavika tattva pAmavAnI kaMI jogyatAnI ochAIne lIdhe padArtha-nirNaya na thayo hoya to citta vyAkuLa rahe che ane miththA samatA Ave che; AjJAnuM ArAdhana te ja dharma ane AjJAnuM ArAdhana te ja tapa. mAII thI VII tavo : "dAsa kahAvana kaThina hai, meM dAsanako dAsa, aba to esA ho rahuM ki pAMva talekI ghAsa. "rAI bAMTA bIsavAM, phira bIsanakA bIsa, esA manavA jo kare, tAhi mile jagadIza." sadaguru padameM samAta che, arihaMtAdi pada sarva, tAteM sadguru caraNakuM, upAsAM tajI garva.4 AvAM AvAM aneka vacanothI satparuSanuM- gurunuM adbhuta alaukika mAhAmya pUrve mahApuruSoe prakANyuM che. sAdhakane jyAre A vAta aMtaramAM yathArtha samajAya tyAre tene atizaya ullAsa Ave che. puruSanI ekaniSThAe sevA karavAthI ane temanA sAcA svarUpanI oLakhANa thavAthI temanAmAM prabhunA jevI ja divya jJAnajyotinuM darzana thAya che. temanI AjJAnA ArAdhanathI potAne paNa krame karIne temanA jevI ja Atmika samRddhi avazya pragaTe che. "tanaseM, manameM, dhanameM, sabaseM, gurudevanI Ana sva-Atma barse, taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAvahi prema ghano.5 "enuM svapna jo darzana pAme re, tenuM mana na caDhe bIje bhAme re, naM 4 4 upadezapada, zrI haribhadrasUri. mahAtmA kabIradAsajI. mahAtmA kabIradAsajI. zrI sadguru stuti-zrI ratnarAja svAmI. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-275. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA kalpita padArtha viSe 'sat'nI mAnyatA hoya che; thAya sadguruno leza prasaMga re, 1. 2. 3. tene na game saMsArIno saMga re." ,,1 na A uparokta prakAre jyAre potAnAmAM viziSTa vinayaguNanuM pragaTavuM thAya tyAre tenA phaLarUpe prANImAtramAM potAnA jevo ja AtmA dekhAvAthI tene saunI sevA"no bhAva Upaje che, jethI 'sarvAtmabhAva'nI sAdhanA saheje saheje bane che; ane dharmadhyAna pratye vaLavAnI pAtratA krame karIne sAdhakamAM pragaTe che. A vAta ko2A tarkathI samajaNamAM Ave tevI nathI, paNa potAnAmAM uttama pAtratA pragaTa karavAnI rucivALA mumukSune A vinayaguNanI ArAdhanAno prayoga jIvanamAM ka2vAnI bhAvanA Uge che. bIjI bAju zuSkajJAnI-matArthI manuSya A bAbatano marma pAmato nathI ane mahAna AtmalAbhathI vaMcita rahI jAya che. vinayaguNanuM mokSamArgamAM AvuM alaukika mAhAtmya che, tethI ja zrI uttarAdhyayanasUtranA chatrIsa adhyayanamAM vinaya-adhyayana sarva prathama mUkela che. jyAM sudhI AvA vinayaguNane nahi ArAdho tyAM sudhI tamArI game tevI tIkSNa buddhi paNa prajJArUpe pariNamaze nahi ane Atmatattvane grahaNa karI zakze nahi; mATe vinayanuM AvuM alaukika mAhAtmya ke Asannabhavya (jemane mukti nikaTa che tevA) jIvo ! saMmata karo, temAM ja tamAruM kalyANa che, ema vItarAgamArgamAM zrIguruono upadeza che. evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga, mULa hetu e mArgano, samaje koI sabhAgya.2 "hoya mumukSu jIva te samaje eha vicAra, hoya matArthI jIva te avaLo le nirdhAra." AtmajAgRtinAM pado, nityakrama agAsa. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-20. ejana, 22. 16 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA "vinayAcAra saMpanna, viSayothI parAkSukha, jJAnanI bhAvanAvALo lahe che hita uttama. Ama, mArgaprAptine rokanArAM be kAraNone samajAvIne have zrIguru chelluM ane trIjuM kAraNa kahe che ane te che-padArthano anarNaya. paramArthane kharekhara prApta karavo te kAMI ramata vAta nathI. satsaMga, saddhodha, sadAcAra ane tattvAbhyAsanA baLathI jema jema avidyAnA daDha saMskAronI pakaDa sAdhakajIva uparathI DhIlI thatI jAya che tema tema tenI yogyatA vadhatI jAya che, teno vikAsa thato jAya che ane UMcA UMcA pariNAmone prApta karato thako te graMthibheda (avidyAnA nAza) bhaNI dRDhatAthI DagalAM bharye jAya che. sadgurunA bodhane madhyasthapaNe grahaNa karato, koI paNa durAgraha na rAkhato thako, mAtra satya tattvane ja grahaNa karavAnI aMtaraMga jijJAsAvALo te puruSa jyAre Avo sapuruSArtha jALavI rAkhe che tyAre sApekSavAdanuM (anekAMtavidyAnuM) rahasya tene sadgurunA bodhathI dhIme dhIme samajAtuM jAya che ane jema jema samajAtuM jAya che tema tema vastutattvano yathArthabhAva tenA aMtaramAM bhAsato jAya che. Ama, sarva prakAre prayojanabhUta tattvonuM aviruddha jJAna siddha thatAM avazya tene uttama AtmalAbha thAya che. "dIrghakALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bodhabIjanI prApti hoya che ane te bodhabIja te prAye nizcaya samyakatva hoya che." "jAke hirade meM syA vAda sAdhanA kara, zuddha Atamako anubho pragaTa bhayo che, jAke saMkalapa vikalapa ke vikAra miTI sadA kAla eka bhAva 2sa pariNAyo che, jAte baMdha vidhi parihAra mokSa aMgikAra eso suvicAra pakSa sou chAMDI dIno che, zrI sArasamuccayaH zrI kulabhadrAcArya. zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka-330. 2. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA jAkI jJAna mahimA udyota dina dina prati, sAu bhavasAgara ulaMdhI pAra gayo che.' "zrAmaNya jyAM ekADhe ne ekAgya vastu nizcaya nizcaya bane Agama thakI, Agama pravartana mukhya che." "pravacana aMjana jo sadguru kare, dekhe parama nidhAna jinesara; hRdaya-nayaNa nihALe jagadhaNI, mahimA meru samAna jinesara, dharma jinera gAuM raMgazuM, bhaMga ma paDazo ho prIta jinesara A pramANe jJAnIpuruSanA vacananA AdhAre vastusvarUpano yathArtha nirNaya karavo joIe ke A ja samyagujJAna che. jyAM sudhI AvuM samyagUjJAna aMtaramAM susthita na thAya tyAM sudhI citta caMcaLa rahe, bhaya ane AkuLatA TaLe nahi ane anekavidha saMkalpa-vikalponI jALamAM sAdhaka phasAyelo rahe. kadAcit upara uparathI samabhAva rAkhavAno prayatna kare, paNa yathArthabodhamAM sthiratA na thaI hovAthI nAmamAtra samatA-upalaka samatAdekhAvanI samatA Ave, sAcI samatA Ave nahi. Ama vastuno yathArtha nirdhAra aMtaramAM thayA vinA jagatanA anekavidha padArthomAM vRtti doDyA kare che ane jyAM sthira thavI joIe tyAM sthira thaI zakatI nathI. A vizvano sarvotkRSTa padArtha mAro zuddha AtmA ja che; tenAthI vizeSa, moTuM, mahAna, unnata, sukhadAyaka, UMcI kakSAnuM, upAdeya, svIkArya, AdaraNIya, zreyarUpa, dhyeyarUpa, lakSyarUpa, zraddhavAyogya, prAptavya, ane kRtakRtyatAdAyaka anya kAMI ja nathI evo nirNaya mumukSune thavo anivArya che. Avo parama padArtha je nijAtmA, temAM premano pravAha to ja vaLe jo tenuM sarvotkRSTapaNuM aMtaramAM nirdhArita karIne teno ja abhyAsa karavAmAM Ave. yathA "e rIta darzanajJAna che, Indriya-atIta mahArtha che, mAnuM chuM AlaMbanarahita jIva, zuddha, nizcaya dhruva che.* | - N S zrI samayasAra nATaka. zrI pravacanasAra-232. yogIrAja zrI AnaMdaghanajI mahArAja. zrI pravacanasAra, 192. >> Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 adhyAtma paMthanI yAtrA jethI kALe karI apUrva padArthane viSe parama prema Avato nathI, ane e ja parama jogyatAnI hAni che. A traNa kAraNo ghaNuM karIne amane maLelA ghaNAkharA mumukSumAM ame joyAM che. mAtra bIjA kAraNanI kaMIka nyUnatA koI koI viSe joI che. Atma-padArthanuM atyaMta mAhAmya aMtaramAM bhAsavuM, ekamAtra AtmatRprAptinI ja rUci rahevI ane sarva matamatAMtara, paMtha-Agraha, vyaktigata ke dRSTigata rAgamAM rokAI javAno tathA paMtha-vyAmohAdino abhAva thavo-AvI dazAne prApta thayelo jIva sadgurunA bodhane pAmIne, tattvano yathArtha nirNaya karI zake che. A rIte padArthanA nirNayane pAmelA jIvane sva-dravya (zuddhAtmA) pratye AtyaMtika prema pragaTe che, je pragaTavuM teja sAkSAt mokSamArga che, kAraNa ke tyAra pachI tevA uttama pAtratAne pAmelA jIvane mokSaprAptimAM koI bAdhaka kAraNa rahetuM nathI zrIguru kahe che ke moTA bhAganA amane maLelA mumukSuomAM A traNa kAraNo dekhAyAM che. paraMtu koI koI mumukSuomAM vinayaguNanuM kaMIka prAgaTya dRSTigocara thayuM che. AvA bhAgyavAna mumukSuo vizeSa puruSArtha karIne jo vinayaguNanI ugra ArAdhanAmAM joDAIne yathArtha rIte paramavinayapaNAne prApta thaI jAya to temanAmAM uttama pAtratA pragaTa thaI jAya. AvA mumukSune mokSamArga avazya prApta thAya che. mATe satparuSane yathArthapaNe oLakhIne temanA pratye sarvArpaNa karavuM ema kahevAno zrI sadaguruno Azaya jANavo. vizeSa kyAM sudhI A vAtano vistAra karyA karavo ? bhUtakALa, vartamAnakALe, ane bhaviSyakALe A ja mArga che ke guNavAnone oLakhI, temanA guNonI kharekharI pichAna karI, temanI parama bhaktine AdhIna thaI temanA batAvelA mArge cAlavuM. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 20 ane jo teomAM sarva prakAre (parama dainyatAnI khAmInI) nyUnatA thavAnuM prayatna hoya to jogya thAya ema jANIe chIe. parama dainyapaNuM e traNemAM baLavAna sAdhana che; ane e traNenuM bIja mahAtmAne viSe parama premArpaNa e che. adhika zuM kahIe ? anaMtakALe e ja mArga che. paheluM ane trIjuM kAraNa javAne mATe bIjA kAraNanI hAni karavI ane mahAtmAnA joge tenA alaukika svarUpane oLakhavuM. oLakhavAnI parama tIvratA rAkhavI, to oLakhAze. mumukSunAM netro mahAtmAne oLakhI le che. zramaNo jino tIrthaMkaro, e rIta sevI mArgane, siddhi varyA namuM temane, nirvANanA te mArgane " mArgaprAptine rokanArA pahelA ane trIjA kAraNano 2kAsa thavA mATe parama vinayapUrvaka vartavuM ane vAraMvAra satpuruSanA samAgamano Azraya karI temanA vyaktitvamAM rahelI je divyatA, AtmadRSTi, AtmalakSa ane sahaja udAsInatA tene oLakhavAno prayatna karavo. je koI mumukSu, AtmAno sAco khapI thaIne satpuruSane oLakhavAno vAraMvAra prayatna kare che ane viparIta kAraNo AvavA chatAM potAno prayatna pramANikatAthI jALavI rAkhe che, tenAmAM krame karIne eka evI divya dRSTi Uge che ke jenA pratApe karIne tene satpuruSanA AtmAnI oLakhANa thaI jAya che. AvI pAradarzaka oLakhazakti pedA na thAya tyAM sudhI satata satjhamAgama karyA ja karavo tathA satzAstra ane sadAcAranuM dRDha avalaMbana laIne potAnI mumukSudazA keTalI vardhamAna thAya che tenuM aThavADika, mAsika ke vArSika saravaiyuM kADhavuM ane niraMtara doSo dUra ka2vAno puruSArtha jArI rAkhavo e ja mokSaprAptinuM rahasya che. je koI sAdhakane satpuruSanA svarUpano yathArtha ane dRDha nizcaya thAya tene zuM zuM phaLanI prApti thAya e vAta have zrIguru samajAve che. zrI pravacanasAra, 199. 1. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 adhyAtma paMthanI yAtrA mahAtmAmAM jeno daDha nizcaya thAya che, tene mohAsakti maTI padArthano nirNaya hoya che. tethI vyAkuLatA maTe che. sapuruSa te pragaTa zuddha AtmA che. jene tattvadRSTithI sapuruSanI oLakhANa thAya tene joke satparuSa pratye alaukika bhaktibhAva Upaje che chatAM vyaktigata rAgamAM te vyAmoha pAmato nathI. temanAmAM pragaTelA zuddha Atmatattva pratye te sAdhakamAM parama Adara pragaTe che ane tethI dinapratidina temanAmAM rahelAM anekavidha guNo potAnAmAM kevI rIte pragaTe te taraphano teno puruSArtha vadhI jAya che. phaLasvarUpe samatAbhAvanI temanI sAdhanAnuM anusaraNa ane anukaraNa karato evo te sAdhaka, AtmA-anAtmA ane sva-paranA viveka bhaNI vaLe che. je mumukSu A rIte puruSanA Azraye bhedajJAnano abhyAsa kare che, tenI mohadRSTi krama karIne ghasAI jAya che ane jJAnadaSTi vikAsa pAme che. Ama, eka mahAtmAnI oLakhANa yathArtha rIte jyAre sAdhakane thAya tyAre nIce kahyA tevA aneka prakAra tenA jIvanamAM bane che, je badhAne zAstrakAra bhagavaMtoe vividha apekSAoe samyaktva ke AtmajJAna kahI biradAvyA (1) te sapuruSa pratye tene AtyaMtika ane pAramArthika bhakti pragaTa thAya che. (2) anya sarva mahAtmAonI paNa tene oLakhANa thaI jAya che, kAraNa ke sarva mahAtmAonI jAta (samyapaNAnI apekSAe) eka che. (3) mahAtmAnI oLakhANa thatAM AtmA-anAtmAnI eTale ke jIvaajavAdi prayojanabhUta tattvonI paNa sAcI zraddhA ane nirNaya tene thaI jAya che. A pramANe je mumukSune tattvono yathArtha nirNaya thavAthI AtmajJAna pragaTyuM tene AtmajJAnanA phaLasvarUpe nirAkuLatA Upaje che. have zuM thaze? sukha Avaze ke du:kha? saphaLatA maLaze ke niSphaLatA? mAna thaze ke apamAna? UMdhuM thaze ke catuM? roga Avaze to? mArI sevA koNa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 22 karaze? kadAca mRtyu thaI jaze? garIbAI AvI paDaze? A ane AvA aneka prakAranA vikalponI jALanuM jora have tenA aMtaramAM rahetuM nathI; kAraNa ke prayojanabhUta sarva tattvono nirNaya thayo hovAthI, pApa-puNyano ane mokSatattvano paNa tene nizcaya thaI gayo che. AnA phaLasvarUpe ciMtAmagnatA, AkuLavyAkuLatA, bhaya (sense of insecurity), zokAdino parAbhava thaI eka zItaLa-zAMta-udAsIna yathAyogya-sahajadazA tenA jIvanamAM pragaTe che. kahyuM che ke "gaI vastu soce nahIM, Agama vAMchA nAMhi; vartamAna varte sadA, so jJAnI jagamAMhi, rAImAtra ghaTavadha nahIM dekhyAM kevaLajJAna; yaha nizcaya kara jAnake, tyajIe parathama dhyAna.' AkuLavyAkuLatAno abhAva thavAthI je niHzaMktA Upaje che te A prakAre ke jagatanA padArthomAM to jema banavAnuM hoya tema bano, mAre to mArA AtmahitamAM ja prayatna karavo yogya che. rAgAMzo vidyamAna hovAthI bIjuM je kAMI kArya thAya temAM to huM nimittamAtra chuM. aNumAtra paNa jagatano padArtha mAro nathI e mAro nizcaya che. Avo nirNaya thayo che jene te jJAnI mahAjJAnI thAya che ane bAhyAMtara sarva baMdhanomAMthI mukta thaI zAzvata, svAdhIna, ane atIndriya AnaMdane te prApta kare che. pUrvAcAryoe jJAnInI niHzaktA ane nirbhayatAnuM varNana aneka prakAre karyuM che. jJAnI (samyagdaSTi)nAM ATha aMgomAM paheluM ja aMga niHzaMktA mUkyuM che ane te vaDe ja tene sAteya prakAranA bhayathI rahita kahyo che. parathama dhyAna=ArtadhyAnaHkhoTuM dhyAna, khoTI ciMtA. lAlA raNajitasiMha kRta zrI bRhad AlocanA/21, 19. niHzaMkitva, niHkAMkSitva, nirvicikitsA, amUDhatA, upagRhanatA, sthitikaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA. (zrI mUlAcAra, 201) juo samayasAra, AtmakhyAti kaLaza 155 thI 130. 3. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 adhyAtma paMthanI yAtrA tethI niHzaMktA Ave che. jethI jIva sarva prakAranAM duHkhathI nirbhaya hoya che ane tethI ja niHsaMgatA utpanna hoya che, ane ema yogya che. mAtra tama mumukSuone arthe TUMkAmAM TUMkuM A lakhyuM che; AvI uparokta prakAranI sAdhanAnA baLe pragaTa thaI gayAM che niHzaktA ane nirbhayatA jene, tevA sAdhakane mokSaprAptimAM have bIjA kyA aMtarAyo rokavAne samartha che? aMnatAnubaMdhI Adi kaSAyanA abhAvathI ane jJAnI puruSonAM vacanonI pAramArthika zraddhAthI ullasita thayuM che vIrya jenuM tevo te mahAna sAdhaka, saMyamanI viziSTa sAdhanAnI bhUmikA para vijaya meLavavA have niHsaMgatAne aMgIkAra kare che.* "darzanamoha vyatIta thaI Upajyo bodha je, deha bhinna kevala caitanyanuM jJAna jo. tethI prakSaNa cAritramoha vilokiye, varte evuM zuddha svarUpanuM dhyAna jo apUrva avasara.' Ama, AkhA patrano upasaMhAra karatAM zrIgurue sAdhakano je vikAsakrama upadezyo che te darzAvatAM cArTa mATe juo pAnA naM. 2 mahAjJAnI puruSono upadeza mumukSuone bodhi-samAdhinI prApti thAya te arthe ja hoya che; tethI dezakALane lakSamAM rAkhIne A patramAM je bodha saMkSepathI avatarita karyo che, te tame sau paraspara AtmakalyANa arthe vicArazo. A kaLiyuganI aMdara sarakhI vicArasaraNI dharAvatA dharmalobhI manuSyo ekabIjA sAthe premapUrNa dharmavAtA kare ane * niHzaMktA, nirbhayatA ane tenA phaLasvarUpe niHsaMgatA (nigraMtha-muni pada)ne dhAraNa karanAra sAdhakanI dazAnuM ati adbhuta, romAMcaka, AlAdaka, parama preraka, hubahu varNana jijJAsuoe zrI pravacanasAranI amRtacandrasUrinI 199 thI 200 gAthAonI TIkAmAM avalokavuM. 1. apUrva avasara, zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka-738. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 24. teno paraspara vicAra karI vistAra karavo ane te samajavuM ema ame kahIe chIe. ame AmAM ghaNo gUDha zAstrArtha paNa pratipAdana karyo che. tame vAraMvAra vicArajo. yogyatA haze to amArA samAgamamAM A vAtano vistArathI vicAra batAvIzuM. hAla amAro samAgama thAya tema to nathI, paNa vakhate zrAvaNa vadamAM karIe to thAya; paNa te kya sthaLe te haju sudhI vicAryuM nathI. jJAnIpuruSanAM sUtrAtmaka vacanono artha vividha rIte aneka dRSTikoNathI samajIne potAnuM jJAnabaLa ane dhyAnabaLa vadhArI mokSarUpI puruSArthamAM lAge e ja zreyanuM, harSanuM ane sva-para preraNAnuM mukhya kAraNa che. gurjara bhASAmAM lakhAyelAM hovA chatAM A vacanomAM uttamottama zAstrono sAra ame ThAMsI ThAMsIne bharyo che ema tamo nirdhAra karazo ane jyAM samajaNamAM kaThinatA lAge tyAM vizeSa jJAnInA Azraye temAM rahelo ati addabhuta ane rahasyamaya marma samajazo evI amArI tamone sUcanA che. prAsaMgika sAdharmIo sAthe tattva saMbaMdhI vArtAlApa karI potAnA jJAnane vadhAravuM ane prApta thayelA jJAnane daDha karavuM e dharmamArgamAM mahAna upakAra karanAruM che. AcAryoe paNa pRcchanA (praznottararUpa svAdhyAya)ne tapa kahyuM che. sattaramAM saikAmAM jayapuramAM zrImAnuM ToDaramalajInA sAnidhyamAM, AgrAmAM zrImAnuM banArasIdAsajInA sAnnidhyamAM ane uttara gujarAtamAM, zrImAn AnaMdaghanajInA ane yazovijayajInA sAnnidhyamAM AvI dharmasabhAomAM satsaMga-svAdhyAyanI jJAnagaMgAmAM aneka jijJAsuo snAna karI potAnA AtmAne pavitra karatA hatA. jaina dharmo dhArmikeH vinA ItyAdi Agama sutrothI A vAtanI puSTi thAya che. samyakatvanAM niH zaktitva, upagrahanatva, vAtsalya ane prabhAvanA vagere aneka aMgonuM dharmasabhAothI daDhapaNuM thAya che ane vItarAga bhagavAnanA samagra anuyAyIomAM paraspara sAco prema ane vAtsalya jAge che, je A jamAnAnI tAtI jarUriyAta che. bhArata jaina mahAmaMDaLa dvArA A dizAmAM stutya prayAso thayA che. paNa haju ghaNuM ghaNuM karavAnuM bAkI rahe che, jemAM zrAvako karatAM paNa zramaNa varge vizeSa yogadAna ApavuM Avazyaka che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5 adhyAtma paMthanI yAtrA kaLiyuga che mATe kSaNavAra paNa vastuvicAra vinA na rahevuM ema mahAtmAonI zikSA che. tamane badhAne yathAyogya pahoMce. jo amAro tamAro pratyakSa samAgama jJAnIdaSTa haze to tema banaze ane te samaye jo tama mumukSuomAM bodha jhIlavAnI pAtratA dRSTigocara thaze to amArA zrImukhethI temAM kahelI dharmavArtAno alaukika ane amUlya artha samajavAnuM saubhAgya tamone sAMpaDaze. ema jANajo. vartamAnamAM to ApaNA paraspara samAgamano yoga dRSTigocara thato nathI, paNa thoDA kALamAM thavo saMbhave che. te kevI rIte ane kyA kSetre te aMge haju anizcitatA varte che. chelle ama mahAtmAonI tama sarva mumukSuone khAsa bhalAmaNa che ke