________________
૩૪
મહાવીર વાણ થરથરે છે, તમામ પ્રાણીઓને જીવવું વહાલું છે માટે તમામ પ્રાણીઓને પોતા* જેવા જ સમજીને કોઈ પણ પ્રાણીને મારવો નહીં તેમ બીજા પાસે મરાવ " નહીં. ૧-૨
પ્રાણીમાત્ર સુખની ઇચ્છાવાળાં છે, પોતાના સુખની ઈચ્છા રાખતો . કોઈ તેમને દંડ વડે મારે છે તેમની હિંસા કરે છે તે, ભવિષ્યમાં સુખ પામી નથી. ૩
સંયમને જેટલે અંશે જીવનમાં કેળવેલો હોય અને જેટલે અંશે જાતમહેનત ટેવ પાડી હોય તેટલે અંશે હિંસા ઓછી થાય છે, માટે જ અહિંસાને આચરણે ખાસ કરીને સંયમની તથા જાતમહેનતની ભલામણ કરવામાં આવી છે અહિંસાને 'સર્વભૂતસંયમ' કહેલ છે એ ધ્યાનમાં રાખવાનું છે. છે
૭. આપાણા અંતરમાં છે - “મન પર્વ મનુષ્યાળ નું વીમો સિદ્ધાંતનું સૂચન મહાવીરવાણીના આ વાકયમાં છે. તાત્પર્ય એ કે દુઃખ સુખનું કારણ આપણું પોતાનું મન છે. આપણે બહારનાં નિમિત્તોમાં દુઃખ કે સુખની કલ્પના કરીને તે નિમિત્તાની પાછળ દોડ્યા જ કરીએ છીએ એ પરિણામે અસ્વસ્થતા અનુભવીએ છીએ. કોઈ એક નિમિત્ત પછી ભલે જીવંત પ્રાણી હોય વા નિર્જીવ પદાર્થ હોય તે જ આપણાં દુઃખનું કે સુખ નિમિત્ત છે એ માન્યતા વધારે અંશે ભૂલભરેલી છે. જે એક વસ્તુ અ આપણને સુખકર લાગે છે તે જ વસ્તુ કાળ જતાં દુઃખકર લાગે છે . એ જ રીતે જે નિમિત્ત આજે આપણને દુ:ખકર લાગે છે તે જ વખત વિ સુખકર નીવડે છે એવો અનુભવ કોને નથી? મનની ભૂમિકાને સ્વસ્થ છે ધ્યેયનિષ્ઠ કરવા તરફ આપણો પ્રયાસ વિશેષ હોય તો નિમિત્તો આ પીડી શકતાં નથી. એક તરફ આપણી મનની સ્થિતિ સ્વસ્થ હોય અને }. તરફ દરેક સજીવ કે નિર્જીવ પદાર્થના સ્વભાવથી આપણે પૂરેપૂરા પરિ હોઈએ તો નિમિત્તો દ્વારા નીપજતી પરિસ્થિતિ આપણને બાધ નહીં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
