________________
૧૬૫
લોકતત્ત્વ-સૂત્ર જરૂરી એવી પ્રાણયાત્રા ચાલે માટે જ ભિક્ષા લેવી અને ભિક્ષુએ પોતાનાં બીજ ઉપકરણો તુંબીપાત્ર દંડ વગેરે બાબતે પણ આસકિત ન રાખવી.
જૈનાચાર્ય હરિભદ્રસૂરિ કહે છે કે જવાબદારી માથા ઉપર ન રખાતી હોય અને પોતાના લક્ષ્ય તરફ બેદરકારી હોય ત્યારે આ ભિક્ષાવૃત્તિ પૌરુષની બને છે એટલે પરિશ્રમ કર્યા વિના બેઠા બેઠા ખાવાની વૃત્તિ મનુષ્યના પુરુષાર્થને હણનારી થઈ જાય છે.
૨૨. પ્રાયશ્ચિત્ત - આ છએ પ્રકારના આંતરિક તપના પરિચય માટે જુઓ ધર્મસૂત્ર ટિપ્પણ ૪ - તપ. પાનું ૧૪.
૨૩. કૃષગલેશ્યા - શુક્લલેશ્યા - સરખાવો ગીતા અધ્યાય આઠમો : શ્લો, ૨૬:
शुक्ल-कृष्णे गती होते जगत: शाश्वते मते।
एकया याति अनावृत्ति: अन्ययाऽऽवर्तते पुनः ।। શુકલગતિ અને કૃષ્ણગતિ આ બે ગતિઓ જગતની શાશ્વતગતિઓ છે : શુકલગતિવાળો ફરી ફરીને જનમતો નથી ત્યારે કૃષ્ણગતિવાળો ફરી ફરીને જનમે છે. સરખાવો ધમ્મપદ છઠ્ઠો પંડિત વર્ગ લો. ૧૨ :
कण्हं धम्मं विप्पहाय सुक्कं भावेथ पंडितो। પંડિત પુરુષે કૃષ્ણધર્મને છોડી દઈને શુકલધર્મની ભાવના કરવી.
૨૪. ઈર્યાસમિતિ - બીજા કોઈને કલેશ ન થાય એનું પ્રથમ ધ્યાન રાખીને સંયમને કેળવવા સારુ જે કોઈ ગતિપ્રધાન પ્રવૃત્તિ કરવી તે ઈર્યાસમિતિ. બીજા કોઈને કલેશ ન થાય એનું પ્રથમ ધ્યાન રાખીને સંયમને પોષે એવી વચનપ્રધાન પ્રવૃત્તિ તે ભાષાસમિતિ, એષણાસમિતિ માટે જુઓ અસ્તનકસૂત્ર ટિપ્પણ ૪ નિર્દોષ નિર્દોપ વસ્તુઓ. આદાનસમિતિ બીજા કોઈને કલેશ ન થાય તેનું પ્રથમ ધ્યાન રાખીને સંયમના પોષણ માટે તેનાં સાધનોને લેવા મૂકવાની સાવધાની ભરી પ્રવૃત્તિ.
૨૫. ઉચ્ચાર-પ્રસવાગસમિતિ - શરીરને મળો-ઘૂંક, બખા, લીટ, ઉચ્ચાર-ઝાડાનો મળ અને પ્રશ્રવણ-પેશાબ તથા કપડાં ધોવાનું પાણી અથવા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