potAnA AtmAne niraMtara jAgato rAkhajo ane mohadRSTithI jagata tarapha na jotAM tattvadRSTithI jojo. A kaLiyugamAM bhautika sukhanAM sAdhanonI jhAkajhamALa eTalI badhI vadhI gaI che ane asa...saMgonuM sarvatra eTaluM badhuM prAbalya che ke zrAvakavarga ke zramaNavarga saune khUba sAvacetIthI DagaluM bharavAnuM che, nahi to jANazo ke mArgathI zruta thavAmAM jarA paNa vilaMba nahi thAya. mATe bane teTalo satsaMga ane nivRttikSetrano lAbha laI jJAnI puruSoe kahelA vastusvarUpano barobara khyAla rAkhI rahezo; ane samaye-samaye tathA prasaMge-prasaMge potAnA vicArone tapAsatA rahIne jJAnInA batAvelA mArge cAlatA rahejo. tamone sarvene amArA taraphathI dharmavRddhinI ane sukhAkArInI bhAvanA icchI viramuM chuM. 3OM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA S patrAMka 493 (cha padano patra) TUMka sAra A patra zrImad rAjacaMdrajIe potAnA mukhya muni ziSya pU. zrI laghurAja svAmIne uddezIne lakhyo che. mokSamArgamAM mukhya prayojanabhUta evAM, AtmAnA nIce kahyAM te padonuM, A patramAM saMkSepamAM pratipAdana karyuM che : (1) AtmA che (2) AtmA nitya che (3) AtmA kartA che (4) AtmA bhoktA che (5) mokSapada che ane (6) mokSano upAya che. A padanI pratyakSa-parokSa Adi pramANothI dRSTAMtapUrvaka samajaNa ApIne, sadgurugame teno bodha pAmavA mATe jijJAsune sUcana karela che. A cha padanI vivekapUrvaka yathArtha samajaNa thavAthI Atmadarzana (samyakdarzana)nI prApti thAya che ane te darzanane prApta thayelo puruSa krame karIne saMsAranAM sarva duHkhono nAza karI pUrNa mokSapadane pAme che evo siddhAMta rajU karyo che. A patramAM jJAnamArga ane bhaktimArgano atizaya suMdara samanvaya dRSTigocara thAya che. je satparuSoe A cha padano bodha, kevaLa jagatanA jIvonA kalyANa mATe karyo che teo pratyenI addabhuta alaukika bhaktinuM nirUpaNa ahIM jovAmAM AvyuM che. bhAratIya darzanomAM sarvamAnya evI zrIsaddagurunI pAramArthika bhaktinuM svarUpa ane tenuM phaLa paNa ahIM jaNAvela che. chelle, potAne pragaTa thayelI AtmadazAnuM sUcana karI, te dazA pragaTa thavAmAM jemanAM vacanAmRta parama upakArI thayAM che evA satparuSone pharI pharI namaskAra karI patra pUrNa karela che. vizeSa noMdha : A cha padanuM savistara zAstrIya paddhatithI jemAM varNana karela che te "zrI AtmasiddhizAstra abhyAsI mumukSuoe avazya vAcana-manana-anuzIlana karavA yogya che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 adhyAtma paMthanI yAtrA patrAMka naM. 493 ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI muMbaI, phAgaNa, 1950 namaskAra. zuddha AtmasvarUpane pAmyA che evA jJAnI puruSoe nIce kahyAM che te cha padane samyagdarzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka kahyAM che. prathama pada :- 'AtmA' che. mokSecchune prayojanabhUta evAM cha padanA siddhAMtane rajU karatAM, prAraMbhamAM ja te cha padano bodha ApanAra evA zrI sadgurudevane namaskAra karIne Adi-maMgaLa kare che jenAthI uttama bIjuM koI avalaMbana nathI tevA, bhavasAgarathI tAravA mATenI tattvajJAnarUpI naukAnA sukAnI, AtmajJAnaAtmasaMyamarUpI aizvaryanA svAmI, pratyakSa jANe ke mokSanI ja mUrtisamA evA sva-52-kalyANamAM niraMtara udyamavaMta zrIgurudevanA caraNakamaLamAM mana-vacana-kAyAnA yogonI zuddhithI ekAgratApUrvaka praNAma karuM chuM. Ama, mAMgalika karIne, have potAnA vaktavyanI pramANiktA rajU kare che. 'AtmA che", 'AtmA nitya che', 'AtmA kartA che', 'AtmA bhoktA che', 'mokSapada che', ane 'mokSano upAya che". A je cha padanI vyAkhyA ame karavAnA chIe te cha pada samyaktva (Atmadarzana)ne rahevA mATenuM uttama sthAna che. A vAta jagatanA sarva jJAnIpuruSoe svIkArI che. kevA jJAnIo ? to kahe che ke te jJAnIo ke jemaNe potAnA jIvanamAM sAcI zraddhA, sAcuM jJAna ane sAcA AcaraNanI ektA sAdhIne pratyakSapaNe svasaMvedana (AtmAnubhava) dvArA zuddha AtmasvarUpano sAkSAtkAra karyo che-- matalaba ke potAnA viziSTa Atmavaibhavane pragaTa karyo che. prathama pada : A vizvamAM jema aneka padArtho che tema AtmA paNa eka viziSTa padArtha che. yathA - Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 adhyAtma paMthanI yAtrA jema ghaTapaTa Adi padArtho che, tema AtmA paNa che. amuka guNa hovAne lIdhe jema ghaTapaTAdi hovAnuM pramANa che tema svapara prakAzaka evI caitanya sattAno pratyakSa guNa jene viSe che evo AtmA hovAnuM pramANa che. "e rIte darzana jJAna che, Indriya-atIta mahArtha che, mAnuM chuM AlaMbana rahita, jIva zuddha nizcaLa dhruva che." chuM eka zuddha mamatvahIna huM jJAnadarzana pUrNa chuM, emAM rahI sthita, lIna emAM, zIgha A sI kSaya karuM." A be gAthAonI zrI amRtacandrasUri kRta abhuta TIkAomAM AtmAne paNa jagatanA bIjA padArthonI jema padArtha vizeSa tarIke siddha karyo che. tenuM abhyAsI mumukSuoe satsaMganA yoge vizeSa parijJAna karI svapadArthanA pramANajJAnamAM niHzaMka thavuM yogya che. ghaDo, vastra Adi rUpI jaDa padArthonuM astitva sparza-rasagaMdhAdi guNonI vidyamAnatAne lIdhe nakkI karI zakAya che. jema ke ghaDo mATImAMthI banAvavAmAM Ave che, kuMbhAra cAkaDA upara tene banAve che, temAM pANIne ThaMDuM rAkhavAno guNa che, te lAla ke kALA raMgano hoya che, te jamIna para paDe to phUTI jAya che vagere lakSaNothI ghaDAno nirNaya thaI zake che. kaMIka AvI ja paddhatithI AtmAnI paNa oLakhANa thaI zake che. sukha ane duHkhano je anubhava kare che; jenA viyogathI manuSya (athavA anya prANI) zaba-muDaduM banI jAya che tevo arUpI cetana padArtha te AtmA che. ' ' jagatanA padArthomAM aneka guNo jovAmAM Ave che. jema ke sonuM pILuM paNa che, caLakATavALuM paNa che, vajanadAra paNa che, ane kATa na caDe tevuM paNa che tema AtmAmAM paNa aneka guNo che. A guNone zaktio paNa kahevAmAM Ave che. te zaktionuM varNana karatAM zrIguru kahe che : zrI pravacanasAra, 192. 2. zrI samayasAra, 273. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 adhyAtma paMthanI yAtrA "je draSTA che daSTino, je jANe che rUpa; abAdhya anubhava je rahe, te che jIva svarUpa." "zuddha buddha caitanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; bIjuM kahIe keTaluM? kara vicAra to pAmara "samatA, ramatA UradhatA, jJAyaktA, sukhabhAsa, vedaktA caitanyatA, e saba jIva vilAsa, AtmAnI AvI aneka (anaMta) zaktiomAMthI mukhya suDatAlIsa (47) zaktionuM varNana te te nayanI pradhAnatAthI, adhyAtmazAstromAM kareluM che, je vaDe AtmAno bodha prApta thaI zake che. potAne ane parane jANavA-dekhavAnI caitanyaguNAnusArI zakti jemAM mukhya che evA A AtmAnuM varNana navadvArathI siddhAMtazAstromAM paNa nIce pramANe karyuM cheH (harigIta) "jANe ane dekhe badhuM, sukha abhiSe duHkhathI Dare, hita ahita jIva kare ane hita-ahitanuM phaLa bhogave?" (caupAI) "jIva maya upayoga amUrti, kartA dehamAna hai pUrva, bhoktA saMsArI ara, siddha, Urdhvagamana navakathana prasiddha, tIna kAlameM jIvana jAsa, Indriya baLa AyuSaucchAsa, ori prANa vyavahAre jIva, nizcayanaya cetanA sadIva." A pramANe siddhAMtazAstro ane adhyAtmazAstrono, sadgurugame, samanvayAtmaka abhyAsa karavAthI sAdhakanuM jJAna, pramANane pAmatuM thayuM 1. 2. zrI AtmasiddhizAstra, 51, 117. 3. zrI samayasAra nATaka, utthAnikA, 20. 4. juo zrI samayasAra zrI pravacanasAranI zrI amRtacandrasUrikRta TIkAonA pariziSTo zrI kuMdakuMdAcArya, viracita paMcAstikAya, 122 (zrI hi.je.zAha kRta gujarAtI padyAnuvAda). zrI bRhadravyasaMgraha, 3-4, zrI paMDitapravara jayacaMdajI chAvaDAkRta bhASAvacanikA (AtmA che, upayogamaya che, amUrti che, kartA che, bhoktA che, zarIrapramANa che, saMsArI che, siddha che, UrdhvagamanasvabhAvI che. A nava dvArathI AtmAnuM varNana karyuM che.) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 30 bIjuM padaH "AtmA nitya che. ghaTapaTAdi padArtho amuka kALavartI che. AtmA trikALavartI che. ghaTapaTAdi saMyoge karI padArtha che. AtmA svabhAve karIne padArtha che; samyakarUpe pariNamI 'AtmA che" evA prathama padano atyaMta dRDha ane abAdhita nirNaya kare che. bIjuM pada : "AtmA nitya che : vastra, ghaDo vagere padArtho amuka samaye, amuka vyakti dvArA, amuka anya padArthonA saMyojana AdithI bane che. AtmAne koI vyakti koI anya padArthonA saMyojana dvArA banAvatI hoya ema jaNAtuM nathI, eTale ke AtmA saMyogI padArtha nathI paNa svAbhAvika padArtha che. koI anya vastunA mizraNa vagerethI na banelo evo A AtmA, tethI, kevI rIte nAza pAme ? ane nAza pAme to kaI vastumAM bhaLI jAya ? Ama, koI vastu ke vyaktithI nahi upajelo evo A "AtmA' nAmano padArtha svabhAvasiddha, anAdi-anaMta ane sAhajika che ema Thare che. A uparAMta bIjI paNa keTalIka hakIkatono sUkSma vicAra karavAthI AtmAnA nityapaNAnuM anumAna thaI zake che. (1) eka ja kuTuMbamAM janmelA, eka ja keLavaNIne pAmelA, be bALakonA vyaktitvamAM khUba ja judApaNuM dekhAya che, je pUrvakarmanI sattA sAbita kare che. pUrvajanma sAbita thatAM AtmAnuM nityatva svayaM puravAra thaI jAya che. (2) uMdara-bilADI, mora-sApa vagere janmajAta vaira pUrvasaMskAra sUcave che. (3) sarpa vagere prANIomAM krodhAdi vizeSa pramANamAM dekhAya che. yathA krodhAdi taratamyatA sarpAdikanI mAMya pUrvajanma saMskAra te, jIvanityatA tyAMya." (4) keTalAka saMta-mahAtmAone ke anya vyaktione potAnA pUrvabhavonuM spaSTa jJAna thAya che, jene jAtismaraNajJAna kahevAmAM Ave che. 1. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-97. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 adhyAtma paMthanI yAtrA kema ke tenI utpatti mATe koI paNa saMyogo anubhavayogya thatA nathI. koI paNa saMyogI dravyathI cetanasattA pragaTa thavA yogya nathI. mATe anutpanna che. asaMyogI hovAthI avinAzI che, kema ke jenI koI saMyogathI utpatti na hoya, teno koIne vize laya paNa hoya nahIM. - trIjuM padaH "AtmA kartA che. sarva padArtha arthakriyAsaMpanna che. kaMIne kaMI pariNAmakriyA sahita ja sarva padArtha jovAmAM Ave che. AtmA paNa kriyAsaMpanna che. kriyAsaMpanna che, mATe kartA che. trIjuM padaH have zrIguru trIjA padanI prarUpaNA kare che jemAM "AtmA kartA che. te siddhAMta rajU kare che. A jagatamAM je kAMI jaDa ne cetana padArtho dekhAya che te sarvamAM kAMI ne kAMI pheraphAra thato jovAmAM Ave che, pachI bhale te sthaLa hoya ke sUkSma; athavA eka prakArano hoya ke aneka prakArano. pratyakSapaNe dekhavAmAM AvatA A pheraphArono te te padArtha kartA che. padArthomAM thatI A kriyA (pariNamana, avasthA)nuM vivecana pUrNajJAnI evA zrIjina paramAtmAe aneka dRSTithI karyuM che. padArthamAM thatA A vidhavidha pariNAmonI vyavasthAne yathArtha samajavA mATe sApekSa dRSTinI AvazyaktA che. je je dRSTithI te pariNAma jovAmAM Ave te dRSTi (AMzika jJAna-point of view)ne naya kahIe ane tenA mukhya sAta naya che. emanAM nAma naigamanaya, saMgrahanaya, vyavahAranaya, RjusUtranaya, zabdanaya, samabhirUDhanaya, ane evaMbhUtanaya - ema che. ahIM adhyAtmanuM prayojana hovAthI te sAta nayone saMkSepIne, karuNAsAgara zrIgurue AtmAnuM parijJAna karAvavA ane teno kartA-karmasaMbaMdha batAvavA mATe mukhya evA traNa nayonuM Alekhana karyuM che. AtmAnuM kartA-karmapaNuM A traNa mukhya nayo dvArA nIce pramANe jANavuM. prathama, nizcayadRSTie jotAM dareka AtmA potapotAnI pariNatino kartA che. ahIM ema samajavuM ke mokSamArgamAM ratnatrayarUpe (samyagadarzana1. zrI tattvArthasUtra, 1/33. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA te kartApaNuM trividha zrIjine vivecyuM che; paramArthathI svabhAvapariNatie nijasvarUpano kartA che. anupacarita (anubhavamAM AvavA yogya, vizeSa saMbaMdhasahita) vyavahArathI te AtmA dravyakarmano kartA che. jJAna-cAritranI ektArUpe) AtmAnI je avasthA sAdhanAkALa daramyAna pragaTe che te pariNatino utpAdana-kartA AtmA pote ja che ane saMsAra-avasthAmAM AtmAne ajJAna-asaMyamane lIdhe ja zubhAzubha bhAvo pragaTe che. mATe ema nakkI karavuM ke, yogya dravya-kSetra-kALa-bhAvano saddabhAva hotAM, zubhAzubha bhAvonI utpattimAM ane zuddha bhAvonI utpattimAM AtmA pote ja kartA thaIne pariName che, bIjuM koI nahi. kahyuM che ke, 'AtmA to sadA potAnA bhAvone kare che ane paradravya paranA bhAvone kare che; kAraNa ke potAnA bhAvo che te to pote ja che ane paranA bhAvo che te para che.' Ama zuddhanizcayanayanI apekSAe AtmAnuM kartA-karmapaNuM kahyuM. have, bIjI dRSTie AtmAnuM kartApaNuM jaNAvatAM kahe che ke jevo jevo bhAva AtmA kare, tevA tevA prakAranA karmaparamANuono tenI sAthe (AzravabaMdharUpe) saMbaMdha thaI jAya che. A saMbaMdhane satyArtha kahyo che kAraNa ke AtmAnA bhAvane ane karmaparamANunI jAta-jaththorasa vagerene niyamita saMbaMdha che. matalaba ema che ke AtmapariNAmane anurUpa ane anukULa hoya tevo ja karmabaMdha thAya che, jenI vizeSa vyavasthA karmasiddhAMtathI jANavI. Ama hovA chatAM, AtmA cetana che ane karmaparamANu jaDa ane anya dravyarUpa che mATe A nayane anupacarata saddabhuta vyavahAranaya kahI, te dRSTie AtmAne (jJAnavaraNAdi dravya) karmono kartA kahyo che. kara have upacAranI apekSAe kathana kare che. ghara, nagara Adi jagatanA padArthono AtmA sAthe ekakSetre saMbaMdha nathI. jema karmaparamANu 1. AtmabhAvAn karotyAtmA parabhAvAn sadA paraH / Atmaiva hyAtmantro bhAvAH parasya para eva te / / zrI samayasArakaLaza, 57. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA upacArathI ghara, nagara Adino kartA che. AtmA sAthe joDAyelA che, tema ghara-nagara Adi joDAyelAM nathI, arthAt sthULapaNe paNa te badhAM AtmAthI bhinna che. A kAraNathI ghara, nagara AdinA nirmANamAM AtmAne kahevo te upacAra mAtra che. pratyakSa bhinnakSetravALAM hovAthI tema kahevuM te eka lokavyavahAra athavA samAjavyavasthA che, mATe te paramArthadaSTie jotAM satyArtha nathI. Ama hovA chatAM, samAjavyavasthAnI dRSTie te satya che. jo tene sarvathA asatyArtha mAnavAmAM Ave to svadhana-paradhana, sva-strI para-strI vagerenA vivekano abhAva thaze. jo paramArthamUlaka sadvyavahArarUpa vivekano lopa karavAmAM Ave to tIrthavyavasthA banI zaktI nathI. Ama, anekAMta pAramezvarI vidyAmAM zrIguruoe jyAM jema upadeza karyo che tyAM tema jANavuM, tyAM tema zraddhavuM ane tyAM tema AcaravuM, jethI sAdhaka-mumukSune ucI ucI bhUmikAnI prApti thaI, aMte mokSapadanI prApti thAya. kahyuM che ke : koI naya jyAM dubhAto nathI evA jJAnInA vacanane ame namaskAra karIe chIe. jeNe jJAnInA mArganI icchA karI hoya evA prANIe nayAdikamAM udAsIna rahevAno abhyAsa karavo; koI nayamAM Agraha karavo nahIM ane koI prANIne e vATe dubhAvavuM nahIM, ane e Agraha jene maTyo che, te koI vATe paNa prANIne dubhAvavAnI IcchI karato nathI."3 A pramANe vividha nayonI apekSAe AtmA kartA che evuM trIju pada pratipAdita karyuM. jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM te; * tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha. -zrI AtmasiddhizAstra, gAthA 8 je naya sApekSa che te samaya che ane je nirapekSa che te durnaya che. sunayothI ja niyamapUrvaka samasta vyavahAronI siddhi thAya che.- zrI svAmIkArtikeyAnuprekSA,200 3. :- zrImad rAjacaMdra va. patrAMka 208 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA cothuM pada : "AtmA bhoktA che". je je kaMI kriyA che te te sarva saphaLa che, nirarthaka nathI. je kaMI paNa karavAmAM Ave tenuM phaLa bhogavavAmAM Ave evo pratyakSa anubhava che. viSa khAvAthI viSanuM phaLa, sAkara khAvAthI sAkaranuM phaLa, anisparzathI te agnisparzanuM phaLa, himane sparza karavAthI himasparzanuM jema phaLa thayA vinA rahetuM nathI, tema kaSAyAdi ke akaSAyAdi je kaMI paNa pariNAme AtmA pravarte tenuM phaLa paNa thavA yogya ja che, ane te thAya che. te kriyAno AtmA kartA hovAthI bhoktA che. cothuM padaH have AgaLa "AtmA bhoktA che evuM cothuM pada pratipAdita kare che. pratyakSa pramANathI samajAvatAM zrIguru kahe che ke je je koI kriyA ApaNe karIe chIe te te kriyAnuM phaLa paNa ApaNA anubhavamAM Ave che, kAraNa ke te kriyA sAthe ja te kriyAnA bhoktApaNAno. saMbaMdha abhivyakta thato jovAmAM Ave che. khAvAthI bhUkhanI vedanA ane pANIthI tRSAnI vedanA dUra thAya tevo ApaNane saune anubhava che. ahIM vizeSa spaSTIkaraNa ane anubhavanI vividhatA darzAvavA aneka dRSTAMto ApavAmAM Ave che ke jhera khAvAthI jhera caDe che, sAkara khAvAthI gaLapaNano (gaLyA-mIThA rasano) anubhava thAya che. agnine aDakavAthI cAmaDI dAjhe che ane phollA paNa UThe che ane baLatarA vecavAmAM Ave che. baraphane aDakavAthI khUba ja zIta (ThaMDaka)no anubhava thAya che (bahu ThaMDaka hoya to cAmaDI tataDI jAya che, jene Frost-bite kahe che.) upara darzAvavAmAM AvI te vividha vedanAono anubhava karanAra AtmA pote ja che, kAraNa ke Avo anubhava jaDa padArthane thaI zakto nathI. upara kahyA tevA zIta-uSNa Adi bhAvonuM vedana jevI rIte AtmA kare che te ja rIte bIjA paNa je kAma, krodha, lobha, mada, matsarAdi kaSAyo (vibhAvabhAvo)nuM tathA kSamA, vinaya, saMtoSa, maitrI Adi vizuddha Atmika bhAvonuM paNa AtmA pote ja vedana kare che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35. adhyAtma paMthanI yAtrA pAMcamuM pada : "mokSapada che. je anupacarita vyavahArathI jIvane karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyuM, kartApaNuM hovAthI bhoktApaNuM nirUpaNa karyuM, te karmanuM TaLavApaNuM paNa che; kema ke pratyakSa kaSAyAdinuM tIvrapaNuM hoya paNa tenA anabhyAsathI, tenA aparicayathI, tene upazama karavAthI, tenuM maMdapaNuM dekhAya che, te kSINa thavA yogya dekhAya che, kSINa thaI zake che. te te baMdhabhAva kSINa thaI zakavA yogya hovAthI, tethI rahita evo je zuddha AtmasvabhAva te rUpa mokSapada che. chaThuM pada : te "mokSano upAya che." vaLI, jema vividha vikArono anubhava karanAra AtmA pote ja che tema nirvikAra caitanya bhAvanuM vedana karanAra paNa AtmA pote ja che. A pramANe AtmA pote ja pAparUpa azubha bhAvono bhoktA thAya che. puNyarUpa zubha bhAvono bhoktA thAya che athavA sAkSAt dharmarUpa zuddha bhAvono bhoktA thAya che. AvuM, vividha bhAvonI pariNatirUpa je kArya, teno A AtmA pote ja svayaM kartA banavAthI bhoktA bane che. pAMcamuM padaH "mokSapada che." AtmA potAnA karmano kartA ane bhoktA che ema pratipAdita karI have te AtmAne tevuM kartA-bhoktApaNuM jyAM sarvathA TaLI jAya che evuM zuddha svabhAvarUpa ane sarva prakAranI karmamalinatAthI rahita evuM mokSapada che ema have upadeze che. aneka jIvomAM krodhAdi vikArI bhAvonuM tIvrapaNuM