Prabuddha Jivan 1994 Year 05 Ank 01 to 12

Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 7

તા. ૧૬-૧૦૪
- પ્રબુદ્ધ જીવન
તેણે દેહ છોડ્યો ત્યારે ચિત્તમાં શાંતિ હતી, સમતા હતી, સમાધિ હતી. છે. પાપી કરતાં પાપની ધૃણા, તિરસ્કાર, ભત્સના, નિંદા, ગહદિ કરવાનું સ્વર્ગે સીધાવી તે દૈવી સુખ ભોગવવા લાગ્યો. મનુષ્યના જીવનમાં કેવું સૂચવ્યું છે. પાપી તો દયાને પાત્ર છે, કેમકે વ્યક્તિ પાપનુબંધી પૂણ્યથી પરિવર્તન આવે છે, તેનું આ જવલંત ઉદાહરણ છે.
પાપ કરે છે. સાચા હૃદયથી પશ્ચાતાપપૂર્વક પાપની નિંદા ગહદિ કરે, જે નિશાન કદાપિ ચૂકી ન જાય, લક્ષ્યને બરાબર પેલી પાર મોકલી પરિણતિ થાય તેવાં અનુષ્ઠાનો કરે, અકરણનિયમ અંગિકાર કરે તો દે, તેવો બ્રાહ્મણ પુત્ર દૃઢપ્રહારી ખરાબ સોબતથી જુગારાદિ વ્યસનો મહાપાપી પણ જીવન જીતી મોક્ષ અને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકે છે. આત્મસાત્ કરી લે છે; રાજા દ્વારા દેશનિકાલ કરાયો. તે સમયના રિવાજ તેના જવલંત ઉદાહરણો અંગુલિમાળ, અર્જુન માળી, ચિલાતીપુત્ર, પ્રમાણે મોઢે મેંશ ચોપડી ખાસડાનો હાર પહેરાવી ગધેડે બેસાડી નગર દૃઢપહારાદિ ગણાવી શકાય. . બહાર લઈ જતા
જૈનદર્શન કહે છે કે પાપ કરે તે પાપી કહેવાય તેવો એકાન્તિક તેને ચોરોએ અટવીમાં પકડ્યો. માણસ પારખું તેમના ચોર રાજા નિયમ ઘડી ન શકાય. પાપ કર્યા પછી જેના હૃદયમાં આંતરિક તીવ્રતમ સમક્ષ હાજર કર્યો. કામનો છે તેમ જાણી તેને ટોળીમાં દાખલ કર્યો તે પશ્ચાતાપ થાય, તે ખરી રીતે પાપી નથી. પરંતુ ધર્મી છે. માનવમાં પણ મોટી મોટી ચોરી કરતો, મોટી ધાડ પાડનો સામનો કરનારનું તલવારથી છેલ્લા મૃત્યુ સમયે પણ જે વ્યક્તિ જીવનના સઘળાં પાપોનું આલોચના, ડોકું ધડથી છુટ કરતો. તેણે એક વાર સાથીઓ સાથે એક નગરમાં ગોંદિ સહિત પ્રાયશ્ચિત કરે છે; તે વ્યક્તિ પાપાત્મા નથી, પરંતુ ધર્માત્મા બેફામ લૂંટ ચલાવી. એક ચોરે કોઈ ગરીબ બ્રાહ્મણના ઘરમાં ભીખ છે. કેટલું સુંદર આશ્વાસન ! આ વિચારસરણી જીવનને ઊર્ધ્વગતિ માંગેલીક્ષીર પીરસી છોકરી આરોગતાં હતાં ત્યાં તે પહોંચ્યો અને ક્ષીર બનાવવા શું પૂરતી નથી ? આના દૂત તરીકે પોતાની મેળે ભગવાન ભરેલું વાસણ લઈ લીધું. આ સહન ન થવાથી ભોગળ લઈ બ્રાહ્મણે
મહાવીરનો શિષ્ય થઈ બેઠેલો ગોશાલો છે. અસંખ્ય અઘટિત કાર્યો પછી સામનો કર્યો. દૃઢપ્રહારી ત્યાં આવી પહોંચી તલવારના એકજ ઘાએ
જેની પાસેથી જેલેશ્યા શીખ્યો તેના પર જ તેનો પ્રયોગ ! પરંતુ, મૃત્યુ બ્રાહ્મણનું ડોકું ઉડાવી દીધું. તેથી આંગણામાં સામનો કરી રહેલી ગાયનો પહેલાં જ તીવ્ર આલોચના, ગહ, પશ્ચાત્તાપ કર્યા તેના પરિપાક રૂપે એક પણ શિરચ્છેદ કરી નાખ્યો. બંનેના વધથી બ્રાહ્મણી ખૂબ ઉશ્કેરાઈ, ગાળો
આ વખતે તો તે બારમા દેવલોક સુધી જઈ શક્યો ને ?
