________________
લકતત્ત્વ-સૂત્ર
૧૫૯ શકે ખરું? પ્રસ્તુતમાં બાળકને સ્થાને ગૃહસ્થો છે. ચલણગાડીને સ્થાને શુભ પ્રવૃત્તિઓ છે અને ચાલવાના પ્રયત્નને સ્થાને પ્રેમનું લક્ષ્ય છોડી શ્રેયનું વલણ કરવાનો પ્રયાસ છે તથા માબાપને સ્થાને ધર્મગુરુઓ છે. આ ધર્મગુરુઓ બાળકરૂપ ગૃહસ્થો પાસેથી શુભ પ્રવૃત્તિઓ રૂપ ચાલગાડી છોડાવી દે તો કોઈ પણ જાતનો પ્રયાસ ન કરનારા એ બાળકરૂપ ગૃહસ્થો પોતાનું પ્રેયનું લક્ષ્ય તરુ શ્રેયના લક્ષ્ય ભણી વળવા સમર્થ થાય એવો કદી સંભવ છે ખરો?
માણસ કપડાં પહેરે છે, પરસેવો થતાં તે મેલાં થાય છે, તેમાં જૂઓ પણ પડે છે એટલે માણસ એમ નકકી કરે કે આ કપડાં જ ન પહેરવાં. કેમકે પહેરવાથી તેમાં મેલ થાય છે અને પછી જૂઓ પડે છે, માટે જ્યાં સુધી શરીર ઉપર પરસેવો ન જ વળે એવી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી કપડાં ન જ પહેરવાં. આ પરિસ્થિતિ કદી સંભવિત છે ખરી ? આનો ખરો ઉપાય તો કપડાં નિયમિત રીતે સાફ કર્યા કરવાં અને શરીરને પણ નિયમિત રીતે ચોખ્ખું રાખવું. છતાં જે જડ લોકો પરસેવો જ ન વળે એવી સિદ્ધિની રાહ જોઈને બેસી રહે તેમને સોગંદ દઈને કાંઈ કપડાં પહેરાવી શકાય?
પ્રસ્તુતમાં કપડાંને સ્થાને શુભ પ્રવૃત્તિઓ છે, મેલને સ્થાને વા જૂઓને સ્થાને મોહભાવ છે. એટલે શુભ પ્રવૃત્તિઓ કરતાં કરતાં મનને વારંવાર શોધ્યા કરવું એ જ તેને – મોહ મેલને – દૂર કરવાનો ખરો ઉપાય છે છતાં જેઓ એમ માનીને બેઠા રહે, કે મોહભાવ ન જ થાય એવી સિદ્ધિ મળ્યા પછી શુભ પ્રવૃત્તિઓ કરવી પણ મોહભાવને પહેલેથી દૂર કરવા કશો પ્રયત્ન ન જ કરવો એમને કેવા કહેવા?
છોકરાને નિશાળે પહેલવહેલો બેસાડયો, તે બિચારો તો પાટી ઉપર આડા અવળા લીટા દોર્યા કરે છે અને એમ રોજ ચાલ્યા કરે છે. આ સ્થિતિમાં માબાપ એમ ધારે કે છોકરાને નિશાળેથી ઉઠાડી મૂકો, કેમકે એ તો ત્યાં એકડો કાઢતો નથી અને નર્યા લીટા જ દોર્યા કરે છે તો શું એ છોકરો કદી એકડો કાઢવાનો ખરો? એનો ખરો ઉપાય તો છોકરા પાસે બેસીને છોકરાના હાથને એકડો કાઢવાનો વળાંક આપી તેમ કરવાની ટેવ પાડવી, એમ ન કરતાં તેને નિશાળેથી જ ઉઠાડી મૂકવા જતાં શું કશું ઈષ્ટ પરિણામ આવવાનું?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