dekhAya che, jyAre bIjA sAdhakomAM tevA bhAvonuM maMdapaNuM dekhAya che jethI puravAra thAya che ke krodhAdi vikArI bhAvone samyakapaNe jo AtmAnA kSamAdi svabhAvanA lakSe ghaTADavAmAM Ave to dhIme dhIme tenI mAtrA ochI thatI jAya che ane te prakriyAne TheTha sudhI laMbAvavAmAM Ave to Akhare tevA vikArono sarvathA abhAva thaI AtmAno mULa zuddha svabhAva pragaTI zake che. caitanyanI AvI zuddha, nirmaLa je svabhAvadazA tene mokSa kahevAmAM Ave che. AtmAnA jJAna-AnaMda Adi guNono jyAM pUrNa vikAsa thAya che tevI A mukta dazA sadehe paNa hoI zake che. (jene teramAM guNasthAnavartI arihaMta paramAtmA kahe che) ane deharahitapaNe Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 36 jo kadI karmabaMdha mAtra thayA kare ema ja hoya, to tenI nivRtti koI kALe saMbhave nahIM; paNa karmabaMdhathI viparIta svabhAvavALAM evAM jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya, bhakatyAdi sAdhana pratyakSa che; paNa hoI zake che (jene videhamukta athavA caudamA guNasthAnavartI siddha-paramAtmA kahe che. A pramANe mokSapada che ema siddha karyuM. " chaThTha padaH te mokSano upAya che." upara je "mokSapadanuM pratipAdana karyuM te mokSapadane prApta karI zakAya che ema have jaNAve che. A jIva anAdikALathI potAnA ajJAna-asaMyamanA bhAvone AdhIna thayo thako karmabaMdhanAM kAraNone seve che ane tethI tene navo karmabaMdha thayA ja kare che. A zubhAzubha kAraNonuM vivaraNa pUrvAcAryoe nIce pramANe karyuM che :(1) mithyAtva=UMdhI mAnyatA, khoTI zraddhA. (2) avirati asaMyama. pAMca Indriyo ane manano nirodha na karavo ane prANIhiMsAthI na bacavuM te. (3) pramAda asAvadhAnI, ALasa, UMgha, dharmamAM anAdarabuddhi. (4) kaSAya krodha, mAna, mAyA, lobha vagere vibhAvabhAvo. (5) yoga mana, vacana, kAyAnI pravRttio. ahIM, upara kahyAM tevAM baMdha thavAnAM kAraNothI jIvane je baMdha thAya che te jo thayA ja kare to jIva nibaMdha (mokSa) dazAne kevI rIte pAmI zake? mATe te te baMdhanAM kAraNothI viruddha prakAranA bhAvo sevavAthI te karmabaMdhano nirodha thaI zake che ane krame karIne jIva mokSadazAne pAmI zake che. to kyA kyA bhAvo sevavAthI karmabaMdha maMda paDe, zithila thAya athavA kSINa thaI jAya te have samajAve che. prathama upAya jJAna kahyo. satsaMga - sadgurunA yoge AtmAne AtmA mAnavo ane dehAdi para padArthone para mAnavA ane te para padArthomAMthI ahabuddhi-mamatvabuddhi ghaTADI devI tene jJAna kahevAya che. kyuM che, Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 adhyAtma paMthanI yAtrA je sAdhananA baLe karmabaMdha zithila thAya che, upazama pAme che, kSINa thAya che. mATe te jJAna, darzana, saMyamAdi mokSapadanA upAya che. "che dehAdithI bhinna AtmA re, upayogI sadA avinAza, mULa mAraga... ema jANe sadguru upadezathI re kahyuM jJAna tenuM nAma khAsa," mULa mAraga...* jJAna to te ke jenAthI bAhyavRttio rokAya che, saMsAra parathI kharekharI prIti ghaTe che, sAcAne sAcuM jANe che. jenAthI AtmAmAM guNa pragaTe te jJAna.* bIjo upAya darzana kahyo. darzana eTale jIva-ajIva vagere tattvone yathArthapaNe-jema che tema-aMtaramA zraddhavA te. prathama, dayA ane AstikayavALuM eka (vyavahAra)samyagadarzana che. AtmAnI (anaMtAnubaMdhInA vyucchedathI) zuddhirUpa mAtra bIjuM (nizcaya) samyagadarzana che. trIjo upAya samAdhi kahyo. AtmAne adhika jANavAthI jagatanA padArthomAM ISTa-aniSTabuddhirUpa viSama bhAvono abhAva te samAdhi. Atma-pariNAmanI svasthatAne zrI tIrthakara samAdhi kahe che. kahyuM che ke (harigIta) "cAritra che te dharma che, ne dharma che te sAmya che; ne sAmya jIvano mohakSobhavihIna nija pariNAma che. A ratnatraya (darzana-jJAna-saMyama) paramArthathI ekasAthe pragaTa che. tenuM svarUpa nIce pramANe che. zrImad rAjacandra va. patrAMka-715 zrImad rAjacaMdra, zrI upadezachAyA AMka-12 tattvArthazraddhAnaM sa nam. zrI tatvArthasUtra, 1/2. (anuSTrapa) ekaM prazamasaMvegadayAstikyalakSaNam / gAmanA zuddhimAtra vitarakhya samannatI I zrI jJAnArNava, avataraNagAthA. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-pa68. zrI pravacanasAra, 7 (hi. je. zAha kRta gujarAtI padyAnuvAda). 4. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA zrI jJAnI puruSoe samyaphadarzananA mukhya nivAsabhUta kahyAM evAM A cha pada atre saMkSepamAM jaNAvyA che. samIpamuktigAmI jIvane sahaja vicAramAM te sapramANa thavA yogya che, parama nizcayarUpa jaNAvA yogya che, teno sarva vibhAge vistAra thaI tenA AtmAmAM viveka thavA yogya che. A cha pada atyaMta saMdeharahita che ema paramapuruSe nirUpaNa karyuM che. e cha padano viveka jIvane svasvarUpa samajavAne arthe kahyo che. (gIta) je cetana jaDa bhAvo avalokyA che munIMdra sarvajo; tevI aMtara AsthA, pragatye darzana kahyuM che tattvajJa. samyaka pramANapUrvaka, te te bhAvo jJAna viSe bhAse; samyagujJAna kahyuM te, saMzaya vibhrama moha tyAM nAzya. viSayAraMbha-nivRtti, rAga-dveSano abhAva jyAM thAya; sahita samyakdarzana, zuddha caraNa tyAM samAdhi sadupAya.' cotho upAya vairAgya kahyo. deha, saMsAra ane bhoganA padArtho pratye anAsakta buddhinuM upajavuM te vairAgya che. jeno rAga ocho thaI gayo che tevA virAgI puruSano bhAva te vairAgya che. pAMcamAM upAya tarIke bhakti Adi sAdhana kahyAM. paramAtmA ane sadguru pratye, temanA guNonI sAcI oLakhANapUrvaka niHsvArtha anurAga karavo te bhakti. "jJAnI puruSano Azraya karavArUpa bhaktimArga jine nirUpaNa karyo che, ke je mArga ArAdhavAthI sulabhapaNe jJAnadazA utpanna thAya che. bhaktinA nava prakAra banAvyA che : zravaNa kIrtana ciMtavana, vandana sevana dhyAna; laghutA samatA ekatA navadhA bhakti pramANa A prakAre saMkSepamAM baMdhanA kAraNothI viparIta svabhAvavALA mukhya pAMca bhAvo mokSapadanI prAptinA upAyarUpe batAvyA, je kAraNo zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-724. zrImad rAjacandra va. patrAMka-pa72. samayasAranATaka, mokSadvAra, 8. 1. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnI puruSoe dezanA prakAzI che. te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che, ema jo jIva pariNAma kare, to sahaja mAtramAM te jAgRta thaI samyakdarzanane prApta thAya, samyakdarzanane prApta thaI svasvabhAvarUpa mokSane pAme. koI vinAzI, azuddha ane anya evA bhAvane viSe tene harSa, zoka, saMyoga, utpanna na thAya. te vicAre sva svarUpane viSe ja zuddhapaNuM, saMpUrNapaNuM, avinAzIpaNuM, atyaMta AnaMdapaNuM, aMta2rahita tenA anubhavamAM Ave che. sevavAthI karmabaMdha aTake che ane mokSapada krame karIne pragaTe che. kahyuM che, (dohA) kala je je kAraNa baMdhanA, teha baMdhano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhava aMta. karma mohanIya bheda be, darzana cAritra nAma; haNe bodha vItarAgatA, acUka upAya Ama. karmabaMdha krodhAdithI, haNe kSamAdika teha; pratyakSa anubhava sarvane, emAM zo saMdeha ?1 ratnatraya gaha bhavika jana, jinaAjJA sama cAliye, nizcaya kara ArAdhanA karama baMdhako jAliye. A pramANe 'mokSano upAya che' evA chaThThA padanuM vyAkhyAna pUruM thayuM. jemaNe zuddha AtmAno anubhava karyo che tevA jJAnI mahAtmAoe ema kahyuM che ke, je sAdhakajIva A cha padane seve che te samyaktvane seve che kAraNa ke samyaktva (yathArtha dRSTi)nI prAptimAM A cha padanuM parikSAna mULabhUta che. je koI sAco-bhavya-jijJAsu-sAdhaka, madhyastha thaIne A cha 1. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-99, 103, 104. 2. zrI kSamAvANI-pUjA (zrImallakRta) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 40. padano zAMtithI vicAra kare che tene te padonI aMdara raheluM zAzvata satya samajAtuM jAya che ane vivekajJAnanI jyoti tenA hRdayamAM jAgrata thAya che. vastusvarUpano niHzaMkapaNe tenA aMtaramAM nirdhAra thatAM tene jarUra ema bhAse che ke A vAta je parama jJAnI puruSoe sarva jIvonA kalyANane arthe kahI che te kharekhara pUrNa ane zAzvata satya che kAraNa ke tenA mULa upadezaka pUrNa jJAnI puruSo che. ' A cha padano yathArtha vivekapUrvaka jema jema vicAra karavAmAM Ave che tema tema sAdhakane potAnA mULa zuddha AtmasvarUpanuM bhAna pragaTa thatuM jAya che. jema koI bhikhArIne svapnamAM moTuM rAjapATa maLe ane te potAne moTo rAjA mAne, paNa svapna pUruM thatAM ja tene potAnI sAcI sthitino khyAla AvI jAya che, tema potAnI sAcA svarUpanA ajJAnarUpa je svapnadazA, tene AdhIna thavAthI ajJAnI jIva potAnA nahIM evA jagatanA vividha padArthomAM "mArApaNAnI ane "huM" paNAnI kalpanA kare che. AvI bhrAMtirUpa je svapnadazA teno nAza thavA mATe mahAjJAnIoe karuNAthI zAzvata satya-siddhAMtarUpa A cha padano upadeza saMkSepamAM karyo che. jevI rIte pelA bhikhArIne svapna pUruM thatAMnI sAthe ja rAjapATa Adi jarA paNa mArAM nathI evo avazya nizcaya ane anubhava thAya che tevI rIte ajJAnarUpI svapnadazAno, A cha padanAM yathArtha bodhathI je sAdhaka suvicAranI zreNIe caDIne nAza kare che teno AtmA paNa jAgrata thaI jAya che ane divya jIvana jIvavAnI yathArtha dRSTinI tene prApti thaI jAya che. Ama, samyaka netra prApta thavAthI sAdhakane potAnA AtmAnA sAcA svarUpanuM yathArtha bhAna pragaTe che ane Avo prabuddha sAdhaka krame karIne pUrNa mokSadazAne prApta thAya che. je jIvane svasvarUpano yathArtha bodha pragaTa thAya te jIvane jagatanA padArthonuM mAhAsya aMtaramAMthI UDI jAya che. kSaNika sukha ApIne nAza pAmI janArA, apavitra ane potAnA svabhAvathI viparIta Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 adhyAtma paMthanI yAtrA sarva vibhAva paryAyamAM mAtra potAne adhyAsathI ekyatA thaI che, tethI kevaLa potAnuM bhinnapaNuM ja che, ema spaSTa pratyakSa-atyaMta pratyakSa-aparokSa tene anubhava thAya che. vinAzI athavA anya padArthanA saMyogane viSe tene iSTa-aniSTapaNuM prApta thatuM nathI. janma, jarA, maraNa, rogAdi bAdhArahita saMpUrNa mAhAbhyanuM ThekANuM evuM nijasvarUpa jANI, vedI te kRtArtha thAya che. lakSaNovALA evA jagatanA koI paNa padArthone prApta karIne tene aMtaraMga harSa thato nathI. athavA tevA padArthono viyoga thaI javAthI tene aMtaraMga zoka paNa upajato nathI. Ama, jagatanA anekavidha cetana, acetana ke mizra padArthonI prApti-aprAptimAM tene samabhAva ja rahe che, viSamabhAvanI utpatti thatI nathI. Avo samatAbhAvasamadarzitAno bhAva jene aMgIkAra karavAthI pragaTe che tevA nija zuddhAtmasvarUpanuM atyaMta nirmaLapaNuM, atyaMta paripUrNapaNuM, nityapaNuM ane sAtizaya AhvAdadAyakapaNuM tenA anubhavamAM Ave che. samyagudaSTine potAnA caitanya svabhAvanuM labdhirUpe niraMtara lakSa rahe che. paraMtu cAritramohanIyanA udayanI baLajorIthI tene je vibhAvabhAvo Upaje che tene te potAnuM mULa svarUpa mAnato nathI. anAdikALanA adhyAsane AdhIna thaI javAne lIdhe ja potAne te bhAvonuM kathaMcit vedanA thAya che ema te spaSTapaNe mAne che. zubhAzubha upayogarUpe pariNamavA chatAM paNa te zubhAzubha bhAvonI tene ruci nathI ane potAnI sarva zaktithI tevA vibhAvabhAvothI pAchA pharavAno puruSArtha samyagdaSTi karyA ja kare che. jeTalA pramANamAM te svasaMvedana kare che teTalA pramANamAM tene te vibhAvabhAvothI bhinna evA zuddhAtmAnI pratyakSa (atIndriyapaNe) anubhUti thAya che, ane Ama thavAthI jagatanA koI paNa kSaNabhaMgura ane tuccha padArtho maLavAthI ke vikhUTA paDavAthI tene aMtaraMgamAM harSanA bhAvo ke zokanA bhAvo thaI jatA nathI, niraMtara samabhAva ja rahe che. kahyuM che ke Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA jara je je puruSone e cha pada sapramANa evAM parama puruSanA vacane AtmAno nizcaya thayo che, te te puruSo sarva svarUpane pAmyA che; Adhi, vyAdhi, upAdhi, sarvasaMgathI rahita thayA che, thAya che; ane bhAvikALamAM paNa tema ja thaze. je satpuruSoe janma, jarA, maraNano nAza karavAvALo, svasvarUpamAM sahaja avasthAna thavAno upadeza kahyo che, te satpuruSone atyaMta bhaktithI namaskAra che. tenI niSkAraNa karUNAne nitya pratye niraMtara stavavAmAM paNa AtmasvabhAva pragaTe che, 'dehAtmabuddhino nAza thatAM ane paramAtmapadanuM viziSTa jJAna thatAM jyAM jyAM mana jAya tyAM tyAM samabhAva ja rahe che.'1 pharI pharI deha dhAraNa karavo tene janma kahe che. vartamAna jIvananI chellI avasthAmAM IndriyonI ane aMgonI zithilatAthI utpanna thatI ardhamRtaka jevI avasthA tene ghaDapaNa kahe che. AyuSyanI pUrNatA thatAM vartamAna zarIranA viyogane maraNa kahe che. vAta, pitta, kapha AdinI asamatulA utpanna thavAthI zarIranI asvastha avasthA thavI tene roga kahe che. A prakAranA sarva vighnothI abAdhita, anaMta anaMta aizvaryanA srotarUpa ane saMpUrNa kRtakRtyatArUpa jeno svabhAva che tevuM nija zuddhAtmapada teno zabdathI, arthathI ane svAnubhUtithI bodha thayo che jene tevo te puruSa kathaMcita bhavanA aMtane pAmIne kRtArtha thAya che. A vAta pha2IthI siddhAMtarUpe sthApatAM zrIguru kahe che ke, je je koI bhavya AtmAone, pratyakSa-parokSAdi sarva pramANothI vibhUSita ane suyuktiyukta je A cha pada teno paramajJAnI evA zrIsatpuruSanAM pratyakSa upadeza Adino yoga pAmIne aMtaramAM aviruddha nizcaya thAya che te te sarva AtmAo mahAtmA banI jAya che. Ama paramArthathI jemane AvuM AnaMdadAyaka jJAnapada-nijapada-zuddhAtmapada-pragaTe che teo 1. dehAbhimAne galite vijJAte paramAtmani / yatra yatra mano yAti, tatra tatra samAdhayaH / / 30. dagadazyaviveka. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 adhyAtma paMthanI yAtrA avazya, apAra zokasvarUpa evA A saMsArasamudrane tarIne sarva mAnasika citAothI, zArIrika rogothI ane badhI upAdhiothI rahita thAya che. krame karIne teone sarva prakAranA bAhyAMtara saMgothI rahita ane paripUrNa jJAna-AnaMdanA rasathI chalochala bhareluM evuM paramAtmapada pragaTa thaI jAya che. A vAta traNe kALane mATe parama satya che evo he bhavya jIvo ! tame avazya nizcaya karajo. - have, je sAdhakane zrIsadgurunA upadezathI svasvarUpanI upalabdhi thaI, te sAdhaka, zrIsaddaguruno ane evA sarva sapuruSono abhUtapUrva upakAra mAne che. temanI sAcI bhakti karavAnuM je alaukika phaLa ane temanuM je adbhuta Atma-aizvarya tene vividha rIte abhinaMdato thako, parama vinaya sahita temanI bhaktimAM A pramANe joDAya che. ame paNa tevA viziSTa sanduruSone mana, vacana, kAyAnA trikaraNa yogonI zuddhi sahita atyaMta namrIbhUta thaIne namaskAra karIe chIe. kevA puruSo? to kahe che ke jemanI divyavANI saMsAratAraka, ati madhura, ati kalyANakArI, sarva jIvono sarvatomukhI abhyadaya karAvI janma, jarA (ghaDapaNa) ane mRtyune pele pAra laI jaI potapotAnA sahajAnaMda svarUpamAM sthira karAvanArI che rtavA satparuSone. evA atizayavAna sapuruSonI bhaktinuM vizeSa vyAkhyAna karatAM kahe che ke jeo sva-parakalyANakAraka divya jIvana vyatIta karatAM thakAM, sarva jIvo tarapha kevaLa niSkAraNa dayAbhAvavALAM che temanA pratye vAraMvAra stavana-kIrtanapUjana-Adara-satkAra-vinaya-bahumAnAdi vividha bhAvo sahita vartavAthI sAdhakone vizuddhabhAvonI prApti thAya che ane viziSTa sAdhakone to temanA jevo zuddha AtmasvabhAva paNa pragaTe che. kahyuM che ke : "AtmA vinayI thaI, saraLa ane laghutvabhAva pAmI, sadeva sapuruSanA caraNakamaLa prati rahyo, to je mahAtmAone namaskAra karyo che te mahAtmAonI je jAtinI riddhi che te jAtinI riddhi saMprApta karI zakAya. AvA 1. zrImad rAjacandra va. patrAMka-papa. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 adhyAtma paMthanI yAtrA evA sarva sapuruSo, tenA caraNAraviMda sadAya hRdayane viSe sthApana raho! je cha padathI siddha che evuM AtmasvarUpa te jenAM vacanane aMgIkAra ka sahajamAM pragaTe che, je AtmasvarUpa pragaTavAthI sarva kALa jIva saMpUrNa AnaMdane prApta thaI, nirbhaya thAya che, te vacananA kahenAra evA sapuruSanA guNanI vyAkhyA karavAne azakti che, kema ke jeno pratyupakAra na thaI zake evo paramAtmabhAva te jANe kaMI paNa IzyA vinA mAtra niSkAraNa karUNAzIlatAthI Apyo, aciMtya mAhAsyavALA, bhUta-vartamAna-bhAvi kALanA sarva je sapuruSo temanAM parama punita caraNakamaLo, mArA cittakamaLamAM trikALa sadA jayavaMta varto ke jethI temanI lokottara pavitratAno mArA jIvanamAM saMcAra thAya, ema pote prArthanA kare che. svAmI guNa oLakhI svAmIne je bhaje ' darzanazuddhatA teha pAme, jJAna cAritra tapa vIrya ullAsathI, karma jhIpI vase mukti-dhAme.' have AgaLanA vyAkhyAnamAM, sapuruSanuM ane temanAM guNonuM kathaMcit vacanAtItapaNuM svIkArIne temanA mahAna vyaktitvane prathama tarkathI ane pachI pratyakSa guNAtizayathI puravAra kare che. tyAM prathama tarkane anulakSIne kahe che : mahAna puruSo paNa zrI puruSone bhaje che kAraNa ke teone je zuddha caitanya camatkAra aMtaramAM pragaTyo che te upara kahyAM te cha padano yathArtha bodha thavAthI pragaTyo che. A cha padanAM bodhanA dAtA evA te sapuruSa ja che ke jemano AtmArthabodhaka divya upadeza temanA mukhakamalamAMthI nIkaLatAM ja amArA hRdaya soMsaravo ArapAra UtarI gayo ane jeNe amArA jIvanamAM jJAnajyoti jagAvI amane niHzaMka, 1. zrImad devacaMdrajI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 adhyAtma paMthanI yAtrA ema chatAM paNa jeNe anya jIvane viSe A mAro ziSya che athavA bhaktino kartA che, mATe mArI che, ema kadI joyuM nathI, evA je sapuruSa tene atyaMta bhaktie pharI pharI namaskAra ho ! je satparuSoe sadgurunI bhakti nirUpaNa karI che te bhakti mAtra ziSyanA kalyANane arthe kahI che. je vyaktine prApta thavAthI sadgurunA AtmAnI ceSTAne viSe vRtti rahe, apUrva guNa daSTigocara thaI, nirbhaya ane zAzvata atIndriya AnaMdarasanA bhoktA banAvyA. Avo amArA upara jemano atyaMta upakAra varte che temano pratyupakAra ame zI rIte vALI zakIe athavA kaI rIte temanAM guNagAna saMpUrNa rIte gAI zakIe ? aho ! ame tema karavA kharekhara asamartha chIe, kAraNa ke teoe amane je upadezarUpa prasAda Apyo temAM temane kiMcitmAtra paNa svArtha nathI. teo to kevaLa karuNAnA sAgara che ane nAta, jAta, saMpradAya, deza, veza, umara ke evA koI paNa laukika prakArane khyAlamAM rAkhyA vagara kevaLa ziSyonA kalyANane mATe ja teonI jagajIvahitakara amRtavANI rUpa gaMgA temanA parama alaukika divya himagirirUpa vyaktitvamAMthI sahajapaNe pravahe che. - have temanA pratyakSa guNAtizayanI vAta sAMbhaLo. Avo mahAna upakAra temaNe ama ziSyo upara karyo che chatAM paNa koI paNa veLAe ame temanA ziSyo chIe, temanI bhakti-sevA karIe chIe mATe amAre temane AdhIna thaIne vartavuM joIe eTale ke amArA pratye