Tattvartha Karika

Author(s): Kirtipurnashreeji
Publisher: Kirtipurnashreeji

Page 65

પ્રવચન ત્રેવીસમું : શ્રી તત્ત્વાર્થકારિક
પરમાથી લાભે વા, દોશ્વાતંભક સ્વભાવેષ
કુશલાનુબંધ મેવ સ્વાદનવધ યથા ક્મ...૩ ભૂતકાળના અનાદિના સંસ્કાર બહુ જોર મારી જાય ત્યારે સુધરી જવા પ્રયત્ન કરવો. ભૂંડાં કર્મો અશુભ કર્મોને લાવે છે. તો શું કરવું? દઢપ્રહારી સત્ત્વશાળી હતા. કમ્મ શૂરા, ધમ્મ શૂરા. અર્જુનમાળી પણ કર્મો ખપાવી મોક્ષે ગયા. અનાદિનો સંસાર બેલેન્સ બોલતો હોય પણ છ મહિના વીર્ય ફોરવી મોશે પહોંચી ગયા.
પણ અલ્પસત્ત્વ હોય તેઓએ લડો નહિ પણ લડાવી મારો. પાપની સાથે પુન્યની ફાઈટ કરી. ખેતરોમાં કેળ હોય ત્યાં કીડા ઘણા હોય, પણ કેળને બચાવવા ખેડૂત એની જોડે જ એરંડી વાવી દે છે. એરંડી કેળને સડવા દેતી નથી. પાપની સાથે પુણ્યના ક્યારાને વાવી દો.
પહેલું પુન્ય ૧ દયા અબોલ પ્રાણીની દયા કરો. માનવીની દયાથી જીવનારાં. માનવીની ક્રૂરતાથી મરનારાં, કોઈ હંસ હોય ને શિકાર કરી દે. એનું જીવતર માનવી પર અવલંબે છે. માણસ ઘાસચારો બંદ કરે તો પશુઓ મરી જાય. આપણે તેની દયા કરીએ..ખોળે આવેલા બાળકને બધા સંભાળ પણ વાંદા-કીડીને કોણ બચાવે? આપણે જ તેઓના માબાપ બનીને તેઓની દયા કરતાં શીખવું જોઈએ. સ્વકાર્યમાં જેઓ પરાધીન છે, હાથ-પગ નથી, ટૂટા છે. અથવા સારા છે, અથવા જેઓનાં કોઈ સગાં-સ્વજનો નથી આવાને સહાય કરીને દુઆ મેળવો.
- બીજું પુન્ય દુઆ કોઈ માણસનો ભલો ભાવ પણ કામ કરી જાય છે. માટે અંતરની આશિષ મેળવો. બપ્પભષ્ટિની આચાર્યપદવી વખતે ચતુર્વિધ સંઘની હાજરી તો હતી જ, પણ કેવું પૂન્ય, કેવું બ્રહ્મચર્યનું તેજ? લક્ષ્મી અને સરસ્વતીદેવી પણ હાજર થઈ ગઈ, ક્યાં બેસવું? બચ્ચભકિ ફેરા ફરતા હતા અને બંને દેવીઓ તેમના ખભા ઉપર બેસી ગઈ, અને ફેરા ફરવા લાગી. અને ગુરૂની નજર ત્યાં પડી, ઓહ! ગુરૂ નિસાસા સાથે ચિંતાતુર થઈ ગયા, ગુરૂનો વિષાદયુક્ત ચહેરો જોતાં જ શિષ્ય સમજી ગયા, પાસે જઈ પૂછ્યું, કેમ ચિંતાતુર ? ગુરૂએ કહ્યું, પતન ન થાય તો સારું.
તેજીને ટકોરો બસ છે. અને આ મહારથીએ જીવનભર વિગઈત્યાગ અને ભક્તના ઘરની ગોચરી ત્યાગ કરી દીધી. ગુરૂને પણ આનંદ થઈ ગયો અને તે જ વખતે શબ્દો ઉચ્ચાર્યા : હે વત્સ ! મહાત્મચારી ભવ! ગુરુના આ શબ્દો એ જ મહાન દુવા મળી ગઈ. આવા આશીર્વાદથી જીવનભરનું કામ થઈ જાય. ચપટીભરી ચોખાને ઘીનો રે દીવડો ન ચાલે. ચપટી વાસક્ષેપથી પણ ન ચાલે. એણે તો જીવન કુરબાન કરવાં પડે. ગરીબના અંતરમાંથી નીકળેલી દુવા પણ ક્યારેક કામ કરી જાય.
એક પ્રસંગ ભાણાભાઈ દ્રવ્યગુણપર્યાયનો રાસ ભણ્યા હતા. એકવાર પ્રવાસમાં ગયા હતા. એક ડોસી રસ્તામાં પડી હતી, તેના સામું કોઈ જોતું ન હતું, પણ ભાણાભાઈ વિચાર કરવા લાગ્યા, અરે ! એક ભવમાં આ પણ મારી મા જ હશેને? અને તેઓ તેની પાસે ગયા. અને બોલ્યા, મા ! તને શું જોઈએ છે?”
બસ, મા શબ્દ સાંભળતાં તે ચોધાર આંસુએ રડી પડી, અને બોલી ! બેટા ! ત્રણ દિવસથી ભૂખી છું, મને ખાવા જોઈએ, ઓઢવા જોઈએ, આ સિવાય બીજું કાંઈ ન જોઈએ.
છે. તવાલે કાર કા • ૨