________________
૧૦૨
મહાવીર વાણી તપ સદાચાર અને ક્ષમા એ મારો કિલ્લો છે, પરાક્રમ એ મારું ધનુષ છે, વિવેક એ મારી પણછ છે, વૈર્ય બાણ છે; આ બધી સામગ્રી વડે હું સત્ય અલોભ વગેરે સુભટોને સાથે રાખીને મારા કામ ક્રોધ મોહ લોભ વગેરે શત્રુઓને હણી નાખવા સંગ્રામ માંડવાની તૈયારી જ કરી રહ્યો છું. છેવટ જેમ જનક રાજા કહે છે કે મિથિલ્લાય ઈનાયા ન મે જીતે વિન (મિથિલા નગરી બળતી હોય તો તેમાં મારું કશું જ બળતું નથી, તેમ આ નમિ રાજર્ષિ પણ કહે છે કે બિદિતા ડલ્મનીન દુરૂ કિંવ (મિથિલા નગરી બળતી હોય તો તેમાં મારું કશું જ બળતું નથી). તાત્પર્ય એ કે આ સંવાદમાં વૈદિકસંસ્કૃતિ અને શ્રમણ સંસ્કૃતિની ચર્ચા છે. પ્રસંગ આવતાં નમિરાજર્ષિ પેલા પુરોહિતને તૃષ્ણાની – આશાની – વાસનાની – અનંતતા અને દુષ્પરતા સમજાવવા ૧૫૦મો અને ૧૫૧મો શ્લોક બોલે છે.
૧૫૦મા શ્લોક સાથે સરખાવો બૌદ્ધ મહાયાન પરંપરાનો ગ્રંથ દિવ્યાવદાન પૃ. ૨૨૪માંનો આ શ્લોક :
पर्वतोऽपि सुवर्णस्य समो हिमवता भवेत् ।
नालम् एकस्य तद् वित्तम् इति विद्वान् समाचरेत् ॥ ૬. સરખાવો વિષ્ણુપુરાણ ૪-૧૦-૧૦ :
यत् पृथिव्यां व्रीहियवं हिरण्यं पशव: स्त्रियः ।
एकस्यापि न पर्याप्तं तद् इति अतितृष्णां त्यजेत् ॥ આ પૃથિવીમાં જેટલા ચોખા અને જવ પાકે છે તે બધા તથા પૃથ્વીમાંથી મળતું બધું સોનું તથા પૃથ્વી ઉપર રહેલાં બધાં પશુઓ તથા બધી સ્ત્રીઓ - એટલું બધું ય એક જણને માટે પણ પૂરતું થતું નથી એમ સમજીને અતિતૃષ્ણાનો ત્યાગ કરવો ઘટે. ૭. સરખાવો ગીતા અ, ૧૫ શ્લોક ૫:
निर्मानमोहा जितसंगदोषा अध्यात्मनित्या विनिवृत्तकामाः । द्वन्द्वैर्विमुक्ता: सुखदुःखसंज्ञैर्गच्छन्त्यमूढा: पदमव्ययं तत् ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