temanA aMtaramAM "mArApaNAno bhAva udbhavyo hoya evuM ame svapnamAM paNa vicArI zaktA nathI, kAraNa ke tevo anubhava kadApi amane thayo nathI. kaho joIe, kevaLa karuNAmUrti sapuruSa pratye amAre zI rIte vartavuM ? AthI ame ema ja jANIe chIe ke te puruSo pratyenA sarvatomukhI bhaktibhAva sahita vartavuM e ja amArA parama zreyanuM kAraNa che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 46. anya svachaMda mATe, ane saheje Atmabodha thAya ema jANIne je bhaktinuM nirUpaNa karyuM che, te bhaktine ane te puruSone pharI pharI trikALa namaskAra ho ! have AgaLa, sadgurunI pAramArthika bhaktinuM ane tevI vyaktinA phaLanuM svarUpa pratipAdita kare che. sadgurunI bhakti te mokSasAdhanAnuM eka anivArya ane anupama aMga che ema sarva jJAnI puruSoe svIkArya che. AvI uttama je gurubhakti, tenuM phaLa ziSyane pAtratAnI vRddhithI mAMDIne anekavidha kalyANaparaMparAonI prApti thavI te ja che, ema he bhavya jIvo ! tame nizcayathI jANo. amAro Avo nizcaya thavAnuM kAraNa e che ke je puruSoe AvI sadgurunI bhaktinI prarUpaNA karI che teonA jIvanamAM svArthano eka alpa aMza paNa amane dRSTigocara thayo nathI, kevaLa svArthatyAgano bhAva ja samaye samaye pragaTapaNe dekhAyo che. AvI sAcI gurubhakti je ziSyanA aMtaramAM pragaTa thAya tenI dazA kevI hoya? te ziSyane zrI sadgurunI divyatAvyApta ceSTAo vAraMvAra smaraNamAM Ave. jema lobhInuM mana dhanamAM ane satInuM mana bharathAramAM rahe che tema tenuM mana paNa zrIsadgurunA lokottara vyaktitvanI niraMtara jhAMkhI karyA kare che. teozrInuM viziSTa jJAna, nirmaLa dhyAna, vividhalakSI tapa, tIvra vairAgya, aMtarmukha dazA, satyaparAyaNatA, brahmaniSThA, kSamA, alaukika-zraddhA, sarvAtmabhAva, amRtamaya vANI ane avirata AtmajAgRti Adi aneka adbhuta guNonI smRti ane lakSa tene rahyA ja kare che. te kahe che : (doharA) "aho ! aho ! zrI sadguru karuNAsiMdhu apAra; A pAmara para prabhu karyo, aho! aho! upakAra.' zrI AtmasiddhizAstra gAthA-124 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA zuM prabhucaraNa kane gharuM AtmAthI sau hIna; te to prabhue Apiyo varlDa caraNAdhIna "mohe lAgI laTaka guru caranakI caraNa binA mujhe kachu nahi bhAve." jUTha mAyA saba sapanakI... mohe lAgIra (doharA) "tIratha nAhe eka phala, saMta mile phala cAra; sadaguru mile aneka phala, kahata kabIra vicAra." vaLI, je sAdhakane sadgurunI bhakti pragaTe tene nijachaMdathI cAlavAnI vRtti rahetI nathI. je jIvana jIvavAthI potAnA AtmAnuM dinapratidina kalyANa thatuM jAya te jIvanarItine te apanAve che ane A jagatamAM abhuta-apUrva sadgaNonA nidhi ane sarvathA anusaravA yogya A mArA zrI sadgurudeva ja che evo tene niraMtara nizcaya rahe che ane te nizcayane anusaravAno te sarva zaktithI puruSArtha kare che. je Ama kare, tene zAzvata mokSamArganI ArAdhanA avazyapaNe bane che ane sahaja-zuddha-caitanya-AtmasvarUpano bodha tenA jIvanamAM udaya pAmatAM te kRtakRtya thAya che. A pramANe zrI sadgurunI bhakti pragaTa thavAthI Aloka-paralokamAM saMpUrNa kalyANaparaMparAonI prApti sahita nirvikalpa samAdhinuM sukha pragaTe che, mATe tevI zrI gurunI bhaktine ane tevI bhaktinA upadezaka je zrI satupuruSo temane, ame pharI pharI aMtaHkaraNanA sAcA bhAvathI sarvathA sarvakALa bhajIe chIe. have, upasaMhArarUpe, zrI sadgurunA bodhane aMgIkAra karavAthI potAnA jIvanamAM kevo mahatuM upakAra thayo che tenuM saMsmaraNa karatAM thako kahe che : 1. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-125. bhaktiziromaNi mIrAMbAI Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA jo kadI pragaTapaNe vartamAnamAM kevaLajJAnanI utpatti thaI nathI, paNa jenA vacananA vicArayoge zaktipaNe kevaLajJAna che ema spaSTa jANyuM che, amArA A AtmAe bharatakSetramAM kaLiyugamAM manuSyadeha dhAraNa karyo che ane tethI saMpUrNa paramAtmapadanI prAptinI yogyatA A bhavamA dravya-kSetra-kALa-bhAva jotAM saMbhavita jaNAtI nathI, chatAM paNa zrI sadgurunA apUrva-alaukika upadezane grahaNa karavAthI amArA vartamAna jIvanamAM paramAtmapadanI-kevaLajJAnanI spaSTapaNe pratIti thaI gaI che. zabdathI, arthathI ane svAnubhUtinA aMzothI paramAtmapadano amane niHzaMkapaNe je nizcaya thayo che te amArA zrI sadgurudevanI niSkAraNa karUNAnuM phaLa che ema he bhavya jIvo ! tame paNa jANo. have, potAne je zuddhAtmadazA pragaTa thaI che tenuM sApekSa dRSTithI ane adhyAtmapaddhatithI vizeSa vivaraNa kare che. zuddha samyaktva pragaTa thayuM che te kevaLajJAnarUpI AtmAno eka aMza ja che kAraNa ke 'sarvaguNAMza te samyaktva' ema Agamavacana che. samyakRtva ane kevaLajJAna bannemAM e rItanI samAnatA che ke banne atIndriyasvarUpa ane sahajazuddhabhAvarUpa che. Ama hovAthI ja samyaktvI jIvane avazya amuka kALamAM mokSanI prApti kahI che ane adhyAtmapaddhatimAM tenuM ghaNuM ja bahumAna kareluM che. yathA (savaiyA chaMda) bhedavijJAna jagyo jinake ghaTa, zItala citta bhayo jima caMdana, keli kare siva mAragameM; jagamAMhi jinesarake laghunaMdana. satyasvarUpa sadA jinake, pragaTyo avadAta mithyAta-nikaMdana, . Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA zraddhApaNe kevaLajJAna thayuM che, vicAradazAe kevaLajJAna thayuM che, IcchAdazAe kevaLajJAna thayuM che, mukhyanayanA hetuthI kevaLajJAna varte che. te kevaLajJAna sarva avyAbAdha sukhanuM pragaTa karanAra, zAMtadazA tinakI pahicAni, 49 kare kara jori banArasI vandena. A pramANe amArA AtmAmAM kevaLajJAnanI spaSTa pratIti thaI hovAthI amane zraddhA apekSAe kevaLajJAna thayuM che. samyaktva jeno guNa che evA zuddha AtmAno amane atizaya lakSa rahe che tethI vicAradazAe amane kevaLajJAna pragaTyuM che. traNa kALa traNa lokanA sarvotkRSTa dunyavI vaibhavane ame taraNA tulya tuccha zraddhIe chIe ane aMtaramAM tene jarA paNa nathI IcchatA tethI IcchAdazAe amane kevaLajJAna thayuM che. adhyAtma paddhatimAM, dravyArthika naya mAtra dravyanuM ja grahaNa kare che, paryAyane karato nathI; ane AvuM je zuddhAtmadravya teno to amane sAkSAtkAra thaI gayo che, mATe mukhya evo je dravyArthikanaya tenI apekSAe paNa amane kevaLajJAna pragaTyuM che. A pramANe amArA AtmAmAM utpanna thayeluM svasaMvedanapratyakSa je samyaktvarUpI kevaLajJAna te krame karIne vadhatuM vadhatuM sarva mohanIya karmano nAza karI, anaMta avyAbAdha sukhane pragaTa karavAvALuM che. yathA-- "jaiso nirabhedarUpa nihace atIta hato, paiso nirabheda, aba bhedako na gahego, dIse karmarahita sahita sukha samAdhAna, pAyo nija thAna aba bAhira na bahego, kabahuM kadApi apano subhAva tyAgi kari, rAga rasa rAcike na pa2 vastu gaDhego, jJAna amalAna vidyamAna paragaTa bharyo, yAhi bhAMti AgAmI anaMta kAla rahego. zrI samayasAra nATaka, sarvavizuddhidvAra, 108. 399 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 50. jenA yoge sahajamAtramAM jIva pAmavA yogya thayo, te puruSanA upakArane sarvotkRSTa bhaktie namaskAra ho ! namaskAra ho !! aba hama amara bhaye na mareMge (2) yA kAraNa mithyAta dIyo taja karyo kara deha dhareMge...abao. "chuM eka, zuddha, mamatvahIna huM, jJAnadarzanapUrNa chuM; emAM rahI sthita, lIna emAM, zIdhra A sau kSaya karuM. Ama, AtmajJAnathI prAraMbha karIne viziSTa nirvikalpa samAdhi sudhI pahoMcavAmAM jemanAM vacano, mudrA ane pratyakSa samAgama amane parama upakArabhUta thayAM che ane jemanA sAnnidhyanI prAptithI amArA AtmAmAM uMcI ucI adhyAtmadazA pragaTa karavAnI yogyatA prApta thaI che tevA prApta mUrtimAna mokSasvarUpa je zrI puruSa, temanA te upakArane ame pharI pharIne vandanAtmaka praNAma karIe chIe. joke temanA apUrva upakArano badalo ame koI paNa rIte vALI zakavAne samartha nathI chatAM yatkiMcit temanA pratye amArI kRtajJatA pragaTa karavA mATe ane amArA AtmAne vizeSa nirmaLa banAvavA mATe ame vAraMvAra amArA cittamAM te mahApuruSonuM smaraNa karIne dhanyatA anubhavIe chIe. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH 2. yogIrAja zrI AnaMdaghanajI. zrI samayasAra 73. (hi. je. kRta gujarAtI padyAnuvAda) Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA patrAMka 525 TUMka sAra mokSaprAptinuM prathama ane mukhya kAraNa evuM je AtmajJAna, te jene pragaTyuM hoya, tenI jIvanapaddhatinI AMtarabAhya dazAnuM varNana karIne, A patra dvArA AgaLanI sAdhanAmAM te sAdhakane mArgadarzana ApyuM che. 51 AtmajJAnane jaina paribhASAmAM bhedajJAna paNa kahe che. 'sva' ane 'para'no yathArtha bodha thavAthI 'sva' pratye ruci ane vRtti thAya che evo siddhAMta svIkArIne, tevA jJAnIe paNa vizeSapaNe jagatanA pratibaMdhone nivArIne svarUpano paricaya karavo evI zrIjinanI AjJA che. 'jJAnI pramAdI hotA nathI' e kathana sAmAnyapaNe kareluM che. aMtarAtmadazAmAM cothA Adi guNasthAne vartatA jJAnIo mATe A kathana nathI, paNa AgaLa vadhelA vizeSa puruSArthayukta mahAjJAnIo mATe A kathana che e vAta tenA lakSa para lAvI zrIgurue jJAnIne paNa nivRttimaya jIvanano lakSa rAkhI tvarita gatie tyAgamArganI ArAdhanAmAM ughamavaMta thavA AjJA karelI che. sAmAnyapaNe apratibaddha evA jJAnIne paNa satsaMgano yoga kalyANakArI che ane te vaDe karIne tene parama asaMgapadanI prApti thaI zake che mATe paramasamAdhinA Icchuka evA jJAnIe pharI pharI apUrva mAhAtmyavALA parama upakArI tathA mokSanA sarvottama ane saraLa sAdhanarUpa satsaMgane parama premathI upAsavo evI AjJA karI che. chelle, ame paNa sarva kALe te satsaMgane ja IcchIe chIe ema satsaMga-ArAdhanA pratyenI potAnI adbhuta niSThA vyakta karI patranI samApti karI che. 6 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA para muMbaI, bhAdaravA suda 10, ravi 1950 patrAMka para5 A AtmabhAva che ane A anya bhAva che, mokSaprAptinuM mULa ane mukhya kAraNa evuM je AtmajJAna, tenI je sAdhakane prApti thaI jAya che tenuM jIvanadarzana karAvavAnA hetuthI zrIguru ahIM prathama adhyAtmapaddhatithI ane pachI siddhAMtapaddhatithI vyAkhyAna kare che. A banne prakAranI kathanapaddhatinuM aviruddhapaNuM, uttama sAdhakane, krame karIne sadgurugame vizeSa karIne samajAya che. dhIraja sahita ane sApekSa dRSTithI vaktAno Azaya samajatAM mahAna tattvabodha ane apUrva AtmalAbha thAya che ema sujJa puruSoe zraddhavuM. ahIM prathama ja AtmabhAva ane anAtmabhAvanuM svarUpa samajAve che. mULa dRSTie jotAM, AtmAno jevo zuddha svabhAva che te svabhAvane anurUpa je bhAva Upaje tene AtmabhAva jANavo. AtmAnA mULa svabhAvathI judA prakArano eTale ke tenAthI viparIta svabhAvavALo je bhAva Upaje tene anya bhAva jANavo. Ama, sAmAnyapaNe vicAratAM, zuddhabhAva (zuddhopayoga) te AtmabhAva che ane azuddhabhAva (azubha ane zubha bhAvo, mAThI ane rUDI vicAradhArA) te anya bhAva che. ahIM sAdhakane prayojanabhUta hovAthI, te traNa prakAranA upayogano vizeSa vicAra karIe chIe : azubha upayoga : jeno upayoga viSaya-kaSAyamAM magna che, kuzruti (kuzAstra), kuvicAra ane kusaMgatimAM lAgelo che tathA unmArgamAM lAgelo che te azubha upayoga che.' zubha upayoga: dAna, pUjA, vrata, zIla AdirUpa tathA cittaprasannatArUpa pariNAma zubha upayoga che ema sUtrano abhiprAya che. 2. zrI pravacanasAra, 158. zrI paMcAstikAya, tAtparyavRtti, 131. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa3 adhyAtma paMthanI yAtrA evuM bodhabIja AtmAne viSe pariNamita thavAthI anyabhAvane viSe saheje udAsInatA utpanna thAya che, zuddha upayoga : ISTa-aniSTa buddhinA abhAvathI jJAnamaya AtmAmAM ja upayoga lAge tene zuddhopayoga kahIe chIe. te ja nizcaya cAritra che.' (vizeSa noMdha : azubha ane zubha upayogane ahIM anya bhAva athavA rAgabhAva jANavo ane zuddha upayogane AtmabhAva jANavo. Ama sAmAnya kathana jANavuM. AtmAnA jJAna ane darzanaguNanI avasthAne "upayoga" zabdathI oLakhavAmAM Ave che ane samasta AtmAnI avasthAne "bhAva" zabdathI oLakhavAmAM Ave che. bhAvamAM upayoga samAI jato nathI. guNasthAna-ArohaNamAM prathama traNa guNasthAnomAM ghaTato ghaTato azubhopayoga, cothAthI chaThThA guNasthAnomAM vadhato vadhato zubhopayoga ane sAtamAMthI bAramAM guNasthAno sudhI vadhato vadhato zuddhopayoga hoya che, ema sAmAnyapaNe jANavuM. sAdhakadazAmAM zubhabhAva-zuddhabhAvanI kevI mizradhArA hoya che te sUkSma che ane vizeSapaNe gurugama dvArA samadhyayanIya che. vizeSa abhyAsIe jainendrasiddhAMtakozamAM pRSTha 458 ane 4pa9 upara dhavalA, paMcAdhyAyI, pravacanasAra, bhAvapAhuDa ane dravyasaMgraha TIkAnAM avataraNo lIdhAM che teno vivekapUrvaka vicAra karavo.) je koI sAdhakanA aMtaramAM, uparokta traNa prakAranA bhAvonuM yathArtha parijJAna (anubhava sahitanI samajaNa) thAya che, te sAdhakane viSe bodhabIja (kevaLajJAnarUpI bodhanuM bIja) utpanna thayuM che ema jANavuM. AtmasAkSAtkAra, AtmajJAna, samakti, nizcaya-samyakta, paramArtha-pratIti, AMzika AtmAnubhUti, bhedajJAna, svAtmopalabdhi, divyadRSTi, Atmabodha, zuddhAtmaprakAza, svapadaprApti vagere aneka zabdo vaDe A dazAnuM ja sUcana thatuM hovAthI A badhA zabdo paramArthathI kAryavAcaka jANavA. mokSapAhuDa, 72, 5. jayacaMdajI kRta vacanikA. juo dravyasaMgraha, paka; zrI brahmadeva sUrikRta TIkA. 2. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 54 ane te udAsInatA anukrame te anyabhAvathI sarvathA muktapaNuM kare che. nijaparabhAva jeNe jANyo che je sAdhakane AvuM zuddha svarUpanuM jJAna pragaTe tene pachI te svabhAvathI viparIta svabhAvavALA bhAvonI ruci thatI nathI, tevA bhAvo cittamAM rAkhavA gamatA nathI ane tevA bhAvomAM tanmayapaNuM kharekhara thaI jatuM nathI. jevI rIte khAnadAna kuTuMbanI dIkarI potAnA piyaramAM AvI hoya ane pitAnA gharanuM kAmakAja karatI hoya to paNa tenA aMtaramAM te vAta pAkI ja rahe che ke A ghara mAruM nathI. mAruM ghara to mAruM sAsaru ja che; tevI rIte AtmajJAnIne jyAre anya bhAvomAM vartavAnuM bane tyAre tene paNa AvI dazA thAya che. tene anya bhAvonI aMtaraMga ruci thatI nathI. te bhAvone te kharekhara rUDA mAnato nathI ane tevAM kAryo avazapaNe karavAM paDe topaNa te jJAnI kartApaNAnI buddhi dhAraNa karIne te kAryomAM tanmaya thaI jato nathI. AvA puruSanI dazAnuM varNana zAstromAM nIce pramANe karyuM che : (savaiyA tevIsA) je nija pUraba karma urdU, sukha bhuMjata bhoga udAsa raheMge, je du:khameM na vilApa kare nirae hiye tana tApa soMga, hai jinake dRDha AtamajJAna kriyA kari lako na raheMge; te suvicakSaNa jJAyaka hai tinhako hama to kartA na kahezeM.' (savaiyA ekatrIsA) 1. 2. 3. 4. 5. jabahIneM cetana vibhAva ulaTi Apu, samai pAI apano subhAva gahi lIno hai, zrI samayasAranATaka, nirjarAdvAra, 45. sukha bhogavatAM thakA. adveSa-bhAvathI, zAMtabhAvathI. zArIrika-duHkha, kaSTa. choDIne. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 adhyAtma paMthanI yAtrA evA jJAnIpuruSane tyAra pachI parabhAvanAM kAryano je kaMI prasaMga rahe che, te prasaMgamAM pravartatAM pravartatAM paNa tethI te jJAnIno saMbaMdha chUTyA kare che, paNa temAM hitabuddhi thaI pratibaMdha thato nathI. tabahI teM jo jo lena joga so so saba lInau, jo jo tyAga joga sau sau saba chAMDI dInau hai; lebeMko na rahI Thaura tyAgivekoM nAMhI ora, bAkI kahA ubaryo ju kAraja navIno hai, saMga tyAgi aMga tyAgi vacana taraMga yAgi, mana tyAgi buddhi tyAgi ApA zuddha kIno hai.' (savaiyA tevIsA) jinake ghaTameM pragaTyo paramAratha rAga virodha hiye na vizAre karike anubho nija Atamako, viSayAsukhasoM hita mUla nivAre harike mamatA dharike samatA, apano bala phauri ju karma viDAre jinakI yaha hai karatuti sujAna suApa tare para jIvana tAre A pramANe jJAnabhAvanuM (AtmabhAvanuM) ane rAgabhAvanuM bhinnapaNuM zabdathI, arthathI ane svasaMvedanathI jene bhAse che tenA aMtaramAM prajJAno prakAza thatAM jagatanA samasta padArtho ane bhAvo pratye sAcI udAsInatA Upaje che; ane te udAsInatA kramazaH vikAsa pAmatI pAmatI te sAdhakane pUrNapadanI prAptimAM sahAyakArI thAya che. kahyuM che ke : "sukhakI sahelI hai akelI udAsInatA, adhyAtmanI jananI te udAsInatA." "darzanamoha vyatIta thavAthI jJAnInA mArgamAM paramabhakti samutpanna zrI samayasAra nATaka, sarvavizuddhidvAra-109 bAkI rahyuM. 1. 2. 3. 4. 5. 7. .. AtmA. vistAre, laMbAve. sphoravIne. 7. kApI nAkhe. zrI dharmavilAsa, 92. adhyAtma kavivara dhAnatarAyajI. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-77 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA paka pratibaMdha thato nathI e vAta ekAMta nathI, kemake jJAnanuM vizeSa baLavAnapaNuM jyAM hoya nahIM, tyAM parabhAvano vizeSa paricaya te pratibaMdharUpa thaI Avavo paNa saMbhave che; thAya che, tattvapratIti samyakapaNe utpanna thAya che. tattvapratIti vaDe zuddha caitanya pratye vRttino pravAha vaLe che." A pramANe "sva" ane "para"nuM yathArtha bhAsana thatAM heyasvarUpa evA je sAMsArika padArtho ane bhAvo tathA upAdeya evuM je zuddhAtmasvarUpa ane tenI prAptinA upAyono tenA aMtaramAM daDha nizcaya thaI jAya che. je padArthonuM mAhAsya dRSTimAM ochuM thaI gayuM ane je prasaMgonI agatyatA jIvanamAM gauNa thaI gaI tevA padArtho ke prasaMgo, pUrvakarmodaya hotAM koIka jJAnI puruSane rahe topaNa te padArtho ane prasaMgomAM tene hitabuddhi kevI rIte thaI zake? te sarva tene sArahIna ja bhAse che; ane A ja sAcA jJAnanuM mAhAsya che ke je pragaTatAM te jJAnIne jagatanA koI paNa padArtha, prasaMga ke vaibhava AMtarika ruci upajAvI zaktA nathI; sarvathA pratibaMdhanuM kAraNa thaI zaktAM nathI. kahyuM che ke : (copAI) jJAna kalA jinake, ghaTa jAgI, te jagamAMhi sahaja vairAgI; jJAnI magana viSesukha mAMhi. yaha viparIta saMbhave nAhi. (dohA) sakaLa jagata te eMThavat athavA svapna samAna; te kahiye jJAnI dazA bAkI vAcA jJAna. ejana, patrAMka-901. zrI samayasAranATaka, nirjarAdhAra, 41. zrI AtmasiddhizAstra-140 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 adhyAtma paMthanI yAtrA ane teTalA mATe paNa jJAnI puruSane paNa zrIjine nijajJAnanA paricayapuruSArthane vakhANyo che; tene paNa pramAda kartavya nathI, AtmajJAna vaNa kArya kaMI, manamAM cira nahIM hoya; kAraNavaza kaMI paNa kare, budha tyAM tatpara noya. "je jIvane samyaktva utpanna thAya, tene sarva prakAranI saMsArI kriyA te ja samaye na hoya evo kaMI niyama nathI. samyaktva utpanna thavA pachI saMsArI kriyA rasarahitapaNe saMbhave che.' 192 je puruSo potAthI athavA paranA upadezathI, koI paNa prakAre, bhedavijJAna jenuM mULa utpatti kAraNa che tevI nizcaLa svAnubhUtine pAme che, teo darpaNanI jema potAmAM jhaLakatA je anaMta bhAvonA svabhAva temanAthI niraMtara vikArarahita hoya che. (jJAnamAM zeyanA AkAre pratibhAsatA rAgAdibhAvothI vikArane prApta thatAM nathI.) A pramANe adhyAtmadRSTinI mukhyatAthI kathana karyuM. have, siddhAMtadRSTinI mukhyatAthI kathana karatAM zrIguru AgaLa vyAkhyAna kare che : joke jJAnIne paradravyonA prasaMgomAM pratibaMdha thato nathI ema sAmAnya kathana che topaNa temAM ekAMta nathI. jyAM sudhI viziSTa abhyAsanA baLathI jJAnanuM susthitapaNuM ane niSkapapaNuM thayuM hotuM nathI, tyAM sudhI jJAnIne paNa tevA vibhAvabhAvono paricaya karavAthI jJAnamAM zithilatA AvI zake che, kAraNa ke jJAnanA saMskAra to navIna ane alpa che ane ajJAnanA saMskAra to anAdikAlIna ane ati dRDha che. 1. 