________________
અધ્યાત્મ પંથની યાત્રા
પક પ્રતિબંધ થતો નથી એ વાત એકાંત નથી, કેમકે જ્ઞાનનું વિશેષ બળવાનપણું જ્યાં હોય નહીં, ત્યાં પરભાવનો વિશેષ પરિચય તે પ્રતિબંધરૂપ થઈ આવવો પણ સંભવે છે;
થાય છે, તત્ત્વપ્રતીતિ સમ્યકપણે ઉત્પન્ન થાય છે. તત્ત્વપ્રતીતિ વડે શુદ્ધ ચૈતન્ય પ્રત્યે વૃત્તિનો પ્રવાહ વળે છે."
આ પ્રમાણે “સ્વ” અને “પર”નું યથાર્થ ભાસન થતાં હેયસ્વરૂપ એવા જે સાંસારિક પદાર્થો અને ભાવો તથા ઉપાદેય એવું જે શુદ્ધાત્મસ્વરૂપ અને તેની પ્રાપ્તિના ઉપાયોનો તેના અંતરમાં દઢ નિશ્ચય થઈ જાય છે. જે પદાર્થોનું માહાસ્ય દૃષ્ટિમાં ઓછું થઈ ગયું અને જે પ્રસંગોની અગત્યતા જીવનમાં ગૌણ થઈ ગઈ તેવા પદાર્થો કે પ્રસંગો, પૂર્વકર્મોદય હોતાં કોઈક જ્ઞાની પુરુષને રહે તોપણ તે પદાર્થો અને પ્રસંગોમાં તેને હિતબુદ્ધિ કેવી રીતે થઈ શકે? તે સર્વ તેને સારહીન જ ભાસે છે; અને આ જ સાચા જ્ઞાનનું માહાસ્ય છે કે જે પ્રગટતાં તે જ્ઞાનીને જગતના કોઈ પણ પદાર્થ, પ્રસંગ કે વૈભવ આંતરિક રુચિ ઉપજાવી શક્તા નથી; સર્વથા પ્રતિબંધનું કારણ થઈ શક્તાં નથી. કહ્યું છે કે :
(ચોપાઈ) જ્ઞાન કલા જિનકે, ઘટ જાગી,
તે જગમાંહિ સહજ વૈરાગી; જ્ઞાની મગન વિષેસુખ માંહિ. યહ વિપરીત સંભવે નાહિ.
(દોહા) સકળ જગત તે એંઠવત્ અથવા સ્વપ્ન સમાન; તે કહિયે જ્ઞાની દશા બાકી વાચા જ્ઞાન.
એજન, પત્રાંક-૯૦૧. શ્રી સમયસારનાટક, નિર્જરાધાર, ૪૧. શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર-૧૪૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
