Tattvartha Karika

Author(s): Kirtipurnashreeji
Publisher: Kirtipurnashreeji

Page 51

ઓરિજિનલ આપણે પશુ-નરક યોનિ જેવા છીએ. ભગવાને ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રમાં દશ દષ્ટાંતે દુર્લભ એવો નીકો નરભવ પાયો, માનવના ભવને માર્ક આપી દીધા છે. અહીંથી પાછા દુર્ગતિમાં ગયા તો તકલીફોનું લીસ્ટ બનાવી રાખજો. દેવમાં ગયા તો શિવાસ્તપત્થાનઃ પણ કૂતરા થઈ ગયા તો યાદ કરો, પથ્થરા ખાઈ ખાઈને લાકડીના માર ખાઈને જ જીંદગી પૂરી કરવાની ને? વિષય-કષાયો જોર મારી રહ્યા છે, હવે શીતલ-શાંત બની જા. સર્વવિરતિ શક્ય નથી તો હવે શું કરવું? એક પથરી કાઢો તો બીજી પથરી. ટેસી જ એવી પડી ગઈ છે.
ચારિત્રનો મૂળ સ્વભાવ શું? પુન્યના બંધ ઓછા અને કર્મની નિર્જરા લાખો પ્રમાણે થાય.
બીજા નંબરે... કુશલાનુબંધી પુન્યકર્મને ઘુસાડતા જાઓ. પ્રથમ પોતાનું બળ ઉત્પન્ન કરશે, આખી સેનાનું બળ વધી જશે. અંદર કર્મના ગઢ તૂટતા ન હોય તો શું કરવું? સિદ્ધરાજે રાખેંગારને પૈસાના જોરે કળથી જીતી લીધો. આપણે મોહરાજનો ઘેરો તોડી નાખવો છે. જેટલાં પુણ્યકર્મ વધારશો, તેટલાં પાપકર્મોને ભાગી જવું પડશે. પુન્યથી હડસેલાં મારો, પાપોને ભાગી જવું પડે.
બે દુષ્ટભાવસ્વાર્થભાવ...અહંભાવ આપણે ભૂતકાળમાં અહંકારી હતા, સેલફીસ હતા. જે સ્વાર્થી હોય તે પરોપકારી ન બની શકે. જેને પરોપકાર કરવો છે તેને સહન કરવાનું આવે જ. ગરમાગરમ ભજીયાં લેવા માટે આપણે પહેલી જ પંગતમાં બેસીએ.
તમામ ઝઘડાનું મૂળ ઈગો. મેં આમ કહ્યું ને તેં કેમ ન કર્યું ? કજીયાનો આ રોગ છે. શરીરમાં જે રોગો છે તે મનના રોગો છે. મનનો કોઈ દોષ ઉગ્રતા પકડે તો આગળ જતાં રોગને ઉગ્ર કરે છે. સંસાર અનાદિથી દોષવાળો તો છે જ. ભૂતકાળમાં દોષોને બહાર આવવા માટે બહુ સાધન ન હતાં. હવે પચાસવર્ષમાં આ દોષો ફૂલ્યા એટલે રોગો ફાલ્યા. મનને સમતામાં રાખવું એ જ સમભાવ છે.
જ્ઞાનકળશ ભરી આતમા, સમતારસ ભરપૂર
શ્રી જિનને નવરાવતાં, કર્મ થાયે ચકચૂર જેની ચિત્તવૃત્તિ શાંત હોય, તેની શારિરીક સ્થિતિ પણ લગભગ શાંત હોય. ટી.વી. જોયા પછી મન ઉછળ્યા વિના રહે નહિ. મન તોફાની થયા બાદ શરીર ઠેકાણે રહેશે નહિ અંગ્રેજી લોકોને ભારતીય શબ્દો પણ પૂરા બોલતાં આવડતા નથી. ભરતને ભરટા કહે છે, યોગને યોગા બોલે છે, રામને રામા કહે છે, શત્રુદ્ધ તો બોલતાં જ આવડતું નથી.
યોગસૂત્રના રચયિતા પાતંજલિ છે. યોગનું પહેલું સૂત્ર ચિત્તવૃત્તિનિરોધોયોગઃ અજૈનમહાત્મા આ લખે છે. ઋષિ અને સાધુમાં ફરક છે. અહિંસા પ્રતિષ્ઠાયાં વૈરત્યાગ: બ્રહ્મચર્યપ્રતિષ્ઠામાં વીર્યલાભ યથા ભીષ્મપિતામહ: આવાં સિંપલ પાતંજલિનાં છે.
એક સંન્યાસીના ગ્રંથ પર પરમપૂજય શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે ટીકા લખી છે. સર્વજ્ઞ શાસનના મહારાજે ચિત્તવૃત્તિનિરોધો છે ત્યાં અશુભચિત્તવૃત્તિનિરોધો યોગઃ આ પ્રકાશ પાડ્યો છે. કેવલજ્ઞાની પણ મનોયોગનો ઉપયોગ છેક સુધી કરે છે. મનની સ્વીચ ઓફ થતી નથી. શરીરનાં આસનો મન ઉપર પ્રભાવ પાડે છે. મુદ્રાઓની અસર પણ જુદી જુદી થાય છે. મુક્તાશુક્તિ, યોગમુદ્રા, જિનમુદ્રા પ્રકારો અલગ અલગ છે. જૈનદર્શન સ્યાદ્વાદ છે. તમોએ મનનો ત્રીજો માળ અંગ્રેજોને આપી દીધો છે. ભોટમાણસોનો આશરો લઈને તમો સોફાસેટ ઉપર બેસી ગયા છો. ટાંગા લટકતા રાખીને ખુરશી પર ન બેસાય. દરેક આસનમાં પગ વાળવો જ પડે. કાઉસ્સગ્નમાં શરીર ઢીલું છોડી દેવાનું. ગાદી અને તકિયાનું પણ આપણે ત્યાં મહત્ત્વ
તજ્વાય દાર કા : ૪૮