2. 3. Ama hovAne lIdhe sarvajJa bhagavAne ane jJAnI puruSoe, vizeSa zrI samAdhizataka, 50 (cho. gu. gAMdhIkRta gujarAtI padyAnuvAda) zrImad rAjacandra va. patrAMka-459. kathamapi hi labhante bhedavijJAnamUlAm, acalitamanuMbhUtiM ye svato vAnyato vA / pratiphalananimagnAnantabhAvasvabhAvai, mukuravadavikArA saMtataM syusta eva / / -zrI samayasArakaLaza, 21. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA. pa8 vizeSa jAgRti sahita abhyAsa ane anuprekSA vAraMvAra karavAnI sAdhakone paNa AjJA karelI che ane jarA paNa pramAdane AdhIna thayA vinA satatapaNe sAvadhAna rahevAno upadeza karyo che. matalaba ke jJAnI puruSe paNa ajJAna, krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda vagere samasta prakAranA ahitakArI ane azuddha bhAvono anabhyAsa, aparicaya ane upazama karavo; kAraNa ke te saghaLA bhAvo AtmAnA svabhAvathI viparIta svabhAvavALA hovAne lIdhe AtmavikAsamAM niHzaMkapaNe bAdhA upajAve tevA che. mATe jJAnI puruSe paNa AvA pratibaMdha upajAvavAnA svabhAvavALA bhAvothI potAnA AtmAne alipta rAkhavo ane kSamA, vinaya Adi bhedarUpa zuddha bhAvono tathA zuddha TaMkotkIrNa jJAyaka bhAvarUpa eka nijabhAvano, pharI pharI vAraMvAra kSaNe kSaNe jAgratapaNe lakSa rAkhavo, evo zrIguruono upadeza che. yathA- (harigIta) nija bhAvane choDe nahIM parabhAva kaMI paNa nava grahe; jANe jue che te ja huM chuM ema jJAnI ciMtave." "jyAre svayaM te zaMkha zveta svabhAva nijano choDIne pAme svayaM kRSNatva, tyAre choDato zukalatvane. tvama jJAnI paNa jyAre svayaM nija choDI jJAnasvabhAvane, ajJAnabhAve pariNAme ajJAnatA tyAre lahe.2 "para mama kucha nA kahatA para tu bhoga bhogatA huM kahatA, vitathI bhogatA taba e ! zAnI bhoga burA kayo dukha sahatA zrI niyamasAra, 7, (hiM.je.zAha kRta gujarAtI padyAnuvAda). zrI samayasAra, 222, 223. ejana. nijAmRtapAna, 151 (pU.zrI 108 vidyAsAgarajI mahArAjakRta samayasAra-kaLazano hiMdI padyAnuvAda) vitathaHniSphaLa Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa9 adhyAtma paMthanI yAtrA athavA parabhAvano paricaya karavA yogya nathI, kema ke koI aMze paNa AtmadhArAne te pratibaMdharUpa kahevA yogya che. jJAnIne pramAdabuddhi saMbhavatI nathI, ema joke sAmAnyapade zrI jinAdi mahAtmAoe kahyuM che, bhogata baMdha na ho yadi kahatA bhogecchA kyA che manameM? jJAnalIna bana nahIM to rativaza jakaDegA vidhi* baMdhanameM.' "jJAnI puruSane AtmapratibaMdhapaNe saMsArasevA hoya nahi, paNa prArabdha pratibaMdhapaNe hoya; ema chatAM paNa tethI nivartavArUpa pariNAmane pAme ema jJAnInI rIta hoya che." nijasvarUpano daDha nizcaya varte che tevA puruSane pratyakSa jagaduvyavahAra vAraMvAra cUkavI de evA prasaMga prApta karAve che, to pachI tethI nyUna dazAmAM cUkI javAya emAM Azcarya zuM che?" "asvastha kAryanI pravRtti karavI ane AtmapariNAma svastha rAkhavAM evI viSama pravRtti zrItIrthakara jevA jJAnIthI banavI kaThaNa kahI che, to pachI bIjA jIvane viSe te vAta saMbhavita karavI kaThaNa hoya emAM Azcarya nathI... jeTalI saMsArane viSe sAra-pariNati manAya teTalI AtmajJAnanI nyUnatA zrI tIrthaMkare kahI che." A pramANe, jJAnInA jIvanadarzananuM sAmAnya prarUpaNa adhyAtmapaddhatithI ane siddhAMtapaddhatithI karyuM . te ja viSayanuM vistArathI pratipAdana karavAnA hetuthI 'pramAda ane jJAnI e muddAnI zrIguru have chaNAvaTa kare che : sAmAnya dRSTie vicAratAM jJAnIne AtmajAgRtino saddabhAva hovAne lIdhe dharmamAM anAdararUpa athavA AtmabhAva pratye asAvadhAnIrUpa pramAdabhAva hoto nathI. Ama hovA chatAM, pramAdanA aneka prakAromAMthI * vidhiHkarmo 1. nijAmRtapAna, 151 (pU. zrI 108 vidyAsAgarajI mahArAjakRta samayasAra kaLazano hiMdI padyAnuvAda) 3. ejana patrAMka-pa7pa. 2. zrImad rAjacandra va. patrAMka-pakao. 4. zrImad rAjacandra va. patrAMka-papa1. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prakAra adhyAtma paMthanI yAtrA Go topaNa te pada cothe guNaThANethI saMbhavita gayuM nathI; AgaLa jatAM saMbhavita gayuM che; te sAdhaka bacI zake te hetuthI zrIguru pramAdanA te te vizeSonuM tene smaraNa karAvI de che.' (1) pAMca Indriyone AdhInapaNuM, 5 prakAra (sparza, rasa, gaMgha, varNa ane zrotra) (2) cAra kaSAyonuM AdhInapaNuM 4 prakAra (krodha, mAna, mAyA, lobhane vaza thaI javuM) (3) cAra prakAranI vikathAonuM AdhInapaNuM.4 prakAra (strIkathA, rAjakathA, bhojanakathA ane dezakathA rUpI pApamaya vAtone vaza thaI javuM) (4) snehAdhInapaNuM (5) nidrAdhInapaNuM 1 prakAra Ama, pramAdanA je paMdara vizeSo che temAMnA amuka amukano vakhatovakhata sAmAnya jJAnIne uddabhava thato hovAne lIdhe tene paNa pramAdabhAva saMbhave che. A uparathI ema nirdhAra karavo ke zAstramAM jJAnIne pramAdabuddhi hotI nathI evuM je vidhAna che te cothA guNasthAne vartatA avirata samyagdaSTine mukhyapaNe lAgu paDatuM nathI paraMtu jJAnanA ane cAritranA vizeSa abhyAsathI AtmadazAnuM susthitapaNuM jeNe saMpAdana karyuM che tevA UMcI kakSAnA mahAjJAnIne lAgu paDe che. tevA mahAjJAnI puruSonuM varNana zAstromAM aneka rIte karyuM che. jema ke paMca viSayamAM rAgadveSa virahitatA, paMca pramAde na maLe manano kSobha jo, dravya, kSetra ne kALa, bhAva pratibaMdha vaNa, vicaravuM udayAdhIna paNa vitalobha jo... apUrva avasara. zrIgommasAra, jIvakAMDa, 34. 2. zrImad rAjacandra va. patrAMka-738. 1. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 adhyAtma paMthanI yAtrA jethI vicAravAna jIvane to avazya kartavya che ke, jema bane tema parabhAvanA paricita kAryathI dUra rahevuM, nivRtta thavuM. ghaNuM karIne vicAravAna jIvane to e ja buddhi rahe che, (dohA) "kSaNa kSaNa je asthiratA ane vibhAvika moha, te jenAmAMthI gayA, te anubhavI guru joya.' "rokyA zabdAdika viSaya, saMyama sAdhana rAga, jagata ISTa nahIM AtmathI, madhyapAtra mahAbhAgya.2 A pramANe, "jJAnI ane pramAda e viSaya saMbaMdhI sAmAnya vicAraNA karI, pUrvApara saMbaMdha sahita, yathApadavI jJAnIno ane pramAdano saMbaMdha avadhAravo tathA sadgurugame, nayavivalAthI vastusvarUpano yathArtha nirdhAra karavo. vivekI mumukSu to jANe ja che ke mAre to niraMtara AgaLa vadhavA mATe potAnA pariNAmo jovAM-tapAsavAM ane pratibaMdhaka dravya-kSetrakALa-bhAvano buddhipUrvaka ane daDhatAthI aparicaya karavo. jeone gRhasthAzramano yoga hoya teoe AyojanapUrvaka gharakAmamAMthI, vyApAra kAryamAMthI, vAtomAMthI, khAvA-pIvAnA kAryomAMthI, UMghamAMthI chApAsamAyika vAMcavAmAMthI tathA nAhavA-dhovA-dADhI-vALa vagere zarIrasaMskAranA kAryomAMthI thoDo thoDo samaya bacAvIne te samayane AdarapUrvaka satsaMgasvAdhyAya-bhakti-tattvaciMtanAdi dharmaanuSThAnomAM lagAvavo joIe. je kAryo bhAI-bahena, dIkarA-dIkarIo, patnI, sevako ke anya svajano karI zake te kAma temane soMpI daIne teTalI upAdhine saMkSepavI. A pramANe AtmajAgRti sahita vartavAno abhiprAya ane puruSArtha je kare che tevA sAdhakane paNa koI koI vAra yogAnuyoge ane kathaMcit avazapaNe upAdhinA prasaMga AvI paDe che. AvA anicchanIya prasaMgomAM 1. zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka 79. ejana, patrAMka 54/10 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 62 vartavuM paDe tyAre svarUpamAM sthira rahevuM vikaTa che ema nirdhAra karI, aMtaramAM to nivRttinI bhAvanA ja rAkhavI ane je kAma karavuM paDe te upalaka rIte karavuM paNa tanmaya thaIne karavuM nahIM evo zrIguruono upadeza che. kahyuM che ke H-~~ AtmajJAna sivAyanuM bIjuM koI kAma lAMbA samaya sudhI potAnA cittamAM dhArI rAkhavuM nahIM; jo kadI prayojanavaza ka2vuM paDe to zarIravANIthI ka2vuM paNa tatpara (tanmaya, ekAkAra) thaIne karavuM nahi. "pramAdanA avakAzayoge jJAnIne paNa aMze vyAmoha thavAno saMbhava je saMsArathI kahyo che, te saMsAramAM sAdhAraNa jIve rahIne teno vyavasAya laukikabhAve karIne, Atmahita IcchavuM e nahi banavA jevuM ja kArya che; kemake laukikabhAva ADe AtmAne nivRtti jyAM nathI AvatI, tyAM hitavicAraNA bIjI rIte thavI saMbhavatI nathI. ekanI nivRtti to bIjAnuM pariNAma thayuM saMbhave che."ra .....jo Ama che to mohanI senA upara vijaya meLavavAno upAya meM prApta karyo che. A rIte meM ciMtAmaNi prApta karyo hovA chatAM pramAda cora che ema vicArI jAgrata rahe che. AtmajJAnanI jyoti jenA jIvanamAM prakAzita thaI gaI che tevo puruSa jo viziSTa nirvikalpa AtmasamAdhine Icchato hoya to teNe zuM karavuM Avazyaka che te have jaNAve che. vartamAnakALanI dRSTie sAmAnyapaNe vicArIe to AtmajJAnI puruSane apramatta guNasthAna sudhI pahoMcavAno puruSArtha siddha thatAM bAra varSathI adhika kALa to saheje nIkaLI jAya tevuM che. pachI to je jJAnIno jevo puruSArtha ane jevI tenA samasta vyaktitvanI yogyatA. 1. 2. 3. AtmajJAnAt paraM kAryaM na buddhau dhArayet ciram kuryAt arthavazAt kiMcit vAkkAyAbhyAm atatpara: / / -zrI samAdhizataka, 50. zrImad rAjacandra va. patrAMka-528. zrI pravacanasAra, tattvArthadIpikA, gAthA 80mI tathA gAthA 81 nI utthAnikA. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u3 adhyAtma paMthanI yAtrA tathApi koI prArabdhavazAtu parabhAvano paricaya baLavAnapaNe udayamAM hoya tyAM nijapadabuddhimAM sthira rahevuM vikaTa che, ema gaNI nitya nivRttabuddhinI vizeSa bhAvanA karavI, ema moTA puruSoe kahyuM che. alpa kALamAM avyAbAdha sthiti thavAne arthe to atyaMta puruSArtha karI jIve paraparicayathI nivartavuM ja ghaTe che, haLave haLave nivRtta thavAnAM kAraNo upara bhAra devA karatAM je prakAre tvarAe nivRtti thAya te vicAra kartavya che; vaLI A kaLiyugamAM alpa AyuSya ane alpa baLa che tethI jJAnIe paNa tvarita gatithI nirAbAdha AtmasthiratAnI siddhi thAya te mATe, AtmalakSe ane saddaguru AjJAe satsAdhanone aMgIkAra karavArUpa ratnatrayanI prAptino puruSArtha satatapaNe karavo yogya che. ahIM to tevA mahApuruSane paNa kahe che ke te samyagudRSTi ! apramatta samAdhinA AnaMdanI kharekhara abhilASA hoya to haLavI haLavI kramika nivRtti nahIM letA, Akramaka thaI moTAM moTAM karmonA jaththAne jalAvI devA mATe zAMta, zAMta atizAMta thAo. bAhyamAM jemano Azraya lIdhA vinA vidhavidha pApabhAvo UpajI zaktAM nathI tevA sAMsArika strI, putra, mitra, moTara, baMgalA, sonuM, cAMdI, jhaverAta, zero, phikasDa DipojhiTo, rAcaracIluM Adi jagatanA samasta padArthothI baLapUrvaka haTI jAo. vaLI, aMtaramAM riddhi-siddhi AdinI tathA svargalokanI IcchAo, prabaLa evI lokeSaNA ke samAjanA amuka varganA kalyANanI bhAvanAnA bahAnA heThaLa poSAI rahelA sUkSma mAna-lobhanA bhAvonA saMcArane samULa ukhADIne pheMkI do. jo Ama karazo to ja jIvananI abhISTa bhAvanAnI siddhi karI zakazo. sAMbhaLo A zrIguruonAM vacano :- . "Isa vidha vicAra vividha vikalpoMko tajane nija bhajate hai, rAgabhAvakA mUla parigraha munivara jisako tajAte hai, Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 142 nija nirAmaya saMvedanase bharita Atmako pAte hai, baMdhamukta bana bhagavana apanemeM taba Apa suhAte hai" snehamaya baMdhanone chedIne tathA moharUpI jaMjIrone toDIne, saccAritrathI yukta thayelo zUravIra puruSa mokSamArgamAM sthira hoya che. uttama manuSyabhavane pAmyo che to yatnapUrvaka cAritranuM pAlana kara, saddharmamAM daDha bhakti kara ane zAMtabhAvamAM zreSTha prIti kara." "he samyakdarzanI ! samyakSyAritra ja samyakrarzananuM phaLa ghaTe che, mATe temAM apramatta thA. te samyakucAritrI ! have zithilapaNuM ghaTatuM nathI. ghaNo aMtarAya hato te nivRtta thayo, to have niraMtarAya padamAM zithilatA zA mATe kare che?? (harigIta) paramabrahma ciMtana tallIna huM mane koI bhaya zApa dIye, vastuharaNa cUraNa vadha tADana, cheda bheda bahu duHkha dIye, giri agni abdhi vana phUpe, pheMke vaje haNe bhale; bhale hAsya niMdAdi karo paNa alpa citta muja nahIM caLe. nijAmRtapAna, 178. chittvA mohamayAn pAzAn bhittvA mohamahArgalam / saccAritrasamAyuktaH zUro mokSapathe sthitaH / / uttame janmani prApte cAritraM kuru yatnataH / saddhau ca parAM bhaktiM zame ca paramAM ratim / / - zrI sArasamuccaya, 20, 47. AcArya zrI kulabhadrasvAmI. zrImad rAjacaMdra : AtyaMtara-pariNAma-avalokana-hAthanoMdha-2, AMka 7. zrItattvajJAnataraMgiNI, 4 (rA. jI. desAI kRta gujarAtI padyAnuvAda) Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u5 adhyAtma paMthanI yAtrA ane tema karatAM azAtAdi Apattiyoga davA paDatA hoya to tene vedIne paNa paraparicayathI zIdhrapaNe dUra thavAno prakAra karavo yogya che. e vAta vismaraNa thavA devA yogya nathI. jJAnanuM baLavAna tAratamyapaNuM thaye to jIvane (harigIta) parigraha kadI mAro bane to huM ajIva banuM khare; huM to khare jJAtA ja, tethI nahi parigraha muja bane. chedAva vA bhedAva ko laI jAva, naSTa bano bhale; vA anya ko rIta jAva, paNa parigraha mAro nathI khare. jema jema upAdhino tyAga thAya che, tema tema samAdhisukha pragaTe che. jema jema upAdhinuM grahaNa thAya, tema tema samAdhisukha hAni pAme che." A pramANe jJAnI-gRhasthane paNa nivRttimArga bhaNI kadama uThAvavAnI zrIguruonI AjJA che. Ama karatI veLAe khAvApIvAmAM, besavA-UThavAmAM, haravA-pharavAmAM ke rogAdinI utpattikALamAM zarIraviSayaka je kAMI sukha-du:kha ke agavaDa veThavAM paDe te sarva samabhAvathI, sahanazIlatA sahita ane samajaNapUrvaka avazyapaNe svIkAravAM paNa anya dravyono aparicaya karavAmAM zArIrika pratikULatA vagerethI DarI jaIne DhIlApaNuM thavA devuM nahIM ema kahevAno zrIguruno Azaya che. mokSamArgamAM jemaNe atyaMta prabaLa puruSArtha karyo che temane nirmamatva (nirmohapaNuM) siddha thayuM hovAthI dehAtIta dazA vartatI hoya che. AvA viziSTa mahAjJAnI sahajasamAdhinA svAmI hovAne lIdhe temane svAtmAnaMdathI evI tRpti vartatI hoya che ke jagatanA A padArtho ke te padArtho jovAnI, jANavAnI, meLavavAnI ke bhogavavAnI IcchA temane 1. 2. zrI samayasAra, 208, 209 (hi. je. zAha kRta gujarAtI padyAnuvAda). zrImad rAjacandra va. patrAMka-570 (mahAtmA gAMdhIjI para zrImadjIe lakhelo patra). uthAvAda) Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 66 paraparicayamAM kadApi svAtmabuddhi thavI saMbhavatI nathI, ane tenI nivRtti thaye paNa jJAnabaLe te ekAMtapaNe vihAra karavA yogya che; paNa tethI jenI ochI dazA che evA jIvane to avazya paraparicayane chedIne satsaMga karttavya che, ke je satsaMgathI saheje avyAbAdha sthitino anubhava thAya che. jJAnIpuruSa ke jene ekAMte vicaratAM paNa pratibaMdha saMbhavato nathI, te paNa satsaMganI niraMtara IcchA rAkhe che, thatI nathI. tethI AvA mahApuruSo rucipUrvaka ke AyojanapUrvaka paravastuono paricaya karavAmAM utsuka banatA nathI, eTaluM ja nahIM paNa sarva prakAranA bAhyAMtara pratibaMdhone dUra karIne parama asaMgapaNAne prApta karavAnI bhAvanA ane puruSArtha karyA ja kare che. yathA-- "apUrva avasara evo kyAre Avaze ? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jo ? sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSNa chodIne vicarazuM kava mahatpuruSane paMtha jo."1 AvI uttama asaMgadazAne prApta karavAnuM kArya A kALe, A kSetre ati ati vikaTa che. Ama hovA chatAM, sAmAnyapaNe dareka kakSAnA mumukSue ane vizeSapaNe UMcI kakSAnA mumukSue apramatta puruSArthapUrvaka paraparicayano prasaMga chedavo ane satsaMgano Azraya vAraMvAra karavo. satsaMgano Azraya karyAthI anekavidha lAbha thayAno ane te pratye durlakSa sevavAthI ghaNI hAni thayAno amane anubhava thayo che. mahAjJAnI puruSoe satsaMganuM je mAhAtmya kahyuM che te parama satya che evo mumukSuoe avazya potAnA aMtaramAM nizcaya karavo evI jJAnI puruSonI AzA che. yathA "avazya A jIve prathama sarva sAdhanane gauNa jANI, nirvANano mukhya hetu evo satsaMga ja sarvArpaNapaNe upAsavo yogya che; ke jethI sarva sAdhana sulabha thAya che, evo amAro AtmasAkSAtkAra che....jo zrImad rAjacandra va. patrAMka-738. 1. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u7 adhyAtma paNanI yAtrA kema ke jIvane jo avyAbAdha samAdhinI IcchA hoya to satsaMga jevo koI saraLa upAya nathI. Ama hovAthI dina dina pratye prasaMge prasaMge, ghaNI vAra kSaNe kSaNe satsaMga ArAdhavAnI ja IcchA vardhamAna thayA kare che. e ja vinaMtI. - A. sva. praNAma. eka evI apUrva bhaktithI satsaMganI upAsanA karI hoya to alpakALamAM mithyAgrahAdi nAza pAme ane anukrame sarva doSathI jIva mukta thAya satsaMga vaDe asaMgatA Ave che, asaMgatA vaDe nirmohadazA Ave che, nirmohadazAmAM cittanI avicaLa (sthira) dazA upaje che ane nizcaLa (nirvikalpa) citta thavAthI jIvanmuktadazA pragaTe che. sAcuM avadhUtapaNuM pragaTyuM che jemane evA yogIzvaro ke jeo ramatA rAmarUpe ekAkI vicare to paNa dravyathI, kSetrathI, kALathI ke bhAvathI bAdhA pAmatA nathI teo paNa vAraMvAra satsamAgamane Icche che. pUrvAcAryoe paNa munijanone satsaMganA AzramamAM rahevAnI AjJA karI che, ke jethI potAmAM pragaTelAM guNonuM saMrakSaNa thAya ane te guNo vardhamAnadazAne pAme.,* paramArthadRSTie vicAratAM to potAnA Atmika guNono saMga karavo te yathArtha satsaMga che, paNa tevI dazA pragaTa karatAM pahelAM ghaNo vakhata sudhI tevI dazAne prApta thayelAM puruSonuM, temanA samasta vyaktitvanuM ane temanAM vacanAmRtonuM vAraMvAra avalaMbana levuM paDe che. AvA dIrdhakALanA abhyAsanA phaLarUpe ja Avo paramArtha satsaMga (eTale ke asaMgadazA) pragaTe che jenuM bIjuM nAma mokSa che. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-109. satsaMgatve ni:saMgatvaM niHsaMgatve nirmohttvN'| nidA vizvarita vizvavidyAji: zrImad zaMkarAcArcaya pravacanasAra, 27che. jJAnArNava, prakaraNa 1pa14, 17, 27, 29. sarva bhAvathI asaMgapaNuM thavuM te sarvathI duSkaramAM duSkara sAdhana che; ane te nirAzrayapaNe siddha thavuM atyaMta duSkara che. ema vicArI zrI tIrthakare satsaMgane teno AdhAra kahyo che; ke je satsaMganA yoge sahajasvarUpabhUta evuM asaMgapaNuM jIvane utpanna thAya che.