________________
૧૮૦
મહાવીર વાણી નાનાં મોટાં સ્થૂલ સૂક્ષ્મ એવાં તમામ પાપોને જે શમાવી દે છે, એ પાપોને શમાવી દેવાથી જ “શ્રમણ' કહેવાય છે. ભિક્ષુ – થોડા પુષ્મ ર પ ર વાëત્વ બ્રહ્મવયવ .
__संखाय लोके चरति स वे भिक्खू ति वुच्चति ॥ १२ જે પોતે બ્રહ્મચારી હોઈને પુણ્ય અને પાપ એ બન્નેને વહાવીને હાંકી કાઢીને વિવેક સાથે લોકમાં રહે છે તેથી તે ભિક્ષુ કહેવાય છે. ૧૧. મુનિ – ચ ર તુરંત વમવિય પંડિતો ૨૩
पापानि परिवजेति स मुनि तेन सो मुनि ।
___ यो मुनाति उभो लोके मुनि तेन पवुच्चति ॥ १४ જેમ કોઈ ત્રાજવું ઝાલીને ન્યાયને તોળે તેમ જે ઉત્તમ તત્ત્વનું ગ્રહણ કરે, પાપોને છોડી દે તે મુનિ છે અને તેમ કરવાથી મુનિ થવાય છે, વળી જે બને લોકોને માપે છે-જાણે છે તેથી તે મુનિ કહેવાય છે. આર્ય – અહિંસા સવ્વપાળાનં રિયો તિ વૃતિ જે તમામ પ્રાણીઓ તરફ અહિંસાભાવે વર્તે છે તે આર્ય કહેવાય છે. ૧૨. બ્રાહ્માગ - સરખાવો ધમ્મપદ છવ્વીસમો બ્રાહ્મણવર્ગ:
यम्हि सच्चं च धम्मो च सो सुची सो च ब्राह्मणो ॥ ११ જેના ચિત્તમાં સત્ય છે અને ધર્મ છે તે શુચિ-પવિત્ર છે અને તે બ્રાહ્મણ છે.
વિન મનાવાનં તમë કૂષિ ત્રાહ્મr | ૨૪ જે અકિંચન છે-પરિગ્રહવગરનો છે અને લાલચ રાખીને લેવાની વૃત્તિવાળો નથી તેને હું બ્રાહ્મણ કહું છું.
પ્રસ્તુત બ્રાહ્મણસૂત્રમાં અને ધમ્મપદના બ્રાહ્મણવર્ગમાં બ્રાહ્મણનું જેવું સ્વરૂપ બતાવેલું છે તેવું તેનું સ્વરૂપ મહાભારતના શાંતિપર્વમાં આવેલા મોક્ષધર્મપર્વના અધ્યાય ૨૪૫માં બતાવેલું છે. ત્યાં દરેક શ્લોકના ચોથા ચરણમાં તે કેવા દ્રઢિાળ વિવું અર્થાત્ દેવો તેમને બ્રાહ્મણ તરીકે જાણે છે' એવું વાક્ય આવે છે. તેમાંના થોડાક શ્લોકો આ પ્રમાણે છે:
न क्रुध्येत् न प्रहप्येच्च मानितोऽमानितश्च य:। ___ सर्वभूतेप्वभयदस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः॥ १४
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
