________________
પંચાવન અધ્યયન પુણ્યનાં, પચવાન અધ્યયન પાપનાં પ્રકાશ્યો, છત્તીસ ચ અપુછું વાગરિજ્જા. અણપૂછયાં છત્રીશ અધ્યયન પ્રકાશ્યાં. છત્રીશ અધ્યયન તે જ ઉત્તરાધ્યયન. આડત્રીશમું મરૂદેવા અધ્યયન બોલતાં બોલતાં ભગવાન ઊભા થઈ ગયા, સમવસરણ સ્થિત ભગવાને ઊભા થઈ પદ્માસન મુદ્રામાં બેસી શૈલીષીકરણ કર્યું.
સંત તુકારામની ગજબની સમતા. તુકારામની પત્નીનું દિલ દિવાસળી જેવું હતું. ઘર્ષણ થાય ત્યાં આગ ઝર્યા વિના ન રહે. પરંતુ તુકારામના હૈયે હિમની શીતલતા હતી. આવેશમાં ક્યારેય તે ન આવે.
એકવાર તુકારામ શેરડીના આઠદશ સાંઠા ખરીદીને ઘર તરફ જઈ રહ્યા હતા, માર્ગમાં પુષ્પ જેવાં પ્રસન્ન બાળકો મળી ગયાં, નિર્દોષ બાળકો શેરડીના સાંઠા જોઈને ખુશીથી નાચી ઊઠ્યાં. સાંઠા માંગી રહ્યાં. સંત તો સ્નેહના સાગર. દરેક બાળકને એક એક સાંઠો આપી દીધો. બાળકો લઈને રાજી થઈ ગયાં. ઘેર પહોંચતાં એક જ સાંઠો બચ્યો. પત્ની એક જ જોઈને ગર્જી. દશ મંગાવ્યા ને એક જ કેમ લાવ્યા? સંત શાંતિથી હકીકત કહી, હાથમાં એક સાંઠો આપ્યો, ગુસ્સાથી ધમધમતી પત્નીએ તુકારામની પીઠ પર ફટકાર્યો, ફટકો જોરદાર વાગવાથી સાંઠાના બે ટુકડા થઈ ગયા. પણ જાણે કાંઈ જ ન બન્યું હોય એમ સંતે હસતાં હસતાં એ ટુકડા ઉપાડી લઈને પત્નીને આપતાં કહ્યું, વાહ! તું તો મારી અર્ધાંગના છે, મને દીધા વિના ક્યાંથી ખાઈ શકે? એટલે જ તેં આ કરામત કરી લાગે છે. વિષમતા વચ્ચે ય કેવી સુંદર સમતા ! કમલ જેવી કમાલ આ કળા છે.
*-
-*
પ્રવચન એક્તાલીસમું અંતિમ દેશના : ઉત્તરાધ્યયન અનંત ઉપકારી ચરમતીર્થપતિનો અંતિમ ઢંઢેરો ઉત્તરાધ્યયનનો છે.
ભગવાન જે કાર્ય કરે છે તે તિજ્ઞાણે, પણ બીજાને તારવાનું કામ ઘણું મુશ્કેલ. ભગવાન અન્યને માટે ત્રિભુવનતારક બિરૂદવાળા બન્યા. ૭૨ વર્ષમાંથી ૩૦ વર્ષ તો ભગવાનનાં સંસારમાં ગયાં, ૧૨ા વર્ષ સાધનામાં ગયાં. પણ પરમાત્માનું પુન્ય એવું હતું કે, ૩૦ વર્ષના કેવળ પર્યાયમાં પણ ઘણું આપ્યું, નવ નવ જણને તો પોતાના સમાન પદવી નક્કી કરી. પાછળથી શાસન નામનું નાવડું તરતું મૂકીને ગયા. સાડા ઓગણત્રીશ વર્ષમાં કેટલું કામ થાય? છતાં પ્રભુ ઘણું કરીને ગયા છે. હૈયું નીચોવીને બોલેલા છેલ્લી દેશનાના વાક્યો છે. વિયોગ કરાવ્યા વિના રાગ તૂટે એમ ન હતો તેથી ગૌતમને ઊઠાડ્યા. દેવશર્માના બહાનાથી જ ઊઠાડ્યા. છત્રીશ અધ્યયનમાં અલગ અલગ વાતો ગોઠવી. ક્યારેક નરક, સ્વર્ગ, મોક્ષ, પરલોકની વાતો બતાવી. એક અધ્યયનમાં શરીરની જ વાતો બતાવી. જુદા જુદા દષ્ટાંતોથી ભવ્યજીવોને ભગવાને આ અધ્યાયનો દ્વારા બોધ આપ્યો.
અસંખ્ય, અસંસ્કૃતં જીવિયં મા પમાયએ વિહંગાવલોકન કરવાનું છે. પ્રાકૃતભાષાના ચાર પ્રકાર છે. શ્રર્શની, પ્રાકૃત, અર્ધમાગધી, પિશાચી.... પ્રાકૃત એટલે લોકલ, લોક બોલે તે ભાષા. પ્રાકૃતમાંથી સંસ્કૃત થઈ. અંગ્રેજોનો મૂલાધાર પણ પ્રાકૃત છે. પછી ગુજરાતી ભાષા તેમાંથી થઈ. પિતૃમાંથી પિટર ઇંગ્લીશ થયું. પછી સુધારામાંથી ફાધર થયું. માતૃનું મટર થયું. સુધરતાં મધર થયું.
# તત્ત્વાએ કારિ કા • ૧ ૨ ૮ ?
