________________
સાથિયો આ વાતનું પ્રતીક છે. અત્યારે તમે મનુષ્યગતિમાં છો. પછી દેવની ગતિમાં હશોને?
પાન લેવા જાઓ તો ય પાંચ પૈસા આપવા પડે છે, અને ભાઈસાબને કાંઈ જ કર્યા વિના દેવલોકમાં જવું છે. સદ્ગતિ ઘણી દૂર છે. દૂર દીઠું છે શિવપુર શહેર જો. રોજ સાથિયો કાઢો પણ મીનીંગ ભૂલી ગયાં છો? તમામ ધાન્યો વાવ્યા બાદ ઊગે. ચોખા ઉગતા નથી તેમ મારે હવે જન્મ લેવો જ નથી આ નિર્ધાર કરો. સમ્રાટ સંપ્રતિનું બીજું નામ સંપદિ હતું. રાજા બનીને તેણે નવું નાણું સ્થાપ્યું. બીજી તરફ ચોખાનો સાથિયો હતો.
પહેલાંના કાળમાં ઘેર ઘેર વાતો થતી, હવે અજન્મા બનવું છે.
દેવકીનો ગજસુકુમાલ લાડકો છેલ્લો પુત્ર દેવના વરદાનથી મળ્યો હતો. નેમિનાથની દેશના સાંભળી દિક્ષાની રજા માંગી. દેવકી સમજાવે છે. દીક્ષા ખાંડાની ધાર છે. રેતીના કોળિયા જેવું ચારિત્ર છે. તમારૂં. તો સાલ ઓઢાડીને સન્માન કરવું જોઈએ કારણ તમે અમારા કરતાં ઘણા મુશ્કેલીમાં છો. બાથરૂમ જેવડા નાના ઘરમાં તમે રહો છો. અમે મોટા મહેલ જેવા ઉપાશ્રયોને પણ કાર્તિકપૂર્ણિમાના દિવસે છોડીને સિંહની જેમ ચાલ્યા જઈએ છીએ. સાધુ મેળવી પણ શકે, છોડી પણ શકે. માણસે દરેક વાતે છૂટા રહેવું જોઈએ. દેવકી સમજાવે છે, ધાર તરવારની... આજ્ઞા મુજબ ચાલવાનું છે. લોઢાના ચણા હાડકાંનાં દાંતે ચાવવાના છે. જંગલમાં વનવગડા વહાલા કરવાના, ઠંડા, ઊના તીખા ખોરાક બધા જ સહન કરવાના.
ગજસુકુમાલના ઉત્તર-સસલાના ભવમાં મેં કેવું સહન કર્યું છે મા ! ઠંડીમાં કઈ મા સસલાને મફલર પહેરાવવા ગઈ હતી ?
ભૂખવાળા કૂતરાને કઈ મા રોટલો ખવરાવવા ગઈ હતી ! | કર્મસત્તાથી નરકનાં કેવાં દુઃખો સહન કર્યા હતાં. દેવકીએ દીકરાને વૈરાગી જાણી લીધો. પણ એક શરત મૂકે છે.
મુજને તજીને વીરા, અવર માતા મત કીજે રે
તમારી છેલ્લી મા કંકુબાઈ તમે નક્કી કરી છે? લાઈટ ચાલી જાય તો બૂમો પાડ્યા કરો છો? પહેલાં કૂવાથી પાણી લાવતાં હોવાથી પાણીનો બગાડો કરતાં ન હતાં. હવે ધોધમાર જળવર્ષા. તુંબી જલે સ્નાને કરી, જાગ્યો ચિત્ત વિવેક. જે ચીજનો દુરૂપયોગ થાય તે ચીજ કુદરત ઝૂંટવી લે. માત્ર દૂધીના તુંબડા જ પાણીથી સ્નાન કરતાં હતાં. દુનિયાની ચીજો હોઈયાં કરનાર અમેરિકા ખતમ થવા લાગ્યું. અતિ ઉપયોગને પણ કુદરત ખેંચી લે. પચાસ વર્ષ પહેલાં ભારતના લોકો સંતોષથી જીવતા. પહેરવામાં ઉપરનું અંગરખું, નીચેનું ધોતિયું, રહેવામાં એક ઓરડો, રસોડું અને ઓસરી હતી. ઘરમાં પ્રેમ-વાત્સલ્ય નીતરતાં હતાં.
ફલેટમાં રહેનારા તમે એકબીજાને ઓળખતા પણ નથી. ઘરમાં પ્રેમનાં નીર નથી. પહેલાં શીરાને ચોળાથી લગ્ન થતાં હતાં. ન્યાય અને નીતિથી ચાર કલાક ધંધો કરતા હતા. રોજી, રોટી કપડાં, મકાન બસ હતું. આજે સામગ્રીના ઢગલા થયા, છતાં દુઃખી છો.
તમે આજે ગામડામાં જાઓ તો માણસ તમારી સાથે બે કલાક બેસી શકે. અને મુંબઈમાં કોઈ ગામડાનો માણસ આવી ચઢે તો તમે બોલાવો ય નહિ. આજે વડિલોને મુંબઈ રહેવું ગમતું નથી. ઓ વડિલો! તમે ગામડામાં જાઓ. સંતોષથી જીવો. મુંબઈ મુંબાપુરી-મોહમયી છે. મેલેરિયા રાજધાની છે. સાધુને કોઈ પૂછે ! તો તમે કેમ મુંબઈમાં બેઠા છો ! પણ અમે ન બેસીએ તો કલેશ-કંકાસ વધી જાય, ચોમાસું બેસતાં આવી જઈએ, ઊતર્યા બાદ ભાગી જઈએ. ભૌતિકવાદથી માણસ પાગલ બની ગયો છે. ગજસુકુમાલ સ્મશાનમાં કાઉસ્સગ લઈને ઊભા છે. સસરાને તેમને જોઈને ક્રોધ ચઢ્યો. ચીકણી માટીની પાઘડી કરીને માથે બાંધી.
જ્વાય કાર કા • ૨૮