-zrImad rAjacaMdra, 3096 2. 4 4 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtma paMthanI yAtrA u8 satsaMganuM AvuM alaukika mAhAbhya hovAthI ane tenA jevuM AtmakalyANanuM bIjuM koI paNa satsAdhana nahIM hovAthI dareka kakSAnA mumukSue satsaMganI atyaMta rUci aMtaramAM rAkhI sarva samaye, sarva prasaMge, sarva kSetre ane sarva upAya, tevo satsaMga ArAdhavAno lakSa rAkhavo. jo ke puruSanA vacanAdi paNa mumukSuone avalaMbanarUpa che to paNa je kAyA ane vacananA yogomAM pragaTa zuddha AtmA vyApelo hoya te kAyA ane vacanomAMthI zuddhatAnA spaMdano evI tIvra gatithI skurAyamAna thatA hoya che ke te mumukSunA hRdaya soMsaravA utarI jAya che ane pAtra sAdhakane saMta banAvI de che. kahyuM che ke : "pArasameM ora saMtameM baDo aMtaro jAna, vo lohA kaMcana kare, vo kare Apa samAna" Ama hovAne lIdhe jJAnIo kahe che ke AvA parama mAhAtmavALA satsaMgane ArAdhavAnI amArA aMtaramAM niraMtara bhAvanA rahyA ja kare Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA patrAMka pa79 TUMkasAra A patra zrImad rAjacandrajIe temanA mukhya muni-ziSya pU. zrI laghurAja svAmI para lakhyo che. SC AtmajJAnaprApti te ja sarva duHkhothI chUTavAno eka mAtra upAya che, te siddhAMta rajU karI, tenI prApti mATe je kramanI ArAdhanA karavI paDe te kramane evI to yukti-yukta ane sacoTa rIte A patramAM zrIgurue 2jU karyo che ke koI paNa mumukSune 52ma ullAsabhAva Ave ane yathArtha ArAdhanA karavAno avasara tene prApta thAya. tyAra bAda moha, pramAda, muni, AtmajJAna, AtmasamAdhi, aMtarbhedajAgRti vagere aneka zabdonI samajaNa ApI che. manuSyabhava te AtmajJAnanI prApti mATeno sarvottama avasara che ema jaNAvI parama puruSArthanI preraNA karI che. AgaLa, AtmazuddhinI AvazyakatA jaNAvIne, AraMbhaparigraharUpa asatprasaMgone temAM pratibaMdharUpa gaNyA che ane teno saMkSepa karI satsaMgano Azraya karavAnI preraNA karI che, ane jeTalA pramANamAM saMsAra asAra bhAse teTalA pramANamAM AtmavicAra Uge che, ema pratipAdita karyuM che. pUrve janakAdi mahApuruSo upAdhi madhye paNa mahAjJAnI tarIke vasatA hatA tevA bhAva pratye potAnI ruci nathI paNa zrI tIrthaMkaroe je nivRttimArga grahaNa karyo te pratye ja potAne ruci rahe che ema jaNAvI, te pratye potAno adhiktama puruSArtha karavAnI dRDha bhAvanA vyakta karI che. Ama thavA mATe tyAgamArganuM grahaNa ane AMtarbAhya sarva pratibaMdhono nirodha svIkAravo e siddhAMtano pote svIkAra karyo che. vacce vacce tyAga, jJAna vagere zabdonI samajaNa ApI, svavicArabaLanI vRddhi arthe A patra lakhyo che, ema jaNAvI ane satsaMganI icchA vyakta karI pUjyazrIe patra samApta karyo che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 70. muMbaI, phAgaNa vada 3, 1951 patrAMka paka9 zrI satpaSone namaskAra patranA prAraMbhamAM potAne ISTa evA mahAna AtmAone bahumAna sahita namaskAra kare che. kevA che te AtmAo ? "zrI" kahIne AtmajJAnarUpI lakSmInA jeo svAmI che, tevA mahAtmAo. A mahAtmAonI zuM oLakhANa thaI zake ? to kahe che mAtra uttama mumukSu hoya tene mahAtmAnI sAcI oLakhANa thAya, anya mumukSuone sAmAnya oLakhANa thAya, tevA mahAtmAonuM svarUpa varNavatAM zrIguru kahe che : "nirAbAdhapaNe jenI manovRtti vahyA kare che; saMkalpa-vikalpanI maMdatA jene thaI che; paMcaviSayathI virakta buddhinA aMkuro jene phUTyA che; klezanAM kAraNa jeNe nirmULa karyA che; anekAnta dRSTiyukta ekAMtadaSTine je sevyA kare che; jenI mAtra eka zuddha vRtti ja che; te pratApI puruSa jayavAna varto. ApaNe tevA thavAno prayatna karavo joIe." (savaiyA ekatrIsA) "svArathake sAMce paramArathake soce citta sAce sAce bena kahe sAce jaina mati hai, kAhUke virodhI nAMhi parajAyabuddhi* nahi Atama veSI he gRhastha hai na muni hai, riddhi-siddhi-vRddhi dIse ghaTameM pragaTa sadA aMtarakI lacchIso* ajAcI lakSapati che; dAsa bhagavaMta ke udAsa rahe jagatasIM sukhiyA sadeva ese jIva samakitI hai" zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-80. paryAyabuddhivALA. AtmAnI lakSmI, Atmika ezvarya ayAcaka, 2. zrI samayasAranATaka, maMgalAcaraNa, 7 - * * * Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chela che. adhyAtma paMthanI yAtrA sarva klezathI ane sarva duHkhathI mukta thavAno upAya eka AtmajJAna viSayoMkI AzA nahIM jinake sAmyabhAva dhana rakhate haiM, niz2aparake hita sAdhanameM jo nizadina tatpara rahate haiM, svArthatyAgakI kaThina tapasyA binA kheda jo karate haiM; aise zAnI sAdhu jagatake duHkha samuhako harate haiM." A prakAre mAMgalika zIrSaka sahita have zrIguru potAnA mukhya vaktavyano prAraMbha kare che. jo koI paNa manuSyane (jIvamAtrane) sarva prakAranAM du:khothI ane viTaMbaNAothI kAyamane mATe chUTI javuM hoya, to tene mATe nijasvarUpanuM yathArtha jJAna prApta karavuM anivArya che. jyAM sudhI manuSyane potAnA sAcA svarUpanuM bhAna thatuM nathI tyAM sudhI te duniyAdArInA sArAM-narasAM aneka kAryo karavAmAM ja prerita rahIne potAnA amUlya mAnavajIvanane samApta karI de che kAraNa ke tene bhAna ja nathI ke huM koNa chuM ? huM sukhI chuM ke du:khI chuM ? huM zu karI rahyo chuM ? mArA karelAM karmonuM zuM phaLa thavA yogya che? A ane AvA prAthamika ane prayojanavALA praznono viveka ke vicAra ja te karato nathI paNa mAtra dekhAdekhImAM game tema jIvana vitAvI de che. gharamAM khovAyelI vastu bahAra zodhavAnI koI mathAmaNa karyA kare athavA pANI valovIne mAkhaNa meLavavAnI koziza koI karyA kare to duniyAmAM te mUrkha gaNAya che, hAMsIpAtra thAya che ane mAtra klezane ja pAme che, tema AtmA sivAyanA bIjA padArthomAMthI sukha meLavavAno prayatna karanAra paNa paramArthe potAnI bhUlane lIdhe du:khane ja prApta thAya che. sAcuM ane zAzvata sukha to nijAtmAmAM che. jyAM sudhI tenI vidvandvarya jugalakizora mukhtAra-merI bhAvanA. 1. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 72 vicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM, ane asatsaMga tathA asahmasaMgathI jIvanuM yathArtha oLakhANa ane zraddhA na thAya tyAM sudhI manuSya te tarapha potAno puruSArtha phoravI zakto nathI ane jagatanA anekavidha padArthomAMthI sukhAbhAsone prApta karavAnI mAthAkUTamAM gUMcavAI rahIne Adhi-vyAdhi-upAdhi ane janma-jarA-maraNanAM vividha duHkhone pAmI atyaMta khedakhinna rahyA kare che. pUrve bAMdhelA pApakarmonA udayathI saMprApta thayelA aNagamatA padArthonA nimittathI jIva duHkhI thAya che, jevA ke nirdhanatA, vAMjhiyApaNuM, vaidhavya, zarIramAM rogAdinI utpatti vagere. potAne sukharUpa lAgatA hoya tevA prasaMgo ke padArthono viyoga thavAthI jIvane aMtaramAM ja eka khAsa prakArano ucATa rahyA kare che jene loko "mAro jIva baLyA kare che" AvA zabdo vaDe oLakhAve che, tene kleza kahe che. AvA badhA prakAranA jagatanA sukha-duHkhathI rahita thavA mATe zrIguru AtmajJAnaprAptinI anivAryatA jANI tenI prApti karavA mATe preraNA kare che. AvuM AtmajJAna kevI rIte pragaTa thaI zake te praznanA uttaramAM kahe che ke vicAra suvicAra, saddavicAra, tattvavicAra) vaDe karIne AtmajJAna Upaje che. paraMtu A doDadhAma ane kolAhalavALA jamAnAmAM suvicAra karavAnI manuSyane nathI jijJAsA, nathI avakAza, nathI yoga ke nathI AvaData. AmAMnI eka paNa pUrvazarata jyAM na hoya tyAM vicAradazA kevI rIte pragaTI zake ? arthAt cokkasapaNe na ja pragaTe; kema ke samagra kAraNasAmagrInA abhAvamAM kAryonI utpatti thaI zaktI nathI. asatsaMga-asa...saMgano niSedha sAdhakane vicAradazA utpanna thavAmAM upakArI hovAthI te vAta have rajU kare che, temAM prathama asatsaMga viSe jaNAve che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA vicArabaLa pravartatuM nathI, emAM kiMcitmAtra saMzaya nathI. AraMbhaparigrahanuM alpatva karavAthI asatprasaMganuM baLa ghaTe che; satsaMganA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che. asatsaMganuM baLa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che. jJAnIoe, asatsaMganA nIce pramANe traNa mukhya prakAro darzAvyA 73 che : (1) prathama prakAramAM te jIvono saMga ke jeo 52mArthanuM muddala jJAna ja nahi hovAthI sarvathA sArAsAranA vivekathI rahita che. A jIvone ajJAnI athavA mUDha jIvo kahI zakAya. (2) bIjA prakAramAM te jIvono saMga che ke jeo mAtra lokasaMjJAe, oghasaMjJAe athavA gatAnugata kuLaparaMparA pramANe vartavAmAM ja dharma mAne che. guNa-doSano ke satya-asatyano viveka karyA vinA 'bApadAdA karatA hoya te karavuM athavA kuLaguru batAve te karavuM' evA haThAgrahavALA hovAthI parIkSArahitapaNe dharma AdimAM pravarte che. (3) trIjA prakAramAM tevA svacchaMdAcArI nAstika jIvono saMga che ke jeomAM buddhi( kubuddhi) to che paNa pUrve thayelA AcAryo ane mahAna puruSonAM vacanomAM temane kAMI ja vizvAsa nathI. AtmA, dharma, puNya, pApa, mokSa ke punarjanmAdi koI paNa tattvono teo svIkAra ja karI zaktA nathI. A jIvo azraddhALu ane nAstika che. asatprasaMganuM sAmAnya svarUpa lokomAM suvidita che. vividha prakAranA vibhAvabhAvomAM je kAraNothI manuSyane pravartavAnuM bane che tevA hiMsA-jUTha-corI-kuzIlAdinAM kAryo tathA lobhanI ati mAtrAthI jagatanA padArthone potAnA banAvI levAnI mUDha mAnyatAmAM pravartAvanAra upAdhiyukta anekavidha kAryo- A asatprasaMganA mukhya prakAro che. je koI jijJAsu suvicAranI zreNIne Icche teNe upara jaNAvyA mujabanA asatsaMganA ane asatprasaMganA prakArono saMkalpapUrvaka ane AyojanapUrvaka aparicaya karavo ghaTe che. jo potAnI AjIvikA zAMtipUrvaka Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 AdhyAtma paMthanI yAtrA prApta thaI jatI hoya to navA navA dhaMdhA-vepAra-kArakhAnA-milo-oNphisoAyAta-nikAsa vagere anekavidha vyavahAranAM kAryone vadhAravAnI jhaMjhaTamAM teNe paDavuM joIe nahIM. vaLI, jema azubha AraMbha saMkSepavA yogya che tema, dazA pramANe, zubha-AraMbho paNa vilponA utpAdaka hovAthI kathaMcituM saMkSepavA yogya che. AgaLanI sAdhanA-bhUmikAmAM rahelA mumukSuo AvA vyavahAra dharmanAM kAryonI pote javAbadArI lIdhA vinA sahajapaNe sva-para kalyANanAM satkAryomAM yogadAna Ape che. paripradaE " (bebhAnapaNuM, svarUpano lakSa na rahevo te, parigraha che.) ema zAstravacana che. mATe nizcayathI to parapadArthone potAnA mAnavA te ja moTo parigraha che. paravastuonI amaryAti icchA ane saMgraha karavo te manuSyane duHkhadAyI che kAraNa ke tevo saMgraha manuSyane cAre bAjuthI grahI le che-gherI le che. (parigraha) tevA parigrahathI mukta athavA tenI maryAdAvALo jIva ja mokSamArgamAM saheje saheja AgaLa vadhI zake che. mATe jJAnI puruSoe AraMbha-parigrahanA alpatvanI AjJA nIce pramANe karI che : "bahu AraMbha ane parigraha narakagatinuM kAraNa che." satsamAgama ane satsAstranA lAbhane icchatA evA mumukSuone AraMbha, parigraha ane rasasvAdAdi pratibaMdha saMkSepa karavA yogya che, ema zrIjinAdi mahApuruSoe kahyuM che." "AraMbha parigraha parathI vRtti moLI pADavAnuM ane sanzAstranA paricayamAM rUci karavAnuM prathama kaThaNa paDe che; kemake jIvano anAdi prakRtibhAva tethI judo che; to paNa jeNe tema karavAno nizcaya karyo che, te tema karI zakyA che; mATe vizeSa utsAha rAkhI te pravRtti kartavya che. sarva mumukSuoe A vAtano nizcaya ane nityaniyama karavo ghaTe che, pramAda ane aniyamitapaNuM TALavuM ghaTe che. zrI tatvArthasUtra, 7/17. 2. zrI tattvArthasUtra, 315. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-711. zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka-783. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 adhyAtma paMthanI yAtrA AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che; AtmajJAnI mahAtmAno samAgama karavAthI AgaLa kahyA tevA asatsaMganA vividha prakAranA saMskAronuM baLa AtmAmAMthI ochuM thavA lAge che ane sabodhanA saMskAronI chApa dhIme dhIme dRDha thatI jAya che. A kramane sevavAthI suvicAraNAnI zreNI para caDhI zakAya che ane AtmajJAnanI prApti thAya che. AraMbhaparigrahanuM adbhutva asa...saMgamAM ghaTADo mumukSukAnI vRddhi satsaMgano Azraya asatsaMgamAM ghaTADo tattvavicAramAM pravartana karavA mATe zakti ane samayanI vRddhi AtmasvarUpano nirNaya AtmasvarUpano vizeSa vicAra AtmavicAranA daDha saMskAra AtmajJAnanI prApti A kramane samyakapaNe ane daDhatAsahita anusaravAmAM AvatAM AtmavicAranA phaLarUpe svasaMvedanAnano udaya thAya che. A ja mArga mahAtmAoe AtmatRprApti mATe kahyo che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ''e A adhyAtma paMthanI yAtrA ane AtmajJAnathI nijasvabhAvasvarUpa, sarvaleza ane sarva duHkhathI rahita evo mokSa thAya che; e vAta kevaLa satya che. (dohA) ema vicArI aMtare, zodhe sadguru yoga; kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahIM mana roga. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda, prANI dayA, tyAM AtmArtha nivAsa. Ave jyAM evI dazA, saguru bodha suhAya; te bodha suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya. jyAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nijajJAna; je jJAne kSayamoha thaI, pAme pada nirvANa. "tethI mumukSuoe AtmAne sArI rIte jANIne, zraddhAsahita tenI sevA (upAsanA, vizeSa vicAraNA) karavI, kAraNa ke mokSasukhanI prAptino bIjo koI upAya nathI. Indriyone potAnA viSayothI rokIne, (AtmavicArano) abhyAsa karyo che jeNe, tevA vikalparahita cittavALAne te (AtmA)nuM mULa svarUpa spaSTa bhAse che (svasaMvedana dvArA pratyakSa thAya che). (dohA) vastu vicArata dhyAvarte mana pAve vizrAma, rasasvAdata sukha Upaje anubho yAko nAma. A pramANe sadgurubodhathI jANelA zuddha AtmAnA vicAranA abhyAsanA phaLasvarUpe mumukSu mahAtmA bane che, sAdhaka saMta bane che ane AtmArthI jJAnI bane che. A AtmajJAna ja mokSanuM mULa che. jema bIjano cAMda divaso jatAM vadhato vadhato pUnamano cAMda thAya che, tema potAnA jJAna-AnaMdAdi aneka guNo jyAM paripUrNa vikase che tevA 1. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-37, 38, 40, 41. zrI yogasAraprAbhRta, 1/44, 45. zrI samayasAra nATaka, 1/17 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA je jIvo mohanidrAmAM sUtA che te amuni che; mokSanI prApti A AtmajJAnanA cAritrasahitanA kramika)vikAsathI thAya che. A mahA-AnaMdaprada mokSapadamAM koIpaNa prakAranAM du:kha ke kleza hoI zaktA nathI-TakI zaktA nathI kAraNa ke tevA klezAdinI utpattinI aMtaraMga ke bahiraMga koIpaNa kAraNasAmagrInuM tyAM astittva ja rahetuM nathI. AvA mokSapadane pragaTAvanAra AtmajJAna cheH kahyuM che : (doharo) vardhamAna samakita thaI TALe mithyAbhAsa udaya thAya cAritrano vItarAga pada vAsa. (harigIta) je koI bhavamukti varyA, te bhedajJAna baLe khare, bhavabaMdhane je je phasyA, te bhedajJAna vinA arajI (rolA chaMda) je pUrava ziva gaye, jAhi, aru Age je hai, so saba mahimA jJAnatanI muninAtha kahe huM; viSaya-cAhadava-dAha jagata-jana arani dajhAve, tAsa upAya na Ana, jJAna ghanaghAna bujhAvai. satata AtmajAgRtti dvArA ja munipada prApta thaI zake che tevo siddhAMta have pratipAdita kare che. jema jagatanA loko UMghI jAya tyAre potAnAM zarIrAdinuM kazuM bhAna rahetuM nathI ane teo mUDhajaDa jevA thaI jAya che tema paramArthamAM jeo moharUpI nidrAne AdhIna thaI jAya teone potAnA AtmakalyANanuM bhAna rahI zakta nathI. AvI mohanidrAnA be prakAra che, eka darzanamohathI utpanna thayelI ane bIjI cAritramohathI utpanna thayelI. zrI AtmasiddhizAstra gAthA-112. zrI samayasArakaLaza, 131. zrI amRtacaMdrAcArya (gujarAtI padyAnuvAda rA.desAI) zrI chaha-DhALA, 4/8 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA niraMtara AtmavicAre karI muni to jAgRta rahe; ' (doharo) karma mohanIya bheda be, darzana cAritra nAma haNe bodha vItarAgatA acUka upAya Ama." vastusvarUpane jenAthI ayathArthapaNe zraddhe tene darzanamohanIya kahe che ane AtmasthiratAne bAdhaka mohakSobhanAM pariNAmone AdhIna thaIne jenAthI varte tene cAritramohanIya kahe che. pramAdane AdhIna thaI, A be prakAramAMthI koI paNa prakArane je bhaje te muni thaI zakto nathI eTale ke te amuni che. munipaNuM e kharekhara abhuta dazA che. AtmajJAna sahita jeNe sakaLa saMyamane dhAraNa karyo che athavA teno abhyAsa kare che ane jIvananA dareka kAryamAM je AtmajAgRti sahita-vicAravivekapUrvaka varte che tevA mahApuruSa muni hoya che. joke paramAgamamAM zubhopayogI ane zuddhopayogI evA banne prakAranA munione spaSTapaNe mAnya karavAmAM AvyA che, chatAM munisaMdhamAM agresarapaNuM to zuddhabhAvayukta munionuM kahyuM che. muninA svarUpanuM varNana zAstromAM nIce pramANe karyuM che. - (harigIta) Agama viSe kauzalya che ne mohadaSTi vinaSTa che vItarAga caritArUDha che te muni mahAtmA dharma che. (manahara chaMda) zAMti ke sAgara aru nItike nAgara neka, dayA ke Agara jJAna, dhyAnake nidhAna ho, zuddhabuddhi brahmacArI mukhabAnI pUrNapyArI, sabanake hitakArI dharma ke udyAna ho, rAgaDhe Sase 2hita parama punita nitya, zrI AtmasiddhizAstra-gAthA 103. 2. zrIpravacanasAra gAthA-92. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e adhyAtma paMthanI yAtrA pramAdIne sarvathA bhaya che, apramAdIne koI rIte bhaya nathI, ema zrI jine kahyuM che. sarva padArthanuM svarUpa jANavAno hetu mAtra eka AtmajJAna karavuM e che. 1. 2. 3. 4. 