________________
બ્રાહ્મણ-સૂત્ર
૧૭૭
૨૬૮. એ પ્રકારે જેઓ ગુણોથી-પવિત્ર ગુણોથી-યુક્ત છે તેઓ જ દ્વિજોત્તમ છે-ઉત્તમ બ્રાહ્મણ છે; અને જેઓ એવા નથી તેઓ નામના દ્વિજ છે-કહેવા પૂરતા જ બ્રાહ્મણ છે. ખરી રીતે એવા ગુણના ભંડાર સમા બ્રાહ્મણો જ પોતાનો અને પરનો પણ ઉદ્ધાર કરવાને સમર્થ છે ત્યારે કહેવા પૂરતા નામના જ બ્રાહ્મણો પોતાને અને બીજાને પણ ડુબાડે છે.
૧. બ્રાહ્મણસૂત્ર - સરખાવો ધમ્મપદનો છવ્વીસમો આખો બ્રાહ્મણવર્ગ. પ્રસ્તુત બ્રાહ્મણસૂત્રના તમામ પદ્યોના છેલ્લા ચરણમાં ‘તેં વયં વૂમ મારાં' એવું વાકય આવે છે ત્યારે ધમ્મપદના બ્રાહ્મણવર્ગના તમામ શ્લોકોના છેલ્લા ચરણમાં ‘તેં અઠ્ઠું તૂમિ બ્રાહ્મન” એવું વાકય આવે છે.
૨. તપસ્વી - જોકે અહીં આખો ય બ્રાહ્મણવર્ગ સરખાવવા જેવો છે તો પણ નમૂના તરીકે અહીં તેના કેટલાક શ્લોક આપેલા છે: पंसुकूलधरं जंतुं किसं धमनिसंथतं ।
एकं वनस्मिंझायन्तं तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं ॥
જે મેલાં કપડાં પહેરનારો, દૂબળો પાતળો, જેનું શરીર નસોથી ઢંકાયેલ છે અર્થાત્ જેના શરીર ઉપરની બધી નસો દેખાય છે-લોહી માંસ વગરનો છે અને જે વનમાં એકલો રહીને ધ્યાન કરનાર હોય તેને હું બ્રાહ્મણ કહું છું. ૩. સ્થાવર - નિધાય ડં મૂર્તસુ તમેનુ થાવોનુ ૬ । यो न हंति न घाति तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं ।।
ત્રસ અને સ્થાવર પ્રાણો તરફ દંડને છોડી દઈને કોઈ પ્રાણીને જે હણતો નથી, તેમ કોઈ પ્રાણીને હણાવતો નથી, તેને હું બ્રાહ્મણ કહું છું.
૪. ક્રોધને - અક્ક્સ વિઞાનિ fi સત્ત્વ ટ્રીયે !
याय नाभिसजे किंचि तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं ॥
અકઠોર, સ્પષ્ટ અર્થવાળી એવી સત્યવાણી જે બોલે છે તથા વાણી વડે જે કોઈ ઉપર આક્ષેપ કરતો નથી તેને હું બ્રાહ્મણ કહું છું.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
