________________
પ્રવચન અઠ્ઠાવીસમું : તત્ત્વાર્થકારિક
પરમાર્થ લાભે વા, દોષારંભક સ્વભાવેષ
કુશલાનુબંધ મેવ સ્વાદનવધ યથા ક્મ..૩ શુભ કર્મ કરીએ અને શુભ જ બંધ થાય એવું નક્કી નથી. અનુબંધમાં ધ્યાન રાખવાનું છે. આશય બદલવો જોઈએ. પાપની પળોમાંથી પસાર થતા હો તો તે વખતે પણ અશુભ-કર્મ બંધાતાં હોય, દુર્ગતિમાં જવું પડે પણ ત્યાં શુભઅનુબંધરૂપ સેફટી લઈને જાઓ. શુભ-અશુભમાં પણ અનુબંધ તો શુભ જ પાડો. તો ચંડકોશિયાનાગની જેમ, સમળીની જેમ નવકાર મળશે અને સુદર્શના બનાશે. દાન-શીલ-તપ અને ભાવ ચાર છે.
દાનાદિ ત્રણેના લાભ ચોથા ભાવ ઉપર આધાર રાખે છે. તપ કરતાં બંધ શુભ જ પડશે પણ પારણાની ભાવના હશે તો અશુભઅનુબંધ પડશે. કૂતરો ત્રણ ઉપવાસ કરે તો પુન્ય તો બાંધે જ છે. ગાંસડાં ભરી ભરી પુન્ય બાંધવામાં અનંતકાળ ગયો, પુન્ય જલ્દી ખતમ થઈ ગયું, અભવ્યનો આત્મા પણ પુન્યદ્વારા નવમે રૈવેયકે પહોંચી જાય છે. પણ આવા પુન્યથી સંસાર ઊભો જ રહે છે. જે વખતે પુર્વે તે જ વખતે અનુબંધ પડે છે. બંધને ફેરવવો અશક્ય છે, અનુબંધને ફેરવી શકાય છે. ત્રિપૂછવાસુદેવે સીસું શવ્યાપાલકના કાનમાં રેડાવ્યું, બંધ પણ અશુભ-અનુબંધ પણ અશુભ. આ કર્મ જ્યારે ઉદયમાં આવશે ત્યારે રાડારાડ કરાવશે પણ નંદનઋષિના ભવમાં જાગૃતિ આવી ગઈ, એક બાજુ જોરદાર તપ બીજી બાજુ સવિ જીવ કરૂં શાસનરસીની ભાવનાથી અનુબંધ વિખરી ગયો, બંધ ઊભો રહ્યો, પણ ખીલા ઠોકાતાં ભગવાન સીધા જ ઊભા રહ્યા, ઊં કે ચૂં ન કર્યું, અનુબંધ સારો થઈ ગયો, જૈન શ્રાવિકા કોઈને ચપ્પ. સૂડી આદિ સાધન આપે નહિ, કારણ કે તે અધિકરણ છે. જેણે વસાવ્યું તેને જ પાપ લાગે છે. ઘંટીનાં પડ જૂદાં કરીને ઉપાશ્રયમાં પગ ધોવા મૂકી આવે.
અતીતની ભૂલો, અને અધિકરણોને વોસિરાવી દે. ભૂતકાળની ભૂલો ગાંડા બનીને કરી છે, પણ પ્રચંડ પુન્યનો આપણો ઉદય છે, તેથી હાલ કાંઈ જ ન થાય પણ બેલેન્સમાં પાપોનાં બલાડાં ઘણાં છે, તેના ફળરૂપે હાલ કેન્સરની ગાંઠો, કીડનીનાં દર્દો નીકળવાં જોઈએ. પણ... હાલ પુન્યનો ઉદય છે... ચાર મહિના વ્યાખ્યાન સાંભળી વૈરાગ્ય થાય છે? તપ કરવાનું મન થાય છે, લાલસા છૂટે છે? આ વર્તમાનમાં... હવે બંધ સમય ચિત્ત ચેતીએ રે... અનુબંધ હવે સારો કરી દો.
રોગ છે તો દવા છે જ. જિનેશ્વરરૂપી વૈદ્ય છે જ. પણ રોગ કાઢવાની હવે ઇચ્છા થવી જોઈએ. રોગનું નિદાન જાણીને જ માણસ ગભરાઈ જાય છે. પણ હવે નવા રોગ ન થાય તે માટે ચેતી જાય છે. દાનશીલ-તપ કરવાથી પુન્યનો બંધ થશે. પણ હવે ભાવના અનુબંધ કેવા પડે તેના ઉપર આધાર છે. શરીર શીયલમાં હોવા છતાં મનમાંથી અબ્રાહ્મ જતું નથી.
લાખનાં દાન દેવા છતાં ભાવનો અનુબંધ ખરો? તપ કરે પણ ખાવાના ભાવ ન જતા હોય તો અનુબંધ સારા ન પડે. દાનાદિ ન કરવા છતાં મન બ્રહ્મચર્યમાં હોય, અણાહારી પદમાં. દાનમાં રમતું હોય તો અનુબંધ સારા પડે. પતિ ભોગી હોવા છતાં બ્રહ્મચારી અને જેઠ ગુરુ ખાવા છતાં તપસ્વી આ અભૂતતા સ્ત્રીએ અનુભવી. નદીએ નારીને માર્ગ કરી આપ્યો. જનકરાજા રાજ્ય કરવા છતાં વિદેહી કહેવાતા હતા. ભરતજી ચક્રવર્તી હોવા છતાં અનાસક્ત યોગી હતા. દશ લાખ મણ લૂણ રોજ વપરાતું હતું. મનમેં હી વૈરાગી...
* રૂાવ કર ) ૦
૦
