________________
સૌરાષ્ટ્રમાં ભૂદાનયાત્રા મહારાજશ્રીની ભૂદાનયાત્રા બરાબર ચાલી રહી હતી, ગામે ગામ વાજતે ગાજતે સ્વાગત થતાં અને લોકો જિગરના ટુકડા જેવી જમીનો આપતા હતા.
મુનિશ્રીનો નિવાસ જાન્યુઆરીના પ્રથમ સપ્તાહમાં ધ્રાંગધ્રામાં હતો. તેમણે જણાવ્યું કે, “આજે ધ્રાંગધ્રા ૨૧ વર્ષે આવું છું. મેં રાજવીની હાજરીમાં અવધાનના પ્રયોગો કર્યા હતા... તમે મને ખૂબ આવકાર્યો હતો.'
આમ એક તરફ ધ્રાંગધ્રાનાં મીઠાં સ્મરણો વાગોળતા હતા ત્યાં શ્રી ઢેબરભાઈ, વજુભાઈ વગેરે મળવા આવ્યા. રાજકોટમાં વેચાણવેરા આંદોલનની હિંસક આગ ભડકી ઊઠી હતી. પ્રજા પ્રજા વચ્ચે કડવાશ, રાજય સરકાર અને આંદોલનકારો વચ્ચે અથડામણ વગેરે વિગતોથી મહારાજશ્રીને વાકેફ કર્યા. અને આ હિંસાની હોળી તેમના શીતળ પ્રવાસે શાંત થાય એવી વિનંતી કરી, રાજકોટ આવવા વિનવ્યા.
મહારાજશ્રીને મન આપદધર્મ ખડો થયો. એક તરફ ભૂદાનયાત્રા ઉત્સાહભેર ચાલી રહી હતી, ગામેગામ ભૂદાન મળતું હતું ત્યાં આ વેચાણવેરાની અગ્નિપ્રવેશ યાત્રા આવી પડી. હિંસા અને અહિંસા વચ્ચેના વેચાણવેરાના વંટોળિયામાંથી તેમણે પસાર થવાનું હતું. મહારાજશ્રીએ પ્રજાપ્રિય સૌરાષ્ટ્રના મુખ્ય મંત્રીશ્રી ઉછરંગરાય ઢેબરની વિનંતી સ્વીકારી રાજકોટ ભણી પ્રયાણ આદર્યું. અને તા. ૧૬ જાન્યુઆરીથી ૯ ફેબ્રુઆરી સુધીના લગભગ ૨૩-૨૪ દિવસ તેમણે રાજકોટને આપ્યા. વેચાણવેરા આંદોલનમાં કેટલાંક કોમવાદી બળો તેમાં ભળી જતાં આંદોલને હિંસક વળાંક લીધો, તેમાં વિદ્યાર્થીઓને પણ હાથા બનાવ્યા. મહારાજશ્રીની શાંતિયાત્રા ચાલુ હતી. તા. ૨૮મી જાન્યુ.ની રાત્રે એક મશાલ સરઘસ આવ્યું. મહારાજશ્રીને જાણ થતાં તેઓ બહાર આવ્યા. શાંત પાડવા પ્રયત્ન કર્યો, પણ તેમને જોઈ ટોળાએ વધારે સૂત્રોચ્ચાર અને અપમાનજનક અપશબ્દો ઉચ્ચાર્યા. તેમની સાંભળવાની વિનંતીને નકારી અને એટલામાં કોઈએ કાંકરીચારો કર્યો, પથર ફેંક્યા, તેમનું લૂગડું ખેંચ્યું...
મહારાજશ્રી હાથ ઊંચો કરીને, એક આંગળી ઊંચી રાખીને ઊભા હતા. જાણે કે આ સર્વનો સાક્ષી એક માત્ર ઉપરવાળો છે. મોઢામાંથી શાંતિનો જાપ નીકળતો હતો. હાથ થાકતો ત્યારે બીજા હાથે તેને ટેકો આપવા પ્રયત્ન કરતા. લોકો એલફેલ બોલતા. હાથથી ચેન ચાળા કરતા. પરંતુ આ સૌમ્ય અહિંસાની મૂર્તિ બધા અપશબ્દો અને અપમાનોની માફી આપી રહી હતી. આ પ્રસંગે આપણને ઈશુનું સહેજે સ્મરણ નથી થતું ! બીજે દિવસે બાપુ નિર્વાણ દિને
૧૦