૧ દેતી તેને મારવા દોડી. ત્યાં દૃઢપ્રહારીએ તેના પેટમાં તલવાર ખોસી
- હવે જીવનમાં પરિવર્તન લાવનારા જીવન તરફ વળીએ. એક દીધી. તે પેટમાં રહેલા ગર્ભ સાથે ભૂમિ પર તૂટી પડી, ગર્ભનો લોચો
વખતનો ધાડપાડુ જયતાક ગૂર્જરેશ્વર કુમારપાલ બન્યો. શિષ્યો સાથે . પણ બહાર આવી ગયો.
આવનાર જૈનાચાર્ય યશોભદ્રસૂરિના ધર્મબોધથી જ ને! નોકર તરીકે શેઠ આ આકસ્મિક દૃશ્યથી દૃઢપ્રહારીનું હૈયું હચમચી ગયું. મેં આ શું
પાસેથી ભેટ મળેલી પાંચ કોડીના અઢાર પુષ્પોથી જિન પૂજા કરનારે કરી નાખ્યું ? એક સાથે ચારની હત્યા ! અને તે પણ નિર્દોષ ગાય
ઉછળતા ભાવોલ્લાસ સાથે પ્રભુભક્તિ કરી તેથી અઢાર દેશોનો માલિક
? બ્રાહ્મણ, સ્ત્રી અને બાળક ! મારા જેવો પાપી અધમ, નીચ, દુષ્ટ, નિર્દય
થયો અને પછી પ્રથમ તીર્થંકર પદ્મનાભના તે કુમારપાળ રાજા પ્રથમ હત્યારો કોણ હોઈ શકે? નગર છોડી દીધું પેલું કાજનક દશ્ય વારંવાર
- ગણધર થશે. કુમારપાળ આ સિદ્ધિ કેવી રીતે હાંસલ કરી શક્યા ? . નજર સમક્ષ તરવરવા લાગ્યું. પોતાના દુષ્ટ, પાપી કૃત્યની નિંદા કરવા
પૂર્વભવમાં માત્ર પાંચ કોડીના ફલવી જે ભાવોલ્લાસ તથા તલ્લીનતાથી સાથે પશ્ચાતાપના અશ્વ ટપટપ ટપકવા લાગ્યા તે હવે આગળ વધે છે.
પ્રભુ પૂજા કરી હતી તેના ગુણાકારના પરિપાક રૂપે કુમારપાળ જાહોજલાલી અરણ્યમાં એક ધ્યાનસ્થ મુનિ જેયતેમના ચરણ પકડી ધ્રુસકે ધ્રુસકે
મેળવી શક્યા, પુણ્યાનુબંધી પુણ્યથી મેળવેલી રિદ્ધિ-સિદ્ધિનો ગુણાકાર રડવા લાગ્યો. મુનિએ કહ્યું છે મહાનુભાવ! તું શાંત થા. આટલો શોક
થાય તેવી રીતે વાપરી. સંતાપ શા માટે ? તેણે કહ્યું : હે પ્રભુ ! હું અધમ, નીચ, ક્રૂર હત્યારો
તેઓ મંગળપાઠથી જાગત. નમસ્કાર મંત્રનો જાપ કરતા દાંત છું. નજીવા કારણસર મેં ચારની હત્યા કરી છે. મારું શું થશે ? મને
બત્રીસ છે માટે 'વીતરાગસ્તોત્ર અને યોગશાસ્ત્રના બત્રીસ પ્રકાશોનું બચાવો, મારું રક્ષણ કરો.' મુનિએ કહ્યું કે થઈ ગયેલી ભૂલ માટે
સ્વાધ્યાયરૂપ ભાવભંજન કરતા. જિનમંદિરે દર્શન, ચૈત્યવંદન જિનેશ્વરોએ સાચા હૃદયની માફી, તીવ્ર પાત્તાપ તથા અહિંસા, સત્ય,
કુમારવિહારની પરિપાટી કરતા. ગૃહમંદિરમાં નૈવેદ્ય ધરીને જમતા. સાંજે અસ્તેય બ્રહ્મચર્ય, અપરિગ્રહ એ પાંચ મહાવ્રતો ધારણ કરીશ તો તું
