________________
-
-
-
cviii
Śrāvakabhūmi A thorough glance over the chapters of the YBS. reveals that in the age when Asanga flourished, debates on philosophical issues were in vogue in public and differences persisted among philosophers. Philosophical discussions and debates had become the order of the day. Asanga clearly states that discussions on philosophical points such as satkāyadrsti, visumahetudrsti, Sasvatadrsti, varsaganyadrsti, mithyadrsti and the like culminated in discussions or vivāda. In the YBS. sixteen para-vādas have been mentioned which shows that different view-points gained popularity in philosophical speculation and were refuted by the exponents of other systems.
Asanga was the first Buddhist teacher to enumerate the hetuvidyās as essential to be mastered by a srävaka and a bodhisattva.“ He enumerates vāda, vādādhikaraṇa, vādādhi
दिग्नागोऽथकुमारनाथविहितासामान्यसाहायकस्तस्मिन् वार्तिकभाष्यकारकृतिनोरद्यानवद्या स्थिति: ।। JMN, p. 506 (Säkārasangraha). लोभद्देषमोहाभिभूतानामध्यवसानहेतोविनिबन्धहेतोः ....... संरागहेतोरन्योऽन्यं संरब्धानां... विगहीतानां विवादमापन्नानां नाना वादा विवादो विप्रत्यनीकवादः दृष्टि वा पुनरारभ्य तद्यथा सत्कायदृष्टि विषमहेतुदृष्टि शाश्वतदष्टि वार्षगण्यदृष्टि मिथ्यादृष्टिमिति ।... (Text of the Cintāmayibhūmi-(hetuvidyā), as intruded in the ŚBh. MS., Folio 2 B leaf 6, line 8-2 A-leaf 7 line 1. YBS., Vol. I, p. 118 (Savitarkādibhumih sasthi) षोडश इमे परवादाः । तद्यथा। हेतुफलसद्वादः । अभिव्यक्तिवाद.। अतीतानागतद्रव्यसद्वादः । आत्मवादः । शाश्वतवादः । पूर्वकृतहेतुसद्वादः । ईश्वरादिकर्तृवादः। विहिंसाधर्मवादः । अन्तानन्तिकवादः। अमराविक्ष पवादः । अहेतुवादः। उच्छेदवादः। अग्रवादः । शुद्धिवाद:। कौतुकमङ्गलवादश्च ।
for details and refutation, vide, pp. :18- 60. SBh. MS., Folio 2 B, leaf 6, line 4 sq. (Cintāmayi Bhumi). तत्र द्वादशाङ्गाद् वचोगताद्यद्वैपुल्यं तद्बोधिसत्त्वपिटकम् । अवशिष्ट श्रावकपिटकं वेदितव्यम् । बाह्यकानि पुनः शास्त्राणि समासतस्त्रीणि । हेतुशास्त्र शब्दशास्त्र चिकित्साशास्त्रञ्च । तत्र लौकिकानि शिल्पकर्मस्थानान्यनेकविधानि बहनानाप्रकाराणि । सुवर्णकारायस्कारमणिकारकर्मज्ञानप्रभृतीनि । तान्येतानि सर्व विद्या
