________________
સુવાક્યો.. પરોપકાર એ સ્વોપકારનું અણમોલ સાધન છે. પરોપકાર એ સ્વ અપકારનું કારણ છે. પરોપકાર એટલે બીજાનું ભૂંડું કરવું તે. સ્વોપકાર પોતાનું અહિત કરવું તે. એટલે પરોપકાર વડે પરનો જ નહિ પણ સ્વનો ય ઉપકાર સધાય છે.
*-
-*
- પ્રવચન બેંતાલીસમું : ઉત્તરાધ્યયન ચાલુ અનંત ઉપકારી, અનંતકલ્યાણના કરનારા ચરમતીર્થપતિ શ્રી મહાવીર સ્વામીએ સોલપ્રહરની દેશના આપી તેમાં અણપૂછ્યાં ઉત્તરાધ્યયનનાં છત્રીશ અધ્યયન ભાખ્યાં. પહેલાં શ્રુત લખાતું હતું. પણ છપાતું ન હતું, સંસ્કૃતપ્રાકૃત ભાષા હતી, કર્ણાટકમાં એક ગામ સંસ્કૃત ભાષાવાળું છે. - ભગવાને ગણધરોને જ્ઞાન આપ્યું. ગણધરોએ શિષ્યોને આપ્યું, ધારિત બુદ્ધિમઃિ મગજમાં જ્ઞાન રહેતું હતું. કાળ બદલાયો. કાલે કાલ સમાયરે દુષ્કાળ પડ્યો, બુદ્ધિ, શક્તિ ક્ષીણ થવા લાગી. નિર્ણય લેવાયો, લખવાનું શરૂ કરી દીધું. વલ્લભીપુરમાં શાસવિરૂદ્ધ પણ નિર્ણય ૫૦૦ આચાર્યોએ લીધો. અર્ધ ત્યજતિ પંડિતઃ જાન જાય તેના કરતાં પગ કપાવવો સારો. ૪૫ જિનાગમો મળ્યાં. આ દેશના પાવાપુરીમાં મળી છે. ચૂર્ણિ-અવચૂર્ણિ લખાઈ. આ ઉત્તરાધ્યયની ઓછામાં ઓછી ૨૫ ટીકાઓ રચાઈ છે. ભૂતકાળના આચાર્યોએ રચી છે. ઉત્તરાધ્યયન કથાઓનો ભંડાર છે. ઉપદેશ સમજવામાં સહાય કરે છે.
ઉપવાસનું પચ્ચકખાણ કરવું સહેલું છે, પણ ભાણા ઉપર બેસીને ઇન્દ્રિયોને જીતવી દુષ્કર છે. મોટા ભાગના જીવો ઈચ્છા પૂરી કરે છે. ફરવા જવાનું મન થયું તો ચાલો, દમન નથી કરી શકતા. કૂતરાના ભવમાં ઈચ્છા જાગસે પણ પૂરી નહિ થાય. સાધુતાની સાધના છ ગુણ ઠાણે છે. શ્રાવક પાંચમે છે. સાધુને પ્રમત્ત કેમ કહ્યા? જે જગ્યા ઉપર વિષય-કષાય જાગવાના ચાન્સીસ હોય, ચહા પીવાની ઇચ્છા પણ કરાવે પણ સાધુ પૂજનિક કેમ? જાગેલી ઇચ્છાને મારે. શ્રાવ કપૂરી કરે જ. જાગેલી ઇચ્છાને સાધુ દબાવે છે, યુદ્ધ કરે છે. શ્રાવકે પણ યુદ્ધ કરવું જોઈએ. - જ્ઞાનપૂર્વકનું દમન તારે છે. તિર્યંચો વિવેકરહિત છે. નારકો દુઃખમાં સબડે છે. દેવો વિષયમાં આસક્ત છે. ત્યારે મણુઆણે ધમ્મ સામગ્ગી. મનુષ્યોને સુખ અને દુઃખ મધ્યસ્થભાવે છે, માટે ધર્મ કરી શકે છે. યોગીને એકાંતમાં રામ મળે, ભોગીને કામ મળે. આજે ફલેટોનાં જીવન એકલવાયાં થઈ ગયાં, જાનનાં શીલનાં રક્ષણ ન થાય. ધર્મ પણ ખોવાઈ જાય.
(૧૩) દુઃપરિચયા ઈમે કામ. ત્યાગ સહેલો નથી. આત્મસુખમાં ક્યારેય નથી રહ્યા, ભોગસુખને ચાટ્યા જ કરે છે. તેથી ઈચ્છાઓ દુઃખે છોડાય તેવી કહી. અંદર જે સુખનો સ્વાદ છે તે ક્યાંય નથી. અધ્યાત્મ સારમાં મુનિ યશોવિજયજી મહારાજા કહે છે કે, આ સંસારનાં સુખો બિંદુ જેટલાં ય નથી. અધ્યાત્મનાં સુખો આગળ સંસારનાં સુખો કાંઈ જ નથી. તમને કોઈ પાર્લાનું ઘર છોડાવે તો મોં બગડી જાય અને અમને ખાલી કરતાં કાંઈ જ દુઃખ ન થાય, ફરક ક્યાં? તમે બહાર રાગો છો, અમને અધ્યાત્મની પાતાલસરણિ મળી છે.
Vi, નવી વે કાન કા • 3 -