ઘરદેરાસરમાં અંગરચના, આરતી, પ્રભુભક્તિ કરતા. રાત્રે મહાપુરુષોના પવિત્ર થઈ મુક્ત થઈ જશે. મુનિના વચનથી મનનું સમાધાન થયું. તેણે
જીવન વિશે ચિંતન કરતા સુઈ જતા. આઠમ-ચૌદસે એકાસણું તથા પાંચ મહાવ્રતો ધારણ કર્યા. એવો અભિગ્રહ ધારણ ર્યો કે જ્યાં સુધી
સવાર-સાંજ સામાયિકમાં મૌન રાખતા. કાલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચંદ્રચાર્યને આ ચાર હત્યાઓનું મને સ્મરણ થાય ત્યાં સુધી અન્ન- પાણીનો ત્યાગ.
સંપૂર્ણત: સમર્પિત ગૂર્જરેશ્વરે કુમારપાળ રોજ ચતુરગિણિ સેના સાથે લૂંટેલા નગરજનો તેને જોઈ બોલવા લાગ્યા : આ ઢોંગી છે, તારો છે.
સંપૂર્ણ મઠથી નીકળતાં અને માર્ગમાં સંખ્યાબંધ કરોડપતિઓ જોડાત. તેની પૂજા ખાસડાથી થવી જોઈએ. તેના પર ઈંટ, ધૂળ, પત્થરનો વરસાદ
જે મંદિરે પૂજા કરતા તે છનું કરોડ સોનામહોરના વ્યયથી બંધાવ્યું હતું વરસાવ્યો. તે જરાપણ ચલાયમાન ન થયો. તેના નાક સુધી ઈટાદિનો :
S. જે ત્રિભુવનપાળ વિહાર તરીકે જગજાહેર બન્યું. ઢગલો થયો. આ પ્રમાણે તે નગરના ચારે દરવાજે આ પરિષહ સહન
ઉપર ટકેલાં ઉદાહરણોના નિષ્કર્ષરૂપે કહી શકાય કે સાચા દિલનો કરવા લાગ્યો. આ ઘોર તપશ્ચર્યાથી આત્માની સંપૂર્ણ શુદ્ધિ થઈ અને
પશ્ચાત્તાપ તથા ગુરુ સમક્ષ કરેલી આલોચના અને તેમણે આપેલું અપૂર્વ એવું કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું.
પ્રાયશ્ચિત કરાય તો ભવ્ય જીવ મોક્ષ સુધી પહોંચી શકે છે. પરંતુ રાજકન્યા : ભરખેસરની સજ્ઝાય જે રાઈપ્રતિકમણમાં આવે છે તેમાં ઉપર
લમણા જે ચોરીમાં વિધવા બની અને ત્યાર પછી જેણે સંસાર સુખને જણાવેલાં ચારમાંથી બેનો ઉલ્લેખ આમ કરાયો છે: *
તિલાંજલિ દઈ સાધ્વી બન્યા પછી ચકલા-ચકલીનું મૈથુન જોઈ તીર્થકરના ધનો ઈલાઈપુરો ચિલાઈપુત્તો અ બાહમણી;
વચન પ્રત્યે અવિશ્વાસ વ્યક્ત કરી માયાશલ્ય હૃદયમાં રાખી ગુરુ સમક્ષ પભવો વિટહુકુમાર, અદ્રકુમારો દૃઢપ્પહારી અ.
પોતાના પાપને પ્રર્શિત ન કર્યું પછી આવું પાપ કોઈ કરે તો શું ઉપરના ચાર પ્રસંગોના સમાપનમાં જૈન દર્શનનું તત્વ આ રીતે પ્રાયશ્ચિત આવે તે જાણી ગુરુએ બતાવેલા પ્રાયશ્ચિતથી ઘણું વધારે