Tattvartha Karika

Author(s): Kirtipurnashreeji
Publisher: Kirtipurnashreeji

Page 57

પ્રવચન વીસમું : તત્વાર્થકરિશ્ન પરમાર્થ લાભે વા, દોર્ષારંભક સ્વભાવેષ
કુશલાનુબંધ મેવ સ્વાદનવધ યથા ક્મ...૩ પૂ.ઉમાસ્વાતિજીમહારાજ શ્રી તત્ત્વાર્થકારિકાના ત્રીજા શ્લોકમાં સત્કર્મની વાત કરે છે કે, પુન્ય કર્યા જ કરો. તેથી પાપનો એક્સીડન્ટ થાય છે. પુન્યથી તમે કેટલીવાર બચી જાઓ છો. આવી ઘણી ઘટમાળ બનતી હોય છે. પણ તે વખતે તમે તમારા અહંને આગળ કરો છો.
આવોને દેવ જુહારીયે રે લોલ, આદીશ્વર દરબાર રે આદિનાથ મુખ દેખતાં રે લોલ, નાશે દુઃખ વિખવાદ રે..
મયણા શ્રીપાળને ઉપરની પંકિત કહે છે, આવોને, ભગવાનનાં દરિશન કરવા અને શ્રીપાળ મયણા સાથે દહેરાસર જાય છે. તરત જ પુન્ય ઉત્પન્ન કરી લીધું. તમતમતાં મરચાં જેવું. મરચાં બે પ્રકારનાં તીખાં અને ફીકા (૧) ધોલે મરચાં મોટાં હોય પણ તેનામાં તીખાશ ન હોય દેખાવનાં મરચાં પણ તમતમાટ જરાય નહિ. (૨) લાલ મરચાં. અડાલજમાં લાલ મરચાં રાડ નંખાવી દે. (૧) પુન્ય તમતમાટ. બાંધતાં જ ઝગમગાટ શરૂ થઈ જાય. (૨) પુન્ય ધીમું ધીમું બતાવે. શ્રીપાલ મયણાને તરત જ શીઘ્ર ફળ આપી દીધું. ઉદ્વર્તના અપવર્તના કોમ્યુટર જેવું સડન, પડન, વિધ્વંસન જલ્દી કરાવી દે. વાગી દેવની દુંદુભિ રે, ઋષિ પામ્યા કેવલજ્ઞાન. અરે, હાલ તો પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિ માટે મહાવીર ભગવાને સાતમી નરક બતાવી હતી, શું થયું એટલી વારમાં ? આજે પણ આવા ચાન્સ આપણી પાસે ઘણા છે, પણ તમે ઘોલે-મરચાં જેવાં પુન્યને ઉત્પન્ન કરો છો. અડાલજનાં મરચાં જેવું પુન્ય નહિ.
અક શેઠની કથા - પુન્યનું દષ્ટાંત એક શેઠ હતા, પ્રથમ શ્રીમંત હતા પણ ધીમે ધીમે ખરાબ સ્થિતિ આવી ગઈ હતી. પત્નીએ ચઢાવ્યા, ખરાબ સ્થિતિમાં સાસરે જવું યોગ્ય ન લાગ્યું. પણ પત્નીના આગ્રહથી ડબ્બામાં ભાતું લઈને નીકળ્યા. રસ્તો વટાવવા ગયા. શ્રાવક તેનું નામ સાધુ-અતિથિને સંભારે, ગરીબ અને ગાય કૂતરાને યાદ કરતા. આ રીતે જ પુન્ય ઉત્પન્ન થાય. શ્રાવક જમતાં પહેલાં દશ દિશા જુએ. આ શ્રાદ્ધવિધિમાં લખેલ છે. ચારદિશા, ચાર વિદિશા ઉપર અંધાચારણમુનિ, નીચે ધરતીના અતિથિ, નીચે પણ જોઈ લે. આ શેઠે ચારે તરફ જોયું, એક સાધુ આવતા હતા. - સાધૂનાં દર્શન પુન્ય, દોડી ગયો, વિનંતિ કરી-લાભ મળ્યો. પછી વધઘટ પોતે ખાધું. સાસરે ગયો, દેદાર ફર્યાના સમાચાર સાસુજીને મળી ગયા હતા. આ પણ એક દષ્ટિ છે. સાસુનું મોં ફરી ગયું. જમડો આયો છે, જમાઈ અને જમ સરીખા છે. શેઠ અંદર ગયો, બધાંનાં મોં ફરી ગયેલાં જોયાં. મનમાં શંકા તો હતી જ. કે આ જમાઈ કાંઈક માગશે જ. સસરાએ કુલદેવતાને દીવો કર્યો, પછી કુલદેવતાને પૂછ્યું, કુલદેવતા કહે, તમારે જમાઈરાજને પૂછવાનું કે હે જમાઈરાજ! આજે તમે જે દાનપુન્ય કર્યું તે અહીં ગિરવે મૂકીને જાઓ. જમાઈએ પોતાની સ્થિતિ સસરાને જણાવી. મને ઊભો કરવો હોય તો કરો. સસરાએ આજનું પુન્ય માગ્યું, પણ જમાઈએ ના પાડી. અને ત્યાંથી તરત જમાઈ નીકળી ગયો. જે સ્થાને દાન આપેલું તે જ જગ્યા ફરી આવી ગઈ. પત્નીના સંતોષ ખાતર તે નદીના ગોળમટોળ પથરા થેલીમાં ભરી લીધા. દૂરથી પત્નીએ પતિને આવતાં જોયો. માથે થેલી મૂકી છે. અરે ! તમારી ભલી થાય ! મારા બાપે આટલું બધું ધન આપ્યું તો તમને એક મજૂર કરતાં શું થતું હતું? પતિએ માથું ધુણાવ્યું, હા મારી ભૂલ થઈ ગઈ. પત્ની તો આનંદમાં શીરાનો સામાન લઈ આવી. શેઠના મનમાં લાય લાગી છે. શીરો ખાતા જોય ને ધબકતા જાય, રાત્રે નિરાંતે વાત કરીશ, પણ પેલીને ધીરજ ક્યાં હતી? પતિને ખાતાં મૂકી તે તો થેલી તપાસવા
તન્વાય કારિ કા ૫૮