5. gunase khacita citta sajjana samAna ho, rAyacaMdra dhairyapAla, dharmaDhAla krodhakAla; muni tuma Age mere pranAma amAna ho. (harigIta) nigraMtha che, nirmoha che, vyApArathI pravimukta che, cauvidha ArAdhana viSe, nityAnurakta zrIsAdhu che. (savaiyA trevIsA) niMdaka nAMhi kSamA uramAMhi, duHkhI lakhI bhAva dayALa kare cheM; jIvako ghAta na jhUThakI bAta na, lehi adAta na zIla dhare haiM; garva gayo gala nAhiM kachu chala, moha subhAvoM joma hare hai; dehaso chIna hai jJAnameM lIna hai, ghAnata so zivanArI vare haiM. sAdhu karmabaMdha karavAvALA sarva prakAranA parigraha ane kleza choDI de, jIvonA rakSaka muni sarva viSayamAM baMdhana dekhIne emAM lipta thatA nathI. zrI sarvajJa bhagavAne, moharAgadveSarUpa sarva zatruone jItI lIdhA che, tethI teone zrIjina kahevAmAM Ave che. teono evo upadeza che ke je manuSya pramAdI thaI dharma pratye anAdaravALo thAya tene te pramAdane lIdhe navAM karmonuM baMdhana thAya che ane tenI AtmapariNati vibhAvabhAvothI malina thAya che. A pramANe ALasa, nidrA, viSaya-kaSAyonuM AdhInapaNuM, zrImad rAjacaMdra, munivaMdanA. zrI niyamasAra gAthA-75 zrI dharmavilAsa (adhyAtmakavivara ghAnatarAyajI) zrI uttarAdhyayana sUtra 8/4 zatevuM anAla pramAH / zrI sarvArthasiddhi, 8/1/374/8 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA jo AtmajJAna na thAya to sarva padArthanA jJAnanuM niSphaLapaNuM che. jeTaluM AtmajJAna thAya teTalI AtmasamAdhi pragaTe. pApamaya vAto, atirAga vagere pramAdanA prakArothI sAdhakane mokSamArgamAM bAdhA utpanna thaIne saMsAravRddhi thAya che, je tene bhayano hetu che (kAraNa ke sAdhaka te ja che je bhavathI bhayabhIta hoya che.) have sarva prakAranAM jJAnamAM AtmajJAnanI zreSThatA che evo siddhAMta 2jU ka2Ine sAdhakane tenI prApti karavA preraNA Ape che : A jagatamAM anaMta padArtho che, te sarva padArthonuM jJAna (eka pachI eka ema) juduM juduM ka2vA jAya to kadApi pAra Ave nahi, paraMtu prayojanabhUta evA jIva-ajIva (jaDa-cetana)nA yathArtha jJAnanA paricayathI aMtaraMga vivekane jagADe to sva-52-prakAzaka, zItaLa, nirmaLa AtmajJAna pragaTe, je kramazaH vardhamAna thaIne pUrNajJAnane pragaTa kare. mATe, jagatanA padArthonuM bAhyalakSI game teTaluM jJAna ka2vAmAM Ave paNa AtmalakSe jo te na ka2vAmAM Ave, arthAt yathArtha bhAvabhAsana sahita jo te jJAnanI ArAdhanA na karavAmAM Ave to te bAhyalakSI jJAna mokSanuM kAraNa thaI zaktuM nathI, ane tethI paramArthe jJAnIoe tene niSphaLa kahyuM che yathA :-- je ekane (AtmAne) jANe che te sarvane jANe che, ane je sarvane jANe che te ekane jANe che. (dohA) 9.3 jaba jAnyo nija rUpako, taba jAnyo saba loka, nahIM jAnyo nija rUpako, saba jAnyo so phoka. " ekena jJAtena sarva vijJAtaM bhavati iti kim ?" "he mumukSu ! eka AtmAne jANatA samasta lokolokane jANIza, ane sarva jANavAnuM phaLa paNa eka AtmaprApti che; mATe AtmAthI 2. 3. zrI AcArAMga sUtra 1-3-4-122 zrImad rAjacaM, hAthanoMdha, 1/14 ajJAtaM. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA koI paNa tathArUpa jogane pAmIne jIvane eka kSaNa paNa aMtabheda jAgRti thAya judA evA bIjA bhAvo jANavAnI vAraMvAranI IcchAthI tuM nivarta ane eka nijasvarUpane viSe dRSTi de, ke je dRSTithI samasta sRSTi yapaNe tAre viSe dekhAze.' (harigIta) jo hoya pUrva bhaNela nava paNa, jIvane jANyo nahIM, to sarva te ajJAna bhAkhyuM, sAkSI che Agama ahIM; e pUrva sarva kahyAM vizeSa, jIva karavA nirmaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. AtmajJAna tathA AtmasamAdhine sIdho saMbaMdha che e vAta have samajAve che. AtmAnuM jJAna (upayoga) jeTalA pramANamAM nirmaLa thAya teTalA pramANamAM sthiratAne pAmavuM sulabha bane che. AtmAnI vicAradhArA vizeSapaNe nirmaLa rahI zake te mATe pApapravRttithI virAma pAmavuM Avazyaka che. Ama, cittathI ekAgratA ane nirmaLatA parasparanI apekSAvALA hovAthI anyonyAzrita che. nirmaLa cittanI sthiratAne ja samAdhi, samatA athavA sAmya kahevAmAM Ave che. zAstromAM samAdhinuM varNana A pramANe karyuM che- "AtmapariNAmanI svasthatAne zrItIrthaMkara samAdhi kahe che." "AtmabhAva yathArtha jene samajAya che, nizcala rahe che, tene e samAdhi prApta hoya che.ja (harigIta) sau bhUtamAM samatA mane, ko sAthe vera mane nahI; AzA kharekhara choDIne prApti karuM chuM samAdhinI." zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka-731. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-277 zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-pa68 zrImad rAjacaMdra 1. patrAMka-324 zrI niyamasAra, 104 (hiM.je.zAha kRta padyAnuvAda). Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA to tene mokSa vizeSa dUra nathI. (harigIta) "saghaLA vikalpa abhAvamAM je sAdhu joDe Atmane; che yogabhakti tehane kaI rIte saMbhava anyane?" sadguruno bodha, sallAstranuM vAMcana, jinaparamAtmAnuM darzana, jAtismaraNajJAna ke evo koI prakArano anya yoga prApta thAya ane jo sAdhakane aMtardaSTi Upaje to mohanI sattAne uthApavAmAM tene moTI muzkelI paDatI nathI. paraMtu AvA prakAranA yoga banavA A kALamAM sulabha nathI. vaLI sadguru, satsaMga AdinA yogamAM paNa ghaNuMkharuM sAmAnya sAdhakane gatAnugatika nyAyathI vartavAnuM bane che ane tethI lokasaMjJAe, oghasaMjJAe ke zarIraceSTArUpe vartato te sAdhaka jAgrata AtmadaSTivALo banI zakto nathI. jo tevA yogamAM, puruSArtha sphoravIne, deha ane AtmAnA bhinnapaNA viSe dRSTi de to upayoganA pravartana pratye potAnA vicAronI zuddhAzuddhatA pratye) jAgrata raheto thako dhIme dhIme te aMtarmukhatAno abhyAsa karI zake che. A pachI sUkSma dRSTi vaDe karmodaya ane nijapariNatine judAM judAM lakSaNavALI jANIne rAga ane jJAnanuM bhinnapaNuM kare tyAre tene bhedajJAnanI prApti thAya che, je prApta thaye mokSa vizeSa dUra raheto nathI. vividha ane vicitra prakAranAM karmonA udayathI thavA yogya vibhAvabhAvo ane tevA sarva vibhAvabhAvone jANavAnI jenAmAM kAyama zakti rahelI che tevo AtmA - A be vaccenA bhedane yathArtha jANIne temanA bhinnapaNAnA abhyAsanA phaLarUpe pragaTavA yogya je AtmasaMvedana-svasaMvedana-svabhAvanuM bhAsana-te pragaTa thatAM ja dedIpyamAna vivekajyoti aMtaramAM jhaLahaLI UThe che ane krame karIne te ja jyoti eka divasa kevaLajJAnajyotirUpe prakAzIne sAdhakane siddha banAvI de che, AtmAne paramAtmA banAvI de che. A kAraNathI jJAnI puruSoe te aMtarbhe karavA mATe sAdhakane vAraMvAra preraNA karI che. kahyuM che ke1. zrI niyamasAra, 138 (hi.je.zAha kRta padyAnuvAda). Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 adhyAtma paMthanI yAtrA anya pariNAmamAM jeTalI tAdAbhyavRtti che, teTalo jIvathI mokSa dUra che. deha ane AtmAno bheda pADavo te "bhedazAna; jJAnIno te jApa che. te jApathI deha ane AtmA judA pADI zake che. te bhedavijJAna thavA mATe mahAtmAoe sakaLa zAstro racyAM che. jema tejAbathI sonuM tathA kathIra judAM paDe che, tema jJAnInA bheda-vijJAnanA jAparUpa tejAbathI svAbhAvika Atmadravya agurulaghu svabhAvavALuM hoIne prayogI dravyathI juduM paDI svadharmamAM Ave che." (anuSTrapa) jaise chenI lohakI, kare eka sau doI, jaDa cetanakI bhinnatA, tyA~ subuddhiso hoI. (harigIta) jIva-karma kerA bhedano abhyAsa je nitya kare; te saMyamI pacakhANa-dhAraNamAM avazya samartha che.' (doharA) "jIva karama bhinna bhinna karo, manuSa janamakuM pAya; AtmajJAna vairAgyase, dhIraja dhyAna jagAya." "deha-karma-kRta sarva vikAro, te jaDa cetana Apa aho! jaDacetana e bhinna kare te bhedajJAna muja ura raho." (sayA trevIsA) cetanamaMDita aMga akhaMDita, zuddha pavitra padArtha mero, rAga virodha vimoha dazA samujhe bhrama nATaka pudgala kero; | m m zrImad rAjacaMdra, vyAkhyAnasAra, 2/11/18 zrI samayasAra nATaka, 14. zrI niyamasAra, gAthA, 10. zrI bRhad AlocanA, doharo ra9. zrI tattvazana taraMgiNI, 8/10(rA.cha.desAIkRta gujarAtI padyAnuvAda) h h m Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA jo koI Atmajoga bane to A manuSyapaNAnuM mUlya koI rIte na thaI zake tevuM che. prAye manuSyadeha vinA Atmajoga banato nathI ema jANI, atyaMta nizcaya karI, A ja dehamAM Atmajoga utpanna karavo ghaTe. bhoga saMyoga viyoga vithA avalokI kahe yaha karmaja ghero, he jinako anubho Iha bhAMti, sadA tinako paramAratha nero.* sAmAnya sAdhakane manamAM aneka prakAranA saMkalpa-vikalponI hAramALA cAlyA karatI hoya che. sAdhaka jeTalA pramANamAM jAgrata haze teTalA pramANamAM te zubhAzubha bhAvo (saMkalpa-vikalpo)sAthe tanmaya nahi thaI jAya.parabhAvomAM sarvathA ekAkArapaNuM thaI javuM te ajJAnanI nizAnI che, ane jeTalA pramANamAM ajJAna teTalA pramANamAM sAdhaka mokSathI dUra hoya che. mATe jene mokSanI najIka AvavuM hoya tevA uttama jijJAsu jIvoe AtmajJAna-utpAdaka ke AtmajJAnamAM sahAyaka na hoya tevA bhAvomAM potAnuM citta bane teTaluM ochuM lagADavuM evo zrIguruono upadeza che- "AtmajJAnathI anya kArya, buddhimAM lAMbo samaya dhAraNa karavuM nahIM, prayojanavaza (sva-parakalyANa mATe) kiMcita karavuM paDe to atatpara rahIne mAtra vacana ane kAyAthI karavuM." jeTalA pramANamAM svasvarUpanI jAgRti haze teTalA pramANamAM vibhAvabhAva AtmAmAM utpanna thatAM ja 'A anyabhAva che, AstravabhAva che," evI jAgRtirUpa smRti utpanna thaI Avaze. sAdhake A Atravane heyarUpa jANyA hovAne lIdhe te vibhAvone (Asavone) te dUra karavAno prayatna karyA vinA raheze nahi. Ama, abhyAsanA baLe karIne, "A zuddha caitanyarUpa jJAyakasattAno bhAva che" ane "A vividha prakAranA 1. zrI samayasAra nATaka, mokSadvAra, 17 (mULa samayasArakaLaza 185 uparathI) abhyAsI mukhazue mULa zloka avazya jovA yogya che. vizA=vRthA, nakAmA. nero najIka, pAse. zrI samAdhizataka, 50. = + 2. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA vibhAvabhAvo che' evI bhinnatAno bhAva jene bhAse che, te vibhAvabhAvo upara satata cokIpahero rAkhe che. krame karIne potAnuM abhyAsabaLa vadhArIne sarva sva-zaktithI je temano parihAra kare che te ja sAco bhedajJAnI mahAtmA che, bAkI bIjAthI to mokSa dUra ja che. bhedajJAnanA abhyAsa dvArA AvA vibhAvabhAvonA aparicayanI jJAnI puruSoe vAraMvAra AjJA karI che : "jeTalI saMsArane viSe sArapariNati manAya teTalI AtmajJAnanI nyUnatA zrI tIrthaMkare kahI che."1 Atmatvane (AtmajJAnAdi aizvaryane) pAmavAno yoga, jo koI paNa rIte A mAnavabhavamAM prApta thaI jAya to A bhavanuM mUlya aparimita che. matalaba ke mahApuNyayoge prApta thayelA A mAnavajIvanane saphaLa karavA mATe, koIpaNa nyAye, sAdhakajIve vAraMvAra puruSArtha karIne satsaMga, savicA2 ane sadAcArane sevavA joIe. tenA pariNAme A jIvane anAdinA avighAnA saMskArono kAsa thaI, kramazaH nirmaLa AtmajJAnane dhAraNa karavAnI pAtratA pragaTe. Avo pAtra jIva tattvavicAranI zreNIe caDhIne aMtarasaMzodhana kare tyAre tenAmAM AtmajJAna AvirbhAva pAme. A manuSyabhava te AtmajJAnanI prApti mATeno suvarNa avasara che kAraNa ke je bahiraMga-aMtaraMga sAmagrInI tene mATe AvazyakatA che te sarvanI manuSyabhavamAM jeTalI suprApti che teTalI anya bhavamAM sAmAnyapaNe nathI. joke siddhAMtamAM, cAre gatione viSe tenI utpatti saMbhavita gaNI che topaNa vivekI puruSa avazya evo nirNaya kare che ke vartamAnamAM prApta A sonerI takano lAbha laI levo e ja mAre mATe ISTa che. AnAthI paNa AgaLa jaI zrIguru kahe che ke he bhavya jIvo ! vartamAnamAM prApta manuSyabhava, AryakSetra, sarvajJanI vANI ane satsaMgano yoga ati ati durlabha che ema jANIne tame pratijJA karo ke jyAM sudhI AtmajJAna nahi pragaTe tyAM sudhI kaSAyanI zrImad rAjacaMdra, patrAMka-551. 85 1. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 8. upazAMtatA, aMtarano vairAgya, sanzAstrono abhyAsa, madhyasthatA, maitrIguNapramodanA bhAvo, saraLatA, vinaya ane AtmabhAnapUrvakanI devaguru-dharmanI utkRSTa bhakti sahita tattvonusaMdhAnano puruSArtha ame choDIzuM nahi. A kAryane ame agrImatAne dhoraNe svIkArIzuM ane te pUrNa karIne ja jaMpIzuM. zrIguru kahe che : (harigIta) re ! Atma tAro ! Atma tAro ! zIgha ene oLakho, sarvAtmamAM samadaSTi gho A vacanane hRdaye lakho.' (harigIta) yaha rAga Aga dahai sadA tAteM samAmRta pIjiye, cira bhaje viSaya-kaSAya aba to tyAga nija pada beIye, kahA racyo parapadameM na tero pada yahe, kayo duHkha sahe, aba "dIla"hou sukhI svapada racI dAva mata cUko yahe. "bhava-tana-bhoga prati hRdaye vairAgya dharI tajI saMga tridhA, sadagurune nirmala zruta bhajatAM, ratnatraye dhArI mudA, anya jIvonI saMgati tema ja rAgAdi tyajI saghaLAne sukha svAtmo cahe te vasatA nirjana nirupadrava sthAne. "he bhAI ! tuM koI paNa rIte, marIne paNa mahAkaSTa karIne) tattvono kautuhalI thaI A zarIrAdi mUrti dravyano eka muhUrta (48 miniTa) pADozI thaI AtmAno anubhava kara ke jethI potAnA AtmAne vilAsarUpa, paradravyothI judo dekhI A zarIrAdi mUrtika pudgaladravya sAthe ekapaNAnA mohane tuM tarata ja choDaze.ja - je ba, pATha-77. zrI chAhaDhALA, 7/15. zrI tattvajJAnataraMgiNI, 173 (rA.ka.desAIkata gujarAtI padyAnuvAda) zrI samayasAra-kaLaza, 23. 4 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87. adhyAtma paMthanI yAtrA vicAranI nirmaLatAe karI jo A jIva anyaparicayathI pAcho vaLe to sahajamAM hamaNAM ja tene Atmajoga pragaTe. asatsaMgaprasaMgano gherAvo vizeSa che, ane A jIva tethI anAdikALano hInasattva thayo hovAthI AtmajJAnaprApti mATe nirmaLa dRSTinI ane zAMta thavAnI AvazyaktA che, evo siddhAMta zrIguru have rajU kare che. samyaktvanI prApti mATe jaina siddhAMtamAM pAMca labdhio Avazyaka gaNI che jemAMnI bIjI labdhi te vizuddhilabdhi che, jene prApta thayA vinA sAdhaka karaNalabdhino puruSArtha karI zake nahi. mATe sAdhake potAnA vicArone nirmaLa rAkhavA mATe satata udyama kartavya che ane tevI nirmaLatAmAM sahakArI kAraNo jevAM ke satsaMga, sadAcAra ane sanzAstrane aMgIkAra karavA paNa Avazyaka che. jyAre potAnI vicAradhArAne vizuddha rAkhavA mATe AvAM sAdhanone aMgIkAra karIe tyAre svAbhAvikapaNe ja AtmAne malina karavAvALA je pApAraMbho ane pApakathAo teno aparicaya karavo paDe che. mATe vartamAnakALanI apekSAe (1) gappAM mAravAM, (2) navalikA-nATaka-zRMgArakAvyo vagere vAMcavA, (3) AvazyaktAthI adhika vartamAnapatro ke reDiyAno paricaya karavo. (4) klabomAM javAnuM ke anivArya kAraNa sivAya hoTala-sinemA vageremAM javuM, (5) sagAvhAlAM-mitrone tyAM AvazyaktAthI adhika javuM, (6) UMdha ane bhojanane sevavAmAM adhika samaya lagAvavo, (7) saptavyasano sevavA-AvI badhI pravRttione daDhatAthI, spaSTapaNe ane AyojanapUrvaka saMkocavI jarUrI che. jo ke badhAne mATe A niyamo ekasarakhA lAgu pADI zakAya nahIM chatAM uMcI kakSAnA mumukSue A badhA kArya karyA vinA vizuddha -- 1. (1) thayopazamalabdhi (2) vihilabdhi (3) dezanAlabdhi (4) prAyogyalabdhi (5) karaNalabdhi . Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma panI AvyA 88. tethI avakAza prApta karavA athavA tenI nivRtti karavA je bane tema satsaMgano Azraya kare to koI rIte puruSArthayogya thaI vicAra dazAne pAme. vicAradhArAne prApta karavAnI IcchA choDI devI. AvA uparokta kramika jIvanaparivartanane svIkArIne satsaMganA yoge tattvaciMtana dvArA aMtarazodhana ane aMtarmukhatAno abhyAsa je sAdhaka kare che tene alpakALamAM mahAna sAdhanadazA pragaTe che. asatsaMgaasa...saMgone saMkSepavA mATe AgaLa preraNA ApI dIdhI che, ahIM to zrIguru kahe che ke jyAM sudhI tathArUpa prakArothI nivartIne satsaMgano Azraya niyamitapaNe amuka cokkasa vidhithI (mithyA Agraha, svacchaMda, pramAda ane viSayalolupatAne ghaTADIne) ane dIrghakALa (ghaNA mAsa ke varSa) sudhI na kare tyAM sudhI sAdhakanuM vicArabaLanuM sAmarthya ati alpa ja rahe che, arthAt nahivat rahe che. jyAM sudhI vicArabaLa vadhe nahi tyAM sudhI yathArtha vicAraNA banI zake nahi ane tevI suvicAraNA vinA koI paNa jIvane AtmajJAna UpajI zake nahIM. asa...saMga ghaTADavA mATe asatsaMga ghaTADavA mATe satsaMga yathArthapaNe ArAdhavA mATe vicAro vizuddha karavA mATe | vicArabaLanI vRddhi mATe | ane | sAdhakane pUrve thayelA mahAna jJAnI puruSo A pramANe preraNA kare che. - "AraMbha ane parigrahano jema jema moha maTe che, jema jema tene viSethI potApaNAnuM abhimAna maMda pariNAmane pAme che, tema tema Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 adhyAtma paMthanI yAtrA je prakAre anityapaNuM, asArapaNuM A mumukSatA vardhamAna thayA kare che. ane karavA yogya paNa tema ja che ke vartamAna thayA kare che... ane karavA yogya paNa tema ja che ke AraMbhaparigrahane vAraMvAranA prasaMge vicArI vicArI potAnAM thatAM aTakAvavAM, tyAre mumukSatA nirmaLa hoya che" "nitya tevo paricaya rAkhatAM, te te vAta zravaNa karatAM, vicAratAM, pharI pharIne puruSArtha karatAM, te mumukSatA utpanna thAya che." A kALamAM e vAta ghaNuM karI jovAmAM AvatI nathI. koI judA svarUpamAM mumukSu, ane judA svarUpamAM muni vagere joI vicAra thAya che ke AvA saMge karI jIvanI UrdhvadazA thavI ghaTe nahIM paNa adhodazA thavI ghaTe.3 "tyAga, vairAgya, upazama ane bhakti mumukSu jIve sahaja svabhAvarUpa karI mUkyA vinA AtmadazA kema Ave ? paNa zithilapaNAthI, pramAdathI e vAta vismRta thaI jAya che." (harigIta) pragaTAva AtmajJAna sadguru, zAstra dharma susaMgathI, tenuM ja avalaMbana karI, sthira thA chUTI parasaMgathI." (harigIta) paradravyane tajavA kare abhyAsa satata svaciMtane, te yogI karma-zarIra Adi tyAgI satvara ziva bane, paradravyanuM ciMtana kharekhara karma-baMdha nidAna che; ciMtana vimala nijadravyanuM ziva hetu e ja pradhAna che. = = $ $ zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-332. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-422. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-45. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-743. zrI tattvajJAnataraMgiNI, 15/10 (rA.cha.desAIkRta gujarAtI padyAnuvAda zrI tattvazAnataraMgiNI, 1pa/1pa-16(rAchAI gujarAtI padyAnuvAda) Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA saMsAranuM atyaMtapaNe bhAse te prakAre karI AtmavicAra utpanna thAya. have A upAdhikAryathI chUTavAnI vizeSa vizeSa Arti thayA kare che, ane chUTavA vinA je kaMI paNa kALa jAya che (harigIta) tuM sthApa nijane mokSapaMthe, dhyA anubhava tehane, temAM ja nitya vihAra kara, nahIM vihara paradravyo viSe.' (mAlinI) virama virama saMgothI, choDa choDa prasaMgo, ' mUkI mUkI de moha, jANa jANa svatattva, kara kara svAbhyAsa, dekha dekha svarUpa; bhaja bhaja puruSArtha, mokSa AnaMda hatu. (harigIta) saMsArarUpI duHkhathI na roga jabaro jANIe, samyaphavicAra samAna auSadha parama ko nA mAnIe; saMsAra roga vinAza kAje, zAstra samyapha zodhIne, samyaka vicAra-upAya grahuM chuM, pAmI gurugama bodhine. jema jema ane jeTalA jeTalA pramANamAM jagatanuM, jagatanA padArthonuM ane jagatanA bhAvonuM sAva sAdhAraNapaNe sAdhakanA cittamAM bhAse, tema tema ane teTalA teTalA pramANamAM paramArthamArga viSe ane paramArtha (sva-AtmA) pratye tenuM valaNa vadhatuM jAya che. jagatanA sarva bhAva-padArtho kSaNabhaMgura che, vinAzika che, koI paNa rIte kalyANakArI ke sattvayukta nahi hovAthI Azraya levA yogya nathI evo jo sAdhakanA 1. 2. zrI samayasAra (hi.je.kRta gujarAtI padyAnuvAda). virama virama saMgAt muMca muMca prapaMca visRja visRja mohaM vidvi vidvi statatvaM / kalaya kalaya vRtam pazya pazya svarUpaM guru guru purUSArthe nivRttAnaMda: (zrI zA-pArNava-15/4ra.) zrI hRdaya-pradIpa-gAthA-9 (bra. govardhanadAsajI kRta padyAnuvAda). Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA aMtaramAM nizcaya thAya to tevA bhAvothI pAra, avinAzI, sattvazIla kRtakRtyatAne ApanAra, jJAna-AnaMdamaya, apUrva evA caitanyAtmaka bhAva pratye tenuM lakSa jAya. jeTaluM jagatanA padArthanuM mAhAsya aMtaramAM ghaTe teTalA pramANamAM tenuM svayaMsmaraNa ochuM thAya ane jeTaluM jagatanuM smaraNa ochuM thAya teTalA satunA saMskAra vRddhigata thatAM paramArthavicAraNAnuM sAdhakanuM baLa vadhatuM jAya. Ama, jJAnIoe kahelo jagata-vismRtino ane tattvavicAraNAno krama dhIre dhIre sAdhakanA rojabarojanA jIvanamAM AvirbhAva pAme. je sAdhakane AvI mahAna sAdhakadazA varte tene zuddhAtmapadanI prApti jarA paNa dUra nathI evo zrIguruono bodha ane anubhava che. kahyuM che ke : Ama, saMsAranuM svarUpa jANIne ane khUba AdarathI (samyaktva, vrata, dhyAnAdinI sAdhanA dvArA) mohano tyAga karIne te zuddha svarUpanuM dhyAna karo, jethI saMsArano nAza thAya.' prIti anaMtI para thakI, je toDe ho te joDe eka, parama puruSathI rAgamAM ekatvatA ho dAkhI guNageha, 8Sabha niNaMdazuM prItaDI. AgaLa zrIguru kahe che ke amone vizeSa samAdhino lAbha niraMtara rahe te arthe sarva prakAranA bAhyAMtara saMgothI amAre rahita ja thavuM che ane tethI A je thoDo upAdhirUpa bAhya prapaMca amane varte che tenAthI kevI rIte chUTavuM tenA upAya-pravartanamAM ja ame laya lagAvI che. je paNa kALa te upAdhithI rahita thavAmAM vyatIta thaI rahyo che te amArA potAnA ja doSanuM ane pramAdanuM kAraNa che ema amane to spaSTa lAge che ane te kAraNe ja tevI sarva upAdhithI rahita thavA kSaNe kSaNe pUrvazakti lagADIne prayatnazIla thaI rahyA chIe. iti saMsAraM jJAtvA mohaM sarvAdAreNa tyaktvA / taM dhyAyata svasvabhAvaM saMsaraNaM yena nazyati / / zrI svAmI kArtikeyAnuprekSA, 73 zrImad devacaMdajI kRta AdinAtha prabhunuM stavana. 2. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 2 te, A jIvane zithilapaNuM ja che, ema lAge che; athavA evo nizcaya rahe che. janakAdi upAdhimAM rahyAM chatAM AtmasvabhAvamAM vasatA hatA evA AlaMbana pratye kyAreya buddhi thatI nathI. zrIjina jevA janmatyAgI paNa choDIne cAlI nIkaLyA evA bhayanA heturUpa upAdhiyoganI nivRtti A pAmara jIva karatAM karatAM kALa vyatIta karaze to azreya thaze, evo bhaya jIvanA upayoga pratye pravarte che, kema ke ema ja kartavya che. je rAgadveSAdi pariNAma ajJAna vinA saMbhavatA nathI, pUrvakALe bhagavAna zrIrAmanA kALamAM thayelA janakAdi mahAtmAone bAhya upAdhi chatAM paNa aMtaramAM viziSTa jJAnadazA pragaTI hatI ema zAstramAM kathana che. paraMtu amArA cittamAM to A sthiti AdararUpa paNa nathI to AdarzapaNe kyAMthI hoI zake ? kAraNa ke amArA jJAnamAM to evo dRDha nizcaya thayelo che ke AgalA janmothI ja zuddha AtmajJAnAdi saMpattine sAthe laIne janmelA evA zrI tIrthaMkarAdi mahA samartha puruSoe paNa A saMsAra-prasaMgone ekAMte vinAzika, duHkhadAyI ane sAva asAra jANIne jo tyAgI dIdhA che to A jagatamAM bIjo kyo buddhimAna puruSa tevA prasaMgomAM rahevAnI ruci rAkhI zake? arthAt samaye samaye jemAM karmabaMdhanano, duHkhono, Asavono, bhayano, azaraNatAno, apavitratAno ane viparItatAno ja anubhava thavA yogya che tevA saMsAranA A vyavasAyAdi prapaMconA tyAgamAM udyamavAna evo amAro AtmA jo amuka kALa vitAvI deze to AlokaparalokamAM tenuM akalyANa ja thaze evI bhIti pratye ame jAgrata ja chIe ane tevI AtmajAgrati satata kartharUpa che. AvI AtmajAgRtirUpa je apramatta dazA tenA baLa vaDe thoDA kALamAM amArA pramAda Adino nAza thaIne sAtizaya ane viziSTa apramatta dharmadazA pragaTa thaze evo amAro nizcaya ane udyama che. have pUrNajJAnanuM ane rAga-dveSanuM ekasAthe hovuM saMbhavatuM nathI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 adhyAtma paMthanI yAtrA te rAgadveSAdi pariNAma chatAM jIvanmuktapaNuM sarvathA mAnIne jIvanmukta dazAnI jIva AzAtanA kare che, ema varte che. sarvathA rAgadveSa pariNAmanuM parikSaNapaNuM ja kartavya che. - atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave che. atyaMta tyAga pragaTyA vinA atyaMta jJAna na hoya ema zrI tIrthakare svIkAryuM che. evo siddhAMta pratipAdita karatAM zrIguru kahe che ke anukULa padArtho pratye ISTa buddhirUpI je rAganA bhAvo ane pratikULa padArtho pratye aniSTabuddhirUpa je draSanA bhAvo te pUrNajJAnIne hoI zake nahIM. adhyAtmaparibhASAthI nirvikalpa parama samAdhinA baLa vaDe ane siddhAMta paribhASAthI sAmAyika Adi viziSTa cAritranI vizuddhinI paraMparAthI yathAkhyAta cAritra pragaTa thatAM tenA phaLarUpe kevaLajJAnAdi Upaje che. tyAM AtmAmAM rAgAdino anaMtAMza paNa raheto nathI ane e dazAne ja saMpUrNa jIvanmukti kahI zakAya che evo amAro nirdhAra che. jyAM vadhatI ochI kakSAnA paNa rAgAdi aMzo vidyamAna che tyAM potAne sarvathA jIvanmukta mAnavArUpI bhUla karanArA jIvo mahAna doSane pAtra thaIne jJAnI puruSanA mArgathI viruddha vartanArA che ema jANIe chIe. je sAcA jJAnI ane samyaguSTi mahAtmA che te to AtmAmAMthI sarva prakAranA sthaLa ane sUkSma rAgAMzone heyapaNe zraddhIne tenA unmelanamAM potAnA jIvanano vadhumAM vadhu puruSArtha lagADe che ane kvacit kadAcituM temAM saphaLatA na maLe to paNa vAraMvAra pUrve thayelA mahApuruSanA cAritrAdinuM avalaMbana laI potAnA AtmAmAM puruSArtha UpajAvI, apramattapaNe zuddhAtmadazAne pragaTa karavA kamara kase che, kAraNa ke tevI saMpUrNa vItarAgadazA pragaTa karavI te ja jJAnImumukSunuM aMtima dhyeya che. - have, jJAna ane tyAganuM sahacArIpaNuM darzAve che. ahIM, jJAna eTale samyagudarzana-jJAna-cAritranI ektArUpe pariNamelo AtmAno Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAbhyaadhyAsa nivartavo tene zrI jina tyAga kahe che. te tAdAbhyaadhyAsa nivRttirUpa tyAga thavA arthe A bAhya prasaMgano tyAga paNa upakArI che, kAryakArI che. bAhya prasaMganA tyAgane arthe aMtaryAga kahyo nathI, bhAva. 'tyAga" zabdano artha niSedhAtmaka rIte AgaLa kaheze, vidheyAtmaka daSTithI vicAratAM AtmAnA mukhya dasa dharmomAM rahelA tyAgadharmanuM svazakti pramANe pragaTa thayuM che. AtmA jyAre paradravyono Azraya karavAnuM choDI de che ane potAnAM guNadravyomAM ja Take che tyAre tene paramArthadharmanI prApti thAya che. "A huM chuM," "A chuM,' evI jagatanA padArthomAM ahaMbuddhinI bhAvanA te ja ajJAna che ane huM A jJAnadarzanasvarUpa," "huM A jJAtA-draSTA" evI dRSTi ane evuM saMcetanasaMvedana, evI AtmaupayoganI jAgRti, te sAcuM jJAna che. jema jema jJAna vardhamAna thAya che tema tema svasvarUpano paricaya vadhato jAya che ane paravastuno paricaya ghaTato jAya che. ghaniSTapaNe jyAM svasvarUpano paricaya thAya tyAM samAdhidazA hoya che, kAraNa ke sarvazaktithI, buddhipUrvaka jyAre svarUpano paricaya kare tyAre nirvikalpaAtmAnubhUtinA AnaMdanI dazA pragaTe che. A dazA mukhyapaNe munipaNAnI che, jyAM apramatta puruSArthanI mukhyatA che, kvacit pramAdanA dhakkAthI pAchI pramatta dazA paNa AvI jAya che. jyAM sudhI jIva lokapratibaMdha, svajanapratibaMdha, dehAdi pratibaMdha ke saMkalpa-vikalpa pratibaMdhomAM rokAI jAya tyAM sudhI tene nirmaLa + (4) ramakSamAbhAvArnavazarasaMdhamattapasyA vivacaDhAvaLi gharSa -tatvArthasUtra, lAka. (4) = zarmA = prajJA na ghana tyajone amRtattattvamAnA kevalya upaniSada. (karmothI nahi, prajAthI nahi, dhanathI nahi, eka mAtra tyAgathI ja amaratvanI prApti thAya che.) Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 adhyAtma paMthanI yAtrA jJAnanI prApti thaI zaktI nathI. mATe jyAM A badhAya pratibaMdhono buddhipUrvaka tyAga karavAmAM Ave che, tyAM jJAna atyaMta nirmaLapaNe pariName che ema zrItIrthaMkara bhagavAne svIkAryuM che. potAnI mAnyatA-abhiprAya, potAno lakSa ane potAnI pravRtti A traNeyamAM pa2vastune pa2vastu tarIke ja svIkAravAmAM Ave ane sva-vastune ja sva-vastu tarIke svIkAravAmAM Ave tyAre uttama-tyAga nAmano AtmAno mahAna dharma pragaTe che. Avo mahAna AtmA sarvottama tyAgI che. tethI nIcenI kakSAmAM, potapotAnI yogyatA pramANe buddhipUrvaka 52vastuono jeTalo AtmabhAnapUrvaka aparicaya karavAmAM Ave teTalA pramANamAM te sAdhaka paNa tyAgI che. mokSamArga pratye cAlI rahelA mumukSue ke mokSamArgamAM AgaLa vadhI rahelA jJAnIe tyAga bAbate kaI rIte AgaLa vadhavuM te viSe zrIguru mArgadarzana ane sUcanA Ape che. je sAdhako pa2vastumAM Atmabuddhi thaI javA rUpa mahAna doSathI bacavA mAMgatA hoya temaNe mAtra sAmAnya rIte ja nahi paNa pratijJApUrvaka paradravyono tyAga karavo Avazyaka che. bAhya padArthonA tyAgathI te te vastunuM tucchapaNuM vicAravAno avakAza prApta thAya che ane A pramANe AtmAnuM vicArabaLa ane saMkalpabaLa dRDha thavAnuM sahelAIthI banI zake che, mATe zrIguru bAhyatyAgane upakArI ane kAryakArI tarIke svIkAre che. yathA : "jJAnIpuruSanA AzrayamAM virodha karanArA paMcaviSayAdi doSo che.... e virodhI sAdhanano be prakArathI tyAga thaI zake che. eka te sAdhananA prasaMganI nivRtti; bIjo prakAra vicArathI ka2I tenuM tucchapaNuM samajAvuM. vicArathI karI tucchapaNuM samajAvA mATe prathama te paMcaviSayAdinA sAdhananI nivRtti karavI vadhAre yogya che, kema ke tethI vicArano avakAza prApta thAya che."... 1. zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-572 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA 9 ema che, to paNa A jIve aMtarbhAgane arthe bAhya prasaMganI nivRttine kaMI paNa upakArI mAnavI yogya che. - nitya chUTavAno vicAra karIe chIe ane jema te kArya tarata pate tema jApa japIe chIe. joke ema lAge che ke te vicAra ane jApa hajI tathArUpa nathI, zithila che; AtmasvabhAvanA aMgarUpa je uttama tyAgadharma te kAMI bAhyatyAgane siddha karavA mATe nathI (te to jIvananA sahajasvabhAvarUpa jJAnAnaMdane prApta karavA mATe che) to paNa tevA uttama dharmarUpa je aMtaryAga tenI siddhi thavA mATe bAhya prasaMgo ane padArthonA tyAgane upakArI mAnIne sAdhanA-paddhatimAM yathApadavI saharSa svIkaravo hitakArI che evo pAramezvarI anekAMtavidyAmAM zrIguruono bhavya jIvone upadeza che. yathA: "gRha rAjya putra kalatra mitro bhrAta mAta pitA bhalA, AhAra, vAhana, vastrAbhUSaNa ratna puraja nija maLyAM. Indriya sukha krodhAdi bhAvo vacana tana manathI tridhA, te sarva cidrupa prApti mATe prANa tyAge sarvathA." "nakkI jaze mujane tajI sI saMga jaDa cetana kadA, ke sarve tajI mAre javuM tyAM prIti muja zI duHkhadA? je jJAna pustakathI thatuM paradravyanuM te tyAjya jyAM, to tyAjya zuM paradravya nahi, tattvAvalaMbI huM thatAM." ......"mumukSu jIve che je prakAre para-adhyAsa thavAyogya padArthodino tyAga thAya che te prakAre avazya karavo ghaTe. joke AraMbhaparigrahano tyAga e sthULa dekhAya che tathApi aMtarmukhavRttino hetu hovAthI vAraMvAra teno tyAga upadezyo che. 2. zrI tattvajJAnataraMgiNI-15/12-13 (rA.cha.desAI gujarAtI padyAnuvAda.) zrI tattvajJAnataraMgiNI, 15/1 (rA.cha.desAIkta gujarAtI padyAnuvAda) zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-750 3. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA have, potAnA jIvanamAM sarva prakAranI upAdhithI rahita thavAnI je AtyaMtika bhAvanA tene rajU karatAM AgaLa kahe che ke, vAraMvAra aneka dRSTikoNathI vicAra karI karIne upAdhithI jemajaladI jaladI nivRtta thavAya te mATe niraMtara jApa japIe chIe, eTale ke te kArya siddha thaI jAya eTalA mATe dhUNI dhakhAvIne puruSArtha cAlu karyo che ane te siddha karIne ja rahevuM evo nizcaya varte che. Ama satata puruSArtha ka2vAM chatAM paNa te kArya siddha nahi thatuM dekhIne aMta2mAM ema thAya che ke puruSArthanI ugratAmAM haju joIe tevI baLavattaratA AvI nathI ane je paNa kAMI zithilatAnAM alpa aMzo haju vidyamAna hoya temana atyaMta mahAna parAkrama vaDe dUra karavA ane to ja yathAyogya samayamAM kAryanI siddhi thaze. kahyuM che ke, zuddha AtmajJAnanA dhAraka gRhastha paNa gha2mAM 2hIne koI vAra dharmanuM sevana kare che, koI vAra mahAna adharmanuM sevana kare che, koIvAra bannenuM sevana kare che. kaho joIe, A gRhavAsa sarva karmamaLanI zuddhi karanAro kevI rIte thaI zake ? ema vicArIne, nirmaLa buddhivALA puruSoe teno manathI, vacanathI, ane kAyAthI tyAga karyo che. 97 na "gRhasthAzramI ekAMta dharmasAdhanA karavA Icche to tema na thaI zake, sarvasaMgaparityAga ja joIe."ra tamArI aMtarjijJAsAne ane yogyatAne joIne yogAnuyoge sahajapaNe ekabIjAne sabaMdhita evA ane mArgAnusA2I jIvane mokSamArga sAdhavAmAM atyaMta prayojanabhUta bodha denArAM keTalAMka vacano lakhavAnuM banyuM che. tamArA pratye amAruM sahaja vAtsalya varte che tema ja jagatanA jIvone sanmArgathI dhaNe dUra joI koI vAra karuNAnA bhAvo spUrI 1 2. kvacana bhajati dharmaM kvApyadharmaM durantam kvacidubhayamanekaM zuddhabodhoDapi gehI / kathamiti gRhavAsa: zuddhakArI malAnAM kRti vimalakhanave; tyakhate meM triyApi 11 zrI tattvabhAvanA, 119 AcArya amitagati zrImad rAjacaMdra va. patrAMka-797. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma paMthanI yAtrA mATe atyaMta vicAra ane te jApane ugrapaNe ArAdhavAno alpakALamAM yoga karavo ghaTe che, ema varyA kare che. - prasaMgathI keTalAMka araparasa saMbaMdha jevAM vacano A patramAM lakhyAM che, te vicAramAM phurI AvatAM svavicArabaLa vadhavAne arthe ane tamane vAMcavA vicAravAne arthe lakhyAM che. Ave che. tevA vicArabhAvone bhASAnuM rUpa ApI amArA AtmAmAM rahela tattvaviSayaka jJAnane vyavasthita karI avatarita karyuM che jethI svaparane vicArabaLanI vRddhino hetu thAya. vicAradazA ane vairAgyanI vRddhi kalyANano hetu che kAraNa ke te banneno vikAsa thatAM ja karmaIMdhanane bhasma karanAro zuddha-dhyAnarUpI agni pragaTIne jIvane paramasamAdhibhAvano lAbha karAvI Ape che. jIva eTale AtmA.' AkAzano te nAnAmAM nAno aMza, jene avibhAgI eka pudgalaparamANuM roke, tene pradeza kahe che. te eka pradezamAM aneka paramANuone samAvavAnuM sAmarthya hoya che. paryAya eTale avasthA. vastumAM je navI navI dazA UpajyA kare tene paryAya kahe che; jema ke vIMTI, hAra, eriMga, baMgaDI vagere sonAnI paryAyo che. dareka vastu badalAIne Take che, tene sat kahevAmAM Ave che. dravya-guNa-paryAyarUpa tripadI anekAMta-siddhAMtanuM hArda che. saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta viSe saMkSiptamAM ema jANavuM ke pAMca Indriyo ane mana dvArA je jANI zakAya te to saMkhyAta che. ekadezapratyakSa evuM je avadhijJAna tenA vaDe je jANI zakAya te to asaMkhya che ane je mAtra kevaLajJAna (pUrNajJAna) dvArA jANI zakAya te anaMta che. juo cha pada patranA vivaraNamAM prathama pada "AtmA che'. vyayavyayum sat I zrI tattvArthasUtra, 5/30. 2. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GG adhyAtma paMthanI yAtrA jIva, pradeza, paryAya tathA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta Adi viSe tathA rasanA vyApakapaNA viSe krame karI samajavuM yogya thaze. tamAro atra AvavAno vicAra che, tathA zrI DuMgara AvavAno saMbhava che ema lakhyuM te jANyuM che. satsaMga joganI IcchA rahyA kare che. rasanA vyApakapaNA viSe ema samajavuM ke sAco atIndriya AtmAnubhavano je rasa che te kAMI vANI ke manano viSaya nathI, paraMtu teno jJApaka je AnaMda te AkhA AtmAmAM zarIranA badhA bhAgamAM) AtmAnubhUtinA kALa daramiyAna vedAya che. vizeSa ema che ke dhyAna abhyAsamAM vividha cakro (kapALa, mAthuM, AMkho, mukha, nAbhi vagere mukhya dasa che.) upara ekAgratA karanAra sAdhakone mukhyapaNe te sudhArasanuM vedana te te AtmapradezomAM vizeSapaNe thAya che. A pramANe saMkSepamAM jANazo, vizeSa to tamAro-amAro pratyakSa samAgama thaye samajavAnuM banI zakaze. tamAro A bAju AvavAno vicAra che, to svAbhAvika ja tamArA jevA uttama puruSonA samAgamamAM amAruM citta vizeSa prasannatAne pAmaze te sahajapaNe jaNAvuM chuM. OM re 1. zrI zrIzAnArNava, 30/13. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanamAM paNa lagabhaga 100 baheno rahI zake tevI vyavasthA che. kuTuMba sahita ke grupamAM Avela sabhyo mATe paNa vyaktigata AvAsanI vyavasthA kendramAM upalabdha che. + prabhu maMdira ane saMtakuTira | sAdhanA kendramAM pravezadvAra sAme ja jyAM pArzva prabhu, RSabhadeva prabhu, mahAvIra prabhunI pratimAo vidhivat sthApita thaI che tevuM bhavya maMdira Avela che. maMdiramAM Avela A traNeya vItarAga pratimAo atyaMta bhAvavAhI, saumya, zAMtidAyaka ane bhavya che. maMdirajInI bAjumAM ja Avela saMtakuTiramAM saMsthAnA sthApaka, preraNAmUrti parama zraddhayazrI AtmAnaMdajI birAje che. sva-para kalyANamAM ahoniza lAgelA rahetAM karUNAmUrti pUjya saMtazrI AtmAnaMdajI, temanA sAdhanApradhAna jIvana ane vizALa zAstrajJAna ane anubhavavANI dvArA aneka sAdhakone mArgadarzana pUruM pADe che. + kAryAlaya ane svAgata kakSa saMsthAnuM kAryAlaya tathA svAgatakakSa pUjyazrI tathA TrasTImaMDaLanA mArgadarzanathI saMsthAnA ja sahayogI kAryakaro, niSThAvAna sAdhakavRMda ane niyukta thayelA karmacArIgaNanA saMyukta sahayogathI khUba ja suMdara-sugama rIte cAle che. vinayI kAryakaro saMsthAnI | mulAkAte AvanAra dareka vyaktione temanI jarUriyAta pramANenI suvidhA tathA mArgadarzana pUruM pADe che. -+ kAyamI bhojanazALA ekI sAthe 125 mANaso jamI zake tevI susajjita bhojanazALA bAremAsa cAlu rahe che ane kAyamI sAdhako tathA AgaMtuka darzanArthIo mATe zuddha sAttvika bhojananI vyavasthA che. grupamAM AvanAra darzanArthIoe kendrane jamavA tathA rahevA mATe AgotarA jANa karavI khAsa jarUrI che. A uparAMta 400 jeTalA bhAI-baheno svarucibhojana laI zake tevI vyavasthA bhojanazALAnI bAjumAM ja karela che. + gurukuLa navI peDhInA sAMskArika ghaDataranA uddezathI, madhyamavarganA vidyArthIomAM vidyAnI | sAthe sAthe susaMskAronuM paNa siMcana thAya te hetuthI, saMsthAmAM eka suMdara gurukuLa paNa nAnA pAyA para cAle che. vidyArthIonI saMkhyA vadhe, teo vadhu tejasvI bane ane A Ayojana dvArA | samAjane uccattara nAgarika maLe te mATe, skolarazIpa Adi ApI temane dareka rIte protsAhita karavAnI amArI bhAvanA che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che "tA che , S re parama zraddha AtmAnaMdajI n 17 , A - na thI traka sAdhanA 18 AdhyAgni vA kendra-kobA, dhyAna satsaMga vAdhyAya 'bhakti saMgIta rAha8ra007 vA saka 8 HSRIS 8 zrI sadbhuta sevA sAdhanA kendra sthaLa8 zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra koNaIs = 888 COO) ( dhIna gujarAta) fla 8 (0oC) 23203216-823-828 $528 (06C) 2320693 e-mail :srask@rediffmail.com Web: www.shrimad-koba.org